5
кылаас.
Үөрэнээччи
аата:___________________________
Сорудахтар:
А
сорудахтар: Бэриллибит хоруйдарга эппиэттээ.
А1.
Лексика диэн______________________________________________
А2.
Ыраас диэн тыл синонима___________________________________
А3.
Туһаан ханнык ыйытыыга хоруйдууруй?_________________________________________________
А4.
Сэһэргээһин, ойуулааһын, тойоннооһун
диэн_________________________________________________________
А5.
Этиини чилиэнинэн ырыт:
Быйыл сайын Күннэй сир аһын хомуйан ийэтин үөртэ.
А6.
Этиигэ биир уустаах чилиэннэри бэлиэтээ, сурук бэлиэтин туруор:
О5онньор
сиэннэринээн оскуоланы кулуубу почтаны ма5аьыыны астылар.
В
сорудахтар: Бэриллибит сорудахтарга эппиэтин толору суруй:
В1.
Бэриллибит тылларга хастыы буукуба, дорҕоон, сүһүөх баарый?
Үөрэнээччи
- _________________________________________________
Тохсунньу
- __________________________________________________
Тыын
-_______________________________________________________
Санаа
- ______________________________________________________
Дьайыы
-_____________________________________________________
В2.
Саха тылын түһүктэрин (падежтарын) ааттаа, ыйытыыларын суруй.
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
В3.
Саха тылын бары дифтонун туһанан, биэстии сүһүөхтээх, ким? туох? диэн
ыйытыыларга хоруйдуур тылларда суруйтаа
__________________________________________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
С
сорудах: Бэйэ суруйуута.
Ситиһиилээх
киһи диэн кимий диэн тиэмэҕэ 5-6 этиинэн бэйэн
санаа5ын суруй.
_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
6
кылаас
Үөрэнээччи
аата:____________________________
Сорудахтар:
А
сорудахтар: Бэриллибит хоруйдарга эппиэттээ.
А1.
Морфология диэн______________________________________________________________________________________________________________________
А2.
Сылаас диэн тыл синонима__________________________________
А3.
Даҕааһын аат ханнык ыйытыыга хоруйдууруй?
_____________________________________________________________
А4.
Тылдьыт диэн тугуй?______________________________________
В
сорудахтар: Бэриллибит сорудахтарга эппиэтин толору суруй:
В1.
Солбуйар аат араастарын ааттаа.
_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
В2.
Аат тыл үөскүүр ньымаларын ааттаа.
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________
В3.
Саха тылын түһүктэрин (падежтарын) ааттаа, ыйытыыларын суруй.
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
В4.
Сурук бэлиэтин туруоруҥ, этии тутаах чилиэннэринэн ырытыҥ:
1. Ууга киирэн куһун ылан ыараҥнатан көрөр. 2. Иччитэх
кылаастар ааннарын тэлэйтэлээн өҥөйөн көрүтэлээтэ. 3. Кумахпытын ааһан тоҥоноҕу
эргийэ көттүбүт. 4. Онтон тулуйбакка сөтөллүбүтэ буолаат истиэнэ диэки түҥнэри
эргийдэ. 5. Социалистическай Үлэ Геройугар суруйааччыга Д.К.Сивцевкэ Суорун
Омоллооҥҥо “Хотугу сулус” ордены туттарыы буолла. 6. Биһиги онустар субуотаны
төһө да күүттэрбит кулуупка буолар биэчэргэ хойутаан кэлээччибит.
С
сорудах: Мин холобур оҥостор киһим диэн
тиэмэ5э тэттик айар улэтэ онор
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
7 кылаас.
Үөрэнээччи аата:____________________________
Сорудахтар:
А1.
Ааҕыҥ. Бастаан туохтууру, онтон аат туохтууру сыстар тылын кытта бэриллибит таблица5а
уьул, салгыы 2 холобуру бэйэн толкуйдаан суруй:
1.
