"Есептеу техникасының даму тарихы. Электронды-есептеуіш машиналардың кезеңдері"

 Қысқа мерзімді сабақ жоспары № 6                                     информатика                                          Мұғалім:  Есенова Д.Б.

Тақырыбы: Есептеу техникасының даму тарихы. Электронды-есептеуіш машиналардың кезеңдері			Мерзімі    _____________		Сынып   _____________
Мақсаты:  есептеу техникасының даму тарихы, электронды-есептеуіш машиналардың кезеңдері туралы түсінік алу.		Кіріспе сабақ Жаңа материалды меңгеру сабағы Қайталау білімді жүйелеу сабағы Білімді тиянақтау сабағы Кіріктірілген сабақ ББД-ны дамыту ж/е бекіту сабағы Бинарлы сабақ + Аралас сабақ ББД-ны бекіту ж/е қалыптастыру сабағы ББД-ны тексеру,бағалау сабағы Сабақ түрі
Білімділік Дамытушылық Тәрбиелік Есептеу техникасы анықтамасын біледі. Есептеу техникасы дамуына үлес қосқан ғалымдарды атап шығады. ЭЕМ дамуының бес буынын сипаттайды. Практикалық дағдыларын дамыту, өз бетінше жұмыс жасауда білімдерін пайдалана білуге, пәнге деген қызығушылығын қалыптастыру. Ұқыптылыққа, ізденімпаздыққа, шығармашылыққа тәрбиелеу Міндет тері:
Сабақтың жабдықталуы мен дидактикалық материалдар:   + кестелер жаттығулар жинағы иллюстрация,  ұлы тұлғалар портреті, оқулық + стикер сызба + таратпа материалдар + дидактикалық жинақтама ТСО + оқулық + тапсырмалар карточкасы маркерлер, А-4, А-3 парақтары, тесттер АКТ, ЖИГСО – 1, диалогтық оқыту Күтілетін нәтиже: Есептеуіш  техникасының даму тарихымен оның құрылуының негізгі  принциптерімен танысады, ЭЕМ-нің қоғам өміріндегі  рөлін түсінеді; Жаңа түсінік:  Есептеу техникасы, есепшот, арифмометр, аналитикалық машина, Электронды Есептеуіш Машина (ЭЕМ), интегралды схема, жасанды интеллект, компьютер
Сабақтың барысы
	Сабақтың мазмұны			Белсенді оқытуда қолданылатын формалар.Оқытудың стратегиялары мен техникалары.		Бағалау
	I. Ояту Ұйымдастыру кезеңі  //  Жағымды ахуал тудыру  Оқушыларға компьютердің негізгі және қосымша құрылғыларының суреттер қиындысы арқылы 3 топқа бөлу. Сыныпты топтарға бөлу. (топтық) // Топта жұмыс істеу ережесі Топтағы әрбір оқушының қолына «бағалау парағын» беру. Сабақтың өтілу шартын түсіндіру.
	II. Мағынаны тану 1. Өткен сабақтағы материалдарды қайталау Әр топқа А, В, және С деңгей бойынша үш сұрақ қойылады А деңгейі Ақпарат дегеніміз не? Ақпаратты адамдар қалай қабылдайды? Ақпараттық процестер дегеніміз не? В деңгейі Вирус дегеніміз не? Вирусқа қарсы программаларды атаңыз? Компьютерге вирус кіргенін қалай анықтауға болады? С деңгейі Мұрағаттау дегеніміз не? Мұрағаттауға арналған қандай программаларды білесіз? Ақпараттарды қалай мұрағаттаймыз? 2. Жаңа материалды таныстыру 1- топ «Алғашқы  есептеуіш құрылғылар мен машиналар» тақырыбы  1.  Ең ерте заманғы  есептеу құралын атаңыз. 2.  «Есепшотты» басқа елдерде қалай атаған? 3. Қай жылдары қандай есептеуіш құрылғылар пайда болды, ол құрылғыларды кімдер ойлап тапты? 2-топ  Электронды -есептеуіш машиналар; 1.                          Бірінші ЭЕМ   қай жылы, кім ойлап тапты? Оны қалай атады? 2. 1949 ж.  қандай машина құрастырылды? 3. Бұрынғы Кеңестер Одағында бірінші ЭЕМ  қай жылдары, кімнің басшылығымен жасалды? 3- топ. « ЭЕМ –нің даму  буындары» 1. ЭЕМ нің  буындарын атаңдар.  Олардың бір –бірінен  айырмашылығы неде? 2. Қазіргі дербес компьютерлер  қай буынға жатады? 