Таулар,пайда болуы,өзгеруі 6 сынып

Бекітемін:                                             

Сабақтың тақырыбы: Таулар. Пайда болуы,өзгеруі.

Сабақтың мақсаты: Таулар, таулардың пайда болуы, үгілу және үгілу түрлері туралы оқушылардың білімдерін жинақтау, карта арқылы іскерлік пен дағды қалыптастыру.

Күтілетін нәтиже:  -    Оқушылар таулар туралы мәлімет ала алды.

                                      -  Картамен жұмыс істей алады.

                                      -  Өздері қорытынды жасай алады.

                                      -  Шығармашылық  қабілеті артады.

Сабақтың түрі: жаңа сабақты меңгерту.

Сабақтың әдісі: СТО элементтері арқылы: ассоциация құру, ДЖИКСО, ой қозғау,ішінара ізденіс.

Пәнаралық байланыс: әдебиет, сурет.

Көрнекілік:    Дүниежүзінің физикалық картасы.

                       Суреттер жинағы.                 Атлас, кескін карта.

                       Электронды оқулық.             Интербелсенді тақта.

Сабақтың барысы: І. Миға шабуыл.

Ертегі желісі бойынша үй тапсырмасын тексеру.

«Ертеде бір алып болыпты.Ол ұсталық өнерді кәсіп қылыпты.Төстің үсіне қойып ауыр балғамен темір соққанды,көрікпен от үрлегенді жақсы көріпті. Өзіне заңғар таудың ішінен ұста дүкенін салып алады. Қолына балғасын алып, жұмысқа кіріскенде тау солқылдап,гүрілдеген,күрсілдеген дыбыстар алысқа кетеді екен.Таудың ұшар басындағы тесіктен құлақты жара күркіреген от пен күл, қызған тастар аспанға атқылағанда,зәресі ұшқан адамдар үйлері өртеніп,егістіктері мен бау-бақшалары күлдің астында қалмас үшін олар таудан аулаққа қашады. Содан бастап адамдар от бүркетін тауларды «Жанартаулар» деп атайтын болған. »

1)    Оқушылардан түсінгендерін жеке сұрау.

     2)  Логикалық тест.

         А)  Жанартау және олардың құрылысы қандай бөліктерден тұрады?

               Ошақ,көмей,кратер,лава.

         Ә)  Жер бетіне шыққанда ұшпа заттарынан айырылған магма қалай      

               аталады?       Лава

         Б)  Кратер сөзінің  мағынасы?      Тостаған.

         В)  Камчатка түбегіндегі жанартаулар қандай жанартаулар деп аталады?        

                Сөнбеген.

         Г)  Газ қысымы үлкен болған жағдайда су мен газ мезгіл-мезгіл   

                шапшып  атылады. Ол қалай аталады?       Гейзер.

         Ғ)  Гейзер сөзінінің мағынасы қандай?           Лақ ете түсу.

        Д)   Ұдайы атқылап жататын жанартаулар қалай аталады?   Сөнбеген.

        Е)  Жанартау атқылаған кезде қандай процестер болады?

        Ж)  Жанартау әрекеттерінін маңызы қандай?     Пайдалы қазбалардың     

               кен орындарын ашу.

        З)  Магма ошағынан жоғарыға қарай өңеші қалай аталады?    Көмей.

ІІ.Жаңа сабақ: Таулар. Таулардың пайда болуы. Өзгеруі.

1.     Ассоциация құру.

 

 2.Таулардың сыртқы пішіндері бойынша суреттер мен слайдтар арқылы    қысқаша әңгіме құрайды.

3. Мұғалімнің түсіндірмесі.

-   Таулардың құрылысы     \Тау,тау жотасы,тау басы, тау торабы,таулы өлке ұғымдарына сипаттама беру.

 

-         түрлері

                                                                        

                               Биік

                                                             орташа                   аласа                                           

                      2000 м артық              1000-2000м          400-1000м

                          Гималай                     Қырым              Сарыарқа

                          Алтай                        Кавказ              Мұғалжар

                        Тянь – Шань              Карпат             Маңғыстау

Карта бойынша таулардың географиялық орнын анықтау.

-тауды картадан табу.

-орналасқан орнын анықтау.

-тау жоталарының бағытын анықтау.