Дэриэбинэ аннынан теплоход тохтообут. Биһиги теплоход тохтообут сиригэр
бардыбыт. 2. Окко барбыт оҕолорбут күн баччатыгар диэри биллибэттэр. 3. Сахалыы
сурук-бичик сайдыытыгар дьоһун суолу хаалларбыт Семен Новгородов олоҕор үгүс
ыараханы көрсүбүт. 4. Бөһүөлэккэ ыытыллар ырааһырдар-чэбдигирдэр үлэ түмүгэ син
биллэр-көстөр.
|
Тус
туохтуур
|
Аат
туохтуур
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
А2.
Сыһыат туохтууру оҥорон, этиини ситэрэн суруйуҥ. Сыһыат туохтуур арааһын ыйыҥ.
1.
Оҕолорум (улаат), бу көмө дьоно буоллулар. 2. Биһиги ол сайын икки сүүсчэкэ
сүөһүнү үһүө (буол) көрбүппүт. 3. Субаннарбын сыһыыга киллэрэн (бар), тыа
саҕатыгар кинигэ ааҕа олоробун. 4. Мин оҕонньотторбун (хааллар) дьиэлээн
испитим. 5. Биһиги арыый (уоскуй), тугу көрбүппүтүн сиһилии кэпсээтибит. 6.
Былыргылар кыа угун күлүккэ хатаран (бар), кыра-кыра гына (кырбаа) бутугас
оҥороллор.
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
А3.
Тут, ыл тус туохтууртан сыһыат туохтуур арааһын – буолар, буолбат форматын
үөскэтэн суруйуҥ.
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
С1. Бэриллибит
тиэмэттэн талан бэйэн санаа5ын 5 этиинэн биэрэргэ холон:
1.
Мин үөрэнээччибин дуу, үөрэтиллээччибин дуу?
2.
Чугас доҕор диэн кимий?
3.
Саха буолан төрөөммүн...
4.
Олоҥхо – саха омук киэн туттуута;
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
8 кылаас.
Үөрэнээччи аата:____________________________
Сорудахтар:
ДЬЭДЬЭННЬИТТЭР
(1)Биир күн Туйаара, Айаал, Айта
уонна Ньургуйаана дьэдьэннии бардылар. (2)Быйыл ардахтаах дьыл буолла. (3)Онон
сир аһа элбэх үүммүт. (4)Бүрүнэй, Харамаайы, Тоһоҕолоох солооһуннарыгар дьэдьэн
бөҕө үүммүт. (5)Барахсан сыта үчүгэйин, амтана минньигэһин! (6)Сорох сирдэргэ
бөлөх-бөлөх тахсыбыт. (7)Маннык хойуу дьэдьэни булан баран, оҕолор эйиэнэ-миэнэ
дэспэттэр. (8)Кинилэр ыаҕыйаларын, бөтүөннэрин, миискэлэрин толордулар. (9)Онон
үөрүү-көтүү бөҕө буолла.
(10)Киэһэлик, тыа быыһынан,
дьиэлэригэр төнүннүлэр. (11)Эмискэ Айаал туора сытар силистэн иҥнэн, миискэлээх
дьэдьэнин тоҕу түстэ. (12)Кини ытаан барда. (13)Кыргыттар уол дьэдьэнин
көмөлөөн итигэстээн биэрдилэр. (14)Айаал, бастыҥ спортсмен, үөрэн мичилийэ
түстэ уонна доҕотторугар махтанна.
А сорудах:
Эппиэтин этиилэр нуемэрдэринэн суруй:
А1. Бэһис этии тиибин
быһаар_________________________________
А2. Этии тутаах
чилиэнэ иккиэннэрэ баар этии кэккэтин бул:
________________________________________________________
А3. Туһаана суох этии
ханныгый?______________________________
А4. Холбуу
кэпсиирэлээх этии ханныгый?_______________________
А5. Тэнийбэтэх этии
ханныгый?________________________________
А6.
