Презентация по информационная технология на таджикском языке

• 1 слайд

  Асосҳои технологияи иттилоотӣ
  Иттилоот ва ҷомеаи иттилоотӣ
  Ҷомеаи иттилоотӣ
  Фарҳанги иттилоотӣ
  Технологияи иттилоотӣ
  Консепсияи иттилоот
  Рамзгузории иттилоот дар компютер
  Мавзӯъ ва вазифаҳои информатика
  1
  

• 2 слайд

  Ҷомеаи иттилоотӣ
  Ҷомеаи иттилоотӣ ҷомеаест, ки дар он аксарияти коргарон ба истеҳсол, нигоҳдорӣ, коркард ва амали намудани иттилоот машғуланд.
  Дар ҷомеаи иттилоотӣ раванди компютеризатсия одамонро аз кори муқаррарӣ наҷот медиҳад, сатҳи баланди автоматикунонии коркарди иттилоотро дар соҳаҳои истеҳсолӣ ва иҷтимоӣ таъмин мекунад.
  Яке аз марҳилаҳои гузариш ба ҷомеаи иттилоотӣ компютеркунонии ҷомеа мебошад. Диккати асосй ба кор карда баромадан ва чорй намудани машинахои хисоббарорй дода мешавад, ки онхо зуд ба даст овардани натичахои коркарди иттилоот ва чамъ шудани онро таъмин мекунанд. Асоси моддию технологии ҷомеаи иттилоотӣ навъҳои гуногуни системаҳое хоҳад буд, ки ба технологияҳои компютерӣ ва шабакаҳои компютерӣ, технологияҳои иттилоотӣ ва телекоммуникатсия асос ёфтаанд.
  2
  

• 3 слайд

  Фарҳанги иттилоотӣ
  Дар айни замон шахс бояд маданияти муайяни муносибат бо иттилоот дошта бошад. Одам бояд ба зуд дарк кардан ва кор карда баромадани микдори зиёди ахбор тайёр бошад, воситахо, усулхо ва технологияи хозиразамони корро азхуд намояд.
  Фарҳанги иттилоотӣ маҳорати кор бо иттилоот ва истифодаи технологияҳои компютерии муосир барои қабул, коркард ва интиқоли иттилоот мебошад. Фарҳанги иттилоотии шахс дар ҷанбаҳои зерин зоҳир мешавад:
  малакаи истифодаи таҷҳизоти гуногуни техникӣ (телефон, компютер, шабакаҳои компютерӣ);
  малакаҳои истифодаи маҳсулотҳои гуногуни барномавӣ;
  қобилияти гирифтани маълумот аз сарчашмаҳои гуногун: нашрияҳои даврӣ, манбаъҳои электронӣ ва ғ.;
  қобилияти истифодаи самараноки иттилоот.
  Дар тамоми сохахои хочагии халк васеъ чорй намудани компютерхои фардӣ, мухити мусоиди барномавй, истифода бурдани алока, истифодаи технологияи информационй барои сохахои гуногуни фаъолият проблемаи аз нав дида баромадани системаи таълимро дар асоси принципхои технологии хозиразамон ба миён мегузорад.
  3
  

• 4 слайд

  Технологияи иттилоотӣ
  Технологияи иттилоотӣ маҷмӯи усулҳо ва дастгоҳҳоест, ки одамон барои коркарди иттилоот истифода мебаранд. Инсоният дар тӯли ҳазорсолаҳо информатсияро коркард мекунад. Аввалин технологияҳои иттилоотӣ ба истифодаи ҳисобҳо ва навиштан асос ёфтаанд. Тақрибан панҷоҳ сол пеш, рушди бениҳоят босуръати ин технологияҳо оғоз ёфт, ки пеш аз ҳама бо пайдоиши компютерҳо алоқаманд аст.
  Дар айни замон мафҳуми «технологияи иттилоотӣ» дар робита ба истифодаи компютерҳо барои коркарди иттилоот истифода мешавад. Технологияи иттилоотӣ тамоми технологияҳои компютерӣ ва коммуникатсионӣ ва қисман электроникаи маишӣ, телевизион ва радиошунавиро фаро мегирад.
  Онхо дар саноат, савдо, идоракунй, системаи банк, маориф, нигахдории тандурустй, тиб ва илм, наклиёт ва алока, хочагии кишлок, системаи таъминоти социалй истифода бурда, ба одамони касбу кори гуногун ва сохибхоназанон ёрй мерасонанд.
  4
  

• 5 слайд

  Консепсияи иттилоот (информатсия)
  Истилоҳи «информатсия» аз калимаи лотинии information гирифта шуда, маънои равшансозӣ, огоҳӣ дорад. Информатсия ин маълумот дар бораи объектҳои муҳити зист, параметрҳо, хосиятҳо, ҳолати онҳо мебошад. Бо ёрии информатсия мубодилаи иттилоот байни одамон, одамон ва дастгоҳҳо, байни табиати зинда ва беҷон сурат мегирад. Ҳангоми гирифтани маълумот тасаввуроти мо дар бораи падида ё объекти олами атроф тағйир меёбад. Ҳангоми кор бо иттилоот ҳамеша сарчашма ва қабулкунандаи он (истеъмолкунанда) мавҷуд аст. Равандҳо ва роҳҳое, ки интиқоли иттилоотро аз манбаъ ба қабулкунанда таъмин мекунанд, алоқаи иттилоотӣ номида мешаванд. Иттилоот дар ҷаҳони муосир аз ҷиҳати аҳамияти худ барои рушди ҷомеа ё кишвар ба захираҳои муҳимтарин дар баробари ашёи хом ва энергия баробар карда мешавад. Дар кишварҳои пешрафта аксарияти коргарон дар истеҳсолот кор намекунанд, вале то андозае ба коркарди иттилоот машғуланд.
  5
  

• 6 слайд

  
  
  Технологияи информатсинӣ – илм оид ба методҳои љамъкунӣ, тасвир , ҳифз, интиқол ва коркарди иттилоот бо ёрии компютер мебошад.
  Информатсия (Иттилоот)– маълумоти дилхоҳ оид ба муҳите, ки моро иҳота кардааст ва равандҳои дар он ба амаломада.
  ҳангоми коркарди маълумотҳо дар МЭҳ дар зери мафҳуми информатсия пайдарпаии символҳое, ки барандаи маъноанд, фаҳмида мешавад. ҳар як символи нав миқдори итилоотро зиёд менамояд.
  Технологияи информатсинӣ дорои самтҳои илмии зерин мебошад:
  информатикаи назариявӣ;
  техникаи ҳисобкунӣ;
  кибернетика;
  
  6
  

• 7 слайд

  7
  Эволютсияи технологияҳои иттилоотӣ
  марҳилаи якуми таҳаввулоти технологияҳои иттилоотӣ аз замони ихтирои чоп дар Олмон, яъне аз миёнаҳои асри 15 баррасӣ мешавад.
  Марҳилаи навбатии (дуюм) рушди технологияи иттилоотӣ бо пайдоиши аксбардорӣ (1839), телеграфи барқӣ (1832), телефон (1876), радио (1895), кино (1895), тасвирҳои интиқоли бесим дар масофа алоқаманд аст. (1907) ва телевизиони саноатӣ (охири солҳои 1920).
  Бо пайдоиш ва истифодаи васеъи воситаҳои электронии техникаи компютерӣ бо ёрии технологияҳои иттилоотӣ саноати интеллектуалӣ ташаккул меёбад. Ин марҳилаи комилан нав (севум) дар рушди технологияҳои иттилоотӣ мебошад, ки ба қонеъ кардани ниёзҳои иттилоотии шахсии одамон нигаронида шудааст. Он аз миёнаҳои солҳои 1960 вуҷуд дорад.
  Аз миёнаи солхои 70-ум. марҳилаи 4 оғоз меёбад, ки бо пайдоиши компютерҳои фардӣ алоқаманд аст.
  Пайдоиши марҳилаи 5 (аввали солҳои 1990) ба пешрафти технологияҳои телекоммуникатсионӣ ва коркарди паҳншудаи иттилоот вобаста аст.
  Рушди минбаъдаи технологияҳои иттилоотӣ (марҳилаи 6) аз ҷониби коршиносон бо истифода аз нанотехнологияҳо ва суперкомпютерҳо дар асри XXI алоқаманд аст.
  

• 8 слайд

  8
  Шаш марҳала намудҳои воситаҳои технологияҳои иттилоотӣ :
  Марҳилаи 1 (то нимаи дуюми асри 19) бо истифодаи технологияҳои иттилоотии «дастӣ» алоқаманд аст. Асбоби онхо асосан асбобу анчоми канселярй ва почта буд, ки фиристодани мактубхо, бастахо ва посылкахоро таъмин мекард.
  Марҳилаи 2 (аз охири асри 19) давраи технологияи «механикӣ» номида мешавад. Дар ин давра ба асбобхои дар боло зикршуда тачхизоти идоравй (машинахои машинка, телеграф, телефон, магнитофон ва диктофон) илова карда шуданд. Муоширати иттилоотӣ тавассути воситаҳои пешрафтаи интиқоли почта дастгирӣ карда мешавад.
  Марҳилаи 3-ум (солҳои 1940–1960) ба технологияҳои «электрикӣ» мансуб аст, ки асбобҳои онҳо: компютерҳои калон ва нармафзор барои онҳо, мошинаҳои ҳуруфчинии барқӣ, нусхабардории мизи корӣ, магнитофонҳои сайёр ва ғ. Дар ин давра алокахои мавчудаи информационй инкишоф ва такмил меёбанд, телевизион, системахои интиқоли маълумот ба воситаи хатхои алокаи хавой ва бехавой пайдо мешаванд.
  
  
  

• 9 слайд

  9
  Шаш марҳала намудҳои воситаҳои технологияҳои иттилоотӣ :
  Марҳилаи 4 (аз ибтидои солҳои 70-ум) бо технологияҳои «электронӣ» хос аст. Воситаҳои асосии онҳо компютерҳои калонҳаҷм бо системаҳои автоматикунонидашудаи идоракунӣ (АСУ) ва системаҳои ҷустуҷӯии иттилоотӣ мебошанд.
  Марҳилаи 5 (аз миёнаҳои солҳои 80-ум) бо истифодаи технологияҳои нави компютерӣ хос аст. Воситаи асосии ин давра компютери фардӣ мебошад. Барои он бисёр маҳсулоти гуногуни нармафзор ва дастгоҳҳои периферӣ сохта шудаанд. Истгоҳҳои кории автоматикунонидашуда, аз ҷумла истгоҳҳои маҳаллӣ (дар як компютери фардӣ) ва системаҳои дастгирии қарорҳо мавҷуданд. Муоширати иттилоотӣ телекоммуникатсионӣ номида мешавад. Ба онҳо шабакаҳои локалӣ, минтақавии глобалӣ (байналмилалӣ) ва дигар шабакаҳои компютерӣ дохил мешаванд.
  Марҳилаи 6-ум (аз ибтидои асри 21) давраи ташаккули ҷомеаҳои иттилоотӣ муайян карда мешавад. Он бо ҷаҳонишавии технологияҳои иттилоотӣ ва татбиқи марбут ба суперкомпютерҳо, квантӣ ва нанокомпютерҳо ва технологияҳо тавсиф мешавад.
  
  
  

• 10 слайд

  10
  Заминаи технологияҳои иттилоотӣ:
  Замина як блоки функсионалӣ мебошад, ки интерфейс ва хидматрасонии он бо ягон стандарт муайян карда мешавад. замина (англ. “Platform”) ё заминаи технологияҳои иттилоотӣ аз сахтафзорҳо, дастгоҳҳо ва маҷмӯаҳо (компютерҳо ва дастгоҳҳои периферӣ барои онҳо, таҷҳизоти идоравӣ), телекоммуникатсия, маҳсулоти нармафзор ва нармафзоре иборат аст, ки ба корбарон имкон медиҳанд, ки қариб дар минтақа ба ҳама гуна мавзӯъ ба ҳадафҳои худ бирасанд.
  Замина як маҷмааи сахтафзор ва нармафзор аст, ки маҷмӯи асосии хидматҳоро пешкаш мекунад, ки корбарон барои иҷрои вазифаҳои муайян ниёз доранд.
  
  

• 11 слайд

  11
  Заминаҳои сахтафзор, амалиётӣ (нармафзор), маъмурӣ, нақлиётӣ, барномавӣ ва коммуникатсионӣ мавҷуданд.
  заминаи сахтафзор таҷҳизоти системаи ҳисоббарорӣ (IBM PC, Macintosh ва ғ.), аз ҷумла навъи протсессор мебошад.
  заминаи амалиётӣ интерфейси байни барномаҳои амалӣ ва як гурӯҳи системаҳои оператсионӣ (MS DOS, Windows, OS/2, UNIX ва ғайра) фароҳам меорад.
  заминаи идоракунии шабака (заминаи маъмурӣ) маҷмӯи барномаҳоест, ки барои идоракунии шабака ва системаҳои он пешбинӣ шудаанд.
  заминаи нақлиётӣ интиқоли маълумотро тавассути шабакаи алоқа таъмин мекунад.
  заминаи барномавӣ бо равандҳои барномавӣ ва хидматрасонӣ алоқаманд аст.
  заминаи коммуникатсионӣ маҷмӯи маводи иттилоотӣ (тавсияҳои методӣ, амалӣ) мебошад, ки ҳамкории самараноки одамонро, масалан, дар ташкилот, муассиса таъмин мекунад.
  

• 12 слайд

  12
  Намудҳои технологияҳои иттилоотӣ
  Аз рӯи навъи информатсия: матнӣ, ҷадвалӣ, графикӣ, садоӣ, видеоӣ ва мултимедиявӣ;
  Вобаста ба вазифаҳои иҷрошуда ва имконияти татбиқ:
  1) дар компютерҳои фарди (КФ) ва дар истгоҳҳои кории маҳаллӣ (АРМ) ҳамчун як қисми системаҳои иттилоотии автоматикунонидашудаи шабакавӣ (AIS) дар вақти воқеӣ;
  2) дар системаҳои ба объект нигаронидашуда, тақсимшуда, корпоративӣ ва дигар ҷустуҷӯи иттилооти маҳаллӣ ва шабакавӣ, гиперматнӣ ва мултимедиявӣ;
  3) дар системаҳои дорои зеҳни сунъӣ;
  4) дар системаҳои ҳамгирошудаи AIS;
  5) дар системаҳои геоинформатсионӣ, глобалӣ ва дигар системаҳо.
  Вобаста ба намуди шабакаҳои истифодашаванда: маҳаллӣ, минтақавӣ (регионалӣ), корпоративӣ, миллӣ, байналмилалӣ, шарикона, бисёрсатҳи, паҳншуда ва ғайра.
  
  
  

• 13 слайд

  13
  Воситаҳои таъмини барномавӣ ва таҷҳизотии технологияҳои иттилоотӣ
  Мафҳумҳои ҷузъҳои асосии барномавӣ ва таҷҳизотии компютерӣ:
  Software - маҷмӯи барномаҳоё воситаҳои барномавие истифода мешаванд, ки пайдарпайии пешакӣ муайяншуда ва дақиқ муайяншудаи амалҳои арифметикӣ, мантиқӣ ва дигарро ифода мекунанд.
  Hardware (Таҷҳизоти техникӣ) – дастгоҳҳои техникии ҳисоббарор («сахтафзор») ё таҷҳизоте, ки асосан бо истифода аз элементҳо ва дастгоҳҳои электронӣ ва электромеханикӣ сохта шудаанд.
  Brainware ин дониш ва малакаҳое мебошад, ки барои корбарон дар компютер кор кардан лозим аст (фарҳанги компютерӣ ва саводнокӣ).
  Барнома ин пайдарпайии тартибёфтаи фармонҳо мебошад, ки барои ҳалли масъалаҳои гуногун бо ёрии техника ва технологияи компютерӣ пешбинӣ шудааст; пайдарпайии дақиқ ва муфассали дастурҳо бо забони барои компютер фаҳмо, ки қоидаҳои коркарди иттилоотро нишон медиҳанд.
  Таъмини барномавии технологияҳои иттилоотӣ -маҷмӯи барномаҳое, ки ҳангоми кор дар компютер истифода мешаванд.
  
  
  

• 14 слайд

  14
  Воситаҳои таъмини барномавӣ ва таҷҳизотии технологияҳои иттилоотӣ
  Таснифоти таъмини барномавӣ вобаста ба таъинот, вазифаҳо, масъалаҳои ҳалшаванда ва дигар параметрҳо ҷудо карда мешаванд.
  Вобаста ба таъинот ва функсияҳои иҷрошаванда се намуди асосии таъмини барномавиро дар технологияҳои иттилоотӣ истифода мебаранд:
  таъмини барномавии умумисистемӣ;
  забонҳои барномасозии базавӣ;
  барномаҳои хидматрасонӣ .
  Таъмини барномавии умумисистемӣ маҷмӯи барномаҳои истифодаи умумӣ мебошад, ки кори компютер ва шабакаҳои компютериро таъмин мекунанд.
  Системаҳои оператсионӣ (амалиётӣ), рӯяҳои амалиётӣ ва системаҳои оператсионии шабакавиро дар бар мегирад.
  Системаҳои оператсионии якпрограммавӣ, бисёрпрограммавӣ, яккорбар ва бисёркорбарӣ, шабакавӣ ва ғайришабакавӣ мавҷуданд.
  Рӯяи амалиётӣ барномаи илова ба СО мебошад (Norton Commander, FAR, Windows Commander, Explorer ва ғ.)
  

