Потенциал және потенциалдар айырымы. Электр өрісінің кернеулігі мен потенциалдар айырымы арасындағы байланыс. Конденсаторлар.

физика  8 сынып

Сабақтың тақырыбы: Потенциал және потенциалдар айырымы. Электр өрісінің кернеулігі мен потенциалдар айырымы арасындағы байланыс. Конденсаторлар.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Оқушыларды потенциал және потенциалдар айырымы,

электр өрісінің кернеулігі мен потенциалдар айырымы арасындағы байланыс, конденсаторлар түсініктерімен таныстыру, оларға есеп шығару білік дағдыларын қалыптастыру;

Дамытушылық: Оқушылардың іскерліктерін ,ойлау, жүйелеу қабілеттерін

дамыту;

            Тәрбиелік:     Жауапкершілікке, ұқыптылыққа, физикалық сауатты

жазуға баулу. Ізденуге, шыдамдылыққа үйрету.

Сабақтың түрі:       Дәстүрлі сабақ

Сабақтың көрнекілігі:  Плакат, кеспе қағаздар, көңіл-күй фишкалары,

   бағдаршам  дөңгелектері, тәуелсіздік карточкалары

Сабақ барысы:

І.  Ұйымдастыру.

1.      Сәлемдесу

2.      Оқушыларды түгелдеу

3.      Сынып тазалығын тексеру

4.      Құттықтау (Оқушылар қазіргі кезде сендер ашық аспан, жарық күн сәулесі түсіп тұрған мемлекетте өмір сүріп жатырсыңдар, білім алуға сендер үшін мүмкіндік мол. Сендер көп уақытыңды достарыңмен, туған – туыстарыңмен өткізесіңдер, көңілді мерекелерді асыға күтесіңдер. Сендерге қандай мерекелер ұнайды? Әрине барлық мейрамдар жақсы. Бірақ олардың арасында біздің  мемлекетіміз үшін маңыздылары бар. Соның бірі – Қазақстан Республикасының Тәуелсіздік күні)

5.      Топқа бөлу

IІ. "Ой қозғау"-Ұшқыр ойдан ұтымды жауап (Өткенді пысықтау):

1.  Кулон заңы қалай тұжырымдалады?

2.  Электр өрiсiнiң күш сызықтары

3.  Атомның құрылысы қандай?

ІII.  "Біліміңді шыңда" Жаңа сабақ

а) Жаңа тақырыпқа кіріспе:

Қозғалмайтын электр зарядтарының электр өрісі электростатикалық деп аталады.

Электр өрісіне енгізілген зарядталған денеге өріс тарапынан күш әрекет етеді.Осы күштің әрекетінен электр заряды (зарядталған дене) орын ауыстыра алады, яғни зарядтың орын ауыстыруы кезінде электр өрісі жұмыс атқарады. Осы жұмыс электр өрісінің потенциалдық энергиясының өзгеру өлшемі болып табылады.

, ,  - шамасы электр өрісінің потенциалы деп аталады. ,  Потенциалдар айырымы - электр өрісің энергетикалық сипаттамасы. Конденсатор, конденсатордың құрылысы.

Конденсатор деп калындығы өткізгіштердің өлшемдерімен салыстырғанда өте аз, диэлектрик қабатымен бөлінген өткізгіштен тұратын денелердің жүйесі. Электр сыйымдылық - конденсатордың басты сипаттамасы. C=q/U конденсатордың электр зарядтарын жинау және сақтау қабілетін сипаттайды. Электр сыйымдылығының өлшем бірлігі - 1Фарад, 1Ф=1Кл/В, 1мкФ=10^-6Ф.

Конденсаторлардың түрлері.

Конденсаторлар құрылысына, қызметіне байланысты әртүрлі болып келеді. Қағаз   конденсаторлар,   сыйымдылығы   айнымалы конденсатор,   жазық конденсатор, т.б.

Жазық конденсатордын электр сыйымдылығы. 

 жазық конденсатордың электр сыйымдылығы пластиналардың ауданы мен пластиналарды бөлетін диэлектриктің салыстырмалы диэлектрлік өтімділігіне тура пропорционал және пластиналардың арақашықтығына кері пропорционал екендігі тәжірибе жүзінде анықталған.

Конденсатордың шартты белгісі. Конденсаторлардың қолданылуы.

Конденсаторлар техникалық кұрылғаларда электр зарядтарын жинақтау үшін кеңінен қолданылады.

ә) Жаңа тақырыпты оқушылардың өзі оқулықтағы тақырыпқа сәйкестендіріп құрастырып, түсіндіру (Poster әдісі)

Потенциал және потенциалдар айырымы	Электр өрісінің кернеулігі мен потенциалдар айырымы арасындағы байланыс	Конденсаторлардың түрлері. Конденсаторлардың қолданылуы.
Потенциал  қандай әріппен белгіленеді?	Электр өрісі кернеулігінің формуласы	Жазық конденсатордын электр сыйымдылығының формуласы
Потенциалдар айырымы қандай әріппен белгіленеді?	Электр өрісі кернеулігінің өлшем бірлігі	Конденсатордың қызметі

IV. Сергіту сәті. «Қызықты диктант» айдары. «Ия, жоқ» диктанты.

1.      Жылдамдықтың өлшем бірлігі метр ма? Жоқ

2.      1 км 1 м-ден ұзын ба? Ия

3.      2 үйрек пен 2 бұзаудың аяқтарының саны тең ба? Жоқ

4.      Аптаның 7- ші күні бейсенбі ма? Жоқ

5.      Отансыз адам ормансыз бұлбұл ма? Ия

6.      16 қазан Тәуелсіздік күні ма? Жоқ

7.      Биыл Тәуелсіздігімізге 22 жыл ма? Ия

V. "Бағыңды сына" Деңгейлік тапсырмалар (Пирамида плакаты).

А деңгей (1 баспалдақ)

1)      Потенциалдар айырымының формуласы мен өлшем бірлігі қандай?

2)      Электр өрісінің кернеулігінің формуласы мен өлшем бірлігі қандай?

3)      Электр сыйымдылығының формуласы мен өлшем бірлігі қандай?

(2 баспалдақ)

1)      10 Кл заряд орналасқан нүктедегі электр өрісінің кернеулігі 30 В/м. Зарядқа әрекет етуші күшті тап. (300 Н)

2)      Зарядқа әрекет етуші күш 40 Н, электр өрісінің кернеулігі 2 В/м. Зарядын тап. (20 Кл)

3)      10 Кл заряд орналасқан нүктедегі зарядқа әрекет етуші күш 100 Н. Электр өрісінің кернеулігін тап.(10 В/м)

В деңгей (3 баспалдақ)      

1)      Күш сызықтарында бір-бірінен 6 см қашықтықта жатқан нүктелер арасындағы потенциалдар айырымы 60 В-қа тең. Электр өрісінің кернеулігі қандай? (1000 В/м)

2)      Күш сызықтарында бір-бірінен 5 см қашықтықта жатқан нүктелер арасындағы потенциалдар айырымы 50 В-қа тең. Электр өрісінің кернеулігі қандай? (1000 В/м)

3)      Күш сызықтарында бір-бірінен 4 см қашықтықта жатқан нүктелер арасындағы потенциалдар айырымы 40 В-қа тең. Электр өрісінің кернеулігі қандай? (1000 В/м)

(4 баспалдақ)

1)      Электр өрісінің кернеулігі 10 В/м бір-бірінен 4 см қашықтықта жатқан нүктелер арасындағы потенциалдар айырымын тап. (0,4 В)

2)      Электр өрісінің кернеулігі 100 В/м бір-бірінен 4 см қашықтықта жатқан нүктелер арасындағы потенциалдар айырымын тап. (4 В)

3)      Электр өрісінің кернеулігі 1000 В/м бір-бірінен 4 см қашықтықта жатқан нүктелер арасындағы потенциалдар айырымын тап. (40 В)

С деңгей(5 баспалдақ)

1)      Біртекті электр өрісінде массасы 10 кг және заряды 50 Кл-ге тең тозаң орналасқан. Егер тозаңның тартылыс күші электр өрісі күшімен теңелсе, өріс кернеулігі қандай болады? (2 В/м)

2)      Біртекті электр өрісінде массасы 20 кг және заряды 50 Кл-ге тең тозаң орналасқан. Егер тозаңның тартылыс күші электр өрісі күшімен теңелсе, өріс кернеулігі қандай болады? (4 В/м)

3)      Біртекті электр өрісінде массасы 30 кг және заряды 50 Кл-ге тең тозаң орналасқан. Егер тозаңның тартылыс күші электр өрісі күшімен теңелсе, өріс кернеулігі қандай болады? (6 В/м)

     VІ. "Біліміңді тексер" Пысықтау сұрақтары. "Физика Президенті" (оқушылар бір-біріне сұрақ қойып жауап береді)

 БҮҮ кестесін толтыру

Білетінім	Үйренгенім	Үйренгім келетіні

    VІІ. Бағалау

    VІІІ. Үйге тапсырма:  §33,34 сұрақтарына жауап беру

Потенциал және потенциалдар айырымы	Электр өрісінің кернеулігі мен потенциалдар айырымы арасындағы байланыс	Конденсаторлардың түрлері. Конденсаторлардың қолданылуы.
Потенциал  қандай әріппен белгіленеді?
Потенциалдар айырымы қандай әріппен белгіленеді?

Потенциал және потенциалдар айырымы	Электр өрісінің кернеулігі мен потенциалдар айырымы арасындағы байланыс	Конденсаторлардың түрлері. Конденсаторлардың қолданылуы.
Потенциал  қандай әріппен белгіленеді?
Потенциалдар айырымы қандай әріппен белгіленеді?

Потенциал және потенциалдар айырымы	Электр өрісінің кернеулігі мен потенциалдар айырымы арасындағы байланыс	Конденсаторлардың түрлері. Конденсаторлардың қолданылуы.
Потенциал  қандай әріппен белгіленеді?
Потенциалдар айырымы қандай әріппен белгіленеді?

Потенциал және потенциалдар айырымы	Электр өрісінің кернеулігі мен потенциалдар айырымы арасындағы байланыс	Конденсаторлардың түрлері. Конденсаторлардың қолданылуы.
Потенциал  қандай әріппен белгіленеді?
Потенциалдар айырымы қандай әріппен белгіленеді?

Потенциал және потенциалдар айырымы	Электр өрісінің кернеулігі мен потенциалдар айырымы арасындағы байланыс	Конденсаторлардың түрлері. Конденсаторлардың қолданылуы.
Потенциал  қандай әріппен белгіленеді?
Потенциалдар айырымы қандай әріппен белгіленеді?

Потенциал және потенциалдар айырымы	Электр өрісінің кернеулігі мен потенциалдар айырымы арасындағы байланыс	Конденсаторлардың түрлері. Конденсаторлардың қолданылуы.
Потенциал  қандай әріппен белгіленеді?
Потенциалдар айырымы қандай әріппен белгіленеді?