Краткосрочный план урока по теме Гидросфера и ее составные части

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Гидросфера	Мектеп: Қараоба орта мектебі
Күні: 28.11.2017	Мұғалімнің аты-жөні: Г.К.Абишева
Сынып: 7 «а»	Қатысқандар  саны: Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы	Гидросфера және оның құрамдас бөліктері
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)	Ø Гидросфераның  құрамдас бөліктерін анықтау Ø Табиғаттағы су айналымын түсіну Ø Гидросфера құрамындағы сулардың қалыптасуы мен маңыздылығын ажырату
Сабақ мақсаттары	Ø Гидросфераның  құрамдас бөліктерін анықтайды, су  айналымдарын талдайды; Ø графиктер салу дағдыларын дамытады.
Жетістік критерийлері Дағдылар: түсіну,білімін қолдану,талдау, бағалау	Ø Гидросфера құрамын түсінеді; Ø Гидросфераның  құрамдас бөліктерінің ерекшеліктерін сипаттайды Ø Гидросферадағы су айналымын талдайды Ø  Графикалық түрде өңдейді Ø Құрлық сулары мен мұхиттарды анықтауда картаны қолдана алады; Ø Гидросфераның маңызын талдайды Ø Гидросфераның  құрамдас бөліктерінің  маңыздылығына баға береді.
Тілдік мақсаттар	Пәндік  лексика және терминология: гидросфера, мұхит, құрлық суы, өзен, көл, мұздықтар, мұз жамылғысы, жерасты суы, өзен бастауы   Оқытудың тілдік мақсаты: гидросфераның құрамдас бөліктерін түсіндіру үшін болжам құруға топта жұмыс істейді (айтылым, тыңдалым және жазылым дағдылары) алады.                           Диалог құруға /жазылымға қажетті сөздер топтамасы: Суретте …                Мен … деп болжаймын. Құрлық суларының ....... түрлері. Су айналымының  маңызы зор себебі.........   Тұщы су қорының......  шоғырланған. Ғаламшардағы өзендердің.........
Құндылықтарды дарыту	Өзіне және айналадағыларға құрметпен қарау,  қоршаған ортаға, суды үнемдеп,  қорғауға тәрбиелеу
Пәнаралық байланыстар	Химия пәнімен судың химиялық құрамын анықтау. Графиктер құру арқылы математикалық білімдерін пайдаланады.
АКТ қолдану дағдылары	Интерактивті тақта,  презентация
Бастапқы білім	Гидросфера түрлері
Сабақ барысы
Сабақтың жоспарланған кезеңдері	Сабақтағы жоспарланған іс-әрекеттер			Ресурстар
Сабақтың басы 0-3 мин	- Ұйымдастыру. Сәлемдесу.  Ынтымақтастық  атмосферасын құру.  «Шаттық шеңбері» Оқушылар бір-біріне сәттілік тілейді.  Сабақ мақсатымен, тапсырмалармен және жетістік критерийлерімен танысу.			http://sk.nis.edu.kz/ презентация Слайд 2
Сабақт ың ортасы 4-5 мин 6-15 мин 16-20 мин 21-30 мин 31-35 мин 36-40 мин 41-50 мин 51-60 мин 61-70 мин	Топқа бөлу “Мұхиттар”Қосымша 1 Оқушыларға 4 мұхит және сол мұхиттарға құятын өзендер жазылған қағаз таратылады. Оқушылар парақшада жазылған өзендер арқылы мұхит тобына жиналады. Егер оқушы өзеннің қай мұхитқа құятынын білмесе картамен, атласпен  жұмыс жасауға уақыт беріледі. Сыныптастарынан көмек сұрауға да болады.  Әр топ өз аттарымен аталатын  мұхиттарды картадан көрсету қажет. 1-топ Үнді мұхитын картадан анықта? 2-топ Тынық мұхитын Картадан анықта 3-топ Солтүстік мұзды мұхитын анықта 4-топ Атлант мұхитын картадан анықта Оқушылар топтасып болған соң  түсініктерін қалыптастыру мақсатында сұрақтар қойылады. 1.      Табиғатта үш күйде кездесетін зат 2.      Гидросфера дегеніміз не? 3.      Гидросфераның құрамдас бөліктері қандай? 4.      Ғаламшарда ащы су мен тұщы су қалай таралған? Мәтінмен жұмыс Мәтінді «Түртіп алу » әдісі арқылы талдайды. ü белгілі +  жаңа ақпарат ? түсініксіз Қосымша 2 -         Мәтінді оқу барысында оқулыққа белгілеу үшін қарындаш қолданылады. -         Әр сөйлемді оқып отырып шартты белгілермен белгілейді. -         Егер оқыған ақпарат бұрыннан білетін ақпарат болса құс белгісі(ν) қойылады; -          Егер оқыған ақпарат  жаңа болса оң (+) таңбасы қойылады. -         Егер оқу барысында ақпарат түсініксіз болса (?) белгісі қойылып, оқушылар мәтінді соңына дейін оқып шығады. Талдау барысында оқушылар шағын топтарға бөлініп өздеріне таныс және таныс емес ақпараттарды талдайды. Топтың ішінде оқушылар өзара бір-біріне  түсіндіріп көмек береді. Мәтін бойынша оқушыларға сұрақтар қойылады. Сұрақ-жауап 1.Суреттегі «Табиғаттағы су айналымы» тізбегін түсіндіріңдер 3.Гидросфера қандай бөліктерден тұрады? 