3. Алғашқы болып программа жазған кім? «Алғашқы  есептеуіш құрылғылар мен машиналар» тақырыбы Есептеу техникасы Есептеу техникасы - ақпаратты өңдеу мен есептеудің математикалық процестерін механикаландыру және автоматтандыру үшін қолданылатын техника және математикалық құрал- жабдықтар жиынтығы.  Есептеуге арналған алғашқы құралдар пайда болардың алдында ежелгі адамдар есепті қол саусақтары, тастар мен есептеу таяқшалары арқылы жүргізді. Ең алғашқы есептеу құралы Ең ерте есептеу құралы- есепшот. Деректер бойынша есепшот біздің дәуірімізге дейінгі 2 мыңжылдықтың соңында ежелгі Қытайда пайда болған. Есептеу амалдары тақтадағы әрбір жолда орналасқан ұсақ тастар мен дөңгелек сүйектерді жылжыту арқылы жүргізілген. Бұл санау құралын гректер мен Батыс Еуропалықтар «абак» деп, қытайлықтар «суанпан», жапондықтар «серобян» деп атаған. Есепшоттың қазіргі түрлері 18 ғасырда пайда болды. «Паскалина» 1642 ж француз математигі Блез Паскаль 19 жасында дүние жүзінде бірінші рет «қосу машинасы» деген атпен белгілі, жетектер мен дөңгелектерден тұратын механикалық есептеу машинасын құрастырды. Паскальдің машинасында көп мәнді сандарды қосу мүмкін болды. Есептеуіш сағаттар 1623 жылы Вильгельм Шикард "Есептеуіш сағаттар" деп аталатын төрт арифметикалық амалды орындай алатын механикалық калькуляторды ойлап тапты. Құрылғының бұлай аталу себебі, сағаттардағы сияқты, бұл құралда да тісті сақиналар мен жұлдызшалар қолданылды. Бұл құрылғыны іс жүзінде алғаш рет Шикардтың досы, философ және астроном Иоганн Кеплер өз жұмыстарында пайдаланды. Электронды -есептеуіш машиналар Арифмометр 1694 жылы неміс математигі Лейбниц қазіргі калькуляторлың негізін салған арифмометрді ойлап тапты. Ол- Паскаль идеясын жетілдіру барысында пайда болған механикалық есептеу машинасы. Дөңгеліктің орнына мұнда цифрлар жазылған цилиндір қолданылады. Бұл құрал күрделі қосу мен алу есептеулерін жүргізуімен қатар, сандарды бөлу көбейту, тіпті квадрат түбірін табу амалдарын да орындайтын болды. Лейбництен кейін де арифмометр бірнеше рет жетілдіруден өтті. Бэббидждің аналитикалық машинасы Адамның қатысуынсыз есептеулерді орындайтын машинаны ойлап табу идеясын 1833 жылы ағылшын математигі Чарльз Бэббидж өз жобасында баяндады. Оның ұсынысы бойынша ақпаратты енгізу мен шығару перфокарта атты қатты қағаздағы тесіктер арқылы жүзеге асырылды. Беббидж идеясы 19 ғасырда жүзеге асырыла бастады. Стол калькуляторлары 1900 жылдары механикалық калькуляторлар, кассалық аппараттар мен есептеуіш машиналары өндірісі кезінде электр қозғалтқыштарын пайдалана басталды. Алғаш төрт амалды стол калькуляторлары 1930 жылдары шығарыла басталды. « ЭЕМ –нің даму  буындары» ЭЕМ дамуының 5 буыны ЭЕМ–нің дамуы бірнеше буындарға бөлінеді: І. ЭЕМ-нің бірінші буыны (1945-1954 жж.) ІІ. ЭЕМ-нің екінші буыны (1950-60 жж.) ІІІ. ЭЕМ-нің үшінші буыны (1960 ж.) IV. ЭЕМ-нің төртінші буыны (1970 ж. ) V. ЭЕМ-нің бесінші буыны (Жапония, 1980-жылдар) ЭЕМ-нің бірінші буыны (1945-1954) Бірінші буын- электронды шамдар пайдаланылған ЭЕМ-дер. Олар- « ENIAC », «МЭСМ», «БЭСМ», «IBM -701», «Стрела», «М-2», «М-3», «Урал», «Урал-2», «Минск-1», «Минск-12», «М-20». Бірінші буындағы машиналар өте үлкен ауданды алады, көп энергия жұмсайды және мыңдаған электронды