• 15 слайд

  15
  Воситаҳои таъмини барномавӣ ва таҷҳизотии технологияҳои иттилоотӣ
  Забонҳои барномасозӣ фармонҳои махсус, операторҳо ва дигар воситаҳое мебошанд, ки барои навиштан ва ислоҳи барномаҳо истифода мешаванд. Ба онҳо забонҳои мувофиқ ва қоидаҳои барномасозӣ, тарҷумонҳо, компиляторҳо, пайвандҳо, ислоҳкунандагон ва ғайра дохил мешаванд.
  Барномаҳои амалӣ ё воситаҳои барномавӣ барои ҳалли масъалаҳои мушаххас: редакторҳо, СИБМ (СУБД), ислоҳкунандагон, барномаҳои системаи ёрирасон, бастаҳои графикӣ, тарроҳони барномаҳои таълимӣ, бозӣ, санҷишӣ ва ғайра.
  Нармафзори масъалавӣ нармафзори махсус, аз қабили барномаҳои ҳисобдорӣ, барномаҳои суғурта ва ғайра мебошад.
  

• 16 слайд

  16
  Воситаҳои техникии технологияҳои иттилоотӣ
  Компютер таҷҳизоти электронии барномарезишаванда мебошад, ки қодир ба коркарди маълумот ва иҷрои ҳисобҳо, инчунин иҷрои дигар масъалаҳои коркарди аломатҳо мебошад.
  Аз рӯи таъйинот, компютерҳои асосӣ одатан ҳамчун "SOHO" (Small Office Home Office) тасниф карда мешаванд, яъне. барои истифода дар офисҳои хурд ё ҳамчун компютерҳои фардӣ, инчунин барои истифода дар тиҷорати миёна ва хурд пешбинӣ шудааст.
  Компютерҳои фардӣ (КФ) синфи сершумортарини технологияи компютерӣ мебошад. Компютерҳои маъмултарин IBM PC ва Apple Macintosh мебошанд. Илова бар ин, компютерҳое, ки аз ҷониби истеҳсолкунандагони пешқадам истеҳсол мешаванд, “brand-name” номида мешаванд. Компютерҳои хуби фирмаҳоеро, ки дар бозори компютерӣ кам маълуманд, “no-name” ва компютерҳои бренди миллӣ “local-name” номида мешаванд. Илова бар ин, компютерҳои корпоративӣ, супер-, квантӣ, нанокомпьютерҳо ва ғайра мавҷуданд.
  Компютерҳои корпоративӣ баъзан миникомпютерҳо ё main frame номида мешаванд.
  

• 17 слайд

  17
  Воситаҳои техникии технологияҳои иттилоотӣ
  Суперкомпютерҳо - ин системахои ҳисоббарор бо хусусиятҳои тавоноии ҳисоббарорӣ ва захираҳои иттилоотӣ мебошанд, масалан, бо иҷрои зиёда аз 100 мегафлоп (1 мегафлоп як миллион амалиёти нуқтаи ҳаракатнок (шинокунанда) дар як сония аст).
  Дар компютери квантӣ воҳиди асоси кубит аст (ихтисораи инглисии “qubit” ба маънои “Quantum Bit”) ва амалиёти мантиқии элементарӣ (дизюнксия, конъюнксия ва инкори квантӣ) истифода мешаванд, ки бо ёрии онҳо мантиқи кори онҳо ташкил карда шудааст. Дар баъзе тарҳҳои компютерӣ монитор ва блоки системавӣ дар як ҳолат ҷойгир шуда (Apple, ноутбукҳо), сохтори ягона - моноблокро ташкил медиҳанд
  Ба компютерҳои сайёр ноутбукҳо (Laptop – “ноутбук”, “Notebook”, планшет, Lifebook), компютерҳои кисавӣ (PDA), маълумотномаҳои электронӣ, тарҷумонҳо ва дигар системаҳои компакт дохил мешаванд.
  

• 18 слайд

  18
  Архитектураи компютер принсипҳои кор, робитаҳои иттилоотӣ ва пайвастагии гиреҳҳои асосии мантиқии компютерро муайян мекунад. Компютер ба қисмҳои: блоки системавӣ, дисплей (монитор), клавиатура ва мушак ҷудо карда мешавад. Баъзан дастгоҳи чопӣ (принтер) низ дар ин ҷо ҷойгир карда мешавад.
  Компютер аз сохторҳои дохилӣ ва берунӣ иборат аст. Сохторҳои дохилӣ дорои протсессорҳо ва хотираи дохилӣ (ROM, RAM ва Cache) мебошанд.
  RAM (ОЗУ - сохтори хотираи фаъол ) хотираи махсуси дохилии асосии (англисӣ “main memory”) мебошад, ки ба шумо имкон медиҳад ба зудӣ ба он маълумоти зарурӣ нависад ва аз он хонед.
  Хотираи кэш (англисӣ “Cache Memory”) хотираи ултрасуръат (ультрасуръат) буда, ҳамчун буфер байни протсессори оперативӣ, инчунин дар дискҳои сахт ва ғайра ҷойгир шудааст. Он кори компютерро беҳтар мекунад
  ROM (ПЗУ-сохтори хотираи доимӣ ё ба забони англисӣ "Read-Only-Memory", "ROM") барои нигоҳ доштани маълумоте пешбинӣ шудааст, ки тағиротро талаб намекунад: барномаҳои системавӣ; барномахое, ки кори протсессор, дисплей, клавиатура, принтер, тачхизоти берунии компютерро идора мекунанд, компютерро ба кор меандозанд ва бозмедорад;
  

• 19 слайд

  19
  Сохторҳои берунии копютер
  ба таври шартӣ ба дастгоҳҳои воқеии беруна ва периферӣ тақсим мешаванд.
  Дастгоҳҳои беруна аз рӯи намуди функсияҳои иҷрошаванда ба дастгоҳҳо тақсим мешаванд: ворид, баромад, нигоҳдории маълумот ва манипуляторҳо.
  Дастгоҳҳои воридотӣ клавиатура, digitizer (планшети графикӣ), сканер ва ғайраро дар бар мегиранд.
  Дастгоҳҳои баромади иттилоот мониторҳо (дисплейҳо) ва принтерҳоро (аз ҷумла плоттерҳо) дар бар мегиранд.
  Манипуляторҳоро баъзан нишондиҳандаҳои ҷойгиршавӣ меноманд, зеро онҳо дастгоҳҳои координатӣ мебошанд. Маъмултарини онхо манипуляторхои муш, трекбол ва джойстик мебошанд.
  Дастгоҳҳои ҳифзи беруна хотираи беруниро ташкил медиҳанд. Ба он инҳо: дискҳо, дискетҳо ва дигар дастгоҳҳои нигоҳдорӣ дохил мешаванд.
  Таҷҳизоти беруна ба блоки системаи компютер бо истифода аз портҳои махсус - нуқтаҳо барои пайваст кардани дастгоҳҳои беруна ба компютер пайваст карда мешаванд.
  Дастгоҳҳои беруна, ки аз блоки системавӣ дар масофаи муайян дуранд, дастгоҳҳои периферӣ номида мешаванд.
  
  

• 20 слайд

  Коркарди таъмини барномавӣ;
  Забонҳои барномасозӣ, тарљумонҳо (трансляторы), и системаҳои оператсиони;
  сети ЭВМ;
  моделиронии компютерӣ, графикаи компьютерӣ;
  Интеллекти сунъӣ.
   
  Компьютер– ҳамчун воситаи асосии коркарди итиллоот асосан аз воситаҳои зерин иборат аст :
  Воситаҳои техникӣ (Hardware);
  Воситаҳои барномавӣ (Software).
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  20
  

• 21 слайд

  
  Информатсия дар шаклҳои гуногун вуљўд дошта метавонад:
  дар шакли рўшноӣ садоӣ ё ки радиомављҳо;
  дар шакли љараёни электрики ё ки шиддат;
  дар шакли майдони магнитӣ;
  дар намуди аломатҳо дар болои коғаз.
  
  Информатсияро мумкин аст:
  Љамъовари намудан
  интиқ кардан;
  қабул намудан;
  ҳифз намудан;
  љустуљў намудан;
  нусха бардоштан;
  коркард намудан;
  таҳрир намудан;
  чен намудан;
  ба қисмҳо тақсим намудан ва ғайраҳо
  
  21
  

• 22 слайд

  
  Коркарди информатсия – табдили информатсии аз як намуд ба намуди дигар, аз рўи қоидаи муайян.
  Технологияи информатсионӣ– маљмуъи методҳо ва сохторҳое, ки одамон барои корарди иттилоот истифода мебаранд.
  Информатикунонӣ– Татбиқи раванди эљод, рушд ва тадбиқи саросарии МЭҳ ва технологияи информатсионӣ дар љабҳаҳои фаъолияти инсон, ки сатҳи зарурӣ ва кифоягии информатсионии ҳамаи фардҳои љомеаро таъмин менамояд. Мақсади вай васеъ намудани имкониятҳои коммуникатсия (муомила ва мубодилаи иттилоот), таъмини фаврӣ ба манбаҳои иттилоот, имкониятҳои нав барои донишандўзӣ баланд бардоштани истеҳсолнокии меҳнат ва беҳтар намудан шароити зиндагии одамон мебошад.
  .
  Хосиятҳои информатсии:
  Саҳеҳӣ, пуррагӣ; мукаммалӣ; муҳиммӣ; актуалӣ,; дастрасӣ; фаҳмогӣ.
  22
  

• 23 слайд

  Намудҳои маълумот (информатсия):
  Мувофиқи тарзи дарк чунин информатсия шуда метавонад:
  визуалӣ,
  шунавоӣ,
  таъми;
  Аз руи шакли иттилоот чунин мешавад:
  рамзӣ,
  матн,
  графикӣ,
  дар шакли мавҷҳои радио, сигналҳои рӯшноӣ;
  Аз рӯи мазмуни маълумот информатсия мешавад:
  илмӣ,
  истеҳсолотӣ,
  ҳуқуқӣ.
  23
  

• 24 слайд

  Ченкунии ҳаҷми иттилоот
  Чӣ тавр ба таври объективӣ миқдори иттилоотро чен кардан мумкин аст? Дар як паёми мушаххас чӣ қадар маълумот мавҷуд аст? Мо аз ин ё он барномаи телевизион чй кадар маълумот гирифтем?
  Якчанд равишҳои ченкунии ҳаҷми иттилоот вуҷуд дорад.
  Усули энтропия – информатсия аз нуктаи назари нав будани худ тафсир карда мешавад, яъне информатсияи гирифташуда то чи андоза дониши моро дар бораи объекти муайян илова мекунад ва ё то чи андоза номуайянии донишро дар бораи объекти муайян кам мекунад.
  Усули техникӣ - бо ҳисоб кардани шумораи аломатҳои паём алоқаманд аст, яъне. мазмуни маълумотро не, балки хачми онро ба назар мегирад.
  24
  

• 25 слайд

  Воҳидҳои ченкунии ҳаҷми иттилоотӣ
  Ба сифати воҳиди ченкунии ҳаҷми иттилоот як бит қабул карда шудааст (бити англисӣ - дуӣ, рақам - рақами дуӣ). Бит як аломат дар алифбои дуӣ аст (0 ё 1).
  Дар компютер, бит хурдтарин "қисми" хотира аст, ки барои нигоҳ доштани яке аз ду аломати "0" ва "1" барои муаррифии дохилии додаҳо ва фармонҳо истифода мешавад. Бит воҳиди ченкунии хеле хурд аст. Дар амал аксар вақт воҳиди калонтар - байт, ки ба ҳашт бит баробар аст истифода мешавад. Байт ҳашт аломати дуӣ аст. Воҳидҳои калонтари ҳосилшудаи иттилоот:
  1 Килобайт (КБ) = 1024 байт,
  1 Мегабайт (МБ) = 1024 КБ,
  1 Гигабайт (ГБ) = 1024 МБ,
  1 Терабайт (ТБ) = 1024 ГБ,
  1 Петабайт (ПБ) = 1024 ТБ .
  25
  

• 26 слайд

  Рамзгузории иттилоот дар компютер
  Компютер танҳо метавонад иттилоотеро, ки дар шакли ададӣ пешниҳод шудааст, коркард кунад.
  Ҳама маълумот дар компютер бо сифрҳо ва якҳо (0 ва 1) ифода карда мешаванд.
  Ба ибораи дигар, компютерҳо одатан дар системаи дуӣ кор мекунанд, зеро ин дастгоҳҳои коркарди маълумотро хеле соддатар мекунад. Истифодаи 0 ва 1 барои ифодаи ду ҳолати гуногуни дастгоҳ қулай аст. Агар дар ягон вақт аз дохили ноқил љараён гузарад, пас ин ҳолат бо як, агар љараён мављуд набошад - сифр ифода карда мешавад. ҳамин тавр, агар самти майдони магнитӣ дар баъзе қисмати сатҳи диски магнитӣ якхела бошад, дар ин майдон сифр навишта мешавад, дигараш як аст.
  Хотираи фаъол (RAM)-и компютер аз миқдори хеле зиёди Триггерҳо - схемаҳои электронии аз ду транзистор иборат аст. Триггер метавонад дар яке аз ду ҳолат бошад - вақте ки як транзистор кушода ва дигаре баста аст, ё баръакс. Як ҳолат бо сифр ва дигаре бо як нишон дода мешавад.
  26
  

• 27 слайд

  Рамзгузории иттилоот ин ифодаи додаҳои як намуд тавассути додаҳои навъи дигар мебошад. Яъне ин гузариш аз як шакли пешниҳоди иттилоот ба шакли дигарест, ки барои нигоҳдорӣ, интиқол ё коркард қулайтар аст.
  Ба сифати мисол системаҳои рамзгузории гуногунро ба монанди: алифбои Морзе, нишонҳои баҳрӣ, системаи Брайл барои нобиноён ва ғайраро овардан мумкин аст.
  27
  

• 28 слайд

  Дар технологияи компютерӣ рамзгузории дуӣ истифода мешавад. Бо ёрии 0 ва 1 (ду бит) танҳо 4 аломатро рамзгузорӣ кардан мумкин аст, зеро аз онҳо чаҳор варианти кодҳо сохтан мумкин аст: 00 , 01 , 10 , 11 , яъне. 4 вариант. Агар 4 бит мавҷуд бошад - ду 0 ва ду 1, пас 16 аломатро рамзгузорӣ кардан мумкин аст. Давом додани минбаъда, мо ба даст меорем:
  5 бит - 32 вариант,
  6 бит - 64 вариант,
  7 бит - 128 вариант,
  8 бит - 256 вариант,
  9 бит - 512 вариант, 10 бит - 1024 вариант,
  28
  

• 29 слайд

  Мутобиқати байни маҷмӯи ҳарфҳо ва рамзҳои ададӣ рамзгузории аломат номида мешавад.
  Системаҳои гуногуни рамзгузорӣ мавҷуданд, ки асосан аз рӯи тартиби ҷойгиркунии аломатҳои алифбо дар ҷадвали кодҳо фарқ мекунанд.
  29
  

• 30 слайд

  Рамзгузории ASCII
  Системаи рамзгузории ба таври умум қабулшуда барои додаҳои аломатҳо ASCII аст (талаффузи "asci", маънои "Кодекси стандартии амрикоии мубодилаи иттилоот"). Маҷмӯи ASCII дар ИМА аз ҷониби Институти Миллии Стандартҳои Амрико (ANSI) таҳия шудааст.
  Ҳар як аломати ASCII дорои рамзи дуии 8-бит аст, ба монанди A - 01000001, B - 01000010, C - 01000011, D - 01000100 ва ғайра.
  30
  

• 31 слайд

  Мавзӯъ ва вазифаҳои технологияи иттилоотӣ
  Истилоҳи «информатика» дар Фаронса дар солҳои 60-уми асри 20 пайдо шудааст. Калимаи фаронсавии «informatics» (informatique) аз якҷояшавии ду вожаи «информатика» ва «автоматика» сохта шуда, маънои «коркарди автоматии иттилоот»-ро дорад.  
  31
  

• 32 слайд

  Технологияи информатсионӣ як соҳаи фаъолияти инсон аст, ки бо табдили компютерии иттилоот алоқаманд аст. Технологияи информатсионӣ фанест, ки хосиятҳои информатсия, инчунин роҳҳои муаррифӣ, ҷамъоварӣ, коркард ва интиқоли информатсияро бо истифода аз воситаҳои техникӣ меомӯзад. Технологияи информатсиониро ҳамчун як соҳаи фаъолият аз мавқеъҳои гуногун, ҳамчун як соҳаи хоҷагии халқ, ҳамчун фанни илмӣ ва амалӣ дидан мумкин аст.
  32
  

• 33 слайд

  Вазифаҳои технологияи информатсионӣ ҳамчун соҳаи фаъолияти инсон:
  таҳқиқи равандҳои иттилоотии табиатҳои гунонун;
  рушди технологияҳои иттилоотӣ барои коркарди иттилоот;
  татбиқи истифодаи техникаи компютерӣ дар тамоми сохахои хаёти чамъиятй;
  33
  

• 34 слайд

  Мақсади омўзиши фанни технологияи иттилоотӣ омўхтани тарзи мақсаднок кор кардан бо информатсия, истифодаи касбӣ аз технологияи компютерӣ барои қабул, коркард, нигоҳдорӣ ва интиқоли информатсия мебошад.
  Гумон меравад, ки ҳадафи илми технологияи иттилоотӣ ба даст овардани малакаҳо дар барномаҳои компютерии бештар истифодашаванда мебошад. Аммо бозори маҳсулоти барномавӣ пайваста такмил ва нав карда мешавад, муҳим аст, ки на дар як барномаи мушаххас кор карда тавонед, балки принсипи истифодаи технологияи компютериро аз худ кунед. Дар айни замон дониши информатика ва технологияи иттилоотӣ як сифатҳои зарурии мутобиқати касбӣ дар ҷомеа мебошад. Ҳар мутахассис – ҳуқуқшинос, иқтисодчӣ, рӯзноманигор барои дар сатҳи зарурӣ иҷрои вазифаҳои худ бояд аз технологияҳои иттилоотӣ бархурдор бошад.
  34
  

• 35 слайд

  35
  

• 36 слайд

  36
  

• 37 слайд

  Маводи иловагӣ
  37
  

• 38 слайд

  Таърихи воситаҳои мубодилаи информатсияро аз давраҳои қадим (палеолит) аз тасвирҳои рўисангӣ (тайёр намудани яроқи меҳнат, тасвирҳо дар деворҳои ғорҳо), ки то мо расидаанд, ҳисоб мекунаанд.
  И
  Бо пайдо шудани санъати графикӣ мубодилаи шифоӣ (аз тақлиди садоӣ дар табиат мављудбуда то ифодаи шифоии фикр) тарақӣ ёфт. Тахмин мекунанд, ки дар давраи неолит (6-3ҳазор сол то эраи мо) вақте одамон аз шикорљӣ ба кишоварзӣ ва чорводорӣ табдил ёфтаанд забонҳои гуногун пайдо гардид.
  
