Статья на тему: "Олимпиада тарихы"

Олимпиада тарихы

Олимпиада ойындары ежелгі дәуірден, 1 мыңжылдық бел ортасынан өткенде сол кездегі өркениет ордасы –Афиныдан бастау алғаны белгілі. Ал осы салтанаттың қалай басталғаны туралы көптеген аңыз бар.

Келесі бір аңыздың нұсқасы әйгілі Гераклмен байланысты. Алғашқы олимпиада ойындарын Элида патшасы Авгийдің мал қорасын бір күнде тазалап, өзінің алтыншы ерлігімен қанаттанған Геракл екеуара келісімді  бұзған Авгий патшаны өлтіріп, оның ұлан-асыр  байлығын сол кездегі өздері табынған олимпия құдайларына сыйлайды да, олимпиаданы тағайындайды. Міне осыдан кейін Афиныда (1-сурет)өздері табынған Паллада құдай анаға бағышталған ойындар төрт жылда бір өткізіле

1-сурет

    бастады. Аңыздың басқа да нұсқалары бар.

Енді нақты ақиқат. ХІХ ғасырдың аяғында халықаралық экономикалық және  мәдени байланыстардың қарқынды дамуы спортқа да әсерін тигізді. Олимпиада ойындарын қайта жандандыру туралы мәселе көтеріле бастады. Олимапиада ойындарының өмірге қайта келуіне үлкен үлес қосқан француздық  қоғам қайраткері барон Пьер де Кубертен  (2-сурет) болды. Иә, әйгілі «Бастысы – жеңу емес, бастысы-қатысу» деген ақылды сөздің иесі. Ол 1892 жылы Сорбоннаның салтанат сарайында  «Олимпия ренессансы» атты лекциясымен жұртшылықты тәнті етіп: «Интернационалдық спортты түлету керек, олимпиада ойындарын жаңғырту керек» деген болатын.  

                                   2-сурет

Қазіргі олимпиада символы – бес айқасқан түрлі-түсті шығыршық (3-сурет). Бұл бес құрлықтың бірігуі мен әлем спортшыларының Олимпиада ойындарында  кездесуін білдіреді.

Көк түс –  өзені мен көлдері көп Европа 

Сары түс – күн шұғылалы Азия

Қара түс – қара нәсілдері басым болып келетін Африка                                          3-сурет

Жасыл түс – жасыл желекті Австралия                                                        

 Қызыл түс – Америка құрлығы                 

Олимпиада ұраны: «Жылдам, биік, күшті!».

Олимпиада төс белгісі – қандай да бір бес элементпен бес шығыршықтың үйлесуі.

Олимпиада туы – олимпиада шығыршығы  бейнеленген ақ  атласты  мата. Спортшылар туды олимпиаданың ашылу және жабылу салтанатында құрметпен алып өтеді.

Олимпиада алауының жануы – Олимпиада ойындарының   салтанатты ашылуындағы негізгі рәсім. Оны Олимпиада тұғырына эстафетамен әлемнің үздік спортшылары жеткізеді.

Олимпиадаға қатысушы спортшылар мен төрешілердің серті:

«Барлық спортшылардың атынан  бұл ойындарда спорттың дәрежесі мен команда намысын спорттық рухта сақтап, ережелер мен тәртіпке бағынып қатысуға   серт етемін».

Олимпиада ойындарының бойтұмары – әдетте осы ойындар өткізіліп жатқан елдің сүйікті жануары.

Олимпиада марапаты  – бұл медальдар мен дипломдар. Жүлдегерлер алтын, күміс, қола медальдарымен марапатталады. Жеңімпаздың құрметіне сол елдің гимні орындалады. Қазіргі таңда Олимпиада  ойындарының жеңімпаздарына алтын, күміс және қоладан төс белгі беретін болды.