4. Гидросферадағы басты тұщы су көздерін ата?  5. Үлкен және кіші су айналымын түсіндір 6. Су айналымының маңызы қандай? Құрлық суларын презентациядан таныстырып, бейне ролик көрсету. Мұғалімнің түсіндіруі Бейне материалдарды көру арқылы төмендегі сұрақтарға жауап беріңдер: Өзен дегеніміз не? Өзендер қалай қоректенеді? Ғаламшардағы өзендердің маңызы қандай? Өз аймақтарыңда қандай өзендер бар? Ол өзендер қандай мақсатта пайдаланылады. Көл дегеніміз не? Ол қалай қалыптасады ? Қазақстанда қандай көлдер бар? Көлдерді адамзат қандай шаруашылққа пайдаланды? Жер асты суларының графикалық түрін сипаттаңдар? Мұздықтардың маңызы қандай? Дескрипторлар: - Оқушы бейне роликтен гидросферадағы су айналымын түсініп, сипаттай  алады. - Гидросфераның байланысын анықтап, сұрақтардың 8-не жауап бере алады. Картаны пайдалана отырып, гидросфераның байланысын дәлелдеп, сызбасын сызыңдар Қосымша 3 1. Физикалық картадан дүниежүзіндегі ең биік тауларды анықтап, атаңдар. Таулардыңдың шыңында мұздықтар орналасқан. 2. Сол таудан бастау алатын ірі өзенді табыңдар 3. Өзеннің қандай көлге немесе теңізге құятынын анықтаңдар 4. Теңіздің немесе көлдің мұхитпен байланысы бар ма? Болса қандай мұхитпен екенін анықтаңдар Дескрипторлар: - Оқушы картаны пайдаланып, биік шыңдарды, мұздықтарды таба алады. - Гидросфераның байланысын анықтап, сызбасы арқылы талдау жасай алады. Файнворд әдісі .Қосымша 4 Оқушылар берілген жәшікшелердің ішінен  гидросфераға қатысты атаулар мен терминдерді анықтайды.  Анықтаған ірі өзендер мен көлдерді картадан анықтап құрлықтар бойынша топтастырыңдар Дескрипторлар: - Оқушы гидросфераға қатысты атаулар мен терминдерді таба алады. - Анықтаған ірі өзендер мен көлдерді картадан анықтап құрлықтар бойынша топтастыра алады. Ғаламшар үшін гидросфераның маңызын бағалаңдар •         Адамзатқа •         Өсімдіктерге •         Жануарларға			Слайд 3-4 Карта, атлас Слайд 7-9 Слайд 6 10-20 слайд Твиг білім Бейне ролик «Өзендер қалай пайда болады?» Слайд 17 Слайд 21 Слайд 22
Сабақтың соңы 76-80 мин	Сабақ соңында оқушылар рефлексия жүргізеді: 1 минуттық эссе бойынша бүгінгі сабаққа кері байланыс береді
Саралау–оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?			Бағалау–оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?	Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы
Қабілеті жоғары оқушылар: Ø Топта ұйымдастыру жұмыстарын  алады; Ø Сабақ бойындағы «Түрткі сұрақтар» оқушылардың ойын қозғауға, дамытуға арналады. Ø Картаны пайдалана отырып, гидросфераның байланысын дәлелдеп, сызбасын сызады Ø Файнворд жәшіктерінен өзен, көлдердің атын табады, картадан анықтап, құрлықтар бойынша топтастырады Қабілеті орта оқушылар: Ø Мәтін оқудағы «Түртіп алу» әдісі осы деңгейдегі оқушыларға қолдау береді; Ø Сабақ барысындағы деңгейлік сұрақтар тізбегі; Ø Картаны пайдалана отырып, гидросфераның байланысын түсіндіреді Ø Файнворд жәшіктерінен өзен, көлдердің атын табады, картадан анықтайды (Тапсырма мазмұны бір, орындау уақытына қарай ықшамдалған, бірақ оқушының таңдау құқығы бар) Қабілеті төмен оқушылар: Ø Деңгейлік сұрақтар; Ø Мұғалімнің қолдауы; Ø Файнворд жәшіктерінен өзен, көлдердің атын анықтайды;			Ø Ынталандыру, қолдау көрсету, формальды емес бағалау түрлері; Ø Оқушылар өзара бағалайды; Ø Топпен бағалау жүргізеді; Ø	Ø Оқушылар сабақ ортасында сергіту сәтін жасайды.
Сабақбойынша рефлексия Сабақмақсаттары/оқумақсаттарыдұрысқойылғанба? Оқушылардыңбарлығы ОМ қолжеткіздіме? Жеткізбесе, неліктен? Сабақта саралау дұрыс жүргізілдіме? Сабақтыңуақыттықкезеңдерісақталдыма? Сабақжоспарынанқандайауытқуларболды, неліктен?		Бұлбөлімдісабақтуралыөзпікіріңіздібілдіруүшінпайдаланыңыз. Өзсабағыңызтуралысолжақбағандаберілгенсұрақтарғажауапберіңіз.
		Ø Оқу мақсаттары дұрыс қойылған. Ø Барлық оқушылар оқу мақсаттарына қол жеткізді, дегенмен жұмыс парағының соңындағы сұрақтарды толық орындауға 3 оқушының уақыттары жетпей қалды. Ø Екі оқушыдан басқалары жоғарғы деңгейдің тапсырмаларын орындады. Тапсырмалар оқушылардың сұраныстарын қанағаттандырды. Ø Уақыттың тапшылығы білінді. Оқушыларға жұмысты аяқтау үшін жоғары темппен жұмыс жасауға тура келді.
Жалпыбаға: Сабақта қойылған сабақ мақсаты мен оқу мақсаттарына жеттім. Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқытутуралы да, оқутуралы да ойланыңыз)? Сабақтыжақсартуға не ықпалетеалады (оқытутуралы да, оқутуралы да ойланыңыз)? Сабақбарысындасыныптуралынемесежекелегеноқушылардыңжетістік/қиындықтарытуралыненібілдім, келесісабақтарда неге көңілбөлуқажет?