Даҕаамырдаах этиини бул:_________________________________
А7. Тиэкискэ этии биир
уустаах чилиэнэ хас этиигэ баарый?________
А8. Ситим тыл хас
этиигэ баарый?______________________________
В сорудах: Эппиэтин
толору суруй:
В1. 2-с
этиини тыл ситиминэн ырыт:
__________________________________________________________________________________________________________________________
В2. 13-с
этиини этии чилиэнинэн ырыт:
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
С
сорудах: Мин тереебут дойдум диэн тиэмэ5э
тэттик айар улэтэ онор (6-7 этии)
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
9 кылаас.
Үөрэнээччи аата:____________________________
Сорудахтар:
1 чааһа
1. Бу этиини болҕойон
аах, анаан бэлиэтэммит тылга майгынныыр (чугас) суолталаах (синонимныы) 2-3
тылла эбии эппиэккэр суруй.
Кини хомуйбут аһыттан Күтэр
таптаабытын аһаабыт.
Эппиэтэ: ____________________________________________________
2. Бэлиэтэммит тылга э
аһаҕас дорҕоону
болҕойон
көр, характеристикатын быһааран суруй.
Кулан орой мэник оҕо
саастарга оонньоомохтоон хаалыаҕыҥ.
Эппиэтэ: ____________________________________________________
3. Бу этиигэ
бэлиэтэммит тыллар ситимнэспит араастарын быһааран суруй.
Эппиэтин биир тылынан суруй.
Ийэ чыычаах уйатыттан арахсыбат.
Эппиэтэ: ____________________________________________________
Бу этиилэри аах, 4-5 сорудахтары толор.
1. Ыт хаһаайыныгар бэриниилээхтик
сулууспалыыр. 2. Ол да иһин кинини бар дьон ньургун ньургуһун диэн
ааттаата5а.
4. Бастакы этииттэн
үөскээбит сыһыаты туспа уһул, үөскээбит олоҕун ый.
Эппиэтэ: ____________________________________________________
5. Иккис этиигэ бэлиэтэммит тылы саҥа чааһынан ый,
арааһын, форматын быһаар.
Эппиэтэ: ____________________________________________________
Бу кэрчиги аах, 6-9 сорудахтары толор.
1. Күѳрэ-лаҥкы түспүт
сис тыа тараҕай оройуттан сэппэрээк талахтаах аабылаан үрүйэ
орҕочуйан
киирэр. 2. Вася, оскуола бастыҥ спортсмена, биһиги иннибитигэр
кэлэн турда. 3. От үрэх үѳһүнэн, баҕа батаһа
ардайдаах манчаары окко кирийэн сүтэ-сүтэ, сүлбэ уута сүүрүгүрэр. 4.
Чөөчө уон икки саастаах дьадаҥы ыал о5ото.
6. (1) этиигэ
бэлиэтэммит тылы саҥа
чааһынан быһаар, арааһын, уратытын ыйан эппиэккэр суруй.
Эппиэтэ: ____________________________________________________
7. (2) этиини этии
чилиэнинэн ырыт
Эппиэтэ: ____________________________________________________
_____________________________________________________________
8. (3) этиигэ
бэлиэтэммит тылы саҥа
чааһынан быһаар.
Эппиэтэ: ____________________________________________________
9. (4) этиигэ
бэлиэтэммит тыл ханнык саҥа чааһа буоларын быһаар, арааһын, үѳскээбит
сыһыарыытын ый.
Эппиэтэ: ____________________________________________________
10. Бэриллибит тыл
ситимнэриттэн сомоҕо
домохтору булан туспа суруй.
Кыһыл тылынан кыырар, буута быстарынан,
тимир суол, аан дойду, аҕатын туйаҕын хатарбыт, хой
баһын туойар, баҕа батаһа.
Эппиэтэ: ____________________________________________________
2 чааһа
1. Бэйэ суруйуута Бу
бэриллибит тыллары туһанан саас туһунан санааҕын ситимнээн,
сиһилээн суруй. Тиэкискин ааттаа. Суруйуу 100 тылтан итэҕэһэ суох буолар.