  Аввалин нишонаҳои хат-лавҳаҳои хурди чоркунљашакли сафолин, ки дар он ҳайвонҳо, яроқи меҳнат ва ғайраҳо инчунин ишораҳо барои ифодаи миқдорӣ тасвир ёфтаанд
  38
  

• 39 слайд

  Маводе, ки лавҳаҳои сафолинро танг карда баровард ва дар давраи Александри Македонӣ (332 сол то эраи мо.), исботи худро ёфт, папирус буд. Олим ва нависандаи Юнонӣ Плиний Старший тарзи технологияи тайёр намудани папирусро дар китоби «таърихи табии» навиштааст.
  .
  Кашфи коғазро (аз абрешим) ба Тсай Лун, ки дар асри II пеш аз милод зиндагӣ кардааст нисбат медиҳанд. Баъд истифодаи дигар матераиалҳои нахдорро : бамбук, банкдона ва пусти дарахтон аз худ намудаанд.
  .
  .
  39
  

• 40 слайд

  Дар аввали асри XV аз тарафи Иоганс Гутенберг китобчопкунӣ ихтироъ карда шуд ва ин имконият дод, ки бозори китоб афзоиш ёбад. Аввалин китоб дар Москва дар давраи Иван Грозный чоп карда шуд. Дар соли 1563 аввалин матбааи китобро Иван Фёдоров роҳбари намуд
  Иоганнс Гуттенберг
  40
  

• 41 слайд

  Дар соли 1840 дар Франсия барои дастрас намудани телеграмма аз кафтарҳо истифода мебурданд.
  Телеграф соли 1837 аз тарафи олимони англис К. Бетстон ва Б Кук ва нисбатан замонави аз тарафи олими Америкоӣ Сэмюэль Морзе (1791–1872) соли 1838 ихтироъ карда шудааст.
  Соли 1884 аввалин хати телефони аз Нью-Йорка то Фестона аз тарафи кампанияи Бэлл гузаронида шудааст.
  
  Александр Бэлл
  Сэмюэль Морзе
  41
  

• 42 слайд

  Революция дар таърихи паҳншавии информатсия --- ихтирои радио мебошад. Радио калимаи лотини буда маънояш нурафканиш мебошад. Аввалин радиоприёмникро 25 апрели соли 1895 А. С. Попов (1859–1906), намоиш дод. Лекин 29 марти соли 1899 Г. Маркони дар ШМА радиосигналро қабул мекунад ва шаҳодатномаи ихтирокорӣ мегирад. Аввалин радиосигналҳо ба воситаи алифбои Морзе равон ва қабул мешуданд. Соли 1906 интиқолдиҳандаи садоӣ ихтироъ гардид. Соли 1920 аввалин радиошунавои баргузор гардид.
  Гуглиэльмо Маркони
  А. С. Попов
  42
  

• 43 слайд

  Соли 1830 дар Франсия аз тарафи Луи-Жак Дагури пластинкаи МИСИ барои ба даст овардани аввалин тасвири фотографӣ коркард карда шудааст. Баъдтар аз тарафи олими англис Вильям Тэлбот раванди суратгирӣ мукамал гардонида шудааст.
  Соли 1882 олими Франсуз Этьен Жюль Мари камераро ихтироъ намуд. Баъди 10-сол Томас Эдисон барои ихтирои кинокамера патент гирифт.
  Соли 1895 бародарони Франсуз Луис и Август Люмьер сохтори монандро дар аввалин кинотеатр истифода намудаанд.
  
  
  43
  

• 44 слайд

  Соли 1926 аввалин модели телевизионро ихтирокори шотланди Джон Логи Баурд намоиш дод. Чанде пас олими рус Владимир Зворыкин иконоскопро ихтироъ намуд. Ин асбоби барқие мебошад, ки тасвиро ба воситаи линзаи шишагин гузаронида объектро марказнок равшан менамояд. Телевизионҳои ҳозира низ аз рўи ҳамин принсип кор мекунанд.
  Аввалин намоиши телевизиони соли 1936 аз тарафи Иттиҳодияи интиқолии Бритониёи ВВС (Британская Трансляционная Корпорация) коркард карда шудааст.
  Телевизиони ранга соли 1953 дар ШМА ихтироъ гардидааст.
  44
  

• 45 слайд

  45
  Таърихи тарақиёти
  техникаи компютери
  
  

• 46 слайд

  Дар асрҳои V – IV то эраи мо ҳисобкунакҳои аз қадим маълум «доскаи саламинӣ» (бо номи љазираи Саламин дар баҳри Эгей) сохта шудаанд, ки дар Юнон ва Европаи ғарбӣ «Абак» номида шудаанд.
  46
  

• 47 слайд

  
  
  
  Дар хитоиҳо – «суан-пан»,
  дар японцҳо – «серобян»,
  дар Россия – «щоты».
  47
  

• 48 слайд

  С. 1614– математики шотландский
  Джон Непер «љадавали логарифмҳо»-ро
  чоп намуд.
  1617 г. – Непер «Хисоб бо ёрии чубчаҳоро»
  чоп кард
  С. 1624– Вильгельм Шиккард дар мактуб ба
  И.Кеплер сохтори
  «соатҳо барои ҳисоб»-ро навишт,
  ки дар он амалҳои љамъ, тарҳ, зарб , тақсим нишон дода шуда буданд.
  Асоси сохтор «чубчаҳои Непер» дар силиндр печонида шуда буданд,
  48
  

• 49 слайд

  С. 1642 –18 сола физик ва математики франсуз Блез Паскаль аввалин модели мошинаи ҳисобкуниро месозад.
  «Паскалину» ёки «чархи Паскали».
  С. 1670 – Готфрид Вильгельм Лейбниц мақолаи худро оид ба мошинаи ҳисобкуни менависад, ки дар он ба таври механикӣ тарзи иљрои амалҳои љамъ, тарҳ, зарб ва тақсим нишон дода шудаанд.
  49
  

• 50 слайд

  С. 1770 – дар ш. Несвеже Литва Е. Якобсон мошин љамкунандае месозад, имконияти кор бо ададҳои панљрақама дошт.
  С. 1770 – руҳонӣ аз Вюльтерберг
  Ган якчанд мошина оид ба ҳисобкуниҳои астрономии таҳия намуд.
  с. 1820 – эльзасец Карл Ксавье Томас арифмометр ихтироъ намуд ва аввалин дар љаҳон истеҳсоли саноатии арифмометрҳоро ташкил намуд.
  50
  

• 51 слайд

  С. 1823 –олими английс Чарльз Бэббиљ лоиҳаи «мошинаи тафриқавӣ»-ро коркард намуд, ки намунаи мошинаҳои барномавӣ –идоракунии ҳозиразамон мебошад.
  «мошинаи аналитическии» Бэббиљ аз 4-қисми асоси иборат буд:
  «анбор» барои ҳифзи рақамҳо, «осиёб» барои амалҳо бо рақамҳо, сохтори идоракунӣ ва сохтори ворид/хориљ
  Хонум Ада Августа Лавлейс барои мошинаи Бэббиљ барнома тартиб дод.
  51
  

• 52 слайд

  Перфокарта барои «Мошинаи аналитики».
  
  Сохтори «Мошинаи аналитикии» Ч. Бэббиљ бо сабаби марги Ч. Бэббиљ пурра ба анљом расонида нашуда буд. «Мошинаи тафриқавии» Ч. Бэббиджа фақат дар соли 1991 аз тарафи инженерон Р. Крик ва Б. Холлов ба анљом расонида шуд ва дармузеи илмии Лондон бахшида ба 200-солагии мавлуди муаллиф гузошта шудааст.
  Вай аз 4000 детал иборат Буда метавонад фарқияти тартиби 7-ро ҳисоб намояд.
  52
  

• 53 слайд

  С. 1828– генерал-майори армияи рус Ф. М. Слободской асбоби ҳисобкуние месозад, ки бо ёрии љадвалҳои махсус амалҳои арифметики љамъу тарҳро иљро мекард.
  С. 1834 – академики франсуз, физик ва математик Андре Мари Ампер китобе Чоп менамояд, ки дар он авваин маротиба мафҳуми «кибернетика» истифода карда шудааст
  
  
  С. 1847 – математики английс - Љорљ Буль дар мақолаи «Таҳлили математикии мантиқ»асосҳои алгебраи булевиро навишт. Љ. Буль асосгузори мантиқи матемамтики эътироф карда шудааст.
  53
  

• 54 слайд

  С.1878 – математики рус ва механик
  П. Л. Чебышев дастгоҳи амали
  љамъкуниро месозад.
  С. 1867 – Владимир Яковлевич Буняковский – витсе-президенти академияи Россия сохтори ҳисобкуние месозад, ки бо принсипи амалҳои счет-ҳои русси асос карда шудааст.
  1880 г. – инженери петербурги Т. Однер
  Арифмометр месозад. намунаи он «Феликс» дар солҳои 50-ум дар СССР бароварда шудааст.
  С. 1867 – топографи Америки К. Шоулз аввалин мошинаи чопкуниро ихтироъ менамояд.
  54
  

• 55 слайд

  
  
  c.1885 – олими америкои У. Берроуз мошинае месозад, ки маълумотҳои ибтидои ва натиљаи ҳисобро чоп мекунад.
  
  
  55
  

• 56 слайд

  С.1888 – Дар ИМА Г. Холлерит сохтори махсусе бо номи табулятор месозад, ки дар он иттилоот дар перфакарта љойгир карда шуда ба воситаи љараёни барқи рамзкушои карда мешавад.
  56
  

• 57 слайд

  С.1897 – физики английс Дж. Томсон булури электронӣ-нўрӣ таҳия месозад.
  
  С. 1918 – Олими рус М. А. Бонч-Бруевич
  триггери лампави ихтироъ мекунад.
  57
  

• 58 слайд

  С. 1928 – математики америкои Дж. Нейман асосҳои назарияи бозиҳоро кор карда баромад, ки ҳоло дар амалияи моделсозии мошини истифода бурда мешавад.
  Вай принсипҳои асосии архитектураи мошинҳои ҳисобкуниро коркард намудааст.
  С.1936 – математики английс А. Тьюринг идеяи мошинаҳои ҳисобкунии абстрактиро пешниҳод намуда, коркард кардааст.
  «Мошинаи Тьюрин» – табдилдиҳандаи ҳамагонии иттилооти дискретии фарзӣ, системаи ҳисобкунии назариявӣ мебошад.
  58
  

• 59 слайд

  
  
  С.1938 – математик ва инженери америкои Клод Шеннон алгебраи Булеви (аппарати мантиқи математики), системаи дуии рамзноккуни ва схемаҳои васлкунии робитаи релеиро ба ҳам алоқаманд намуда, барои пайдоиши МЭҳ-ҳои ҳозиразамон асос гузошт.
  
  
  С.1939 – Љ. Стибниnc кори худро оид ба мошинаи релеи «Белл» ба анљом расонид, ки дар системаи дуи-панљи амалҳои арифметики иљро менамуд. Вай ба воситаи барномаҳои перфолента идора карда мешуд.
  С. 1936 – инженер-кибернетики олмонӣ К. Зюс кори худро доир ба мошинаҳои рақамии автоматии ҳамагони оғоз намуд.
  59
  

• 60 слайд

  С.1941 – Дар Германии аввалин дар љаҳон истеҳсоли мошинаҳои ҳисобкуни-рақамӣ ба воситаи элементҳои электромеханики введены в эксплуатацию первые в мире «Зюс-2» и «Зюс-3» ба роҳ монда шуд.
  
  С.1944 – математики америкои Говард Айкен дар университети Гарвард мошинаи ҳисобкунии автоматии АВМ «Марк-1» бо идоракунии барномави дар асоси элементҳо релегӣ ва механики таҳия намуд.
  
  
  
  
  
  
  С. 1946 – инженер - электрончии америкои Д. П. Эккерт ва физик Д. У. Моучли дар университети Пенсильван аввалин МЭҳ «ENIAC»- (Electronic Numerical Integrator and Computer) - ро ба кор дароварданд. Вай дорои 20-ҳазор лампа буд.
  
  
  60
  

• 61 слайд

  Дар с. 1947 – 1948– академик С. А. Лебедев дар Институти электроникаи АУ Украина оид ба сохтани мошинаи МЭСМ (Малой Электронной Счётной Машины) корро оғоз менамояд.
  с. 1948– математики америкои Норберт Винер китоби «Кибернетика, ё ки идоракуни ва робита бо ҳайвонҳо»-ро аз чоп мебарорад.
  
  Ин ба тарақиёти назарияи автоматҳо ва барқароркунии илми кибернетика – илм оид ба идоракуни ва интиқоли иттилоот ибтидо гузошт.
  61
  

• 62 слайд

  С. 1949– Дар университети Кембриљ бо роҳбарии профессор М. Уилкса аввалин дар љаҳон мошинаи ҳисобкуни бо ҳифзи барномави бо номи ЭДСАК сохта шуд.
  
  
  
  
  С.1949 – Бо роҳбарии Дж. фон Неймана компютери MANIAC (Mathematical Analyzer Numerical Integrator and Computer) коркард шуд.
  62
  

• 63 слайд

  С.1952 – Коркарди БЭСМ (Большой Электронной Счётной Машины) бо тезамалиётии 10 ҳазор амал дар сония бо роҳбарии Сергея Алексеевича Лебедева ба охир расид.
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  С.1958 – Дар собиқ шуравӣ МЭҳ М-20 , бо тезамалиётии 20 ҳазор амал дар як сония, пурқуваттарин МЭҳ- и солҳои 50-ум дар Европе сохта шуд.
  63
  

• 64 слайд

  С. 1963 – аввалин мушак сохта шуд.
  
  64
  

• 65 слайд

  
  С. 1961 – Дар истеҳсолот аввалин схемаи интеграли (СИ) дар болои пластинкаи кремний сохташуда бароварда шуд.
  С.1965–Истеҳсоли насли сеюми оилаи МЭҳ IBM/360 (ИМА) оғоз гардид.
  Солҳои 1970 – Барориши оилаи МЭҳ-ҳои хурд дар асоси системаи байналмилали оғоз гардид (СМ ЭВМ). Дар сурат МЭҳ СМ-3.
  65
  

• 66 слайд

  С.1984 – Иттиҳодияи Apple Computer компютери Macintosh – аввалин модели оилаи маъмули мошинҳои Macintosh-ро бо системаи оператсионии барои истифодабаранда қулай баровард.
  66
  

• 67 слайд

  67
  

• 68 слайд

  68
  Функсияҳои компютер
  Агар ба он ба маънои хеле васеъ назар кунем, ҳар як компютери рақамӣ панҷ вазифаи зеринро иҷро мекунад -
  Қадами 1 - Маълумотро ҳамчун воридот мегирад.
  Қадами 2 - Маълумот/дастурҳоро дар хотираи худ нигоҳ медорад ва онҳоро мувофиқи зарурат истифода мебарад.
  Қадами 3 - Маълумотро коркард мекунад ва онро ба иттилооти муфид табдил медиҳад.
  Қадами 4 - Натиҷаро тавлид мекунад.
  Қадами 5 - Ҳама чор қадами дар боло зикршударо назорат мекунад.
  

• 69 слайд

  69
  Афзалиятҳои Компютер:
  Суръати баланд
  Дақиқӣ
  Қобилияти нигоҳдорӣ
  Саъю кушиш :
  Баръакси одамон, компютер аз якрангӣ, хастагӣ ва нарасидани тамаркуз озод аст.
  Гуногунӣ:
  Дар як маврид, масъалаи мураккаби илмиро ҳал кунад ва дар лаҳзаи дигар бозӣ кунад.
  Эътимоднокӣ: Компютер як мошини боэътимод аст.
  Автоматика
  Кам кардани кор ва арзиши коғаз: маълумот дар файлҳои электронӣ нигоҳ дошта мешавад, коғаз кам саф мешавад.
  
  

• 70 слайд

  Насли аввал
  Давраи насли якум: 1946-1959. Дар асоси лампаҳои вакуумӣ.
  Насли дуюм
  Давраи насли дуюм: 1959-1965. Транзистор асос ёфтааст.
  Насли сеюм
  Давраи насли сеюм: 1965-1971. Схемаи интегралӣ дар асоси.
  Насли чорум
  Давраи насли чорум: 1971—1980. Дар асоси микропросессор VLSI.
  Насли панҷум
  Давраи насли панҷум: солҳои 1980-ум. Дар асоси микропросессор ULSI.
  
