Айтыс және оның түрлері

• 1 слайд

  "Толық өркениетті ел болу үшін алдымен өз мәдениетімізді, өз тарихымызды бойымызға сіңіріп, содан кейін өзге дүниені игеруге ұмтылғанымыз жөн" Н.Ә. Назарбаев

• 2 слайд

  Желтоқсанның екісі Айтыс және оның түрлері

• 3 слайд

  Айтыс

• 4 слайд

  І. Әдеп - ғұрыптық айтыс өлеңдер: Бәдік Жар -жар

• 5 слайд

  ІІ. Айтыс түріндегі өлеңдер: Жануарлар мен адамның айтысы. Өлі мен тірінің айтысы

• 6 слайд

  ІІІ. Ақындар айтысы: қайым айтыс, қыз бен жігіт айтысы рулық (халықтық айтыс), діни айтыс, жұмбақ айтыс, тақырыптық (тау, су, жер, т.б.) айтыс. 1. Түре айтыс: 2. Сүре айтыс:

• 7 слайд

  Бәдік айтыс

• 8 слайд

  Бәдік айтыс Түсіндірме сөздік 1.Малға,адамға жұғатын ауру,індет,айналма. 2.Аузына не келсе соны айтатын тұрпайы адам “Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі” 118-бет.

• 9 слайд

  Жар - жар айтысы

• 10 слайд

  Жануарлар мен адамның айтысы Иесі: Шолақ сиыр, көзіңді ояйын ба? Биылғы жыл соғымға сояйын ба? Биылғы жыл соғымға сойып алып, Танабайға жаяңды қояйын ба? Сиыры: Шиыршықтап қыл арқан ескеніңде, Қу шолақты соялық дескеніңде, Қу шолақты соғымға сойып алып, Бүржекейден көрермін көшкеніңді.

• 11 слайд

  Айтыстың бұл түрі өмірде кездеспейді.Бірақ көне жыр”Айдос батырда”үлгілері бар.Жырда жаумен шайқаста қаза тапқан батыр сүйген жары Қарашаштың түсіне кіреді.Батыр қосағын ойлап қайғырған сұлу сүйгеніне ол жоқтағы сағынышын,мұңын айтып,батыр да оған жауап беріп бақұлдасады.Өлі мен тірі айтысының көне үлгісі деп осыны алуға болады. Өлі мен тірінің айтысы.

• 12 слайд

  Бір-бір ауыз өлеңмен қысқа,шапшаң жауаптасып отыратын көбінше ақындармен қатар,жалпы көпшілік қолданылатын түрі. Түре айтыс

• 13 слайд

  Тек суырып салма өлеңге әбден төселген,ысылған нағыз ақынның әр кезекте ұзақ сөйлеп,көп жыр төгіп көсіле жырлайтын түрі. Сүре айтыс

• 14 слайд

  I топ “бәдік айтыс”бойынша айтысу II топ “Жар-жар”айтысы бойынша айтысу III топ “қайым айтыс” айтысу Топпен жұмыс

• 15 слайд

  Осы күнгі айтыс Ортақ қасиеті Бұрынғы айтыс

• 16 слайд

  Бес жолды өлең 1.Зат есім. 2.Екі сөз(сын есім) 3.Үш сөз (етістік)не істеді? 4.Төрт сөз.Мағыналы сөйлем. 5.Тақырыптың синонимі.

• 17 слайд

  Қорытынды Иә,айтыс-өнерлілер жарысы,озғаны ел алақанында.Айтыс –қазақ сөз өнерінің мектебі.Айтыскер ақынға тән қасиеттер:парасат,білім,сөзге тоқтау,намыс,жігер,талант,суырып салмалық. Ақындар айтысының бір ерекшелігі-онда “Халық театрының дәл ұрығы бар” (М.Әуезов).

• 18 слайд

  “Тәуелсіздіктің 20 жылдық тойы – той тойлау үшін емес, Тәуелсіздіктен тағылым алу керек” Н.Ә.Назарбаев.

• 19 слайд

  Эссе жазу. (Айтыс өнері туралы) Үйге тапсырма