-таудың ұзындығын анықтау.

-таудың биіктігін анықтау.

-географиялық координатасын анықтау.

                        Қатпарлы                           Қатпарлы-жақпарлы

3.Оқушылардың шығармашылық жұмысы. «Таулардың өзгеруі.»

«Ойланайық» Биік таудың жанындағы демалыс орнына әсемдік үшін биік субұрқақ орнатылды.Желдің әсерінен су кейде бағытынан жаңылып,тау-тасқа атқылайтын. Уақыт өте келе таудың тасы суға мүжіліп,формасын өзгертті. Бұл үгілудің қайтүріне жатады?

ІІІ. Ой толғаныс. 

1.Оқулықтағы тапсырмаларды орындау.

№5     Орал - орташа тау,    Скандинавия - аласа тау,    Альпі – биік тау.

№6

№7

2.«Географиялық диктант.»

1.Хан Тәңірі шыңының биіктігі ........-8848м.......

2.Аласа таулардың биіктігі.............400-1000м...

3.Биік тауларды ата.........Гималай,Алтай,Кордильер......

4.Жер бетінің маңайындағы жазықтардан оқшау көтеріліп жатқан,қатты тілімденген биік бөліктері.......тау........... деп аталады.

5.Сыртқы күштердің әсерінен тау жыныстардың өзгеруі.........үгілу........

6.Тау жоталарының шоғырлануы.......таулы өлке......

7.Дүние жүзіндегі ең биік тау....... Гималай,........

8.Еуропаны Азиядан бөліп тұратын тау.....Орал.

3.Шығармашылық тапсырма.

Биік таулар	Ең биік нүктелері	Орналасқан материгі

ІУ. Үйге тапсырма. Тақырыпты оқу. Кескін картаға тауларды түсіру.

Оқушыны бағалау.

4.Рельефті бақылау.

1.Дүние жүзіндегі ең биік тау  - Гималай.

2.Тау жоталары шоғырланып тауды құрайды.

3.Биік таулардың бірі - Мұғалжар.

4.Сыртқы күштердің әсерінен тау жыныстардың өзгеруінен жанартаулар пайда болады.

5Қатпарлы таудың бірі - Тянь-Щань.

6.Гималай таулары мен Кордильера тауларының биіктігі 5000 мың метрден астам..

7Үгілудің бес түрі бар.

8.Алтай тауының биіктігі  2000 метрден артық.

9.Еуропа мен Азияны бөліп тұратын тау  -  Орал.

  Дұрыс жауап     –

   Дұрыс емес жауап    +

1        2      3      4      5     6      7      8      9

+       +       -       -      -      +      -      +     +

5.Сауалнамалық сұрақтар.

Таулар пайда болуына қарай неше түрге бөлінеді?

    а) 2         ә) 4        б)5       в) 7       г) 8

2) Тау жоталары шоғырлануы?

    а) тау      ә) тау торабы      б) жер бедері      в) таулы өлке

3) Дүние жүзіндегі ең биік тау?

  а) Гималай     ә) Альпі     б) Тянь-Шань    в) Мұғалжар        г) Тарбағатай

4) Таулар биіктігіне қарай неше түрге бөлінеді?

 а)екі          ә) төрт                  б) үш               в) бес            г) алты

5) Аласа таулардың биіктігі қандай болады?

     а) 500-1000м            ә) 400-800м             б) 400-1000м           в) 200-800м           

     г) 1000-2000м

6) Биік таудың бірін тап

  а) Карпат             ә) Мұғалжар        б) Тянь-Шань        в) Орал        г)Қырым

8) Ескі тауды тап

  а) Қырым       ә) Мұғалжар      б) Орал       в) Тянь-Шань        г) Кавказ

9) Сыртқы күштердің әсерінен тау жыныстардың өзгеруі қалай аталады?

   а) жер бедері          ә) тау жыныстары         б) тау жотасы          в) үгілу                     

       г) гейзерлер

10) Ауа температурасының өзгеруіне байланысты жүретін үгілу түрі:

  а) физикалық       ә)химиялық         б) органикалық        в) биологиялық          

   г) химиялық

            Сауалнама жауабы

           1)А     2)В     3)А   4)Б   5)Б   6)Б   8)Б   9)В   10)А