  70
  

• 71 слайд

  Солҳо
  Элементҳои
  базави
  Тез
  амалиёти
  (ам./сон)
  Таъмини барномави
  Мисолҳо
  Сохтори ворид/хориљ
  
  ҳаљми
  Хотираи
  Фаъол
  1946 – 1955
  1955 –
  1965
  1966 –
  1979
  1980 –
  1989
  1990 –
  
  лампаҳои
  Электрони
  2 – 2ҳаз.
  2 Кб
  Перфолента
  перфокарта, лентаи маг.
  коди Мошини
  
  БЭСМ-1,
  М-1,
  Урал-1
  Транзисторҳо
  100 – 150 ҳаз.
  2 – 32 Кб
  барабани магнити
  диски маг.
  Забонҳои савияи баланд
  БЭСМ-6,
  М-222,
  IBM-701
  Схемаҳои Интеграли (СИ)
  1 млн.
  64 Кб
  Системаҳои бисёртерми
  нала
  Системаҳои Оператсиони
  ЕС-1030,
  IBM-360
  Схемаҳои интегралии калон(БИС)
  10 – 100 млн.
  2 – 3
  Мб
  Шабакаҳои КФ
  Базаҳо, банкҳо додаҳо
  Эльбрус,
  ILLIAC 4
  CБИС
  Зиёда 100 млн.
  Сохтоҳои
  Оптики ва
  лазери
  Системҳои эксперти
  71
  

• 72 слайд

  Компютер - Намудҳо
  
  PC (Personal Computer (Компютери фардӣ) )
  Workstation (Истгоҳи корӣ)
  Мини компютер
  Main Frame
  Суперкомпьютер
  
  72
  

• 73 слайд

  Наслҳои МЭҳ
  Сабаби пайдоиши МЭҳ пеш аз ҳама ниёзи илмҳои физики ва инженери буд. Мувафақиятҳои ин илм дар навбати худ ба мукаммалшавии МЭҳ имконият дод.
  Тақрибан байни ҳар як даҳ сол љаҳиши сифати дар тарақиёти копютери ба амал омад, як насл ба насли нав иваз гардид.
  Аломатҳои фарқкунандаи як насл аз насли дигар:
  Элементҳои базавӣ;
  тезамалиёти;
  ҳаљми хотираи фаъол;
  Сохтори ворид/хориљ;
  Таъмини барномавӣ
  
  73
  

• 74 слайд

  Дар соли 1936 муҳандис- кибернетики Олмони Карл Зюс ба сохтани Мошини ҳисобкунии автомати дар асоси релеи механики шуруъ намуданд.
  Дар соли 1939 муҳандиси америкои Дж. Стибниц сохтани мошинаи релеии фирмаи «Белл»-ро ба анљом расонид. (Тезамалиётии вай тақрибан 1 амал дар сония буд.)
  Дар соли 1940 зери роҳбарии Джона фон Неймана мошинаи ҳисобкунии MANIAC (Mathematical Analyzer Numerical and Computer) сохта шуд Дар соли 1944 .
  Дар соли 1944 Говард Айкен сконструировал дар университети Гарвард таҳиясозии АВМ «Марк-1»-ро ба охир расонид.
  Дар соли 1946 зери роҳбарии Д. Эккерта и Д. Моучли машинаи ҳисобкунии ENIAC (Electronic Numerical Integrator and Computer) сохта шуд. Вай дорои 20 ҳазор лампаи электрони ва 1,5 ҳазор реле буд, тазамалиётиаш 300 амал дар як сонияро ташкил медод.
  74
  

• 75 слайд

  Компьютери «Эниак».
  Насли аввал
  Компьютери IBM-360.
  Насли сеюм
  
  Перфокарта
  Дар соли 1983 иттиҳодияи Apple Computers компьютери фардии «Lisa» (аввалин компьютер идоравии бо «мушак» идорашаванда) сохт.
  
  75
  

• 76 слайд

  76
  

• 77 слайд

  Хаткаши логарифми
  Счёт
  Аввалин ҳисобкунакҳо
  77
  

• 78 слайд

  Арифмометри Однера
  78
  

• 79 слайд

  Мошинаи чоп - аввали асри ХХ
  79
  

• 80 слайд

  Лампаҳои электронии солҳои 40 – элементҳои базавии компьютерҳои насли 1-ум
  80
  

• 81 слайд

  Лавҳа бо элементҳои нимноқили (ячейкаи
  хотира) – элементи базавии компьютерҳои насли 2-юм
  Лавҳа бо схемаи интеграли– элементи базавии компьютерҳои наслҳои 3-юм ва 4-ум
  81
  

• 82 слайд

  Барандагони информатсия
  лентаҳои магнити
  МЭҳ-и СМ-4
  Лентаҳои магнитии
  EC ЭВМ
  Перфолентаҳо
  Перфокартаҳо
  Дискетҳо
  82
  

• 83 слайд

  83
  

• 84 слайд

  Сохтори умумии копютерҳои фардӣ (КФ)
  КФ – ин чун телевизион як дастгоҳи электрони набуда, аз маљмуъи сохторҳои электрони ба ҳам алоқаманде иборат мебошад, ки ба ҳар яки онҳо функсияи муайян гузошта шудааст. Эҳтимол шумо аллакай ифодаи пайкарбандии КФ-ро шунида бошед, ки маънояш компютери мушахас метавонад бо маљмуъи гуногуни сохтори беруна кор намояд. Мисол, бо чопгарҳо, модемҳо, сохторграф, сканер (таркибкушо, нуқтагузор) ва ғайраҳо.
  Компютерҳои ҳозиразамон (аз КФ IBM АТ сар карда) дорои сохтори бисёр ҳам хуби, ҳисобкунаки вақт мебошанд, ки новобаста аз он ки мошина ба манбаи љараён васл аст ё не вай кор мекунад. Дар дилхоҳ лаҳза ин ҳисобкунак рўз ва вақти љориро хабар медиҳад. Аз он чумла вай имконият медиҳад, ки ба таври худкор рўз ва вақти аниқи сохтани файл ё ки аз нав кардани файлҳоро ба қайд гирад, инчунин бисёр дигар функтсияҳои муфидро оиди фосилаҳои вақти ба нақша гирад.
  84
  

• 85 слайд

  Сохтори умумии копютерҳои фардӣ (КФ)
  
  ҳофизаи асоси
  Монитор
  (Сахфаи намоиш)
  Манипуляторы
  (дасткорихо)
  Модем
  
  Сканер
  Графопостроитель
  (плоттер)
  
  ҳФаъол
  ҳДоими
  Клавиатура
  Процессор
  Дискхонҳо барои дискхои сахт, чандир ва компакт (CD-ROM )
  Корти
  шабакави
  Шоҳроҳи системӣ (шина (гузаргоҳ, массир))
  85
  

• 86 слайд

  Асоси сохтори аксарияти МЭҳ-ро принсипҳои соли 1945
  пешниҳод намудаи Джон фон Нейман ташкил медихад, ки чунин мебошанд:
  1. Принсипи идоракунии барномавӣ (барнома аз маљмўи фармонҳое иборат аст,
  ки ба воситаи просессор автоматӣ пайдарҳам бо пайдарпаии додашуда иљро мегарданд).
  2. Принсипи якљинсагии ҳофиза (барномаҳо ва қиматҳо дар ҳамон як хофиза
  хифз карда мешаванд; барои фармонҳо низ амалҳои барои қиматҳо
  иљрошаванда имконпазиранд (љоиз мебошанд)).
  3. Принсипи нишонадорӣ (адресности) (ҳофизаи асоси мувофиқи сохтор
  аз ҳуљраҳои рақамноккардашуда иборат мебошад ).
  МЭҳ, дар асоси ин принсипҳо сохташуда таҳиясозии классикӣ дорад
  (таҳиясозии фон Нейман).
  Таҳиясозии МЭҳ – ин ташкилии мантиқи, сохтор ва захираҳои вай мебошад.
  Таҳиясозӣ принсипи амал, алоқаи иттиллооти, ва алоқаи байниякдигари
  Гиреҳҳои асосии мантиқии МЭҳ- ро муайян мекунад :
  •резапардозишгари (микропросессори) марказӣ;
  • проcессорҳои ғайри маркази;
  •ҳофизаи фаъол
  •ҳофизаи берунӣ;
  •Сохторҳои ғайри марказӣ.
  Функсияҳои ҳофиза:
  •қабули иттилоот аз дигар сохторҳо;
  •ҳифзи иттилоот;
  •интиқоли иттилоот мувофиқи талаби дигар сохторҳои мошин.
  
  86
  

• 87 слайд

  Функсияҳои просессор (пардозишгар):
  коркарди қиматҳо мувофиқи барномаи додашуда (иљро намудани амалҳои арифметикӣ ва мантиқӣ) – функсияи сохтори арифметикӣ-мантиқӣ;
  идоракунии барномавии кори сохтори МЭҳ – функсияи сохтори идоракуни.
  Дар таркиби просессор инчунин регистрҳо (ҳофизаи просессори) як қатор ҳуљраҳои махсуси дар хотира ҳифзкунанда дохил мешаванд. Регистрҳо ду функсияро иљро мекунанд:
  ҳифзи мувақатии ададҳо ё ки фармонҳо;
  дар асоси ададҳо ва фармонҳо иљро намудани амалҳо.
  Регистрҳои муҳим:
  ҳисобкунаки фармонҳо (барои ба таври автомати интихоб намудани фармонҳои барнома аз ҳуљраҳои пайдарпаи ҳофиза (дар он нишонии фармони иљрошаванда ҳифз карда мешавад) хизмат мекунад
  регистрҳои фармонҳо ва ҳолатҳо (барои ҳифзи рамзҳои фармонҳо хизмат мекунад).
  Фармон – ин амалиёти одитарине, ки бояд МЭҳ иљро намояд.
  Фармон иборат аст аз:
  рамзи амали иљрошаванда;
  нишонии операндҳо ;
  нишониҳои љойгиршавии натиља.
  
  
  
  якнишона дунишона сенишона
  ADD X
  ADD X Y
  ADD X Y Z
  87
  

• 88 слайд

  Иљроиши фармонҳо ба марҳилаҳои зерин тақсим мешаванд:
  аз ҳуљраи ҳофиза (нишоние, ки дар ҳисобкунаки фармонҳо нигоҳ дошта мешавад) фармон интихоб карда мешавад;
  фармон ба сохтори идоракуни дода мешавад ( ба регисри фармонҳо);
  сохтори идоракуни майдони нишонии фармонҳоро ощкор месозад;
  аз рўи сигнали сохтори идоракуни операндҳо аз ҳофиза ба сохтори арифметико-мантиқи интихоб карда мешаванд (ба регистри операндҳо);
  сохтори идоракуни рамзи амалҳоро ошкор сохта барои иљрои амал ба сохтори арифметико-мантиқи сигнал медиҳад.
  натиљаи амалиёт дар просессор мемонад, ё ки ба ҳофизаи фаъол баргардонида мешавад.
  
  
  
  
  
  
  Барнома
  просессор
  ҳисобкунаки фармонҳо
  регистри фармонҳо
  
  
  регистрҳои операндҳо
  озу
  ЛУ
  УУ
  88
  

• 89 слайд

  Тавсифҳои асосии қисмҳои МЭҳ
  Барои МЭҳ-ҳо пайкарбандии минималие яъне маљмуъи минималии элементҳое вуљуд дорад, ки бе онҳо кор ба КФ бемаъно мебошад. Ин маљмуъ аз се элемент иборат буда, дар дилҳох мизи кори КФ мављуд буда, онҳоро дидан мумкин аст:
  Блоки системави;
  Монитор (дисплей) сафҳаи намоиш (намоишгар);
  Клавиатура (саҳфаи калидҳо).
  Дил ва майнаи компютер – блоки системави мебошад, ки бо монитор (сахфаи намоиши) ва сахфаи калидхо бо воситаи ноқилҳо васл карда шудааст.
  Блоки системави ва сахфаи намоиши новобаста аз якдигар ба манбаъи љараёни тағйирёбанда (одатан) шиддати 220 вольт, (лекин дигар шиддатҳо низ эҳтимол бошанд) васл карда мешаванд.
  Дар компютерҳои нав ҳам блоки системави ва ҳам дисплей (саҳфаи намоиш) дар як тана насб (якљоя) карда мешаванд.
  89
  

• 90 слайд

  блок системави
  Тавсифҳои асосии модулҳои МЭҳ
  
  Компютери болои мизи
  компьютери notebook
  клавиатура
  Дар блоки системави љузъҳои асосии компютер љойгир карда шудаанд:
  лавҳаи системавӣ (асос, мабдаъ) ;
  схемаҳои электрони (протсессор, сохторҳои санљиши ва ғ-ҳо.);
  блоки манбаи љараён;
  дискхонҳо
  монитор
  Компьютерҳои фарди одатан аз модулҳои асосии зерин иборат мебошанд :
  мушак
  90
  

• 91 слайд

  91
  

• 92 слайд

  Лавҳаи асоси (системи)
  Слот барои
  ҳофизаи фаъол
  ОЗУ(ROM)
  Слот барои
  Манбаи љараён
  Слот барои
  корти садои
  Слот барои
  видеокарта
  Слот барои дискхони
  компакт-дискҳо CD
  
  Слот барои дискхони диски чандир
  Слот барои винчестер
  Слот барои
  протсессора
  92
  

• 93 слайд

  Тавоноии умумии лавҳаи системавӣ на фақат аз басомади лапанда балки аз миқдори қиматҳои дар воҳиди вақт коркардкунандаи просессори маркази, инчунин аз дараљанокии гузаргоҳҳои мубодилавии қиматҳо байни сохторҳои гуногуни лавҳаи системавӣ муайян карда мешавад.
  Аз рўи таъиноти функсионали гузаргоҳҳо чунин тақсим мешаванд:
  Гузаргоҳҳо барои қиматҳо;
  Гузаргоҳҳо барои нишони;
  Гузаргоҳҳо барои идоракуни..
  
  Лавҳаи системавӣ қисми марказии дилхоҳ компютер буда дар он просессори маркази, протсессорҳои ҳамроҳ, санљишгарҳои алоқаи просессори марказиро бо сохторҳои беруна таъминкунанда, ҳофизаи фаъол (RAM), кэш-ҳофиза, элементи ROM-BIOS (системаи базавии ворид/хориљ), генератори квартсӣ басомади лапанда, батареяи акумулляторӣ ва љойҳои васл барои дигар сохторҳо (SLOT) љойгир карда шудаанд.
  93
  

• 94 слайд

  Дар гузаргоҳҳо барои қиматҳо мубодилаи қиматҳои байни просессори марказӣ, кортҳои ҳофиза ва васеъшавӣ ба амал меояд. Дараљанокии гузаргоҳҳо аз 8-бит (ҳолло истифода намешавад) то 64-бит (дар лавҳаи системавии компютерҳои ҳозиразамон) тағйир меёбад.
  Дар гузаргоҳҳо барои нишонӣ нишонагузории ҳуљраҳое ба амал меояд, ки дар он навиштан ва ҳифзи қиматҳо ба амал меояд.
  Дар гузаргоҳҳои идоракунӣ ё ки системӣ интиқоли сигналҳои идоракунӣ байни просессорҳои марказӣ ва беруни ба амал меояд.
  Дар лавҳаи системӣ гузаргоҳи системӣ бо такягоҳ барои барқарор намудани дигар сохторҳо ба охир мерасад.
  Гоҳҳо ҳамон як ноқили физикиро гузаргоҳҳо барои қиматҳо ва гузаргоҳҳо барои нишонӣ ишғол менамоянд .
  ҳоло якчанд намудҳои стандартҳо барои гузаргоҳҳо мављуданд, ба монанди: ISA (Industry Sland art Architecture), MCA (MicroChannel Architecture), EISA (Extended ISA), VESA (Video Electronics SlandarlAssollallon), PCI (Peripheral Component Interconnect), USB (Universal Serial BUS).
  
  94
  

• 95 слайд

  
  Таҳиясозии лавҳаи системӣ доимо мукаммал карда мешавад:
  вазифаҳои функсионали васеъ карда шуда, қобилиятнокӣ афзун карда мешавад. Дар лавҳаи системӣ љой додани чунин сохторҳо ба монанди E-IDE-санљищгари HDD (дискҳои сахт), санљишгари FDD (дискҳои чандир), даргоҳҳои мукамалсохтаи паралели (LPT) ва пайдарпаи (COM), инчунин даргоҳи инфрасурхи пайдарпай ҳамчун стандарт қабул шудаанд.
  Даргоҳ-Ворид/хориљи бисёрдараљаги дар сохтор.
  Мисоли тавсифи техники лавҳаи асоси дар слайди зер нишон дода шудааст.
  
