Урок по марийскому языку на тему "Неопределённые местоимения" (6 класс)

6 классышты мары йӹлмӹ урок.

Тема: Неопределённый местоименивлӓ.

Урокын типшӹ: У материалым тыменьмӓш.

Урокын цельжӹ: Неопределённый местоименивлӓн разряд доно, ӹштӓлтмӹштӹ, сирӓлтмӹштӹ дӓ вашталтмышты доно пӓлӹмӹм ӹштӓш.

Урокын задачыжы:

Образовательный: сакой разрядан местоименивлӓм мон мышташ, нӹнӹм йӹлмӹштӹ кычылташ, тӧр сирен мышташ тымдымаш.

Развивающий: логический шанымашым виӓнгдӹмӓш, тӹшлӓш тымдымаш.

Воспитательный:  мары йӹлмӹ докы мелӹн шагалаш, икӹжӓк-иктӹ доно пӓшӓм ӹштӓш тымдымаш.

Оборудовани: Учебник, проектор, презентаци, отрывок, доска.

Урокым эртӓрӹмӓш.

- Пуры кечӹ лижӹ, ӹдӹр-ӹрвезӹвлӓ, толшы хынавлӓ. Тагачшы урокыштына местоименивлӓ гишӓн эче попенӓ, пӓлымӓшнӓм пакыла виӓнгденӓ.

Слайд №1. Текст.

 - Мӹнь тӓлӓндӓ, ик произведени гӹц местоименивлӓ гишӓн анзыц тыменьмӹдӓм тергӓш, изи лаштыкым йӓмдӹленӓм.

 - Лыдын лӓктӹнӓ. Иктӓжӹ лыдын пудай мӓлӓннӓ.

Ядмашвлӓ:

1)    Махань произведени гӹц ти лаштык, пӓлӹшдӓ вара?

(В.Иванов «Вӹдшӹ келгӹ, сиржӹ тура»)

2)    Ма гишӓн сирӹмӹ?

(Поран годым школ гӹц токы кемӹ гишӓн. Пирӹм ужмы гишӓн)

3)    Малан ти лаштык тымда?

(Икӹжӓк-иктӹлӓн палшаш тымда. Лудӹшӹш ӓль эксӹкӹш вӓрештмӹкӹ, лӓктӓш йонӹм кӹчӓлӓш тымда.)

Слайд №2. Текст доно пӓшӓ.

1)    Местоименивлӓ махань разрядвлӓэш пайылалтыт?

(Личный, определительный, указательный, вопросительно-относительный, неопределённый, отрицательный).

2)    Местоименивлӓм мон, тетрадьыш сиренӓ, разрядыштым дӓ падежӹм  пӓлдӹртенӓ.

- Ӹнде тетрадьвлӓдӓм вашталтен, икӹжӓк-иктӹн пӓшӓм тергӹдӓ, вара отметкым шӹндӹдӓ.

Кӱн 1 самынь веле «5», 2 самынь-«4», 3-4 самынь «3».

Слайд № 3. Пӓлӹмӓшнӓм тергенӓ.

Малын – вопросительный,     И.п.

Махань – определительный,     И.п

Ӹшкеӓт – определительный,     И.п.

Мӹнь – личный,     И.п.

Тӹдӹн – личный,     Р.п.

Ма – вопросительный.     И.п

Техень – указательный,     И.п

Тӹдӹ – личный,     И.п.

Мӓмнӓм – личный,     В.п.

Ма – вопросительный,     И.п.

Тидӹ – указательный,     И.п.

Техень – указательный,     И.п.

Мӓ– личный.     И.п.

3)    Махань разрядыштыш местоименивлӓ ти лаштыкышты ӹш вӓрештеп?

(Неопределённый дӓ отрицательный).

 - Ти урокышты мӓ тагачы неопределённый местоименивлӓ гишӓнжӹ тыменьӹнӓ, а весӹжӹ гишӓн - вес уроквлӓштӹ.

Слайд № 3. Числам дӓ темым тетрадьыш сирӹмӓш.

 - Числам дӓ темым тетрадьышкына сирен шӹнденӓ.

Луаткымшы декабрь.

Неопределённый местоименивлӓ.

Урокнан цельжӹ: Неопределённый местоименивлӓн ӹштӓлтмӹштӹ, вашталтмышты дӓ йӹлмӹшты кычылталтмышты гишӓн тыменьӹнӓ.

Слайд № 4. С.И.Ожеговын словарь гӹц определени.

 - Мам «неопределённый» манмы шамакшы анжыкта?

Неопределённый:  1. Точно не установленный;
2. Не вполне отчётливый, уклончивый, неточный, неясный.

Марлажы «пӓлӓш лидӹмӹ» манын кердӹнӓ.

Тӓгӱ-ӓнят тамам-ӓнят тӓгӱлӓн-ӓнят канден пуш.