Қосымша 1

Қосымша 2

Гидросфера және оның құрамдас бөліктері

     Гидросфера — Жер су қабығы, ол ғаламшардағы химиялық қосылысқа түспеген аймақтардың барлығын (сұйық, қатты және бу түріндегі) қамтиды. Гидросфераның құрамдас бөліктерін зерттейтін ғылымды гидрология деп атайды. Гидрология зерттеу объектісіне қарай екі салаға: Дүниежүзілік мұхит пен онын бөліктерін зерттейтін мұхиттану және құрлықтағы суларды зерттейтін құрлық болып жіктеледі.

    Гидросфераның жалпы көлемі, шамамен, 1,5 млрд км3. Бұл орасан мол су массасының тек 2,5%-ы ғана тұщы су, қалған бөлігін Дүниежүзілік мұхит пен құрлықтағы ащы сулар құрайды. Тұщы сулардың басым бөлігі мұздықтарда шоғырланған. Гидросфераның құрамдас бөліктері мен олардағы су кестеде көрсетілген.

Гидросфераның құрамдас бөліктері	Су көлемі, км3
Дүниежүзілік мұхит	1 370 000 000
Жерасты сулары	60 000 000
Топырақ ылғалы	82 000
Мүздықтар	24 000 000
Көлдер	230 000
Өзендер	1 200
Атмосферадағы су	14 000
Барлығы	1 454 327 200

Құрлық суларына өзендер мен көлдер, мұздықтар ен батпақтар, жер асты сулары, жасанды су көздері (бөгендер, каналдар, тоғандар) жатады.