  95
  

• 96 слайд

  96
  

• 97 слайд

  протсессор – ин схемаи электроние мебошад, ки, коркарди иттиллотро иљро менамояд.
  Шаклҳои гуногуни компютерҳои IBM PC аз якдигар пеш аз ҳама бо навъҳои микропросессорҳо (резпардозандаҳо) фарқ мекунанд.
  Микропросессор – ин сохтори (микросхема (тароша) – и интеграли) хурде мебошад, ки фармонҳои дар он дохилшавандаро иљро мекунад ва кори компютерро идора менамояд.
  Дар навбати худ просессорҳо бо басомад ва дараљанокии аз якдигар фарқ мекунанд. Барои мо аз ҳама тавсифи мухими КФ – тавонои (яъне суръати кор ) ва хаљми ҳофиза барои ҳифзи додаҳо мебошад. Дараљаноки – ин миқдори битҳое мебошад, ки резпардозанда ҳамчун ягонагиии комил (4, 8, 16, 32, 64 – дараљаҳои бутуни адади 2) қабул мекунад. Аз дараљаноки, тавонои ва ҳачми максималии ҳофизаи дохилие, ки ба он мошина кор мекунад вобаста аст.
  Протсессорҳо
  Дар мавриди умуми дар зери мафҳуми просессор сохтори иљрокунандаи амалҳо ба қиматҳои дар системаи ҳисоби дуи тасвиршаванда фаҳмида мешавад.
  Дар техникаи ҳисобкуни дар зери мафҳуми просессор сохтори просессори марказие (CPU) фаҳмида мешавад, ки имконияти интихоб намудан, кушодани рамз, иљро намудани фармонҳо, равон намудани иттилоот ва қабули онро аз дигар сохторҳо дорад.
  97
  

• 98 слайд

  Илова бар ин дар КФ махсус генератори импульс љойгир карда шудааст, ки ҳамчун нишонии вақт хизмат мекунад. Такти басомад бо мегагерц (МГЦ) чен карда шуда, ба тавонии (иқтидор)-и компютер то дараљае таъсир мерасонад. Барои мошинҳои кўҳна басомад 8-12 МГЦ буд. ҳозир ҳисоби миёнаи басомад 1,3-3 ГГц мебошад.
  Просессори аввалин бо номи Intel 4004 соли 1971 бо роҳбарии доктори Љопон Тэд Хофф (Hoff, Marcian Edward Jr. (Тэд)) ихтироъ карда шудааст.
  Миқдори фирмаҳое, ки просессорҳоро барои IBM- компютерҳои мутобиқ коркард ва истеҳсол менамоянд зиёд нестанд. Аз ҳама маъмули онҳо: Intel, Cyrix, AMD, NexGen, Texas Instrument… мебошанд.
  Ба ғайр аз просессорҳои асосии IBM- компютерҳои мутобиқро ташкилкунанда гурўҳи просесорҳое мављуданд, ки амалиёти паралелиро ташкил медиҳанд, ба монанди комютерҳои фардии фирмаи Apple, ки просессорҳои навъи Power PC фирмаи Motorola ва ғайраҳоро истифода бурда дорои таҳиясозии дигар мебошанд.
  98
  

• 99 слайд

  Басомади тактӣ нишон медиҳад, ки просессор чи қадар амалҳои элементарӣ(тактҳо)-ро дар як сония иљро менамояд. Басомади тактӣ бо МГц чен карда мешавад.
  Дараљаи интегратсияи микросхема нишон медиҳад, ки дар воҳиди масоҳат чи қадар транзисторҳо љойгир шуда метавонанд. Чунончи, барои просессорҳои Pentium Intel тақрибан 3млн. дар 3,5см.кв., барои Pentium Pro – 5 млн. ҳоло ҳозир аксарияти микропротсессорҳо бо технологияи 0,09- микрони истеҳсол карда мешаванд. Ин чунин маъно дорад, ки андозаи элементи хурдтарин 200 маротиба аз ғафсии муи сар хурдтар аст.
  қобилиятнокии КФ дар асоси просессорҳои Power PC сохташуда нисбат ба IBM-компютерҳои мутобиқ хело ҳам зиёд мебошад.
  қобилиятнокии CPU бо параметрҳои зерин тавсиф дода мешавад:
  • дараљаи интегратсия;
  • дараљанокии қиматҳои коркардшавандаи дохилӣ ва берунӣ;
  • басомади тактӣ ;
  • ҳофизае, ки барои CPU нишона гузошта мешавад.
  99
  

• 100 слайд

  Дараљанокии дохилии просессор - миқдори битҳои дар як вақт коркардшавандаро ҳангоми амалҳои арифметики муайян мекунад (Вобаста ба марҳилаҳои просессорҳо - аз 8 то 32 битҳо).
  Дараљанокии берунии просессор – миқдори битҳои дар як вақт қабулкунанда ё ки равонкунандаро муайян мекунад (аз 16 то 64 ва зиёдтар битҳо дар компютерҳои ҳозиразамон).
  100
  

• 101 слайд

  Басомади тактӣ - тезамалиётии просессорро муайян мекунад.
  Басомадҳои тактии хос (дохили) ва беруни (суръати интиқоли қиматҳо дар гузаргоҳои беруни) просессорҳо аз якдигар фарқ мекунанд. Миқдори нишониҳои ҳофизаи фаъол барои просессор дастрас дараљанокии гузаргоҳҳоро муайян мекунад.
  Бо тарақиёти пурављи барномаҳои мултимедиа байни коркардкунандагони просесорҳо душвориҳои афзун намудани суръати коркарди массивҳои зиёди қиматҳои дорои иттилооти графикӣ, садогӣ ё ки видеоӣ ба амал омад. Дар натиља DSP, MMX-просессорҳо ва таъмини барномави барои онҳо коркард карда шудаанд.
  
  101
  

• 102 слайд

  102
  

• 103 слайд

  103
  

• 104 слайд

  ҳофизаи асоси ё ки ба таври дигар
  ҳофизаи фаври амалкунанда
  (RAM-Random Access Memory, ОЗУ-Оперативное запоминающее устройство)
  Сохтори ҳангоми кори компютер барои ҳифз ва тағйири иттилоот таиншуда ҳофизаи фаври амалкунанда (RAM ё ОЗУ) номида мешавад.
  Баъди ба кор даровардани КФ барномаи лозимӣ аз диски сахт ё ки дискхонҳо ба ҳофизаи асоси даъват карда мешавад. Дар ин љо тағйироту иловаҳои барои кори барнома зарурӣ, бо суръати ҳазорҳо маротиба аз диски сахту дискхонҳо баландтар, иљро карда мешаванд.
  Дар компютерҳои ҳозиразамон суръати дискҳои сахт 8-10 миллисония(мс) буда, суръати ҳофизаи асоси 6-7наносония(нс)-ро ташкил медиҳад. Бинобар ин барномаҳоро ба ин љо даъват менамоянд.
  Хусусияти ҳофизаи асоси (RAM) –ҳифзи иттилоот доими набуда муваққатӣ аст ва фавран баъди хомуш намудани кори компютер нест мешавад.
  ҳофизаи асоси дар сохторҳои гуногуни КФ аз видеокортҳо то чопгари лазерӣ истифода бурда мешавад.
  Аз ин рў ҳофизаи асоси ба ҳофизаи динамикӣ (DRAM) ва статикӣ људо карда мешавад.
  ҳофизаи статикӣ ҳангоми кори манбаи љараён қиматҳои сабтшударо эътимоднок ҳифз менамояд, вақти ками рухсати дошта, љараёни бениҳоят кам истеъмол намуда, ғунљоиши микросхемааш маҳдуд аст ва фақат ҳангоми сохтани кэш-ҳофиза истифода бурда мешавад.
  104
  

• 105 слайд

  ХОТИРА
  Просессори маркази ба додаҳои дар хотираи амалкунанда љойгир буда ҳуқуқи воридшави дорад. (сохтори физикии хотира сохтори ҳифзкунандаи фаъол ё ки RAM – Random Access Memory) номида мешавад. Кори компютер бо барномаҳои истифодабаранда баъди он сар мешаванд, ки додаҳоро сохтори ҳифзкунандаи фаъол (RAM) аз хотираи беруна дар худ мегирад. Сохтори ҳифзкунандаи фаъол бо протсессори маркази дар яквақта кор мекунанд ва вақти ками рухсати доранд. Хотираи фаъол фақат вақти кори компютер додаҳоро ҳифз мекунад. қатъ шудани манбаи љараён бо бебозгашт талаф ёфтани додаҳо меоварад, бинобар ин тез-тез натиљаро дар барандагони беруни ҳифз кардан лозим аст. Аз тарзи амали намудан Хотираи фаъол ба динамики ва статики тақсим мешавад. Хотираи динамики сатили сурохеро мемонад, ки агар мунтазам об рехта нашавад, ба зуди об намемонад.
  Мунтазам пур намудан ба хотираи динамикиро регенератсия меноманд ва дар якчанд миллисония амали гашта тезамалиётии системаро паст мекунад. Лекин ин норасогиро содагии иљроиш ва инчунин ҳаљми калони микросхемаи хотираи динамики пур менамоянд.
  105
  

• 106 слайд

  Арзиши чунин микросхемаҳо калон мебошад, бинобар ин дар техникаи компютери ҳангоми сохтани кэш-хотира истифода бурда мешаванд. Тавсифдиҳандаҳои асосии хотираи фаъол зеринҳо мебошанд: миқдори ҳуљраҳои (нишонии) хотира ва вақти рухсати ба иттилоот, ки чун фосилаи вақте муайян карда мешавад, ки дар ин вақт иттилоот дар хотира навишта мешавад ё ки аз вай ҳисоб карда мешавад.
  Асоси хотираи фаъол микросхемаҳо (chips) мебошанд, ки дар блоки (банки) гуногун пайкарабандикардашуда ҳамљоя карда мешаванд. ҳангоми ҳамљоя кардани банки микросхемаҳои гуногун назорат кардан зарур аст, ки вақти рухсати аз 10 нс зиёд нашавад.
  Барои мављудияти муътадили система тазамалиётии протсессори маркази ва хотираи фаъол аҳамияти калон дорад.
  Хотираи фаъол намудҳои зерин мешавад: SIMM (Single In-Line Memory Module) ва DIMM (Dual In-Line Memory Module).
  
  Хотираи статики ҳангоми кори манбаи љараён додаҳои сабтшударо боэътимод ҳифз мекунад, вақти ками рухсати дорад, љараёнро бисёр кам истеъмол мекунад, лекин ғунљоиши микросхема маҳдуд карда шудааст.
  106
  

• 107 слайд

  Дар аввал лавҳаи системӣ ҳарду «ғунљоишро» дастгири менамуд, лекин аллакай вақти зиёд аст, ки онҳо бо «ғунљоиши» DIMM дуруст карда мешаванд. ҳоло ба сифати хотираи фаъол модулҳои SIMM, DIMM, RIMM, SO-DIMM и SO-RIMM истифода бурда мешаванд. Миқдори «васлакҳои» ҳамаи онҳо гуногун мебошанд. Модули SIMM ҳоло фақат дар моделҳои куҳнаи лавҳаи системӣ дида мешаванд ва љои онҳоро DIMM- ҳои 168-контакта (васлакдошта) иваз кардаанд. Модули SO-DIMM ва SO-RIMM, ки нисбат DIMM ва RIMM-ҳо стандарти ба миқдори ками контактҳо фарқ мекунанд, ба таври васеъ дар сохторҳои комютерҳои дасти истифода мебаранд. Модули RIMM-ро дар лавҳаҳои нави чипсет Intel 820 дидан мумкин аст.
  
  
  Дар лавҳаи системӣ модули SIMM-ро љуфт ва DIMM-ро яктоги гузоштан зарур аст, ки ин аз дараљанокии роҳгузинҳои берунии додаҳои протсессорҳои Pentium вобастаги дорад. Чунин тарзи барқароркуни барои тағйир додани ҳаљми хотираи фаъол имконияти зиёд медиҳад.
  107
  

• 108 слайд

  ғункунандаҳои иттилоот
  (сохтор барои сабт/хониш аз барандагони магнити)
  Floppy Disk Drive (дискдонҳои флоппи-дискҳо (дискҳои чандир)) сохторҳои берунии пешбудаи КФ мебошанд. Ба сифати барандагони иттилоот дар онҳо дискетҳо истифода бурда мешаванд.
  SD – Single Density
  
  QD – Quadruple Density
  
  DD – Double Density
  
  HD – High Density
  ва миқдори тарафҳои кори:
  SS – Single Sided
  DS – Double Sided
  
  Тавсифдиҳандаи асоси ҳаљм мебошад. ҳаљм аз зичи вобаста аст:
  
  5,25 " (8 ")
  3,5 "
  3,5 " 5,25 "
  Дискетҳо DS/DD DS/HD DS/DD DS/HD
  ҳаљм 720 Кбайт 1,44 Мбайт 360 Кбайт 1,2 Мбайт
  
  FDD дар ду намудаи андозаноки ғунљоиш мављуданд: " 3,5 ва 5,25" бо зичиҳои DD (зичии дучанда) ва HD (зичии баланд). Тарзи сабт дар дискетҳо –магниткунонии қисмои алоҳида.
  108
  

• 109 слайд

  Дискдонҳо аз чор элементи асоси иборат мебошанд: муҳаррики кори, сузанакҳои (саракҳои) кори, муҳаррикҳои қадами, электроникаи идоракунанда. Муҳаррик суръати доимии гардиши дискетҳоро 360 гард/сон. барои дискетҳои 5,25 дюма ва 300 гард/сон барои дискетҳои 3,5 дюма. Вақти ба кор даровардани муҳаррик тақрибан 400 мс. Ду сузанакҳои кори (ҳар яке барои хониш ва сабт) барои сатҳҳои болои ва поёнии дискетҳо таъин карда шудаанд.
  ҳаракат ва мавқеъгирии сузанакҳо бо ёрии муҳаррикҳои дуқадами амали мегарданд. Схемаҳои электронии дискдон мубодилаи иттилоотро бо санљишгарҳои дискдон, ки дар лавҳаи асоси барқарор карда шудааст иваз менамоянд. Суръати мубодилаи додаҳо барои дискдони зичии дучанда – 250 Кбайт/с буда барои дискдони зичии баланд – 500 Кбайт/с. мебошад.
  ҳоло боз як стандарти дискети 3.5дюм дорои ҳаљми 2.88 Мбайт (ED-дискетҳо/Extra High Density) мављуд аст, ки дискдони махсусро талаб менамоянд.
  қолаббанди – раванди нишонагузории дискҳо дар пайраҳҳо ва секторҳои дискҳо.
  
  109
  

• 110 слайд

  Винчестерҳо ё ки ғункунандаҳои иттилоот дар дискҳо – ин хотираи берунии дорои ҳаљми калон, ки барои ҳифзи дарозмуддати иттилоот таъин гардида дар як пайкара ҳам барандагони иттилоот ва ҳам сохтори сабт/хониш ҳамљоя карда шудааст. Дар муқоиса бо дискдонҳо винчестерҳо як қатор бартари доранд: ҳаљми ҳифзшавии додаҳо беандоза калон (40, 80, 120, 250…) буда, вақти рухсати дар винчестерҳо хеле хурд мебошад.
  Андозаи физикии винчестерҳо бо ягон параметр стандартизатия карда шудаанд, ки онҳоро форм-фактор (form factor) меноманд.
  110
  

• 111 слайд

  Винчестер аксар маврид аз якчанд дискҳои сахт иборат буда қабат ба қабат љойгир карда шудаанд. Ба ҳар як диск љуфти сузанакҳои сабт/хониш мувофиқат мекунад. Тарқиш байни сузанакҳо ва сатҳи дискҳо 0,00005–0,00001 мм-ро ташкил медиҳад. Суръати гардиши дискҳо вобаста аз модел дар ҳудуди 3600–7800 гардиш/дақ. мебошад.
  ҳангоми кори компютер диски винчестер доими чарх мезанад, ҳатто дар мавриде, ки даъват ба винчестер нест, ва ба ин восита вақти суръатгириро сарф менамоянд.
  ҳоло навҳои зерини винчестерҳо коркард карда шудаанд: MFM, RLL, ESDI, IDE, SCSI.
  
  111
  

• 112 слайд

  Дискдонҳои компакт-дискҳо (CDD) – хусусияти зарурии компютерҳои ҳозиразамон мебошанд. Татбиқи CD-ROM дар компютер – ин сохтори амалан хурданашаванда (фарсуданашаванда) барои ҳифзи ҳаљми калони иттилоот.
  Соҳаи нисбатан мусоиди татбиқи онҳо- сабти барномаҳои мултимедии (истифодабарии садо, расм, аниматсия, графика, видео), инчунин ҳифзи додаҳои бойгоникардашуда ва барномаҳои људогона мебошад. Аввалин СД-дискҳо барои сабти мусиқи пайдо шуда буданд.
  112
  

• 113 слайд

  
  CD-ROM (Compact Disk-Read Only Memory) дискеро мемонад, ки диаметраш 120 мм ғафсиаш 1/2 мм ва диаметри сурохии марказиаш 15 мм аст. Соҳаи миёнаи васеъгии диск 33 мм буда барои ҳифзи додаҳо таъин карда шудааст.
  CD-и стандарти то 700 Мбайт иттилооти (додаҳои) рақамиро ҳифз карда метавонанд.
  113
  Мисоли тавсифдиҳандаи техникии CD- ва DVD-дискдонҳо дар слайди поён оварда шудааст. Дар аввал DVD маънои калимаи Digital Video Disc (видеодиски) дошт, баътар маънои Digital Versatile Disc (диски рақамии бисёрфунксионали)-ро гирифт.
  
  

• 114 слайд

  114
  

• 115 слайд

  115
  

• 116 слайд

  116
  

• 117 слайд

  Саҳфаи калидҳо
  (Keyboard, Клавиатура)
  
  Сохтори асосии ворид намудани иттилоот дар КФ мебошад.
  Саҳфаи калидҳо пахши механикии тугмаҳоро ба скэн-код табдил дода он ба контроллери клавиатура ба лавҳаи асоси дода мешавад. Контроллер дар навбати худ бо барномаи махсус, ки дар таркиби ROM-BIOS дохил шудааст дискретии дастгоҳро номгузори менамояд. ҳангоми воридшавии скэн-код аз тугмаҳои (<А1t>/<Сtrl>) ё ки (<Shift>, <Caps Lock>) тағйири статуси клавиатура дар хотираи фаъол (ОЗУ) навишта мешавад.
  Дар ҳамаи дигар мавридҳо скэн-код ба ASCII-кодҳо ё кодҳои васеъшаванда интиқол ёфта ва бо барномаҳои амали коркард карда мешаванд.
  
