Толық шағылу.Жарықтың шағылу заңдары

Сабақтың тақырыбы: толық шағылу

Сабақтың мақсаты: жарықтың толық шағылу құбылысын түсіндіру, білімді қалыптастыру. танымдылық, логикалық ойлау, қорытынды шығару дағдыларын дамыту. Оқушылардың қызығушылығын арттыру, жауапкершілікке тәрбиелеу.

Сабақтың барысы:

Ұйымдастыру.

Үй тапсырмасын тексеру.

Тест жұмысы

1.     Ортаның ұйытқу барып жеткен әрбір нүктесі екінші реттік толқындардың көзі болып табылады?

А) шағылу заңы

В) гюйгенс принципі

С) сыну заңы

2.     Түскен сәулемен шағылған сәуле арасындағы бұрыш 90º. Түсу бұрышы неге тең?

А) 45 º

В) 90 º

С) 180 º

3. Үшбұрышты шыны призма бүйір қабырғасынан түскен жарықты қалай сындырады?

    А) түзу бағытта өткізеді

    В) табанына қарай

    С) Төбесіне қарай

4. Жарықтың шағылу заңы қандай?

    А) түскен сәуле, сынған сәуле және бетке түсу нүктесін тұрғызылған перпендикуляр бір жазықтықта жатады

    В) түсу бұрышының синусының шағылу бұрышының синусына қатынасы тұрақты.

    С) түскен сәуле, шағылған сәуле  және бетке түсу нүктесін тұрғызылған перпендикуляр бір жазықтықта жатады.

Үлестірмелер арқылы тексеру.

1.     α-түсу бұрышы үлкен бе, β-сыну бұрышы үлкен бе?

2.     Ортаның сыну көрсеткіші n-нің физикалық мағынасы қандай?

3.     Гюйгенс принципі қалай тұжырымдалған.

4.     Оптикалық тығыздығы көп ортадан оптикалық тығыздығы аз ортаға жарық өткенде түсу бұрышы α және сыну бұрышы β-ның қайсысы үлкен?

ІІІ. Оқушылардың білімдерін жан-жақты тексеру.

Түсен сәуле, шағылған сәуле, сынған сәулелерді тақтаға кқрсету.

ІV. Мақсат қою кезеңі.

1.     Жарықтың оптикалық тығыздығы аздан көпке өтуі

2.     Жарықтың оптикалық тығыздығы көптен азға қтуі.

3.     Толық шағылу.

V.Жаңа тақырыптың мазмұны

Жарық ауадан суға қткенде түсу бұрышы сыну бұрышынан үлкен болады. α>β,  яғни жарықтың ауадағы таралу жылдамдығы судан таралу жылдамдығынан үлкен.

Сұрақ: Егер  жарық оптикалық тығыздығы көп ортадан оптикалық тығыздығы аз ортаға өтсе қалай болған болар еді?

Жауап: түсу бұрышы сыну бұрышынан аз,  яғни жарықтың судағы таралу жылдамдығы ауадағы таралу жылдамдығынан аз.

Сұрақ: Егер судан ауаға жарықты түсіріп, түсу бұрышын ақырындап үлкейтіп отырсақ, сыну бұрышы қалай өзгереді?

Жауап: сыну бұрышы да арта түседі де, екі ортаның шекарасына жақындай береді

Сұрақ: α түсу бұрышы қандай да бір  мәнінде, β= яғни жарық екі ортаның шекарасы арқылы кетуі мүмкін бе? Сызып көрсетіңіздер?

Жауап: Мүмкін

Сұрақ: Яғни түсу бұрышы шеткі бұрыштан сәл аса түссе жарықтың бағыты қалай болады?

Жауап: Жарық екі ортаға өтпей бір ортаға қарай шағылады.

Міне бұл құбылысты толық шағылу дейді.

Тәжірибе арқылы толық шағылу құбылысын бақылаймыз. Суы бар стаканға судың бетіне қарай судан, яғни бүйір қабырғасынан жарық шоғын жіберіп, стаканның астыңғы жағынан судың бетін бақылаймыз. Жарық шоғының түсу бұрышын ақырындап өзгете отырып, мәнінде су беті жалтырап көрінеді.