Иярченле кушма җөмләләр схемалары 2 кисәк (Сложноподчиненные предложения татарского языка, 9 класс)

Агмалетдинова Р.Н.

к.п.н., учитель,

Лицей №146 “Ресурс”, г. Казань

Иярчен рәвеш җөмлә

Ничек? Ни рәвешле?

Аналитик:

[шулай ...]: (...).

[шулай итеп ...]: (...).

[шундый итеп ...]: (...).

 [шул рәвешчә ...]: (...).

(ничек ...), [шулай ...].

[шулай ...], (ничек ...).

[...], (гүя ...).

[...], (әйтерсең ...).

 [...], (әйтерсең лә ...).

Синтетик:

(... -ча), [...].

(... -дай), [...].

(... -ып), [...].

(... -мастан), [...].

(... -мыни), [...].

(... сыман), [...].

(... шикелле), [...].

(... көенчә), [...].

(... төсле), [...].

(... хәлдә), [...].

(... итеп), [...].

(... дип), [...].

(... күк), [...].

(... дигәндәй), [...].

Иярчен күләм җөмлә

Күпме? Никадәр? Нихәтле? Ни дәрәҗәдә?

Аналитик:

[шулай ...]: (...).

[шундый ...]: (...).

[шул дәрәҗәдә ...]: (...).

[шулкадәр ...]: (...).

[шулхәтле ...]: (...).

(ничаклы ...),[шулчаклы ...].

(никадәр ...), [шулкадәр ...].

[шулхәтле ...], (нихәтле ...).

[шундый ... ки], (...).

Синтетик:

(... -гәнче), [...].

(... -арлык), [...]

(... саен), [...].

(... кадәр), [...].

(... чаклы), [...].

(... хәтле), [...].

(... дәрәҗәдә), [...].

(... күләмдә), [...].

(... диярлек кадәрле), [...].

Иярчен сәбәп җөмлә

Ник? Нилектән?

Ни сәбәпле?

Нәрсә аркасында?

Аналитик:

[...]: (...).

(...), [шуңа ...].

(...), [шуңа күрә...].

(...), [шуның өчен ...].

(...), [шунлыктан ...].

(...), [шул сәбәпле ...].

(...), [шуның аркасында ...].

[...], (чөнки ...).

[...], (ник дисәң ...).

[...], (ник дигәндә ...).

[... ки], (...).

Синтетик:

(... -гә), [...].

(... -тан), [...].

(... -ганга), [...].

(... -ганнан), [...].

(... -удан), [...].

(... -лыктан), [...].

(... -ып), [...].

(... -гач), [...].

(... -ганга күрә), [...].

(... -у аркасында), [...].

(... -у сәбәпле), [...].

(... -у нәтиҗәсендә), [...].

Иярчен максат җөмлә

Ни өчен? Нинди максат белән?

Аналитик:

(...), [шуның өчен ...].

(...), [моның өчен ...].

(...), [аның өчен ...].

[...]: (...).

Синтетик:

(... -сен дип), [...].

(... -сең дип), [...].

(... -ам дип), [...].

(... -ырмын дип), [...].

(... -сын өчен), [...].

Иярчен шарт җөмлә

Нишләсә? Ни булса?

Нинди шартларда?

Аналитик:

(...), [шулай булса ...].

 (...), [алайса...].

(...), [алай булса ...].

(...), [юкса...].

(...), [югыйсә...].

Синтетик:

(... -са), [...].

(... -мы), [...].

(... -сын), [...].

(... -ганда), [...].

(әгәр ... -са), [...].

(... икән), [...].

(... исә), [...].

Иярчен кире җөмлә

Нәрсә булса да?

Нәрсәгә карамастан?

Аналитик:

(...), [шуңа карамастан ...].

(...), [шулай да ...].

(...), [шулай булса да ...].

Синтетик:

(... -са да), [...].

(... -ып та), [...].

(... -гач та), [...].

(... -уга карамастан), [...].

(... -сын), [...].

(... -масын), [...].

(... -ма), [...].

(гәрчә ... -са да), [...].

[..., (... -сә дә), ...].

Иярчен аныклагыч җөмлә

Аналитик:

[...]: (...).

[...], (ягъни ...).

[...], ( дөресрәге...).

[...], (аеруча...).

[...], (бигрәк тә...).

Краткое описание документа:

Данные схемы усиливают наглядность при изучении довольно сложной для учащихся 9 класса темы “Сложноподчиненные предложения”. Для каждого типа придаточного предложения (сказуемного, изъяснительного, определительного, придаточного места, времени, образа действия, цели, причины, условия, уступки) даны схемы сложноподчиненных предложений с аналитической и синтетической связью.