Ыһыах –саха төрүт үгэһэ .
Көмө тыллар: Самаан сайын, дьоллоох
түһүлгэ оһуохайа, сэргэ, оһуор –мандар ойуулаах чорооннор, алгысчыт, симэхтээх
аттар, сэлэлии олорбуттар, үтэһэлээх эт, кырылыы көөнньүбүт сылгы кымыһа, ат
сүүрдүүтэ, өбүгэ оонньуулара, ат бө5ө, кус быһый…
2. Сорудахтар
1. Эн суруйуугар
киллэрбит да5ааһын ааттаргын туспа уһул.
2. Суруйууга баар
дьүһүннүүр тыллары, туохтуурдары туспа уһул.
10 кылаас.
Үөрэнээччи аата:____________________________
Сорудахтар:
1 чааһа
1. Бу этиини болҕойон аах, анаан
бэлиэтэммит тылга утарар суолталаах (антонимныы) 2-3 тылла эбии эппиэккэр
суруй.
Биир мэник сүтэрбитин, сүүс ___________ _______________.
Эппиэтэ: ____________________________________________________
2. Бэлиэтэммит тылга аа
аьа5ас дорҕоону
болҕойон көр,
характеристикатын быһааран суруй.
Кулан орой мэник оҕо саастарга
оонньоомохтоон хаалыаҕыҥ.
Эппиэтэ: ____________________________________________________
3. Бу этиигэ
бэлиэтэммит тыллар ситимнэспит араастарын быһааран суруй.
Эппиэтин биир тылынан суруй.
Оскуола автобуһа куоракка барбыта.
Эппиэтэ: ____________________________________________________
Бу этиилэри аах, 4-5 сорудахтары толор.
1. Алаас – тыа иһигэр үөскээбит, үксүгэр
сыырдаах, күөллээх хонуу. 2. Кыһыҥҥы тыа5а
сылдьыбыккыт дуо?
4. Бастакы этииттэн
да5ааьыннары туспа уһул, үөскээбит олоҕун ый
Эппиэтэ: ____________________________________________________
5. Иккис этиигэ бэлиэтэммит тылы саҥа чааһынан ый,
арааһын, форматын быһаар.
Эппиэтэ: ____________________________________________________
Бу кэрчиги аах, 6-9 сорудахтары толор.
1. Дьоллоох о5о саас. 2. Суодаҥа Бүөтүр
(Микиитис Кэрэмээһэп диэн киэргэтэр киһилэрэ) кырдьан буорайбыт ыта үрэн
моргуйар. 3. «Сарсын кылаас мунньа5а буолар» - диэн староста биллэрдэ. 4. Катя
оҥорбутунаа5ар
Маша сувенира үчүгэйдик табыллыбыт.
6. (1) этиини этии
чилиэнинэн ырыт
Эппиэтэ: ____________________________________________________
7. (2) этиигэ
буорайбыт тыл суолтатын быһаар.
Эппиэтэ: ____________________________________________________
8. (3) этиигэ киирии
тыллары булан уһул
Эппиэтэ: ____________________________________________________
9. (4) этиигэ
бэлиэтэммит тыл ханнык саҥа чааһа буоларын быһаар, арааһын, үѳскээбит сыһыарыытын
ый.
Эппиэтэ: ____________________________________________________
10. Өс хоһооннору
ситэр.
Ытаабат о5ону ____________.
Үөрэх баар _____________ баай.
__________ сыар5а сыыр анныгар хаалар.
11. Бу ханнык этииний?
ТХХЭ эбэтэр БХЭ?
Катя оҥорбутунаа5ар Маша
сувенира ордук табыллыбыт.
Эппиэтэ: ____________________________________________________
2 чааһа
1. Бэйэ суруйуута Бу
бэриллибит тыллары туһанан кинигэ туһунан санааҕын ситимнээн,
сиһилээн суруй. Тиэкискин ааттаа. Суруйуу 100 тылтан итэҕэһэ суох буолар.
