Урок на тему "Күн жүйесі"

Сабақтың тақырыбы:          Күн жүйесі

Сабақтың мақсаты:

1. Күн жүйесі туралы жалпы түсінікті қалыптастыру. Астероид, комета, метеор жайында білімдерін одан әрі жетілдіру.

2. Неге, неліктен деген сұрақтардың негізінде оқушылардың сөйлеу, ойлау, есте сақтау қабілеттерін дамыту.

3. Отаншылдық сезімге баулу, табиғатты қорғауға тәрбиелеу.

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, әңгіме, баяндау, АКТ, СТО элементтері

Сабақтың түрі: кіріктірілген сабақ (жаратылыстану, география, астрономия).

Сабақтың оқу-жабдығы: суреттер, карта, күн жүйесінің моделі, презентация

Сабақтың дидактикалық кезеңдері:

1. Ұйымдастыру кезеңі

2. Үй жұмысын тексеру

- 2 оқушы мәтіннің мазмұнын айтады

- 2 оқушы үйге берілген шығарма оқиды

3 .Жаңа тақырып түсіндіру.

Күннің төңірегінде ірі аспан денелері айналып жүреді. Ол - ғаламшарлар. Ғаламшарлардың Күн төңірегіндегі жолы «орбита» деп аталады. Күн жүйесіне 9 ғаламшар кіреді – Меркурий, Шолпан, Жер, Марс, Юпитер, Сатурн, Уран, Нептун, Плутон. Бұлардан басқа бұл жүйеге ғаламшарлардың серіктері, астероидтар, кометалар және метеорлар да жатады.

ҒАЛАМШАРЛАР

                      Жерге ұқсас                               Үлкен

Меркурий, Шолпан, Жер, Марс                Юпитер, Сатурн, Уран, Нептун

Ал енді әр ғаламшарға жеке тоқталайық.

Ғаламшарлар	Ерекшеліктері
Меркурий	Күнге ең жақын орналасқан. Жарты шардың Күнге қараған жағының температурасы өте жоғары, ал қарама-қарсы жағында өте суық.
Шолпан	Күнді 225 тәулікте айналып өтеді, температурасы 5000С. Ең жарық ғаламшар.
Жер	Күнді 365 тәулікте айналып өтеді. Жерде ғана тіршілік бар. Бір серігі бар.
Марс	Екі серігі бар. Көмірқышқыл газынан құралған. Беті ғаламат суық.
Юпитер	Жарық ғаламшар. Ең үлкен ғаламшар. 16 серігі бар. Ганимед күн жүйесіндегі ең үлкен серік.
Сатурн	Тастардың кесектерінен, мұздан және шаң-тозаңнан тұрады. 17 серігі бар.
Уран	Ғаламшар өз орбитасын кері бағытта айналады.Күннен бөлініп шыққан жылуды Жерге қарағанда 400 есе кем алады. 15 серігі бар.
Нептун	Күнді 165 жылда бір айналады. 2 серігі бар.
Плутон	Күнді 247 жылда айналады. Ең кішкентай және ең алыста орналасқан. Т-2300. Бір серігі бар.

   Күнді астероидтар айналып жүреді. Астероидтардың ең көп шоғырланған аймағы Марс пен Юпитердің аралығы. Астероидтардың диаметрі 1км-100км дейін жетеді.

   Келесі аспан денелеріне кометалар жатады. Оның негізі тастардан, шаң-тозаңдармен араласқан алып мұздардан тұрады. Уақытының көп бөлігі Күннен өте алыста айналады. Күнге жақындай түскенде оның ядросы Күн сәулесінің әсерінен қызып, біртіндеп ери бастайды. Сол кезде олардың құйрығы пайда болады. Сондықтан да оны кейде «құйрықты жұлдыз» деп атайды.

   Тастардың, астероидтардың, кометалардың кішігірім бөлініп шыққан темір, тас бөлшектерін метеор денелер дейді. Жердің орбитасына өткен кезде олар көбінесе жанып кетеді. Олардың атмосферадан жанбай өтіп жерге жеткендерін метеориттер деп атайды. Олардың салмағы бірнеше грамнан  бірнеше тоннаға дейін жетуі мүмкін.

Сергіту уақыты:

Конвертте әріптер беріледі. Солардан бүгінгі тақырыпқа байланысты сөздер құрастыру.

1. Ғаламшар                       4.  Юпитер

   Меркурий                            Метеорит

2. Астероид                        5. Комета

    Плутон                               Нептун

3. Метеор                            6. Жер

    Сатурн                                Шолпан

Сабақты бекіту:

1. Адасқан терминдер

Шолпан                                   жұлдыз

Орбита

Күн                                           ғаламшарлардың жолы

Нептун

Сатурн                                     ғаламшар

Марс 

2. Сөзжұмбақ  шешу

1.					Ғ	А	Р	Ы	Ш
7.К	Ш	О	Л	П	А	Н
			3	П	Л	У	Т	О	Н
		4	У	Р	А	Н
	5                    6				М	Е	Т	Е	О	Р
					Ш	А	Р
	О	М	Е	Т	А
8	С	А	Т	У	Р	Н

1. Әр түрлі пішінде қалыптасып, жер атмосферасынан тысқары жатқан өзіндік жұлдыздары, ғаламшарлары, астероидтар, кометалары бар.

2. Күннен екінші ғаламшар

3. Күн жүйесіндегі ең кішкентай ғаламшар

4. Жетінші ғаламшар

5. Астероидтардың, кометалардың кішігірім бөлініп шыққан темір, тас бөлшектері

6. Жер ғаламшары не тәріздес

7. Негізі тастардан, шаң-тозаңдармен араласқан алып мұздардан тұратын дене

8. Алтыншы ғаламшар

Сабақты қорытындылау:

Сонымен, балалар! Біз бүгінгі сабақта сендермен «Күн жүйесі» тақырыбымен таныстық. Рефлексия. «Соңғы сөзді мен айтам» стратегиясы бойынша

1. Қандай аспан денелері Күн жүйесін құрайды

2. Қандай ғаламшарлар Күн жүйесіне жатады

3. Ғаламшарлар қандай топқа бөлінеді

4. Қайсы ғаламшарлар Күнге жақын орналасқан

Үйге тапсырма: 7 параграфты оқу

Оқушыларды бағалау