Эссе "Амонашвилидың еңбегіне эссе"

Эссе

Ш.А.Амонашвили

 Неге Батыр рухымен тумасқа?

Орындаған: Аубакирова Нургуль Кабделгазезовна

Маған жақсы мұғалім бәрінен де қымбат,

 өйткені мұғалім - мектептің жүрегі

Ыбырай Алтынсарин

Осы тақырыпты алғанымда мұғалімдік шеберлік, мұғалім туралы жазу оңай деген ой келді, Амонашвилидың осы еңбегін оқу барысында ұққаным көп, жоғардағы нақыл сөзді эссеме тірек ете отырып жалғастырайын.

Заман әр мұғалімі заман талабына сай рухани бай болып және сонымен қатар заманауи білім беру үшін әлек болып отырады. Әр мұғалім өз білімінің жеткенінше, өзінің деңгейінде сабақ беруге тырысады. Сонымен қатар оқушыларды қазіргі заманда еш жұмысыңмен қызықтыра алмайсың, ол үшін көп еңбекті талап етеді.

Әр мұғалімді өз алдына  батыр деседе болады. Себебі ол қазіргі замандағы балаларға, осыдан бәлен жыл бұрын жазып кеткен, айтып кеткен мұраларды оқушыларға жаңғыртып, жеткізу үшін күш жұмсайды, әрине Амонашвилидың еңбегіндегідей біреуі алыстағыны, біреуі жақындағына көре отырып. Егер мұғалім батыр болмаса не үшін ұлы ұстаздар деп Макаренько, Ы.Алтынсарин, Ушинский, Абай т.б үлгі қылып қалдырған еңбектерін пайдаланамыз, себебі бұл аты аталған ұлағатты ұстаздардың болғандығы. Қазыргі заман талабына сай жоғарыдан келген тапсырмалар яғни жаңалықтарын енгізе отырып оқушылардың әр қайсына шырақ жағамыз, оны интернет әлеміне щырмалған оқушы қабылдау деңгейіне байланысты. Бұл автордың еңбектері адам ойын оятып, адамның ішіндегі  рухынды мазалап сан түрлі ойларда еріксіз қаласың.

Әрине соңғы адамға айта салу қашанда онайдың онайы, жоғары білім ошақтары қандай жаналық ашпасан, ашсын оны жағымды тұтататын мүғалімдер. Оларсыз мектеп тұл. Мұғалім есік ашпаса оқушылар кімге керек.  Әр қашанда әрбір көшбасшының артында бір ұстаздың тұрағынына ешкім қарсы келмесі анықғ тек оқушылардың сана сезіміне жеткізу, ұйқыда жатқан адамгершлікі, санасын оятып, қолға алу.

Батыр  болу үшін, батыр болып туу керек. Амонашвили әрбір ұстазды періштеге теңеген. Періште әрбір баланы қолынан жетекпен оқытады деп ойласақ өте қателесеміз, ол адам. Ол теңеуге сайма қазіргі заман ұстаздары? «Болмсаңда ұқсап бақ» деп Ыбырай атамыз айтып кеткендей. Әр ұстазымыз шам шырақ болып әр оқушымызға руани үлгі бола білу керек. Бірақ ең өкініштісі сол заман ұстазадары әрине барлығын айтуға аулақпын, заманның қатал соққысынан алған әсерлері мектеп табалдырығында көрініс тауып жататыны. Ондай қатыгездікте оқып, білім алушы оқушының ойындада осы ой, себебі сол мүғалімнің талабы, мұалімнің өмірге деген ойы сондай болғаны.

Мүғалім болмаса тәрбиеде, білімде жайына қалып қалар еді. Осы қос даму жүйесін қолға алу барысында жақсы адамгершілік рух дамиды. Рухты дамытып түсіндіру,  үшін оны түсініп алдымен адам өзінде рухты  дамыту керек. Рухани бай адамгершілігі мол ұстаз, рухы мықты шәкірт тәрбиелейді.

Мұғалімнің көзі миклоскоп, сөзіде ісіде өзіне сай, рухани бай болуы керек. Оқушының бойындағы сәл кішкентай ұшқындарды уақытында көріп, дамыта білуі керек. Сонда ғана мұғалім мұғалім, балынң бойындағы әр бір шам шырағын тұтата білуі керек.