Ти предложеним колын, ма гишан попалтеш, пӓлӹшдӓ?

(Уке).

Слайд № 5. Неопределённый местоименивлӓ.

- Теоретический материалым книгӓштӹ лыдына.

- Таблицым анжен, келесӹдӓ, кыце неопределённый местоименивлӓ ӹштӓлтӹт?

(Вопросительный местоименивлӓш та- (тӓ-) лаштыкым ушымы доно)

(-Ӓнят, -гӹнят  частица ушнымы доно)

- Кыце неопределённый местоименивлӓ сирӓлтӹт?

(Иквӓреш дӓ дефис гач)

1)    Слайдышты анжыктымым лыдына.

Иквӓреш 145 пӓшӓм сирен ӹштӹмӓш, тергӹмӓш.

- Неопределённый местоименивлӓ иктӓ семӹнь вашталт кердӹт?

(Мане, падеж доно)

1.    Падеж доно вашталтенӓ, шамак мычашым пӓлдӹртенӓ.

1 вариант – тагыды.

2 вариант – таманяр-ӓнят.

1)    Тетрадьвлӓм вашталтен, падеж доно вашталтымым тергенӓ.

2)    Слайдыш анжалда, тӓӓт тенгеок ӹштендӓ?

Слайд № 6. Падеж доно вашталтмаш.

И.п. Р.п Д.п. В.п. М.п. Н.п. О.п.

тагыды тагыдын тагыдылан тагыдым тагыдышты тагыдышкы тагыдеш

таманяр-ӓнят, таманярын-ӓнят таманярылан-ӓнят таманярым-ӓнят таманярышты-ӓнят таманярышкы-ӓнят таманяреш-ӓнят

147 пӓшӓм ӹштӹмӓш (устно).

Иктӓ-махань ядмаш шамак кӹлдӹшӹм падеж доно вашталташ. (Тӹ веремӓнок доска доны сирӓ.)

И.п. иктӓ-махань ядмаш

Р.п. иктӓ-махань ядмашын

Д.п. иктӓ-махань ядмашлан

В.п. иктӓ-махань ядмашым

М.п. иктӓ-махань ядмашышты

Н.п. иктӓ-махань ядмашышкы

О.п. иктӓ-махань ядмашеш

1) Падеж доно вашталтымашты махань айыртемӹм цаклышда?

(дефис гач сирӓлтшӹ -ӓнят, -гӹнят лаштыкан местоименин кокшы частьшы ак вашталт, иктӓ- лаштыкан местоименин кокшы частьшы вашталтеш,

л.ш. анзылны шалга гӹнь, неопределённый местоимени ак вашталт.)

Ик предложеним ӹшке гыц шанен сирӓш, предложенин член доно ланзылаш.

1)    Шанымы предложенидӓм лыдын пуда, кыце ыдыралында, келесӹдӓ.

2)    Предложеништӹ неопределённый местоимени махань член лин кердеш?

(Цилӓ йиш, л.ш. анзылны шалга гӹнь, определени лиэш.)

Слайд № 7. Мадыш «Шанымашым кашарты»

Неопределённый местоименивлӓ    (предметӹм, пӓлӹкӹм, шотым раскыдын)  ак анжыктеп.

Неопределённый местоименивлӓ    (ӹшкетӹн шалгышы) падеж доно)  вашталтыт.

Неопределённый местоименивлӓ (частицывлӓ палшымы доно)  ӹштӓлтӹт.

(Та-(тӓ-) паштек К буква доно тӹнгӓлӓлтшӹ)  неопределённый местоименивлӓштӹ    (Г)  буквам сирӓт.

Слайд №8. Ядмашвлӓэш вӓшештӹдӓ.

1.Урокышты пӓшӓм ӹштӹмӹдӓ ӹшкӹлӓндӓ келшӹш?

2. Ма тӓлӓндӓ сек когон келшӹш?

3. Мам ум пӓлен нӓлдӓ?

4. Ма сек нелӹ ыльы?

Слайд №9. Тонышы пӓшӓ.

1) 78-79 страницӹштӹш теоретический материалым лыдаш.

2) 149 пӓшӓм сирен толаш.

Рефлексия

Мӹнь урокышты ровотаенӓм:                 активно/активно агыл

Мӹнь урокышты пӓшӓлӹмемӹм:            ярыктем/ам ярыкты

Мӹлӓм урок чучы:                         мытыкла/кужыла

Мӹнь урок гач:                               янгыленӓм/ янгылыделам

Мӹньӹн кымылем:                      кузыш/валыш

Урокыштышы материал:           куштылгы/нелӹ

                                        интересный/интересный агыл

                                        ынгылаш лимӹ/ынгылаш лидӹмӹ

Рефлексия.