  
  117
  

• 118 слайд

  Аз руи сохтори иљрокуни намудҳои зерини калавиатура вуљуд доранд: саҳфаи калидҳо бо штырҳои пластмасси, саҳфаи калидҳо бо ҳупоқ, саҳфаи калидҳо ба воситаи микроваслакҳо (микрокалидҳо) ё ки герконҳо, саҳфаи калидҳои ҳисси.
  Саҳфаи калидҳоро инчунин аз сифати љойгиршавии тугмаҳо (калидҳо) фарқ мекунанд: клавиатураҳои навъи СГ, AT, MFII. ҳоло баъзе намудҳои дигари клавиатураҳо мављуданд: клавиатураҳои эргономики, клавиатураҳои саноати бо сохтори ҳисобкунии рахи рамзи, клавиатураҳо барои нобиноён, клавиатураҳои инфрасурхи(беноқил) ва ғайра.
  Барои инъикос шудани аломат дар саҳфаи намоиш драйвери (барномаи корандози) лозим аст, ки оддатан қисми таркибии системаи оператсиони мебошад.
  Мисоли тавсифдиҳандаи техникии саҳфаи калидҳо дар слайди зерин дода шудааст.
  118
  

• 119 слайд

  119
  

• 120 слайд

  Мониторҳо
  Онҳо сохтори муҳими инъикоси иттилоот буда, навъҳо ва шаклҳои гуногунро доро мебошанд.
  мониторҳои рақами (TTL)
  Дар зери мафҳуми мониторҳои рақами сохтори инъикоси иттилооти дидашаванда дар асоси лулаи электрони-нури бо тароҳии рақами идорашаванда фаҳмида мешавад.
  Ба мониторҳои рақами дохил мешаванд: мониторҳои якранга бо видеокорти стандартии MDA ва Hercules таъмин мебошанд; мониторҳои рангаи RGB барои васл бо корти стандартии EGA (enhanced graphic board) таъин гардида. Hercules-мониторҳо имконоти то 728348 пикселҳоро дошта, вазни аз 10кг камтарро доранд. Мониторҳои рангаи RGB имконияти инъикоси 16 рангҳоро доанд.
  
  120
  

• 121 слайд

  Мониторҳои аналоги
  Лулаи электрони-нурии мониторҳои ин навъ бо сигнали аналогии аз видеокорт омада идора карда мешавад. Принсипи кори лулаи электрони-нури монитор чун лулаи телевизион мебошад. Мониторҳои аналоги имконияти дастгирии стандарти VGA 640480 пиксел ва аз он зиёдро доранд.
  ҳамаи мониторҳои аналоги ҳозиразамонро шартан ба гуруҳҳои зерин људо кардан мумкин аст: бо басомади қайдкардашуда, бо якчанд басомадҳои қайдкардашуда ва бисёрбасомад (мултибасомад).
  121
  

• 122 слайд

  Ин Мониторҳо қобилияти љуршави ба қимати дилхоҳи басомади синхрони аз ягон диапазони додашуда чунончи 30-64 кГц барои сатр ва 50-100кГц барои тасвир доранд Коркардони мониторҳои ин навъ фирмаи NEC мебошад. Дар номи ин мониторҳо калимаи Microsync мављуд аст. ҳангоми интихоби мониторҳо диққати асоси ба тавсифи онҳо додан лозим аст.
  
  122
  

• 123 слайд

  
  Тавсифи мониторҳо:
  андозаи диагонали – масофа аз кунљи поёнии тарафи чап то кунљи болоии тарафи рости саҳфаи намоиш ва бо дюймҳо оварда мешавад. Мониторҳо бо диагоналҳо 14"; 15"; 19"; маъмуланд;
  Имконпазирии љойгиршави дар қисми амуди ва уфуқии соҳаи дидашавандаи саҳфаи намоиш бо пикселҳо (нуқтаҳо) чен карда мешавад. ҳоло зарур аст, ки мониторҳои имконияти рухсатии на кам аз 1024768 интихоб намоем;
  навъи кинескопҳо: бисёр маъмул: Black, Black Planar. ки тасвири аъло медиҳанд;
  123
  Тавоноии истеъмолшаванда:
  Дар мониторҳои диагонали 14" дошта тавонои набояд аз 60Вт зиёд шавад. Дар мавриди баръакс эҳтимолияти тафсиши монитор зиёд шуда, вақти хизмати вай кам мешавад. Дар мониторҳои диагонали калон дошта тавоноии истеъмолшаванда мувофиқан зиёд аст;
  Руйпуши камдурахш;
  Хосияти ҳимояи монитор.
  
  

• 124 слайд

  Моеъҳои кристали худ рушнои намедиҳанд, бинобар ин LCD ба рушноидиҳи ё ки рушноии беруна зарурат дорад.
  Бартарии асосии LCD-ҳо ҳаљми онҳо (экрани ҳамвор) мебошад.
  Ба норасогии он тезамалиётии нокифоя ҳангоми тағйири тасвир дар экран дохил мешавад
  
  Дисплеи жидкокристали (LCD)
  Саҳфаи намоиши LCD (Liquid Crystal Display) аз ду пластинаи шишагин иборат буда байни онҳо массаи моеъи кристали дошта љойгир аст, ки хосияти оптикии худро вобаста аз заряди электрикии гузошташуда иваз мекунад.
  124
  

• 125 слайд

  125
  

• 126 слайд

  Принтер (Чопгар) – Сохтор барои дар коғаз баровардани матнҳо ва тасвирҳои графики.
  Навъи принтерҳо:
  Матритсави (сузани) (арзон, сифати на он қадар баланд, суръати чоп1 саҳ/дақ., якранга);
  Рангпошдиҳанда(пуфкунанда) (арзиши миёна, сифати на он қадар баланд, суръати чоп 1 саҳ/дақ., бисёрранга ва якранга качество);
  лазери (арзиши баланд, сифати чопи баланд, суръати чоп 4–15 саҳ/дақ., бисёрранга ва якранга).
  Плоттер (графсоз) – Сохтор барои дар коғаз баровардани нақша. Плоттери одди варақаҳои формати А1-ро истифода мебаранд. Суръати чоп тақрибан 1 варақ/соат мебошад.
  126
  

• 127 слайд

  127
  

• 128 слайд

  Сканер
  Сканер – ин сохтор барои аз тасвири дар коғаз, пленка бударо ба компютер ворид намудан. Сканер сигнали оптикиро ҳангоми муоинаи тасвир бо нури рушнои пайдарпай ба сигнали барқи ва баъд ба рамзи рақами табдил медиҳад.
  Сканерҳо дасти ва планшети мешаванд. Сканерҳо дасти ин сохтори арзони андозааш на он қадар калон буда барои фаври сканер намудани тасвир аз китоб, рузнома пешбини шудааст. Ваеъгии соҳаи сканирони аз 105мм, рухсатии стандарти аз 600 dpi зиёд намешавад, Ба норасоги ин сохтор дохил мешавад: вобастагии сифати сканирони аз малакаи истифодабаранда ва имконнопазирии дар як вақт сканироват намудани тасвири нисбатан калон
  128
  

• 129 слайд

  Сканерҳои планшети (Варақаи шишагини) дар низоми автомати сканирони мекунанд. Маводи асоси дар варақаи шишагин љойгир карда шуда бо ёрии сузани(сараки) хониш аз CCD-элемент тасвирро бо суръати мунтазам сканер мекунад. Андозаи тасвири скан кардашуда аз андоза сканер вобаста буда метавонад андозаи варақаи нақошии калон (А0)-ро дошта бошад. Имконпазирии дастгоҳи сканери планшети то 1200 dpi шуда метавонад.
  Илова бар сканерҳои планшети ва дасти инчунин навъҳои проексиони ва ғилдиракдор низ ҳастанд.
  129
  

• 130 слайд

  130
  

• 131 слайд

  Стример – сохтори сабт дар лентаи магнити дар кассетаи махсус барои нусхабардории захиравии додаҳои винчестер дар мавриди аз даст додани онҳо.
  Манипуляторҳо: мушак, трекбол, джойстик – сохтори идоракунии курсор (маконнамо).
  Намунаи тавсифи техникии мушак дар слайд дар саҳифаи дигар оварда шудааст.
  Корти садоӣ (саундбластер) – сохтор барои табдили иттилооти рақами ба садо дар дискҳо ва компакт-дискҳо. Ба баромади саундбластер колонкаҳо васл карда мешаванд.
  
  
  131
  

• 132 слайд

  132
  

• 133 слайд

  Адаптери шабакави
  .
  Компютер ба шабака бо ёрии корти шабакави (сетевого адаптера) васл карда мешавад. Корти шабакави ба яке аз љойҳои слоти холии лавҳаи асоси (мубдаи) барқарор карда мешавад.
  Дар зери мафҳуми шабакаи компютери маљмуъи воситаҳои дастгоҳи-барномавие фаҳмида мешавад, ки барои мубодилаи иттиллоот байни љойҳои кории алоҳида имконият медиҳад.
  Тарзи ҳамљоя намудани компютерҳо ба шабака топологияи шабака номида шуда, қоидаи мубодилаи додаҳо протокол номида мешавад. Шабакаҳо ба глобали, маҳали, инчунин шабакаи навъи клиент-сервер ва одноранговые људо мешаванд. Чунин навъҳои топологияҳои шабакави: клиент-сервер: «ситора», ҳалқави ва шинна дида мешаванд.
  133
  

• 134 слайд

  Модем
  Модем (Модулятор-ДЕМодулятор) сохтореро меноманд, ки мубодилаи иттилоотро байни компютерҳо ба воситаи каналҳои аналоги (ба воситаи стансияҳои телефони ва шабакаҳо) имконпазир мегардонад. Барои интиқоли додаҳо бо ёрии модем зарур аст :
  худи модем;
  Таъмини барномави;
  Васл бо хати телефон.
  Модемҳо дохили ва беруни мешаванд. Модемҳои дохили дар намуди корти васеъкунанда иљро карда мешаванд ва дар слоти холии компютер гузошта мешаванд.
  Дар тарафи берунии корти модем барои васли хати телефон љой људо карда. Модеми беруни ба компютер бо ерии даргоҳи порти пайдарпай васл карда мешавад.
  
  134
  

• 135 слайд

  Web-камера
  Сохторе мебошад, ки бо ёрии он имконият пайдо мегардад, ки биное, ки дар он компютер (Web-камера бо у васлшуда ) љойгир аст, тасвири он, он чизе, ки дар он љой ҳаст гирифта шавад. Бо ёрии Web-камера телеконференция гузаронидан мумкин, ки иштирокчиёни вай дар мамлакатҳои гуногун ва ҳатто дар қитъаҳои гуногун бошанд. Мубодилаи видеоиттилоот дар низоми вақти ҳақиқи имконпазир аст.
  
  Намунаи тавсифи техникии Web-камера дар слайди дигар.
  135
  

• 136 слайд

  136
  

• 137 слайд

  137
  

• 138 слайд

  (Рамзноккунӣ – тасвири аломатҳои як алифбо бо алифбои дигар аз руи қоидаҳои муайян.
  Системаи ҳисоб -– тарзи тасвири дилхоҳ адад бо ёрии алифбои аломатҳои (символҳои) рақами номидашаванда .
  
  Системаи ҳисоби ғайри мавқеӣ
  
  Дар вай барои тасвири ададҳои асоси як қатор аломатҳо дохил карда мешавад, дигар ададҳо бошанд дар натиљаи љамъ ва тарҳи онҳо пайдо мешаванд.
  Аломатҳои асоси барои ифодаи дараљаҳои даҳи дар системаи ҳисоби рими: I – як, X – даҳ, C – сад, M – ҳазор V – панљ, L – панљоҳ, D – панљсад истифода бурда мешаванд. Ададҳои натурали бо ёрии такрор намудани ин ададҳо навишта мешаванд. (чунончи , II – ду, III –се, XXX –си, CC – дусад). Агар рақами калон пеш аз рақами хурд истода бошад, пас онҳо љамъ ва дар мавриди баръакс тарҳ мешаванд. (барои мисол, VII – ҳафт, IX – нуҳ).
  
  138
  

• 139 слайд

  Системаи ҳисоби мавқеӣ
  Дар ин системаи ҳисоб дилхоҳ адад дар намуди рақамҳои пайдарпай тасвир карда мешаванд, қимати миқдории он аз љойи (мавқеи) ишғоли адад вобаста аст.
  Алифбои системаи ҳисоби даҳи аз даҳ аломат иборат аст: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, ки онҳоро рақамҳои араби меноманд.
  
  Аз руи қоидаи ин система ҳисоби аломатҳо аз мавқеи сифри аз чап ба рост афзоиш меёбанд. Символи 1 дар мавқеи сифри– воҳид буда, дар мавқеи яки – аллакай 10 воҳид мебошад.
  
  «Тавлид»-и системаи ҳисоби дуиро, ки алифбои он аз ду аломат 0 ва 1 иборат аст бо номи Готфрида Вильгельма Лейбница алоқаманд менамоянд. У соли 1703 дар мақолаи худ қоидаи иљро намудани амалҳои арифметикиро бо ададҳои дуи кор карда баромадаст.
  
  139
  

• 140 слайд

  140
  

• 141 слайд

  1
  0
  0
  0
  1
  15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
  байти калон
  байти хурд
  калима
  1
  0
  1
  0
  1
  0
  1
  0
  1
  0
  1
  1205
  1
  0
  1
  0
  1
  1
  1
  0
  1
  0
  0
  1197
  Даҳи Дуи
  0 0
  1 1
  2 10
  3 11
  4 100
  Даҳи Дуи
  5 101
  6 110
  7 111
  8 1000
  9 1001
  Даҳи Дуи
  10 1001
  11 1011
  12 1100
  13 1101
  14 1110
  Калимаи хотираи мошини
  141
  

• 142 слайд

  1) O 162=182 +681+280=D114
  2) D 114 8
  8 14 8
  34 8 1
  32 6
  2
  
  
  3) B 1110010=126+125+124+023+022 +121+020=D 114
  4) D 114 2 D 114=B 1110010
  10 57 2
  14 4 28 2 5) O 162=В 001 110 010
  14 17 2 14 2
  0 16 8 14 7 2 1 6 2
  1 8 0 6 3 2
  0 1 2 1
  1
  қоидаи табдил
  142
  

• 143 слайд

  6) D 162 16 D162=H A2
  16 10
  2
  
  7) H A2=10161+2160 =D 162
  
  АЛИФБОИ СИСТЕМАИ ҳИСОБИ 16-и
  1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C D E F
  
  143
  

• 144 слайд

  144
  

• 145 слайд

  
  
  ҳамаи амалҳои мо бо мақсади иљро намудани ягон масъала равона карда шудаанд ва ягон алгоритми муайянро итоат менамоянд.
  Тарзи тайёр намудани хуроки бомазза, дастури сохтани ягон асбоб, Дастурамали таљрибаи кимиёи роҳнамои бозиҳо ва барномаҳои компютери …
  
  Ин руйхатро то беохири давом додан мумкин, ҳатто бастани банди пойафзол низ алгоритми муайянро доро аст.
  Алгоритм – амалҳои пайдарпае, ки ба иљроиши ҳалли масъалаи гузошташуда оварда мерасонад.
  (Algorithmi (Аль-Хоразми) –математики Осиёи Миёна дар асри IX, аввалин фарде, ки қоидаи иљро намудани чорамалро навиштааст).
  
  145
  

• 146 слайд

  
  Иљрокунандаи алгоритм – фард ё ки сохторе, ки маљмуъи муайяни амалро иљро карда метавонад..
  
  Чунин маљмуъи амал – система фармонҳои иљрокунанда.
  
  Хосиятҳои алгоритм:
  
  дискретнокӣ (фосиланокӣ) – яъне . алгоритм ҳамчун пайдарпаии қадамҳои одди;
  
  муайянӣ – яъне ҳар як қоидаи алгоритм бояд дуруст ва муайян бошад чётким и однозначным;
  
  натиљанокӣ (охирнок) – яъне алгоритм бояд дар шумораи қадамҳои муайян ба ҳалли масъала оварда расонад;
  
  оммавӣ (универсали) – яъне алгоритм бояд барои дилхоҳ маљмуъи қиматҳои ибтидое, ки шарти масъаларо қаноат мекунанд иљро шавад
  146
  

• 147 слайд

  Шаклҳо (тарзҳои) сабти алгоритм:
  шифоӣ;
  графикӣ;
  љадвалӣ;
  барномавӣ.
  
  Норасогии тарзи шифоӣ :
  Чунин тарз пурра риоя нашуда ва ба шакли муайян дароварда намешавад;
  кулфати сабти сергапи;
  Ба шарҳои гуногун имконият медиҳад.
  
  Тарзи сабти графики – дар намуди блок-схема.
  Блок-схема – пайдарпаии блокҳои байни якдигар бо хати интиқол васлшаванда (шоханок).
  
  Тарзи сабти љадвалӣ дар намуди љадвалҳо вобастагии натиљаро аз маълумотҳои ибтидои барқарор менамояд.
  
  Тарзи сабти барномавӣ– дар намуди матн бо ягон забони барномасозӣ
  147
  

• 148 слайд

  символҳои таркиби (блокҳо).
  Номи блок намуди блок ва мисоли пур намудан ифода мекунад
  
  Раванд у=х/2 амали ҳисобкуни
  
  
  ҳал ҳа a<b не Таҳлили шарт
  
  
  Тағйидиҳи i=1, 50, 2 Ибтидои сикл
  
  
  Ворид/хориљ a,b,c Ворид/хориљ дар намуди умуми
  
  
  Ибтидо/Охир Ибтидо Ибтидо, охири алгоритм
  
  
  ҳуљљат Чоп баровардани натиља ба чоп
  148
  

• 149 слайд

  Сохторҳои алгоритмии Базави
  Дилхоҳ алгоритм метавонад дар намуди мувофиқатии се сохтори базави тасвир карда шавад:
  Хатти Шоханок Сикл
  1. сохтори базавии хатти.
  
  амали 1
  
  амали 2
  
  .
  .
  
