Биология пәні бойынша қысқа мерзімді жоспар "Ағзалардың көбею формалары. Жыныссыз көбеюдің түрлері. Жынысты көбею" 9 сынып

Қысқа мерзімді жоспар  Пәні: Биология

Сабақ: №18 Ағзалардың көбею формалары. Жыныссыз көбеюдің түрлері. Жынысты көбею.				Мектеп: «» жалпы орта мектебі
Күні:				Мұғалімнің есімі:Мырзақұл Жомарт
Сынып : 9				Қатысқандар саны:		Қатыспағандар саны:
Сабақ негізделген оқу мақсаты (мақсаттары)		Ағзалардың көбею формаларын білу; Жыныссыз көбеюдің түрлерін білу; Жынысты көбеюдің түрлерін білу. Жынысты, жыныссыз көбеюдің ерекшеліктерін ажырата білу
Жетістік критерийлері		Ағзалардың көбею формаларын біледі; Жыныссыз көбеюдің түрлерін біледі; Жынысты көбеюдің түрлерін біледі. Жынысты, жыныссыз көбеюдің ерекшеліктерін ажырата алады
Тілдік мақсат		Оқушылар: ......(істей) алады. Жыныссыз көбеюдің түрлеріне.жынысты көбеюге сипаттама бере алады
		Негізгі сөздер мен тіркестер:көбею, жыныссыз, жыныстыбүршіктену, бүрмелену, спора, клон, партеногенез, коньюгация, гермафродит.
		Сыныптағы диалог/жазылым  үшін пайдалы тілдік бірліктер:
		Талқылауға арналған тармақтар: Жынысты және жыныссыз көбею үрдістері арасындағы негізгі айырмашылық неде? Жынысты және жыныссыз көбеюдің артықшылығы және кемшілігі неде? Жынысты көбеюдің қай жолдарында әр түрлі дарақтар арасында генетикалық материалдың алмасуы жүреді?
		Жазылым бойынша ұсыныстар:оқулықтағы мәтінді графика түрін де дәптерге түсіру.
Алдынғы тақырып		Оқушылар зат және энергия алмасу, фотосинтез туралы біледі. 8 сыныптардан
Жоспар
Жоспарланған уақыт	Жоспарланған жаттығулар(төменде жоспарланған жаттығулармен қатар,ескертпелерді жазыңыз)						Ресурстар
Басталуы	Психологиялық ахуал:бір-біріне жылы лебіздерін білдіріп,әр оқушының жақсы қасиеттерін айту арқылы сыныпта оқушылар арасында еркіндік атмосферасын орнату.Топқа бөлу    Үй тапсырмасын сұрау. «Кезбе микрофон» ойыны Өткен тақырыпқа шолу, блиц сауалдар 1.Митоздың соңында неше жасуша түзіледі: 2.Жасушаның бөлінуге дайындық кезеңі не деп аталады: 3.Мейоздық жолмен қандай жасушалар бөлінеді: 4.Мейоздың биологиялық маңызы: 5.Мейоздың екінші бөлінуі қалай аталады: 6.Гомологиялық хромосомалардың бір-біріне жақындасуы: 7.Жыныс жасушалары  қалай аталады: 8.Митоздың соңында хромосома саны 9.Хромосомалардың жартылай  жиынтығы қалай аталады 10.Қарапайымдардың бөлінуі: 11.Адам хромосомаларының диплоидты жиынтығы.-  «Атаулар кестесі» тәсілін қолданады. Интерактивті тақтада жаңа сабаққа қатысты үш атау жазылады  Көбею, жынысты, жыныссыз Оқушылардан осы терминдер туралы ойларын, түсініктерін, қандай мағлұматтар білетіндіктерін сұрайды.						http://animal.ru/snail/articles http://koffkindom.ru/vidy http://www.zoofirma.ru/knigi/zoologija http://rocka.ru/lyagushki/lyagushka
Ортасы	Оқушылардан жынысты, жыныссыз көбею туралы не білетінін сұрау Оқушы ойы тыңдалғаннан кейін жаңа тақырыптың аты, оның мақсаты ашылады. таныстыру PowerPoint презентациясын көрсетіледі. Белсенді тапсырма: І топ Көбеюдің биологиялық маңызы, оның түрлері Жынысты және жыныссыз көбею үрдістері арасындағы негізгі айырмашылық неде? Ғаламшардағы тіршілік иелері сан алуан жолдармен көбейеді. Алайда көбею жолдарының барлығын екі үлкен топқа бөлуге болады. Ол: жыныссыз және жынысты жолмен көбею. Жыныссыз көбею - көбеюдің ертеректегі жолы. Ең алғашқы тірі ағзалар - біржасушалы прокариоттар осылай көбейді. Жыныссыз көбейген кезде жыныс жасушалары - гаметалар түзілмейді. Бұл үдеріске бір аналық дарақ немесе жасуша қатысады (сөз біржасушалылар туралы болған кезде). Жыныстық көбею кезінде барлығы өзгеше өтеді. Жыныс үдерісінің негізгі айырмашылық ерекшелігі - гаметалар қалыптастыру. Бұл арнаулы бағытталған жыныс жасушалары ежелден қосылу үдерісі - ұрықтану үпгін