Мӹнь урокышты ровотаенӓм:                    активно/активно агыл

Мӹнь урокышты пӓшӓлӹмемӹм:            ярыктем/ам ярыкты

Мӹлӓм урок чучы:                            мытыкла/кужыла

Мӹнь урок гач:                  янгыленӓм/ янгылыделам

Мӹньӹн кымылем:                          кузыш/валыш

Урокыштышы материал:                куштылгы/нелӹ

интересный/интересный агыл

ынгылаш лимӹ/ынгылаш лидӹмӹ

Рефлексия.

Мӹнь урокышты ровотаенӓм:                    активно/активно агыл

Мӹнь урокышты пӓшӓлӹмемӹм:            ярыктем/ам ярыкты

Мӹлӓм урок чучы:                            мытыкла/кужыла

Мӹнь урок гач:                  янгыленӓм/ янгылыделам

Мӹньӹн кымылем:                          кузыш/валыш

Урокыштышы материал:              куштылгы/нелӹ

интересный/интересный агыл

ынгылаш лимӹ/ынгылаш лидӹмӹ

Рефлексия.

Мӹнь урокышты ровотаенӓм:                    активно/активно агыл

Мӹнь урокышты пӓшӓлӹмемӹм:            ярыктем/ам ярыкты

Мӹлӓм урок чучы:                            мытыкла/кужыла

Мӹнь урок гач:                          янгыленӓм/ янгылыделам

Мӹньӹн кымылем:                          кузыш/валыш

Урокыштышы материал:      куштылгы/нелӹ

интересный/интересный агыл

ынгылаш лимӹ/ынгылаш лидӹмӹ

Рефлексия.

Мӹнь урокышты ровотаенӓм:                    активно/активно агыл

Мӹнь урокышты пӓшӓлӹмемӹм:            ярыктем/ам ярыкты

Мӹлӓм урок чучы:                            мытыкла/кужыла

Мӹнь урок гач:                          янгыленӓм/ янгылыделам

Мӹньӹн кымылем:                          кузыш/валыш

Урокыштышы материал:      куштылгы/нелӹ

интересный/интересный агыл

ынгылаш лимӹ/ынгылаш лидӹмӹ

Рефлексия.

Мӹнь урокышты ровотаенӓм:                    активно/активно агыл

Мӹнь урокышты пӓшӓлӹмемӹм:            ярыктем/ам ярыкты

Мӹлӓм урок чучы:                            мытыкла/кужыла

Мӹнь урок гач:                          янгыленӓм/ янгылыделам

Мӹньӹн кымылем:                          кузыш/валыш

Урокыштышы материал:      куштылгы/нелӹ

интересный/интересный агыл

ынгылаш лимӹ/ынгылаш лидӹмӹ

Рефлексия.

Мӹнь урокышты ровотаенӓм:                    активно/активно агыл

Мӹнь урокышты пӓшӓлӹмемӹм:            ярыктем/ам ярыкты

Мӹлӓм урок чучы:                            мытыкла/кужыла

Мӹнь урок гач:                          янгыленӓм/ янгылыделам

Мӹньӹн кымылем:                          кузыш/валыш

Урокыштышы материал:      куштылгы/нелӹ

интересный/интересный агыл,

ынгылаш лимӹ/ынгылаш лидӹмӹ

Рефлексия.

Мӹнь урокышты ровотаенӓм:                    активно/активно агыл

Мӹнь урокышты пӓшӓлӹмемӹм:            ярыктем/ам ярыкты

Мӹлӓм урок чучы:                            мытыкла/кужыла

Мӹнь урок гач:                          янгыленӓм/ янгылыделам

Мӹньӹн кымылем:                          кузыш/валыш

Урокыштышы материал:      куштылгы/нелӹ

интересный/интересный агыл

ынгылаш лимӹ/ынгылаш лидӹмӹ

Рефлексия.

Мӹнь урокышты ровотаенӓм:                    активно/активно агыл

Мӹнь урокышты пӓшӓлӹмемӹм:            ярыктем/ам ярыкты

Мӹлӓм урок чучы:                            мытыкла/кужыла

Мӹнь урок гач:                          янгыленӓм/ янгылыделам

Мӹньӹн кымылем:                          кузыш/валыш

Урокыштышы материал:      куштылгы/нелӹ

интересный/интересный агыл

ынгылаш лимӹ/ынгылаш лидӹмӹ

Рефлексия.

Мӹнь урокышты ровотаенӓм:                    активно/активно агыл

Мӹнь урокышты пӓшӓлӹмемӹм:            ярыктем/ам ярыкты

Мӹлӓм урок чучы:                            мытыкла/кужыла

Мӹнь урок гач:                          янгыленӓм/ янгылыделам

Мӹньӹн кымылем:                          кузыш/валыш

Урокыштышы материал:      куштылгы/нелӹ

интересный/интересный агыл

ынгылаш лимӹ/ынгылаш лидӹмӹ