Ашык сабак" Киелі аспаптар"

• 1 слайд

  Сабақтың тақырыбы :
  Қазақтың ұлттық музыкалық
  аспаптары.
  

• 2 слайд

  Үйретілетін ән :
  «Тарихым әннің сазында » Т. Нағашыбаев.
  Музыка сауаты :
  Аспаптар
  Музыка тыңдау:
  Аспаптар дыбысы , күйлер , әндер .
  

• 3 слайд

  Мақсаты :
  Қазақтың ұлттық музыкалық аспаптарымен танысу. Аспаптар дыбыстарын ажырата білуге үйрету. Музыка сауатын дамыту. Халық мұрасын қадірлеп , қастерлеуге тәрбиелеу.
  

• 4 слайд

  Әдісі :
  Баяндау, ән үйрену .
  Көрнекілігі :
  Слайд, суреттер, аспаптар .
  Барысы :
  І . Ұйымдастыру кезеңі :
  ІІ . Үй тапсырмасын сұрау . Сұрақтар беру .
  

• 5 слайд

  Үй тапсырмасы :
  Халық музыкасы - рухани қазына .
  а) Әндерді қайталау :
  1 . « Сәлем саған мектебім » Л. Хамиди. 2 – шумақ .
  ( Сенен біліп шығармын ,
  Аспан барын күн барын .
  Сен арқылы ұғармын ,
  Жұмбақ әлем сырларын . )
  2 . « Отан » Л. Хамиди. 1 – шумақ .
  (Отаным , кең далам орманды,
  Болаттан соғылған қорғанды .
  Бақыттың , шаттықтың мекені ,
  Қолдаймын , қорғаймын ордамды).
  3 . « Тойбастар » М. Қойшыбаев . 3 – шумақ
  ( Әлемде той деп бүгін жар саламын ,
  Қонақтарды құрметпен қарсы аламын .
  Төрлетіңдер , достарым , төрлетіңдер ,
  Сіздер үшін біз бүгін ән саламыз .)
  

• 6 слайд

  ә) Музыкалық дыбыс қатары дегеніміз не ?
  Дыбыстардың өз биіктіктері бойынша ретімен орналасуы .
  б) Музыкадағы дыбыс арасын есептеу бірлігі қалай аталады ?
  ( Тон , жарты тон . Жарты тон – ең жақын орналасқан екі дыбыстың арақашықтығын есептеу бірлігі . Мысалы : ми – фа , си – до аралығы . )
  

• 7 слайд

  в) Халық музыкасы дегеніміз не ? Жанрларын ата .
  Халық музыкасының жанрлары:
  ән,
  күй,
  терме,
  айтыс,
  жыр.
  

• 8 слайд

  Қазақтың ұлттық
  музыкалық аспаптары.
  

• 9 слайд

  Домбыра
  - Қағып , шертіп ойналатын ішекті музыкалық аспап. Ән – күй орындау дәстүрінде пайдаланады.
  2 ішекті, 3 ішекті , пішіні әртүрлі түрлері кездеседі.
  

• 10 слайд

  Қылқобыз
  – ысқышпен ойналатын ішекті аспап . Мойыны имек келетін аспап сол қол саусақтары тырнақтарының сыртын ішекке тигізу арқылы ойналады . Аспаптың шанағы терімен қапталып , ысқыштары мен ішектері жылқының қылынан жасалады . Ертеде қобызды бақсылар құдіретті күш ретінде пайдаланған . Қазір , ішектері сымнан жасалған төрт ішекті түрі бар .
  

• 11 слайд

  Жетіген
  – көп ішекті аспап . « Жетіген » - « Жеті қазына », « Жеті хан », « Жеті және ән » сөздерінің бірігуінен құралған деген пікірлер бар . Аспап тұтас ағаштан ойылып жасалып , шанағы көн терімен қапталады . Тиек орнына асық қойылады .
  

• 12 слайд

  Дауылпаз
  Дабыл
  Даңғыра
  – ұрып ойналатын аспаптар . Аңға шыққанда, діни жоралғыларда, жауынгерлік жорықтарда пайдаланылған.
  

• 13 слайд

  Шаңқобыз
  - Көне тілшелі аспап . Ортасында сүйір тілшесі болады . Шаңқобыз өңделген ағаш таспалардан, темір текшелерден жасалған . Дыбысы ұзындығы мен қалыңдығына байланысты өзгеріп тұрады .
  

• 14 слайд

  Асатаяқтар
  Қоңырау
  Сақпан
  Асатаяқ
  – сілкімелі аспаптар түріне жатады . Халық сілкімелі аспаптарды ұлттық билерді сүйемелдеу үшін қолданған .
  

• 15 слайд

  Ұран
  Сыбызғы
  Сазсырнай
  Үскірік
  Желбуаз
  
  Үрлеп ойналатын аспаптардың мүйіз сырнай , ұран , сыбызғы , сазсырнай , тастауық , үскірік , желбуаз деген түрлері кездеседі .Сазсырнай – саздан жасалған , қоңыр үнді болып келеді . Үскірік үні құстың дауысына ұқсас . Бұл аспаптармен халық әндерін орындаған .
  

• 16 слайд

  Болат Сарыбаев
  ( 1927 – 1985 )
  Профессор, зерттеуші, оқытушы. 1978 жылы «Қазақтың музыкалық аспаптары»
  атты жинағы жарық көрген.
  

• 17 слайд

  Тарихым әннің сазында
  Әні : Талғат Нағашыбаев
  Сөзі : Асқар Кіребаев
  1 . Қазақтың киіз үйінде ,
  Бұралған сұлу биінде .
  Тарихтың сыры жатқандай ,
  Сыршылда терең күйінде .
  Қайырмасы :
  Домбыра сырлас егізім ,
  Сыралғы мұңдас қобызым .
  Сызылған саздан жаралған ,
  Адамдық менің негізім .
  2 . Қайыңның тартып безінен ,
  Қасиетті саз боп бекіген .
  Сыңғырлап сазды саз төгер ,
  Жеті ішекті жетіген .
  Қайырмасы :
  

• 18 слайд

  Бекіту :
  « Ақбаян » халық әні
  

• 19 слайд

  Қорытындылау
  Бағалау
  Үйге тапсырма беру :
  Ән жаттау . Аспаптарды қайталау .