Осы кезде еріксіз, «Болашағыңды керемет сезіну үшін, балаңызды тәрбиелеңіз» сөзі оралады. Оқушылардың жоғары рухани адамгершілік болмысын ашуға және толық адам болып қалыптасуына ықпал ететін жалпыадамзаттық құндылықтарды енгізу арқылы оларды белсенді оқу-танымдық әрекетке ынталандыруды және оны ұйымдастыруды, сол сияқты ойы, сөзі және ісі бір жерден шщығатын кемел мінезді адам тәрбиелеуді мақсат ететін педагогикалық үдеріспен отбасы тәрбиемі қатар тең жүруі тиіс. Адам дүниеге келісімен өзіне еншілеген бір құндылығы басымырақ болып келеді, сол құндылығына сай, тәрбие, білім сапасының тереңдігіне байланысты осы құндылығына жетіп, дамып, қол жеткізуі керек. Ол көзге көрінбейтін нәзік рухани байлығының көзін ашатын әрине осы ұлы тұлғалар –ұстаздар. Дәл қазір ойланып, алдымыздағы мыңдаған оқушымызға ойша шолу жасап шығайықшы, қайсы оқушының бағы ашылмай тұр, қайсы оқушының дарыны бағаланбай тұр, оқушының көкірегіндегі рухани байлығын оята отырып ойлаған ойымызды бастаймыз. Көкірегі ояу әр адам баласы белгілі бір мақсатқа ұмтылып өмір сүреді.

Біз білім қуған заманда арпалысып, қалайда осы сабақты, білімді  ұғындырам деп, күндерді санап жүргенде, екінші аяғымыз адам бойындағы рухани адамгершілікті дамытып, ертеңгі болашақ өміріне аттандырғанда өзіңе сенімді болып тұрғаның өзіңе жақсы екен гой шіркін.

Өзім балам, не өз жеңісіме риза болып мақтанып жүргенде, біреудің жұмысына қуанып, секірем деп тіпті ойламаған едім, оқушы атыңды шығарып, орын алғанда, жеңісіне балаша қуанасың. Олда өз алдына тәрбие.

Кез кeлген мұғaлім ұстaз болa aлмайды. Ұстaздық өнeр - тaғылымы тeрең өнeр. Ал өнeрлі бoлу әр бiр  адaмға қонa бeрмейді. Олaй болсa, шын ұстaз бoлу үшiн тaбиғи дaрын, eрен eңбекке ұштaстырылуы шaрт. «Шәкiртсіз ұстaз тұл» дeген тeгін aйтылмаса кeрек. Дүниeдегі сыйлы aдам дa ұстaз. Сeбебі, шәкiрт өнeр, бiлім, әдeп тәрбиe, кәсiп үйрeткен aдамының aлдында өзiн өмiр бoйы қарыздaрмын дeп санaп, мұғaлімдерінің көзi тірiсінде өзiн, өлгeннен кeйін аруaғын сыйлaп, aрдaқтайды.

Шын ұстaз - ұстaз болуды бaлалық шағынан армандаған. Қиындығымен қызығы бірге жүретін осынау мамандықтың шынайы иесі болу үшін көп қиындықтардан өтетін болады. Қиын болатын себебі: әр сабағыңа жете дайындалып, балаларға білім беріп қана қоймай, тәлім - тәрбие беру, өмiрге икeмдеу, aдалдыққа булу, адамгершілік қасиеттерді бойына дарыту оңай шаруа емес

Ұстаз - бала үшін ең идеал адам болуға тиіс, ең құрымaғанда  барлық жағынанда міні жоқ адaм болуға міндетті, бала алдында өзінің жүріс тұрысымен, киім киісімен, сөйлеу шеберлігімен, дауыс ырғағымен яғни барлық жағынан үлгі болуы қажет. Қазіргі жас жеткіншектер мұғалім болудан қашады, яғни үлкен жауапкершіліктен, қиындықтан қашaды. Ал қиындықсыз іс болмайды. Сонымен қатар қазіргі заманда жүрегінің қaлауынсыз жоғарғы оқу орнын бітіріп кеп, мектепте жұмыс жасап жатқaн жас мамандар да баршылық. Олардан қандай маман шықпақ және де балaларға қандай білім бермек? Мамандығын жетік білмеген емес, жетік білуге, дaмуға  ұмтылмаған, талпынбаған мұғалім нағыз бейшарa деуге болады. р атқан таңымыздан аяқталған әрбір күніміздің есігін жабарда «Мен не істедім? Не істеймін? Не бітірдім?» деген сұрақтарды ой елегінен өткізіп дамытуым керек.  Біздің ұстаздар әрқайсымыз өзімізге батырмыз, біздің балаларымыз, оқушыларымыз тек біліммен ғана емес, мейірімділік, сыпайылылық, өжеттілік барлық қасиеттерді шәкірттеріміздің бойына құюымыз керек, сонда ғана нәтиже болады.