  амали N
  
  
  2. сохтори базавии шоханок.
  4 варианти ососии ин сохтор мављуд аст:
  
  
  149
  

• 150 слайд

  если – то если – то – иначе
  
  
  шарт не ҳа шарт не
  
  ҳа
  амал амали 1 амали 2
  
  
  выбор выбор – иначе
  
  ҳа ҳа
  шарти 1 амали 1 шарти 1 амали 1
  
  
  
  ҳа ҳа
  шарти 2 амали 2 шарти 2 амали 2
  
  
  
  
  ҳа ҳа
  шарти N амали N шарти N амали N
  не
  
  амали N+1
  150
  

• 151 слайд

  3. Сохтори базавии Сикл.
  
  Сикл пока Сикл для
  не
  Шарт i=1, 20
  
  
  пайкараи сикл пайкараи сикл
  151
  

• 152 слайд

  152
  

• 153 слайд

  
  ҳалли масъала марҳилаҳои зеринро дар бар мегирад, ки қисме аз онҳо бе истифода аз МЭҳ амали карда мешаванд.
  1. Гузориши масъала:
  љамъ намудани иттилоот оид ба масъала;
  ба шакл даровардани шарти масъала;
  муайян намудани мақсади охирнок;
  тасвири додаҳо.
  2. Сохтани модели математики.
  3. Сохтани алгоритм:
  сохтани шаклҳои тасвири алгоритм (ба намуди блок-схема, љадвали ва ғайраҳо.);
  навишти алгоритм.
  4. Барномасози:
  интихоби забони барномасози;
  интихоби тарзи тасвири додаҳо;
  навишти алгоритм ба забони интихобкардашуда;
  интихоби тестҳо ва методҳои тестгири.
  5. Тестигири:
  санљиши тарзи коркунии барнома.
  153
  

• 154 слайд

  6. Дуруст намудани барнома:
  Таҳлили натиљаи тестгири;
  Бартараф намудани хатогиҳо, мукамал намудани барнома.
  7. Љурсозии барнома :
  Коркарди барнома барои ҳалли масъалҳои мушахас;
  Тартиб додани ҳуљљатгузори барои иљроиши барнома.
  
  Тестгири ҳақиқати мављудияти хатогиро барқарор менамояд.
  Дуруст намудани барнома сабаби пайдо шудани хатогиро ошкор месозад.
  
  Барнома-дуруст намудан - имкониятҳои зеринро таъмин менамояд:
  
  қадам бо қадам иљроиши барнома бо тавақуф баъд аз ҳар як оператор;
  Дар раванди дуруст намудани қимати навбати дида баромадани дилхоҳ тағйирёбанда ё ки муайян намудани қимати дилхоҳ ифода;
  Дар барнома барқарор намудани нуқтаҳои санљишие, ки дар он иљроиши барнома мувақатан тавақуф мешавад ва дар ин маврид натиљаҳои мобайниро баҳо додан мумкин аст.
  ҳангоми дуруст намудани барнома муҳим аст, ки дар хотир дорем:
  
  Истифода намудани додаҳои матнии одди;
  Ба зудди дар барнома ворид накардани тағйиротҳо ва бо навбат људо намудани хатогиҳо ва бартараф намудани онҳо;
  ҳисоб накардани дастгоҳи интиқол (транслятор) ба сифати хатоги .
  !
  154
  

• 155 слайд

  Тест
  =
  Маљмуи додаҳо
  барои барномаҳо
  Алгоритми аники натиљаҳои
  пешбинишаванда
  +
  Ду марҳалаи раванди тестирони:
  санљиш дар шароити муътадил;
  санљиш дар шароити экстремали.
  
  
  Хатогиҳои барномасози:
  Намуди ХатогиМисол
  Гузориши нодурусти ҳалли дурусти масъалаи нодуруст
  масъала ба шакловардашуда
  
  алгоритм нодуруст Интихоби алгоритм, ки ба ноаниқи ё ки
  бесамарии ҳалли масъала меоварад
  
  
  155
  

• 156 слайд

  Намуди ХатогиМисол
  хатогии мантиқи Баҳисобгирии нопураи ҳолатое, ки
  мумкин пайдо шаванд
  
  хатогии семантики Нофамо будани кори оператор
  
  хатогии синтаксиси Вайрон намудани қоидаи
  забони барномасози
  
  Хатоги ҳангоми иљроишиНомувофиқатии амалиёти навъи додаҳо,
  амал адади аз ҳад калон, тақсим ба сифр,
  баровардани решаи квадрати
  аз адади манфи
  
  Хатоги дар додаҳоНомувофиқ муайян намудани диапазони
  тағйирёбии имконпазири додаҳо
  
  Саҳв ҳангоми навишт омехта гардидани аломатҳои
  ба ҳам монанд, чунончи, рақами 1 ва ҳарфи I
  
  Хатогиҳои ворид/хориљ Нодуруст додани навъи додаҳо
  156
  

• 157 слайд

  Мављуд будани ахбороти редактори муҳити додашудаи барномасози
  оид ба хатогиҳои синтаксиси зарур аст, лекин барои дуруст ҳисоб намудани
  барнома кифоя нест.
  !
  Мисолҳои хатогиҳои синтаксиси :
  нодуруст навиштани формати оператор;
  номувофиқатии қавсҳо;
  нагузоштани пайвандакҳо .
  
  Мисолҳои хатогиҳои мантиқи:
  нодуруст нишон додани шохаи алгоритм баъди санчиши шарт;
  нопурра ба ҳисоб гирифтани шартҳои имконпазир;
  Дар барнома набудани як ё якчанд блоки алгоритм.
  157
  

• 158 слайд

  Мисолҳои хатогиҳо дар ҳалқаҳо:
  нодуруст будани шарти иљроиш ё ки интиҳои ҳалқа;
  нодуруст додани ҳисобкунаки ҳалқа;
  ҳалқаи беохир.
  
  Мисолҳои хатогиҳои ворид/хориљ ва хатогиҳо ҳангоми кор бо додаҳо:
  нодуруст додани навъи додаҳо;
  ҳаљман кам ё зиёд ташкил намудани ҳисобкунии додаҳо нибат ба талабот.
  
  Мисолҳои хатогиҳо дар истифодаи тағйирёбандаҳо:
  такроран истифода намудани номи тағйирёбанда барои ифодаи дигар бузурги;
  Саҳван истифода бурдани як тағйирёбанда ба љои дигар тағйирёбанда.
  
  Мисолҳои хатогиҳо ҳангоми кор массивҳо:
  нодуруст додани андозаи массив;
  нодуруст додани навъи массив.
  158
  

• 159 слайд

  Мисолҳои хатогиҳо дар амалҳои математики:
  нодуруст нишон додани навъи тағйирёбанда
  (чунончи бутун ба љои ҳақиқи);
  нодуруст муайян намудани тартиби амал;
  тақсим ба сифр;
  баровардани решаи квадрати аз адади манфи;
  
  Ин хатоги бо ёрии тестирони ошкор карда мешавад.
  
  
  Барномма барои истифодаи дарозмудат бояд дастури мувофиқ
  оид ба истифодабари дошта бошад (Help).
  !
  159
  

• 160 слайд

  Интихоби методҳои ҳалли масъала
  
  Барои ҳал намуда ни масъала гузориши аниқ ва интихоби дурусти методи ҳалли масъала зарур аст.
  Гузориши масъала оддатан ба шакли математикии навишти шарти масъала аз руи схемаи зерин оварда мерасонад:
  
  Масъала (тасвири луғавӣ).
  Дода шудааст (маълумотҳои ибтидоӣ).
  Талаб карда мешавад (Номгўи талаботҳо).
  Робита (вобвастагии байни маълумотҳои ибтидоӣ ва талаботҳо).
  ҳангоми (шарти имконпазири маълумотҳои ибтидоӣ).
  
  Интихоби методи ҳал бояд натиљаҳои ба даст овардаи масъалаи талабкардашударо барои дилхоҳ маълумотҳои ибтидоии имконпазир таъмин намояд.
  
  Методҳои ҳалли масъала :
  рекурренти;
  рекурсиви;
  Методҳои тақриби.
  
  
  
  160
  

• 161 слайд

  Методи рекурренти
  Методе, ки таносубҳои рекурренти истифода бурда мешавад, методи рекурренти номида мешавад.
  Формулаҳое, ки онҳо аъзои навбатии пайдарпайи ба воситаи як ё якчанд аъзои пешбуда ифода карда мешавад таносуби рекурренти номида мешаванд.
  Дар барномасози бисёр мавридҳо барои муайян намудани суммаи ададҳои пайдарпайи охирнок методи рекуррентии суммирони истифода бурда мешавад.
  Схемаи пеш навишташударо дида мебароем:
  
  Масъала (суммаи пайдарпайии охирноки ададҳои додашуда ёфта шавад).
  Дода шудааст (x1, x2…xn – пайдарпайии n адад).
  Талаб карда мешавад (Суммаи S –ин ададҳо ёфта шавад).
  Робита (S = x1+ x2+…+xn ).
  Дар мавриди (дилхоҳ қимати адади пайдарпайи).
  
  Методи рекуррентиро истифода бурда, таносуб ҳосил мекунем:
  S0 = 0
  Sk = Sk – 1 + xk k =1,2,…n
  S = Sn
  161
  

• 162 слайд

  Мисолҳои таносуби рекурренти :
  Ёфтани аъзоҳои прогрессияи арифметики ва геометри;
  Муайян намудани аъзоҳои қатори Фибоначчи.
  
  Математики Италияви асри XVI Фибоначчи қатори математикии 0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55,…, сохт, ки раванди биологиро(раванди биологии афзоиши харгушҳоро) тасвир мекард. Кушиш намоед, ки таносуби рекуррентиро барои ин қатор нависед.
  
  
  
  162
  

• 163 слайд

  
  Ба осони қонуниятро дидан мумкин аст: аъзои қатор ба суммаи ду аъзои пешина баробар аст. Агар дар чунин қатор таносуби аъзои ояндаро ба аъзои пешина гирем ва баръакс адаҳои 1,618 и 0,618 ҳосил менамоем. Ин ададҳо аз тарафи «пифагорчиён» кашф гардида шуда буданд ва номи ададҳои «тиллоӣ»-ро гирифтанд.
  Онҳо решаи муодилаи квадрати буда аз таносуби зерин ҳосил кардан мумкин аст:
  
  A+B = A A B
  A B
  A ва B – мувофиқан ду қисми як порча мебошанд.
  Беҳуда ин ададҳо «тиллоӣ» ном нагирифтанд. «Пифагорчиён» пай бурданд, ки силсилаи садоҳои мусиқӣ, ки аз руи қонуни таносуби басомад сохта шуда, ба ададҳои «тиллоӣ» баробар мебошанд. Ва дар љое, ки инсон мавзуниро ҳис мекунад: дар садоҳо, наққошӣ, андозаҳо , ҳама љо ададҳои «тиллоӣ» мављуданд (ададҳои Фибоначчи).
  Ба тааљуби Кеплер, ки модели системаи офтобиро коркарда баромадааст ва пешаки андозаи асосии сайёраҳо, даври гардиши онҳо ва масофаи байни онҳоро медонист, ошкор гардид, ки онҳо ададҳои Фибоначчи мебошанд. Маълум гардид, ки кайҳони наздик пурра аз руи қонуни мавзунии мусиқӣ ташкил ёфтаанд. (ҳамаи инро Кеплер дар китоби худ «Мусиқии олам» дарљ намудааст.)
  
  .
  163
  

• 164 слайд

  
  ҳатто худи инсон мувофиқи қонуни «буриши тиллои» сохта шудааст.
  Агар қади одамро ҳамчун порчаи пурра, нофи вайро нуқтаи тақсимот қабул намоем, он гоҳ аз вай поён- қисми А, боло бошад- қисми Б. Барои мардон ин таносуб ба ҳисоби миёна 1,7 ва барои занҳо 1,5, яъне мардҳо ба ҳисоби миёна нисбат ба занҳо хушқаду қоматтар мебошанд. (Оё ин ҳисси майли мувофиқати ба мавзунии «буриши тиллои» нест, ки дар занҳо пойафзоли пошнабаланд пайдо гардидааст?).
  Дар қатори Фибоначчи ҳарчанд рақами тартибии аъзоҳои қатор зиёд бошанд, ҳамон қадар аниқ «буриши тиллои» иљро мешавад.
  Инро санљида бинед.
  Маводи илова
  164
  

• 165 слайд

  Метод рекурсиви
  Метод рекурсиви методеро меноманд, ки ҳисоб кардани функсия ба ёрии худи вай амали карда мешавад.
  Гоҳҳо қимати функсияро барои баъзе аргументҳо ба воситаи қимати ҳамон функсия аз дигар аргументҳо ифода кардан мумкин аст.
  Мисоли 1:
  
  sin(x+ ) = – sin(x) барои ҳамаи қиматҳои ҳақиқии x.
  
  Мисоли 2:
  1, агар n = 1;
  n! =
  (n-1)!  n, агар n > 1.
  
  Дигар мисолҳо нишон диҳед.
  165
  

• 166 слайд

  Методи Монте-Карло (Методи тақриби)
  
  Метод барои ҳисоб намудани масоҳати шакле истифода бурда мешавад, ки бо контури (ангораи) дилхоҳ маҳдуд карда шудааст.
  Бигузор шакле дар масоҳате дода шуда бошад. Бигузор вай дар дохили квадрате бошад, ки тарафи А маълум бошад. Масоҳати шаклро бо пур намудани квалрат ба рег ҳисоб намудан мумкин аст.
  Миқдори регҳо дар дохили квадрат ба масоҳати вай мутаносиб мебошанд ва регҳо дар дохили шакл ба масоҳати вай мутаносиб мебошанд.
  
  
  
  Аз ин таносуб масоҳати шаклро муайян кардан
  
  мумкин аст. Модели ин масъала ба осони сохта шуда ва барномасози карда мешавад.
  Нақши регмайдаҳоро метавонанд нуқтаҳои дар дилхоҳ қисми додашуда воридкардашуда иљро намоянд. Координатаи онро бо ёрии генератори ададҳои тасодуфи додан мумкин аст.
  
  А
  А
  Y
  X
  .
  .
  .
  .
  .
  .
  .
  .
  .
  .
  .
  .
  .
  .
  .
  .
  .
  .
  .
  .
  .
  .
  .
  .
  .
  .
  .
  .
  .
  .
  .
  .
  .
  .
  .
  166
  

• 167 слайд

  
  ЗАБОНҲОИ БАРНОМАСОЗӢ
  Забонҳои барномасозӣ чунон маљмуъи зиёданд, ки кушиши оид ба ҳар яки он ба таври мухтасар маълумот додан нашри бисёратома лозим меояд.
  Дар замони ҳозира бо пайдо шудани воситаҳои визуалии барномасозӣ барномасозӣ барои ҳар як истифодабаранда имконпазир гардидааст. Барномасозиро акнун ҳатто навиштани HTML саҳифа меноманд.
  Барномасозӣ то пайдошавии МЭҳ ба вуљуд омада буд. (барномаи Ада Августо Лавлейс барои мошинаи ҳисобкунии Бэббиљ).
  Забонҳои барномасозии насли аввал забонҳои рамзи мошинӣ (забонҳои савияи паст) буданд. Дар насли дуюм забонҳои барномасозии саввияи баланд пайдо гардиданд. Фармонҳои забонҳои саввияи баланд – калимаи забони табии мебошанд ва кори барномасозиро осон менамоянд.
  167
  

• 168 слайд

  Барои он, ки компютер барномаи ба ягон забои барномасози навишташударо иљро карда тавонад, дар таъмини барномавии вай бояд барнома- транслятор бошад.
  
  
  
  
  
  
  Трансляторҳо ду навъ мешаванд:
  
  интерпретаторҳо; (шарҳдиҳанда)
  компиляторҳо.
  Интерпретатор ҳар як фармони барномаро ҳангоми дар як вақт иљроиши барнома (интиқол, табдил) ба забони мошини тарљума намуда, агар хатоги ошкор созад оиди вай хабар мерасонад ва иљроиши барномаро қатъ мекунад.
  Компилятор барномаро пурра (интиқол, табдил) тарљума намуда,дар охир агар хатоги ошкор созад руйхати онҳоро медиҳад.
  Барнома ба забони
  савияи баланд
  Рамзи мошини
  
  Транслятор
  
  168
  

• 169 слайд

  
  C/C++
  Забони C – яке аз забонҳои маъмули барномасози мебошад. Дар ин забон нисбат ба дигар забонҳо барномаи зиёдтар навишта шудааст. Аксарияти зиёди барноманависҳои касби ин забонро медонанд. Таърихан ин забон аз системаи амалиётии (оператсионии) UNIX, ки ҳоло тавлиди дуюми вай рафта истодааст ва забонҳои барномасози савияи баланд, људонашаванда мебошад. Ин забон аз аввал бо мақсади навиштани масъалаҳои системави аз тарафи Кеннет Томсон ва Деннис Ричи сохта шудааст. Лекин барои забон воситаҳои баландсавия (навъҳои абстрактии додаҳо, коркард ва хориљ), намерасид.
  Кеннет Томсон и Деннис Ричи
  169
  Деннис Ричи
  

• 170 слайд

  Вақте, ки забони Java пайдо гардид ба вай диққати бисёр доданд, чунки ба синтаксиси забони C++ хело ҳам наздик буд ва барои аксар барноманависон шинос менамуд. Лекин вай чуноне нашуд, ки интизори мекашиданд
  Нақши хоси забони С++ ба он оварда расонд, ки дар шабакаи Internet бисёр маводҳо оид ба вай ёфтан мумкин аст.
  Дар саҳифаи http://offorum.syzran.ru/programming/prg96/76.shtml
  оид ба таҳавуллоти (эволюция, кор, амали) ин забон шинос шудан мумкин аст
  
  Бьерн Страуструп
  Дар аввали солҳои 80 –ум Бьерн Страуструп забони С-ро бо номи шартии «С бо гуруҳҳо» коркард намуд. Аввалин транслятори тичоратии «С++» дар соли 1983 пайдо гардид. Яке аз мақсадҳои асосии сохтани забони «С++» зиёд намудани фоизи такроран истифодабарии рамзи навишташуда мебошад.
  170
  

• 171 слайд

  Матни барнома дар C++
  171
  

• 172 слайд

  Pascal ва Delphi
  Асосҳои забони Pascal дар соли 1967 аз тарафи профессор Никлаус Вирт коркард карда шуданд ва ин забон ба зудди аз воситаи омузиши забони барномасози ба абзор (олот) барои сохтани лоиҳаҳои барномавии нав табдил гардид Ин забон ба шарафи олими франсуз Блез Паскал, ки дар тарақии воситаҳои техникаи ҳисобкуни саҳм гузоштааст. Яке аз бартариҳои ин забон мухтасарии вай мебошад. Забони Pascal дар он мавриде сохта шуда буд, ки забонҳои саввияи баланд бисёр набуданд ва дар айни замон дигар забонҳо барои ҳалли масъалаҳои мушахас сохта шуда буданд.
  Delphi –ин шабеҳи Visual Pascal мебошад. Бо шарофати сохтани ин забон воситаи барномасози барномаҳо (Windows барномаҳои амали) такмил ёфта амалан ҳар як истифодабаранда барнома навишта метавонад. www.delphi.vitpc.com
  Никлаус Вирт
  172
  

• 173 слайд

  Матни барнома ба
  забони Pascal
  173
  

• 174 слайд

  Basic
  Ин яке аз забонҳои аввалини барномасози мебошад. Асосгузорони вай забон – Джон Кемени ва Том Куртц соли 1964 дар колељи Дортмунд кор мекарданд. Номи ин забонро аз аввали ҳарфҳои «Beginner’s All Purpose Symbolic Instructions Code» гирифтанд. Тафсикунандаи Basic яке аз аввалин маҳсулоти барномавии фирмаи Microsoft мебошад , ки асосгузорони ин фирма соли 1975 Аленом ва Уильямом Гейтсом буданд. Дар оянда вай на танҳо чун барнома, балки дар хотираи доимо амалкунандаи компютер (ПЗУ) љой гирифт.
  