Жазғы олимпия хронологиясы

1.    Афины қаласы                                                 1896 жылы

2.    Париж қаласы                                                  1900 жылы

3.    Сент-Луис қаласы                                           1904 жылы

4.    Лондон қаласы                                                1908 жылы  

5.    Стокгольм қаласы                                           1912 жылы

6.    Антверпен қаласы                                           1920 жылы

7.    Париж қаласы                                                  1924 жылы

8.    Амстердам қаласы                                           1928 жылы

9.    Лос-Анджелес қаласы                                     1932 жылы

10.   Берлин қаласы                                                  1936 жылы

11.   Лондон қаласы                                                 1948 жылы

12.   Хельсинки қаласы                                           1952 жылы

13.   Мельбурн қаласы                                            1956 жылы

14.   Рим  қаласы                                                     1960 жылы

15.   Токио қаласы                                                  1964 жылы

16.   Мехико қаласы                                               1968 жылы

17.   Мюнхен қаласы                                              1972 жылы

18.   Монреаль қаласы                                           1976 жылы

19.   Мәскеу қаласы                                               1980 жылы

20.   Лос-Анджелес қаласы                                   1984 жылы

21.   Сеул қаласы                                                   1988 жылы

22.   Барселона қаласы                                          1992 жылы

23.   Атланта қаласы                                             1996 жылы

24.   Сидней қаласы                                              2000 жылы

25.   Афины қаласы                                              2004 жылы

26.   Бейжің қаласы                                              2008 жылы

27.   Лондон                                                          2012 жылы

28.   Рио-де-Жанейро қаласы                              2016 жылы

Қысқы Олимпия  хронологиясы

1.    Шамони қаласы                                           1924 жылы

2.    Санкт-Мориц қаласы                                  1928 жылы          

3.    Лейк-Плэссид қаласы                                  1932 жылы

4.    Гармиш-Партенкирхен қаласы                   1936 жылы

5.    Санкт –Мориц қаласы                                 1948 жылы

6.    Осло қаласы                                                  1952 жылы

7.    Кортина д’Ампеццо қаласы                        1956 жылы

8.    Скво-Велли  қаласы                                     1960 жылы

9.    Инсбрук қаласы                                           1964 жылы

10.      Гренобль қаласы                                      1968 жылы

11.      Саппоро қаласы                                       1972 жылы

12.      Инсбрук қаласы                                       1976 жылы

13.      Лейк –Плэссид қаласы                            1980 жылы

14.      Сараево қаласы                                        1984 жылы

15.      Калгари қаласы                                        1988 жылы

16.      Альбервиль қаласы                                  1992 жылы

17.       Лиллехаммер қаласы                              1994 жылы

18.      Нагано қаласы                                          1998 жылы

19.      Солт-Лейк-Сити қаласы                          2002 жылы

20.      Турин қаласы                                           2006 жылы

21.      Ванкувер қаласы                                      2010 жылы

22.      Сочи қаласы                                             2014 жылы

Біздің қазақстандық олимпиада чемпиондары:

1. Жақсылық Үшкемпіров (грек-рим күресі, Мәскеу, 1980ж.)

2. Владимир Смирнов (шаңғы, Лиллехаммер, 1994ж.)

3. Василий Жиров (бокс, Атланта, 1996ж.)

4. Юрий Мельниченко (грек-рим күресі, Атланта,1996ж.)

5. Александр Парыгин (бессайысшы, Атланта,1996ж.)

6. Ермахан Ибраимов (бокс, Сидней, 2000ж.)

7. Бекзат Саттарханов (бокс, Сидней, 2000ж.)

8.Ольга Шишигина (жеңіл атлетика, Сидней, 2000ж.)

9. Бахтияр Артаев (бокс, Афины, 2004ж)

10. Бахыт Сарсекбаев (бокс,Бейжің, 2008ж.)

11. Александр Винокуров (велоспорт, Лондон, 2012)

12. Серік Сапиев (бокс, Лондон, 2012ж.)

13. Ольга Рыпакова (жеңіл атлетика, Лондон, 2012ж)

14. Дмитрий Баландин (жүзу спорты, Рио-де Жанейро, 2016ж), 15.Данияр Елеусінов (бокс, Рио-де Жанейро, 2016ж)

16. Нижат Рахимов (ауыр атлетика, Рио-де Жанейро, 2016ж)