Көмө тыллар: билии, үтүө киһи,
өйдөөх оҕо, уһуйуллар, иитээччи, сүбэһит, ураты күүстээх, бибилитиэкэ, учуутал,
үөрэнэр кинигэ, араас кинигэ, билиини сомсор, хатыламмат дьикти, ураты иэйии,
сиэр-майгы
2. Сорудахтар
1. Эн суруйуугар
киллэрбит көмө саҥа
чаастарын туспа уһул.
2. Суруйууга баар
даҕааһыннары туспа уһул.
11 кылаас.
Үөрэнээччи аата:____________________________
Сорудахтар:
1 чааһа
1. Бу этиини болҕойон аах, көппүт
тыллар оннуларыгар омонимнары суруй.
Өрүс арыытыгар __________ түстүлэр. Маня
_________ хара харандааһынан сотунна.
Эппиэтэ: ____________________________________________________
2. Этииттэн мурун
бүтэй дор5ооннорун булан уһул.
Кулан орой мэник оҕо
саастарга оонньоомохтоон хаалыаҕыҥ.
Эппиэтэ: ____________________________________________________
3. Бу этиигэ
бэлиэтэммит тыллар ситимнэспит араастарын быһааран суруй.
Эппиэтин биир тылынан суруй.
Сайылык о5олорун сайдыыр
саҥалара
ыраахтан иһиллэр.
Эппиэтэ: ____________________________________________________
Бу этиилэри аах, 4-5 сорудахтары толор.
1. Былыыр-былыр чооруостаах күүдээх бииргэ
кыстыырга сүбэлэспиттэр. 2. Пахай, абааһы түһэн өлбүт күөлүттэн дуо?
4. Бастакы этииттэн
туохтууру уһул, туһаайыытын арааһын ый.
Эппиэтэ: ____________________________________________________
5. Иккис этиигэ бэлиэтэммит тылы саҥа чааһын ый.
Эппиэтэ: ____________________________________________________
Бу кэрчиги аах, 6-9 сорудахтары толор.
1. Чуумпу киэһэ. 2. Киллэрээт, дьэ
саба туһэн ыйыттылар. 3. Тыал чуумпурда. 4. Арай харабыл утуйбат, ата5ын тыаһа
биир кэм хааман куучугуруур-хоочугуруур.
6. (3) этиини этии чилиэнинэн ырыт.
Эппиэтэ: ___________________________________________________
7. (2) этиигэ
турбут сурук бэлиэтин быһаар.
Эппиэтэ: ___________________________________________________
8. (3) этиигэ
туохтуур ханнык саҥа
чааһыттан үөскээбитин быһаар.
Эппиэтэ: ____________________________________________________
9. (4) этиигэ
бэлиэтэммит тыл ханнык саҥа чааһа буоларын быһаар, арааһын ый.
Эппиэтэ: ____________________________________________________
10. Өс хоһооннору
ситэр.
_____________адьыр5а ___________ ар5ахха
кыстаабат.
Норуот күүһэ -
______________________________.
Киһини ___________________ киэргэтэр.
2 чааһа
1. Бэйэ суруйуута Бу
бэриллибит тыллары туһанан киhи дьыл5атын
туһунан санаа5ын ситимнээн, сиһилээн суруй. Тиэкискин ааттаа. Суруйуу 100
тылтан итэ5эһэ суох буолар.
Көмө тыллар: олох биирдэ
бэриллэр, үтүѳ
суобастаахтык, дьаныhан, дьулуhан, олох
суолтата, сыаналааhын,
сөптөөх суолу тутуhуу, куhа5ан
дьаллык, сиэрдээх быhыы-майгы.
2. Сорудахтар
1. Эн суруйуугар
туттубут падежтаах аат тыллары туспа уһул.
2. Суруйуугар
киллэрбит даҕааһын ааттаргын туспа уһул
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.