шамдардан тұрады. Ақпарат перфокарта арқылы енгізілді. ЭЕМ-нің екінші буыны (1950-60 жж.) ЭЕМ негізгі бөлігі- электронды шамдар емес, жартылай өткізгіш диодтар мен транзисторлар. Фортран, Алгол, Кобол программалау тілдері пайдалана бастады. Буын ЭЕМ-дері- «РАЗДАН-2», «IВМ-7090», «Минск-22,-32», «Урал- 14,-16», «БЭСМ-3,-4,-6», «М-220, -222» ЭЕМ-нің үшінші буыны (1960 ж.) Үшінші буын - интегралды схема негізінде құрылған ЭЕМ-дер. Олар бір мезгілде бірнеше программаларды қатар орындауға мүмкіндік берді. Компьютерлерді шығару үлкен өндірістік сипат алып, IBM компаниясы бұл салада көсбасшылыққа ие болды.  Бұл ЭЕМ- дерінің қуаты секундына 500 мың- 2 миллион операциялар құраса, жады 8 Мб- тан 192 Мб-қа дейін жетті. ЭЕМ-нің үшінші буыны (1960 ж.) Үшінші буын - интегралды схема негізінде құрылған ЭЕМ-дер. Олар бір мезгілде бірнеше программаларды қатар орындауға мүмкіндік берді. Компьютерлерді шығару үлкен өндірістік сипат алып, IBM компаниясы бұл салада көсбасшылыққа ие болды.  Бұл ЭЕМ- дерінің қуаты секундына 500 мың- 2 миллион операциялар құраса, жады 8 Мб- тан 192 Мб-қа дейін жетті. ЭЕМ-нің төртінші буыны (1970 ж.) Негізі- үлкен интегралды схемалар. ЭЕМ-дердің жылдамдығы секундына ондаған миллион операциялар, жады жүздеген Мб-қа жетті. Микропроцессорлар (1971ж. Intel), микро- ЭЕМ мен дербес ЭЕМ пайда болды. Алғаш компьютер атауын 4-буын ЭЕМ-деріне берді. ЭЕМ-нің бесінші буыны 5- буын ЭЕМ-дері- бұл болашақ ЭЕМ-дер. Алғаш рет Жапонияда 1982 жылы қолға алынды. ЭЕМ-дер жасанды интеллект негізінде жұмыс істейді. Қазірдің өзінде компьютерлер ақпаратты адам дауысы, қолжазбасы немесе қағаз басылымдарынан оқи алады 3. Бекіту Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар. І топ № Не? Кайда? Қашан? 1 АҚШ Моучли, Эккерт 1946ж. 2 EDSAC – Нейманның архитектурасымен жасалған ЭЕМ 1949ж. 3 МЭСМ ССРО 4 БЭСМ С.А.Лебедев ССРО 1952-1953жж. 5 М-220, БЭСМ-3, БЭСМ-4, Урал-11, Урал-14, Урал-16, Минск-22, Минск-32 60-ж. ІІ топ № Не? Қайда? Қашан? 1 Логарифмдік сызғыш Англия Робертсон 2 Англия Чарльз Бэббидж 1833ж. 3 Бэббидждің машинасына арналған алғашқы бағдарлама 1846ж. 4 Есепші-перфорациялық машина 19 ғасырдың аяғы 5 «Марк-1» электр-механикалық санауыш машинасы Америка Говард Айкен ІІІ топ № Не? Қайда? Қашан? 1 Қол саусақтары, тастар, белгілеулер, түйіншектер Көне заманда 2 Ежелгі Қытай немесе ежелгі Египетте 2000-5000 жыл бұрын 3 Паскаль машинасы Франция Блез Паскаль 4 Германия Лейбниц 1694ж.			миға шабуыл. ЖИГСО – 1 әдісі арқылы. Әр топ өздеріне берілген тақырыпты  оқып және талқылап қалған топтың мүшелеріне түсіндіреді. ИКТ, слайд, үлестірме қағаздары қолдану арқылы. ИКТ қолданып тақтада мына кестелерді толтырады		Әр бір топтың деңгейлік сұрақтарға дұрыс жауап берген топқа жұлдыз беріледі. Әр топта белсенділік танытқан, білгір,  оқушыларды, жұлдыз арқылы бағалау. Топтық, жұптық бағалау
	III. Рефлексия 1) Сабақты қорытындылау:  Практикалық жұмыс ЭЕМ – нің даму тарихы  туралы Бастау – Барлық бағдарламалар – Стандарттық - WordPad бағдарламасын ашып ЭЕМ – нің даму тарихы  туралы Топтардың жұмысын бағалау   //   Бағалау парақтарын толтыру    //  Бағалау     2) Үй тапсырмасы:  Параграф 6 оқу және өзіңді тексер тапсырмасын орындап келу.			Практикалық жұмыс		Жұлдызша тарату арқылы Сумативтік бағалау