  Өзен деп едәуір мөлшерде айқын қалыптасқан тұрақты арнасы бар, өзінің су жинау алабына түсетін атмосфералық жауын – шашынмен әрі жер асты суларымен қоректенетін ағын суды атайды. Дүние жүзі өзендері арасында алабы үлкен өзен Амазонка болып табылады, оның су жинау алабы - 7 млн км. Су шығыны деп өзеннің су қимасынан белгілі бір уақыт бірлігі ішінде ағып өтетін су мөлшерін атайды.

  Көлдер. Ойыста орналасқан су айдынын көл деп атайды. Көлдер қазаншұңқырының шығу тегі мен қалыптасуына байланысты тектоникалық, мұздық, мұздық - тектоникалық, қалдық (реликт), карсты, жанартаулық т. б. болып бөлінеді. Жер шарындағы ең терең көл - Байкал көлі шығу тегі жағынан тектоникалық көл болып табылады.

Қырғызстандағы Ыстықкөл, Қазақстан жеріндегі Зайсан, Марқакөл, Шығыс Африка көлдері шығу тегі жағынан тектоникалық көлдер болып табылады.

    Мұздықтар. Мұздық деп әдетте қатты күйде түсетін жауын-шашынның жинақталып, біртіндеп өзгеруінен құрлықта түзілетін көп жылдық мұз қабатын атайды. Аляскадағы Хабборт мұздығының ұзындығы 145 км - ге жетеді.

   Жер асты сулары. Дүние жүзіндегі қалаларда 70 %- дан астамы сумен жер асты суы есебінен қамтамасыз етіледі. Азия мен Солтүстік Американың, Африка мен Аустралияның шөлді аудандарында жер асты суы көп пайдаланатын аудандарда грунт суының деңгейі төмендеп, оның ластануы байқалуда.

Қосымша 3

       Қалыптастырушы бағалау

ОМ: Гидросфера құрамдас бөліктері
Дағдылар	Жетістік критерийі
Түсіну, білімді қолдану	- Картадан ең биік тауды анықтайды, өзеннің бастауын табады ; -Өзеннің бастауы мен сағасын кескін картаға түсіреді және көлді анықтайды.
Тапсырма Дүниежүзіндегі ең биік тауларды анықтап, сол таудан бастау алатын ірі өзеннің бастауынан құятын бөлігіне дейін сызба түрінде түсір.

Бағалау:   жетті                     талпынады

Кері байланыс:

Қосымша 4

А	Т	А	Д	Х	Н	Т	Ю	М	Т
М	И	Ч	И	Г	А	И	Э	И	А
А	Ж	А	С	Ю	З	Т	У	С	Н
З	Я	К	А	С	П	И	Й	С	Г
О	Н	К	А	Ч	Й	К	Ч	И	А
В	Ь	О	Б	И	Б	А	Й	С	Н
Ф	Ш	Н	І	Л	Ю	К	К	И	Ь
Ю	Щ	Г	Л	Е	Я	А	А	П	И
И	К	О	Ю	Е	Д	І	Л	И	К
В	И	К	Т	О	р	И	Я	Ю	А

А	Т	А	Д	Х	Н	Т	Ю	М	Т
М	И	Ч	И	Г	А	И	Э	И	А
А	Ж	А	С	Ю	З	Т	У	С	Н
З	Я	К	А	С	П	И	Й	С	Г
О	Н	К	А	Ч	Й	К	Ч	И	А
В	Ь	О	Б	И	Б	А	Й	С	Н
Ф	Ш	Н	І	Л	Ю	К	К	И	Ь
Ю	Щ	Г	Л	Е	Я	А	А	П	И
И	К	О	Ю	Е	Д	І	Л	И	К
В	И	К	Т	О	р	И	Я	Ю	А

Қалыптастырушы бағалау

ОМ: Гидросфера құрамдас бөліктері
Дағдылар	Жетістік критерийі
Түсіну, білімді қолдану	- Чайнвордтан өзен, көлдерді анықтайды -Анықтаған өзен көлдерді құрлықтар бойынша орналастырады.
Тапсырма Анықтаған ірі өзендер мен көлдерді картадан анықтап құрлықтар бойынша топтастырыңдар Құрлықтар Өзендер Көлдер Еуразия Африка Солтүстік Америка Оңтүстік Америка

Бағалау:   жетті                     талпынады

Кері байланыс: