Медициналық биология пәнінен " Тіркес тұқым қуалау" тақырыбына есептер

Тіркес тұқым қуалау.

Мына өзгерістерді мутацияның қандай түріне жатқызасыз?

а)адамның бір көзі қара,екіншісі-көк;

б)тоты құстың денесіндегі қауырсындарының түсінің жартысы көк,жартысы қызыл;

в)дрозофиланың қызыл көзінің үстінен ақ сектор түскен. Мұндай мутацияның пайда болу механизмін түсіндіріңіз. Бұл мутациялар тұқым қуалайдыма?

* * *

Жеміс шыбыны дрозофилдің денесінің сұр түсі В, қара түсі в-ға қарағанда басым (доминантты). Екі сұр шыбынды будандастырғанда олардың ұрпағының түстері сұр болып шыққан. Аталық және енелік формалардың генотиптерін анықтауға бола ма?

* * *

Сұр денелі, ұзын қанатты дрозофила аналығын денесінің түсі қара, шала қанатты аталықпен талдаушы будандастыруда мынадай нәтиже алынды: 110 сұр ұзын, 21 сұр шала, 23 қара ұзын және 106 қара шала. Белгінің тұқым қуалау типі қандай? Кроссинговер жиілігін анықтау мүмкінбе, мүмкін болса оның жиілігі қанша пайызға тең?

* * *

Дрозофила қанатының көлденең жүйкеленуі (cv+) жүйкеленбеуінен (cv), оның қалыпты болуы (ct+) қиық болуынан (ct), ал көзінің қызыл түсті (v+) ашық қызылдан (v) доминантты. Талдаушы будандастыруда мынадай нәтиже алынды:

Генотип                           F_b                                              Генотип                             F_b                                              

cv+ct+v                             73                                cu ct+u                           706

cv+ct+v +                           2                                cu ct u+                           80

cv+ct v +                            750                             cu ct+u+                       158

cv+ct v                             140                                cu ct u                        

Ата-аналық форманың генотипін, гендердің арақашықтығынижәне олардың хромосомадағы орналасу ретін анықтаңыз.

* * *

Дараның генотипі  . А және В гендері тіркесіп тұқым қуалайды, олардың арасындағы кроссинговер жиілігі 20%-ға тең. D

 гені басқа хромосомада орналасады. Осы тригетерозиготалы дара түзейтін барлық гаметалардың үлесін табыңыз.

* * *

В және С гендері тіркесіп тұқым қуалайды, олардың арасындағы кроссинговер жиілігі 24%-ға тең. А гені басқа хромосомада орналасқан. Төменде берілген генотиптер кроссинговерлі гаметалардың қандай түрлерін түзейді, олардың үлесі қанша пайызға тең?

 және

* * *

Қан тобы О еркек, қан тобы АВ әйелге үйленеді. Әйелдің әкесі гемофилиямен ауырады. Отбасы балаларының түрлі фенотиптерінің ықтималдығын анықтаңдар.

* * *

Тауық сирағының қысқа болуы (Cp) ұзыннан (cp), айдарының раушан гүлі күлтесі тәрізді болуы (R) жапырақ тәріздіден (r) доминантты. Сирағы қысқа, айдары раушан гүлі күлтесіне ұқсас дигетерезиготалы тауық сирағы ұзын, айдары жапырақ тәрізді гомозиготалы әтешпен шағылысты. Алынған ұрпақтардың F₆ –дағы фенотип бойынша ажырауы мынадай болды: 58 (қысқы, жапырақ) : 60 (ұзын, раушан) : 5 (қысқа, раушан) : 6 (ұзын, жапырақ). Дигетерезиготалытауық гендері генотипте қалайша үйлеседі? Одан қандай крассоверді гаметалар түзіледі? Ср және R гендерінің арақашықтығын табыңыз.

* * *

Бір хромосомада шоғырланған үш ген мынадай ретпен орналасады: А, D және Н. А және Н гендері арасындағы кроссинговер жиілігі -17%. D және Н арасында – 14 %. А және Dгендері арасындағы кроссинговер жиілігі нешеге тең?

* * *

Шағылыстыру нәтижесінде 4 геннің арасындағы кроссинговер жиілігі белгілі болды: P-Q=24%, R-P=14%, R-S=8% және S-P=6%. Аталған гендердің арақашықтығын есептеңіз.

* * *

Гендер арасындағы кроссинговер жиілігі: В-А=28%, D-A=6%, C-D=14% және С-А=20%. Гендердің хромосомадағы орналасу ретін көрсетіңіз.

* * *

Төрт ген бір хромосомада орналасады, олардың арасындағы рекобинация жиілігі мынадай болды: A-D=12%, B-C=2,5%, A-C=10,5%  және A-B=8%. Гендердің орналасуретін көрсетіңіз.

* * *

Қанның ұюына Х-хросомада орналасқан 2 доминантты ген жауап береді. Сондай қызметке аутосомды доминантты Р гені де жауап береді. Кез келген бұл гендердің біреуінің болмауы гемофилияға әкеледі.

Ері және һ гендері бойынша гемозиготалы және Р гені бойынша гетерозиготалы, ал әйел  және гендері бойынша гомозиготалы, З гендері бойынша гетерозиготалы жанұяда гемофилия мен туылатын баланың мүмкіндігн анықтаңыз.

 және З гендердің арасындағы әрекеттесу түрін анықтаңыз.

Әкесінен А және һ , ал шешесінен  және  гендерін алған адамнан жыныспен тіркесіп тұқым қуалайтын гемофилияның көрініс беру мүмкіндігін анықтаңыз.

* * *

Адамда гемофилия белгісі  рецесивті және  Х-хромосомамен тіркескен.  Әкесі гемофилик, анасы сау  отбасының балалары сау адамдармен некеге тұрады.Немерелерінде гемофилияның пайда болу мүмкіндігі қалай?

* * *

Рецессивті  дальтонизм гені X – хромосомада шоғырланған Дальтоник еркек әкесі дальтоник бірақ өзі  қалыпты көретін әйелге үйленген. Бұл отбасынан дальтоник қыз дүниеге келуі мүмкін бе?  Ұлдарының дальтоник болып туылу мүмкіндігі қандай?

Дальтоник әйелгипертрихоз (түкті құлақ)еркекке тұрмысқа шықты. Егер  рецесивті дальтонизм гені Х-хромасомада шоғырланып, гипертрихоз гені Y – хромосомада шоғырланса қандай балалар  туылуы мүмкін?

* * *

Сан мөлшері үлкен популяциядағы дальтонизм генінің ( рецессивті,Х-хромосомамен тіркескен) еркектер арасындағы жиілігі 0,08 болады.Осы популяциядағыдоминантты гомозиготалардың,гетерозиготалардың,рецессивті гомозигота генотиптерінің әйелдерде кездесу жиілігін анықтаңыз.

* * *