Ашық сабақ "М.Дулатұлы «Шешенің балаларын сүюі» өлеңі" (5 сынып)

Сабақтың түрі:   (ашық сабақ)

Пәні:Қазақ әдебиеті

Сыныбы:     5

Сабақтың тақырыбы :   М.Дулатов «Шешенің балаларын сүюі»өлеңі

Сабақтың мақсаты:

а) ХХ  ғасыр әдебиетінің көрнекі  өкілі М.Дулатов       өмірі мен шығармашылығына қысқаша тоқталып,  « Шешенің  балаларын  сүюі » өлеңімен таныстыру Оқушылардың М. Дулатұлының өмірі мен шығармашылығы туралы алған білімдерін кеңейту. Өлеңнің мазмұны мен идеясын ұғындыру.

ә) Берілген тапсырмалар арқылы оқушылардың шығармашылық ізденістерін қалыптастыру, ойлау, сөйлеу қабілеттерін дамыту;

 б) оқушылардың  өмірдегі ең  ардақты жан – ананы сүюге,қадірлеуге, перзенттік парызын өтеуге тәрбиелеу.Ананы сыйлауға, қадірлеуге, ұйымшылдыққа, мейірімділікке тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: ашық сабақ.

Сабақтың әдістері: түсіндіру, оқыту, сұрақ-жауап

Сабақтың типі:  жаңа тақырыпты меңгерту

Пәнаралық байланыс: қазақ тілі, тарих,  халықтық педагогика.

Сабақтың  көрнекілігі:   М.Дулатовтың портреті, слайд – суреттер, интербелсенді тақта.

                                          Сабақ   барысы:

І. Ұйымдастыру.

1. Оқушыларды түгендеу.

2. Сынып журналына тіркеу.

3. Оқушылар зейінін сабаққа аудару.

ІІ.  "Ұтқыр ойдан- ұтымды жауап" /үй тапсырмасын сұрау/

-А.Байтұрсынұлы қашан, қай жерде туған?

-А.Байтұрсынұлы қандай білім алған?

-А.Байтұрсынұлы не жазған?

-А.Байтұрсынұлына қандай айып тағылды?

-А.Байтұрсынұлы кім?

ІІІ. Жаңа сабақ

      Қызығушылықты ояту.

-Отбасының ұйтқысы

-Жарық дүние тіршіліктің тірегі

-Өмір сыйлаушы

-Мейірімді жан

 -Өмірдің шуағы

 -Қамқор жан (Ана)

Біздің қазақ әдебиетінде ана тақырыбына қалам тартпаған жазушы кемде- кем. Ана бізге жарық сыйлаушы, өмірдің тірегі, отбасының  ұйытқысы. Ендеше  біздің бүгінгі жаңа тақырыбымыз осыған арналмақ.

Сабақтың тақырыбын хабарлау:-Бүгінгі сабағымыз Міржақып Дулатұлы және оның «Шешенің балаларын сүюі» өлеңі.

Алдымен ақынның өмірімен шығармашылығына тоқталып өтелік.

1. Ақын туралы оқулықта берілген мәтінмен жұмыс.

Міржақып Дулатұлы 1885 жылы 25 қарашада Қостанай облысының Сарықопа ауылында дүниеге келген.

Міржақып Дулатұлы ауыл мектебінде оқып, сауат ашқан. Болашақ ақын 1897-1902 жылдары Торғай қаласындағы орыс-қазақ мектебінде оқиды. Содан кейін ауыл мектебінде мұғалім болып жұмыс істейді. Мұғалімдікпен қатар өлең де жаза бастайды. Ақынның ең алғашқы өлеңі «Жастарға» деп аталады.

1909 жылы «Оян, қазақ!» атты өлеңдер жинағы басылды.

Қазақ халқының бостандығы үшін күрескен ақын өз шығармаларында халықты білімді, мәдениетті болуға шақырады.

Міржақып Дулатұлы 1911 жылы саяси айыппен қамауға алынады.

Көп жыл қуғында жүріп, 1935 жылы түрме ауруханасында ауыр науқастан қайтыс болады.

1.1.Міржақыптың өмірінен слайд көрсету

Міржақып Дулатұлы–  Алаш  қозғалысының  қайраткері, қазақ ақыны, жазушы, драматург, публицист, ағартушы – педагог, ХХ ғасырдың  бас  кезіндегі қазақ  мәдениеті мен  әдебиетінің көрнекті өкілі. Негізгі   мамандығы ұстаз болғандықтан, ол балаларға  арнап табиғат, адамгершілік тәрбиесі тақырыбында шағын әңгімелер, өлеңдер жазған. Соның  бірі -  «Шешенің балаларын сүю » өлеңі

ІІІ. Мәтінмен жұмыс.

2. Ақынның «Шешенің балаларын сүюі» өлеңімен жұмыс:

   1. Өлең мәтіні үнтаспадан тыңдалады.

   2. Өлеңнін мағынасын ашу

-Бұл өлеңнің тақырыбы ананың балаға деген махаббаты. Негізгі идея тақырыппен тығыз байланысты. Идеясы ананы сүю,балаға ананың қадірін ұқтыру. Міржақыптың анасы Дәмеш қарапайым, жұмсақ мінезді болған екен. Алайда той-думандарда жан тебірентер әсем дауысты атақты әншілердің өзін таңқалдырған. Ал әкесі қста болған. Міржақып өзінің анасынан 2 жасында айырылған. Өлеңде ақынның анасына деген ұлы махаббаты жазылғандығы анық.

1. 3. Сөздік жұмыс:

Сүю-любить

Қайғы-горе

Кірпік қақпау-не сомкнуть глаз

Еркелеу-баловать

Қамқор ана-заботливая мать

1. 4. Өлеңді оқушыларға оқыту

Дәптермен жұмыс:

Ақпанның жиырма алтысы

Міржақып Дулатұлы

(1885-1935)

«Жинақтау» қадамы.

Жазушы

драматург

Ақын

М.Дулатұлы

публицист

Ағартушы-педагог

Жылдар сөйлейді

Интербелсенді тақтада көрсетілген кестені толтыру:

Жылдар

Маңызды оқиғалар

Шығармалары

ҮІІІ. Жаңа сабақты бекіту. Семантикалық карта     

Атауы

Дүниеге келді

Өлеңдер жинағы

Шығармасы

Қамауға алынды

Ақын

1885

1873

Маса

«Оян,

қазақ!»

Шешенің балаларын сүюі

Оқуға шақыру

Саяси айыппен

Адам өлтірді деп

Міржақып

 ІХ  . Үйге тапсырма:

 1)      М.Дулатов  « Шешенің  балаларын  сүюі » өлеңін  жаттау

 2)    « Менің  аяулы  анам » тақырыбында шағын шығарма  жазу.

Х. Мұғалімнің қорытынды сөзі.

      Ислам жолы да Ананы бәрінен артық ардақтауды талап етеді. Анушируан Әділ патшаның:  « Құдайдың көңілінен қалай шығуға  болады?» — деген сұрағына, дана уәзірі Бұзұрхмехр: « Анаңды қуанту арқылы », — деп жауап берген. Ендеше, « бір қолымен бесікті тербетсе, екінші қолымен әлемді тербеткен » аналар аман болсын

 ХІ. Бағалау.

Сабақ  үстінде белсенділік танытқан  оқушыларды  бағалау