жаралған. Ұрықтану үшін екі дарактың болуы міндетті емес, қызтекелік және қыздықты (ұрықтанбай көбею) көбею түрінде ерекшелігі бар. Бірақ мұнда да гаметалар міндетті түрде дамиды. ІІ топ Жынысты және жыныссыз көбеюдің артықшылығы және кемшілігі неде? Жыныссыз үдерістің бір үлкен артықшылығы бар - түрдің кез келген дарағы ұрпақ қалдыра алатындықтан, өйткені түрдің кез келген дарағы ұрпак калдыра алды. Демек «Әріптесін кездестіре алмайды» деген кауіп те болмайды; сондай-ақ әрбір ересек ағза жарық дүниеге ұрпақ шығара алатындықтан, ұрпақтары да әлдекайда көп болады. Бірақ бұл жолмен көбейген кезде өзгергіштің төмен болуы - негізгі кемшілік. Анығырақ айтқанда, ұрпақ өзінің жалғыз тегіне ғана ұксап, оның өз түріндегі өзге дарақтардың пайдалы сапасын мұра етуге тіпті әлеуеттік мүмкіндігі болмайды. Жыныстық үдеріс кезінде мүлде ұрпақсыз қалу қауіп-қатері көп екені сөзсіз. Өйткені ұрықтанудың орындалу төртібі күрделі, ол тұтас дарақ болмаса да дарақ гаметаларының болуын қажет етеді. Бірақ нәтижесі жыныссыз көбею үдерісінен шындап ерекшеленеді. Ұрпактарының барлығы жеке болады, олардың әрқайсысында ата-аналарынық ғана емес, кез келген ата тектерінен алуан түрлі белгілері мен барлық қасиеттері қайталанбас жаңа үйлесім де пайда болады.. ІІІ топ. Жыныссыз көбею түрлеріне сипаттама беру. ІҮ топ. Жынысты көбеюдің түрлері. Өсімдіктердің ұрықтанбай көбеюі (партеногенез). Мұндай көбею кезінде ұрықтану болмайды, ұрық ұрықтанбаған жұмыртқажасушадан дамиды. Ұрыктанбай көбейгенде аталық дарақтар катыспайтындықтан аналық дарақтың әр алуан ата тектерінің белгілерін құрамдастыруға ғана мүмкіндік болады. Қосылу үдерісі (конъюгация). Бактериялардың қосылу (коньюгация) арқылы көбеюі. Бұл - бактериялардың генетикалық материалдар алмасу жолдарының бірі. Топ жұмыстарын «Екі жұлдыз-бір тілек» арқылы бағалайды						https://kk.wikipedia.org/wiki/
Аяқталу	Қорытынды: 1.      Көбеюдің қандай түрлері бар? 2.      Жыныссыз көбею деген не? 3.      Қандай организмдер жыныссыз жолмен көбейеді? 4.      Телу әдісі дегеніміз не? 5.      Қолдан вегетативті көбейту дегеніміз не? 6.      Қалемшелеп арқылы көбейту қалай жүргізіледі? 7.      Сұлатып вегетативті көбейтудің ерекшелігі? 8.      Жыныссыз көбеюдің қандай түрлері бар? Рефлексия «Қолмен белгі беру» әдісі. Қалыптастырушы бағалау Үй тапсырмасы. § 18
Қосымша ақпарат
Саралау- сіз қосымша көмек көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Сіз қабілеті жоғары оқушыларға тапсырманы күрделендіруді қалай жоспарлайсыз?			Бағалау –оқушылардың үйренгенін тексеруді қалай жоспарлайсыз?		Пәнаралық байланыс Қауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелері АКТ-мен байланыс Құндылықтардағы байланыс
Ағзалардың көбею формаларын біледі; Жыныссыз көбеюдің түрлерін біледі; Жынысты көбеюдің түрлерін біледі. Жынысты, жыныссыз көбеюдің ерекшеліктерін ажырата алады			«Қолмен белгі беру» әдісі. Қалыптастырушы бағалау Топ жұмыстарын «Екі жұлдыз-бір тілек» арқылы бағалайды		Химия. Информатика. Қазақ тілі. Денсаулық сақтау технологиялары.
Рефлексия сабақ/оқу мақсаттары шынайы ма? Бүгінгі оқушылар не білді? Сыныптағы ахуал қандай болды? Мен жоспарлаған саралау шаралары тиімді болды ма? Мен берілген уақыт ішінде үлгеріді ме? Мен өз жоспарыма қандай түзетулер енгіздім және неліктен?			Төмендегі бос ұяшыққа  сабақ туралы өз пікіріңізді жазыңыз. Сол ұяшықтағы Сіздің сабағыңыздың тақырыбына сәйкес келетін сұрақтарға жауап беріңіз.
Қорытынды бағамдау Қандай екі нәрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)? 1. 2. Қандай екі нәрсе сабақты жақсарта алады (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)? 1 2. Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымды жетілдіруге көмектесетін не білдім?