Матэрыял для ўрока абагульнення ведаў "Бяззлучнікавы складаны сказ"

Матэрыял для ўрока абагульнення ведаў па тэме “Бяззлучнікавыя складаныя сказы”

1.                       “У пошуках бяззлучнікавага сказа” (Выпішыце нумары сказаў, структура якіх адпавядае бяззлучнікаваму).

Прыкметы: Бяззлучнікавымі называюцца такія складаныя сказы, у якіх прэдыкатыўныя часткі звязаны па сэнсе і інтанацыйна без злучнікаў і злучальных слоў.

1.                       Ведаю ж цяпер адно: без кахання не створыш сапраўднай сям’і (У. Гаўрыловіч).

2.                       Пакуль будуць жанчыны, не змоўкнуць паэты (Г.Бураўкін).

3.                       Паўсядзённыя клопаты – гэта і ёсць жыццё (Я. Сіпакоў).

4.                       Зямлю забяры – карэнню не жыць (У.Карызна).

5.                       Зямлю не ашукаеш: у складках-скібах яе – вякоў незлічоых мудрасць (К.Цвірка).

6.                       Я думаю: праз веды, праз нястомную працу душы і розуму мы можам хоць крыху наблізіцца да спазнання Божай мудрасці (Я.Конеў).

7.                       Мець трэба мэту, да яе імкнуцца, бо не паспееш нават азірнуцца, як старасць і нямогласць на парог (В.Жуковіч).

8.                       Прыйшлі і адышлі ў нябыт манархі – народы застаюцца назаўжды (В.Зуёнак).

9.                       Каханне — вечная вясна паэтаў (У. Скарынкін).

10.                   Усё на свеце складаецца з дзвюх палавінак: сям’я – з яго і яе, суткі – з дня і ночы, доля – з дабра і зла (Ул. Ліпскі).

2.                       Знайдзіце адпаведнасць (суаднясіце бяззлучнікавы сказ з тыпам сэнсавых адносін паміж часткамі)

1. Супрацьпастаўляльныя адносіны	А. Не плюй у калодзеж: напіцца прыйдзецца.
2. Адносіны паслядоўнасці	Б. Прыйдзе вясна – усё навокал зазелянее, зацвіце.
3. Умоўныя адносіны	В. Лета збірае – зіма паядае.
4. Часавыя адносіны	Г. Скажу Вам толькі адно: нельга сядзець склаўшы рукі.
5. Прычынныя адносіны	Д. Ужо настаў вечар, цёмны, паўднёвы, зоркі мігцелі зусім нізка.
6. Дапаўняльныя адносіны	Е. Страціш хвіліну – згубіш гадзіны.
7. Параўнальныя адносіны	Ё. Сказаў – сякераю адсек.

3. “Белыя плямы” (Узгадаўшы правілы пастаноўкі знакаў прыпынку, запоўніце пропускі ў табліцы)

Знак прыпынку	Адносіны паміж часткамі	Можна ўставіць
	[  ]   [прычына]
	[  ]   [параўнанне]
	[  ]   [вынік, вывад]
	[  ]   [  ] супрацьпастастаўленне
	[  ]   [прамое пытанне]
	[час, умова  ]   [  ]
	[  ]   [раскрывае, паясняе]
	[  ]   [нечаканы вынік]
	Адначасовасць, паслядоўнасць дзеянняў
	[  ]  [дапаўняе выказнік]

4. Карыстаючыся выпрацаваным алгарытмам, пастаўце знакі прыпынку ў прапанаваных сказах.

Жыццё закон нязломны мае  ніколі праўда не ўмірае (Ул. Дубоўка).

Чалавек мяркуе  Бог не чуе (Прыказка).

Баба з возу  каню лягчэй(Прыказка).

Ажаніцца – не ўпасці  не ўстанеш, не атрасешся (Прыказка).

Аднаму густа  другому пуста(Прыказка).

Бог даў   Бог і  ўзяў.

Дзед бабцы купіў лапці былі малыя   абрэзаў пальцы (Жарт).

Калядкі   добрыя святкі  пад’еў ды на палаткі (Прыказка).