  Дар миёнаи солҳои 80-ум фирмаи Microsoft QuickBASIC-ро коркард намуд. Ин аллакай компилятор (талфифгар) буд на (тафсикунанда) интерпретатор. Умуман намудҳои Basic’ ҳо хеле зиёданд. Баъд аз пайдоиши Windows ва коркарди воситаҳои визуали забони Visual Basic сохта шуд.
  Джон Кемени
  174
  

• 175 слайд

  Матни барнома ба
  забони Basic
  175
  

• 176 слайд

  FORTRAN
  Яке аз аввалин забонҳои барномасози буда, дар аввали солҳои 50-ум аз тарафи гурўҳи тадқиқгарон зери роҳбарии Джон Бэкус коркард карда шудааст. Номи вай аз ду калима: FORMULA TRANSLATION мебарояд. Тафсири аввалини FORTRAN барои комютерҳои IBM дар аввали соли 1957 бароварда шудааст. Хусусияти хоси ин забон шакли хоси навишти барнома мебошад. Матни барнома ба сатри дарозии қайдкардашудаи аз 80-аломат иборат буда, ки ба андозаи перфокарта мувофиқат мекунад навишта мешуд.
  Нақши бисёр муҳимро дар забон нишонаҳо мебозанд. Бо мурури замон норасогиҳо бартараф карда шуданд, забон мукамал гардид ва ҳамин тавр FORTRAN IV, баъд соли 1977 – FORTRAN 77 ва соли 1991 стандарти навбати FORTRAN 91 пайдо гардиданд. Маълумот оид ба ҳолати ҳозираи забон, оид ба тамоюли тарақии вай дар сайти www.fortran.com ба даст овардан мумкин аст.
  Джон Бэкус
  176
  

• 177 слайд

  Матни барнома ба
  забони Fortran
  177
  

• 178 слайд

  ALGOL-68
  Ин яке аз забонҳои барномасозии таъиноти умуми буда аз ду калима: ALGORITMIC LANGUAGE сохта шудааст. Ин забон соли 1969 аз тарафи гурўҳи кории байналмилалии аз 30-нафар иборат буда коркард карда шудааст. Забон бо сабаби аз элементҳои аз якдигар новобаста ва байни якдигар озод омезишёбанда иборат буданаш бисёр мавзун ва зебо мебошад.
  Маълумот оид ба ҳолати ҳозираи забон, оид ба тамоюли тарақии вай дар сайти яке аз коргардонҳои фаъоли ALGOL-68 Чарльз Линдси www.sc.man.ac.uk/-cht ё ки дар саҳифаи махсуси www.algol68.org ба даст овардан мумкин аст.
  178
  

• 179 слайд

  Матни барнома ба
  забони Algol 68
  179
  

• 180 слайд

  ADA
  Аз руи муракаби ин забонро бо С++ муқоиса менамоянд. Ин забон ба шарафи аввалин зани барноманавис хонум Ада Августо Лавлейс, ки бо Чарльз Бэббидж кор намудааст ва барои мошинаи аналитиикии вай барнома коркард намудааст, гузошта шудааст. Забони барномасозии ADA аз тарафи гуруҳ зери роҳбарии Жана Ишбиа соли 1979 дар чорчубаи конкурсе, ки Вазорати мудофиаи ШМА эълон карда буд, коркард карда шудааст. Азбаски то ин маврид коркардҳо ба бисёр забонҳо иљро карда мешуданд, ва ягонтое аз онҳо ба масъалаҳо пурра љавоб намедоданд. ADA – забони барноманависии савияи баланди – ҳамагони мебошад.
  Вай мантиқӣ ва ҳатто объективӣ буда лекин объективи -– тамоюли нест. Чун дигар забонҳо вай тарақи ёфт. Муд дар барномасозии объективи-тамоюли ба сохтани тафсири тамоман нави ин забон ADA95 оварда расонид. www.adahome.com .
  Ада Лавлейс
  180
  

• 181 слайд

  Матни барнома ба
  забони Ada
  181
  

• 182 слайд

  182
  

• 183 слайд

  Содда
  ҳақиқи
  Символи
  Бутун
  Доимиҳо
  Тағйирёбандаҳо
  Мураккаб
  Массивҳо
  Бузургиҳо
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Бузургиҳо ва навъҳои онҳо.
  
  183
  

• 184 слайд

  навъҳои содда (Тағйирёбандаҳо, доимиҳо)
  навъҳои бутуни додаҳо Integer
  
  навъ диапазони қиматҳо талабот ба ҳаљм ифода
  бо байт
  
  Integer – 3 2768 – +3 2768 2 %
  
  навъҳои ҳақиқии додаҳо Long, Single, Double
  
  
  навъ диапазони қиматҳо талабот ба ҳаљм ифода
  бо байт
  
  Long – 2 147 483 648 – + 2 147 483 647 4 #
  Single – 3.40*10+38 – + 3.4*1038 4 !
  Double – 1.7*10308 – + 1.7*10308 8 #
  184
  

• 185 слайд

  навъҳои символии додаҳо String
  
  
  навъ дарози элементҳо ифода
  
  String 32 567 ASCII-символы $
  
  навъҳои Мураккаб (массивҳо )
  Массив – маљмуъи додаҳои якнавъа.
  
  DIM A%(20)
  Эълони массив индекс
  навъи массив
  номи массив
  
  Андозаи массив – миқдори элементҳо дар вай (максимум 32 768 ).
  Андозанокии массив – миқдори индексҳо (максимум 8).
  185
  

• 186 слайд

  Амалҳои Арифметики
  Амал иљро навъи операндҳо навъи натиља
  ^ ба дараља бардоштан
  + љамъ Integer, Real Integer, Real
  – тарҳ Integer, Real Integer, Real
  * зарб Integer, Real Integer, Real
  / тақсим Integer, Real Integer, Real
  \ тақсими қисми бутун Integer Integer
  Mod бақияи тақсими қисми бутун Integer
  Мантиқи
  Амал иљро шарҳ
  not инкор not A ҳақиқи он гоҳ А дуруғ
  and Мантиқи ва A and B ҳақиқи, агар А ҳақиқи ва B ҳақиқи
  оr Мантиқи ё ки А or B ҳақиқи, агар А ё ки В ҳақиқи
  xor истиснои Мантиқии xor. А хor B ҳақиқи, агар А ва В мувофиқат накунанд
  eqv эквиваленти A eqv B он гоҳ А ва В дар як вақт ё ҳақиқи ё дуруғ
  Таносуб
  Амал иљро
  = баробар
  <> нобаробар
  < хурд
  > калон
  <= хурд ё ки калон
  >= калон ё ки баробар
  186
  

• 187 слайд

  Операторҳо
  Операторҳои ворид/хориљ
  
  INPUT –оператори асосии вориди додаҳо аз тариқи клавиатура
  (саҳфаи калидҳо) дар вақти иљрои барнома.
  Шакли навишт:
  INPUT [;][«сатри ёри (эзоҳ»],(;) руйхати номи тағйирёбандаҳо;
  ; баъди INPUT маконамо дар сатре меистад, ки чун бо зер кардани <Enter>;
  «» сатри ёри (эзоҳ) – ин сатри аломатҳо;
  , аломат ворид карда нашавад «?» пас аз сатри ёри (эзоҳ) ;
  ; чопи аломат «?» пас аз сатри ёри (эзоҳ).
  
  INPUT$ – функсияи ворид, ки сатрҳои символиро аз тариқи клавиатура
  (саҳфаи калидҳо) дар вақти иљрои барнома ҳисоб мекунад.
  Шакли навишт :
  INPUT$ (n)
  n – миқдори символҳои, аз тариқи клавиатура
  (саҳфаи калидҳо) ҳисобшаванда.
  187
  

• 188 слайд

  
  INKEY$ – функсияи ворид намудан ва дар вақти иљроиши барнома
  як символ аз тариқи саҳфаи калидҳо ҳисобкунанда.
  
  PRINT – оператори асосии хориљ намудани додаҳо дар саҳфаи намоиш
  дар вақти иљроиши барнома.
  Шакли навишт:
  PRINT руйхати номи тағйирёбандаҳо, ифодаи навъи дилхоҳ
  
  LOCATE – оператор, курсор (маконамо)-ро ба мавқеи нишондодашуда
  дар саҳфаи намоиш љой иваз мекунонад.
  Шакли навишт (Формат):
  LOCATE N сатр, N сутун, [параметр]
  Агар параметр = 0, он гоҳ курсор хомуш мешавад, агар параметр = 1
  Он гоҳ курсор равшан мешавад.
  
  
  188
  

• 189 слайд

  Операторҳои шарти
  
  IF ...THEN.. ELSE – оператори шартии асоси
  Шакли навишт (Формат):
  if _ифодаи 1_ then _ифодаи 2 _ else _ифодаи 3
  
  
  SELECT CASE – имконият медиҳад , ки додаҳои дохилкардашударо
  ба маљмуъи ҳолатҳои пеш муайян буда муқоиса намояд.
  Шакли навишт (Формат):
  SELECT CASE ифодаи интихоб
  CASE руйхати ифодаи 1: оператор 1
  CASE руйхати ифодаи 2: оператор 2
  ...
  CASE ELSE: оператор N;
  END SELECT
  189
  

• 190 слайд

  Оператори ҳалқави
  For ... NEXT – аз ҳама шакли содаи ҳалқа. Вақте истифода бурда мешавад, ки
  миқдори такроршави маълум бошад.
  Шакли навишт (Формат):
  FOR ҳисобкунак=қимати ибтидои TO қимати охирин [STEP қадам]
  NEXT ҳисобкунак
  
  ҳисобкунак – тағйирёбандаи адади
  
  
  DO ...LOOP – оператори сикл ҳалқа, то вақти иљрошавии шарт
  пайкараи ҳалқа такрор меёбад.
  Шакли навишт (Формат):
  интихоби пеш аз шарт
  DO WHILE (UNTIL) ифодаи мантиқи
  оператор(ҳо);
  LOOP
  
  
  
  190
  

• 191 слайд

  Интихоби (варианти) баъд аз шарт
  DO
  оператор(ҳо);
  LOOP WHILE (UNTIL) ифодаи мантиқи
  
  
  
  WHILE ...WEND – оператори сикл, ки то мавриди шарт ҳақиқи будан блок операторҳо иљро мегардад.
  1. Шарт то иљро якум маротиба иљро гардидани пайкараи сикл санљида мешавад.
  2. Агар шарт иљро нагардад (= False), такрори сикл қатъ мегардад.
  
  Шакли навишт (Формат):
  WHILE ифодаи мантиқи
  оператор(ҳо);
  WEND
  
  
  191
  

• 192 слайд

  DATA – оператори ҳифзи ададҳо ва додаҳои символи барои хондани онҳо ба воситаи оператори READ.
  Шакли навишт (Формат):
  DATA доими [, доими ] ...
  доими – дилхоҳ доимии адади ё ки символи.
  
  READ – операторе, ки аз руйхати оператори DATA додаҳоро хонда, он қиматҳоро ба тағйирёбандаҳо мебахшад.
  Шакли навишт (Формат):
  READ номи тағйирёбанда [, номи тағйирёбанда] …
  номи тағйирёбанда– Бояд аз руи навъ ба доими аз руйхати DATA мувофиқат намояд.
  RESTORE – операторе, ки додаҳоро дар руйхати DATA барои такроран ҳисоб намудан барқарор менамояд.
  Шакли навишт (Формат):
  RESTORE нишони
  нишони – нишонии оператори DATA, ки аз нав ҳисобро сар кардан лозим аст.
  192
  

• 193 слайд

  Операторҳои графики
  CLS – оператори, тозакунандаи саҳфаи намоиш (экран)
  Шакли навишт (Формат):
  CLS [0\1\2]
  агар аргументҳо набошанд дар саҳфаи намоиш ҳам матн ва ҳам графика, ки ба воситаи оператори VIEW барқарор карда шудаанд ё ки зикр карда нашудаанд, тоза мешаванд;
  0 – саҳфаи намоишро ҳам аз матн ва ҳам аз графика тоза менамояд;
  1 – саҳфаи намоишро аз графика тоза менамояд, агар он фаъол бошад;
  2 – Бо истиснои сатри поёни саҳфаи намоишро аз матн тоза менамояд
  
  COLOR – операторе, ки ранги саҳфаи намоишро барқарор менамояд;
  Шакли навишт (Формат):
  COLOR [асоси],[замина],[чорчуба(ҳошия)]
  асоси – ранги матн (0–15);
  замина – ранги саҳфаи намоиш (0–7);
  чорчуба(ҳошия) – ранги атрофи саҳфаи намоиш (0–15).
  
  
  193
  

• 194 слайд

  0 сиёҳ 8 хокистарранг
  1 кабуд 9 кабуди равшан
  2 сабз 10 сабзи равшан
  3 фируза(бирюзовый) 11 фирузаи равшан
  4 сурх 12 сурхи равшан
  5 гилоби 13 гилобии равшан
  6 Љигари 14 зард
  7 сафед 15 сафеди равшан
  
  SCREEN – операторе, ки низоми кори саҳфаи намоишро барқарор менамояд.
  Шакли навишт (Формат):
  SCREEN аргументи адади
  7, 8, 9, 10 – дар ин низомҳо ранги ҳошия дода намешавад;
  12, 13 – дар ин низомҳо ранги замина нест.
  
  VIEW – операторе, ки ҳудуди саҳфаи намоишро барои графика муайян менамояд.
  Шакли навишт (Формат):
  VIEW SCREEN (x1,y1) – (x2,y2)
  (x1,y1) – (x2,y2) – соҳаи росткунљаро дар саҳфаи намоиш муайян мекунад.
  194
  

• 195 слайд

  CIRCLE – оператори графики, ки
  расми эллипс, доира, камон, порча мекашад.
  Шакли навишт (Формат):
  CIRCLE [STEP] (x,y), радиус, ранг, аргументи адади, ибтидои камон,
  охири камон,зариби фишурдашави
  
  LINE – операторе, ки хати рост ё ки росткунља мекашад.
  Шакли навишт (Формат):
  LINE [STEP] (x1,y1) – (x2,y2),ранг,B[F]
  (x1,y1) – координатаҳои ибтидои хат;
  (x2,y2) – координатаҳои интиҳои хат.
  
  PSET – оператор графики, ки дар саҳфаи намоишро нуқта мекашад.
  Шакли навишт (Формат):
  PSET [STEP] (x,y), ранг
  (x,y) – координатҳои нуқта ки аз он ранг намудан сар мешавад.
  
  PAINT – оператор графики ки, масоати маҳдудро ранг менамояд
  Шакли навишт (Формат):
  PAINT [STEP] (x,y), ранги рангкардашаванда, ранги ҳудуд, замина(фон)
  195
  

• 196 слайд

  DRAW – оператори графики, ки хатро вобаста ба самти додашуда
  мекашад.
  Формат:
  DRAW “ифодаи символи”
  ифодаи символи – фармон, муайянкунандаи самт ва
  аргументи адади n- муайянкунандаи дарозии порча (дар нуқта)
  
  
  Dn
  Un
  Rn
  Ln
  En
  Fn
  Gn
  Hn
  M x,y – љой иваз кардан ба в нукта бо
  координатаи додашуда;
  А n – баркарор кардани кунљи гардиш:
  ҳангоми n= 0 ба 0o;
  ҳангоми n= 1 ба 90o;
  ҳангоми n= 2 ба 180o;
  ҳангоми n= 3 ба 270o.
  TA n – гардиши тасвир ба кунљи n:
  агар n>0, гардиш ба
  мукобили ақрабаки соат;
  агар n<0, гардиш ба самти
  ақрабаки соат.
  
  
  196
  

• 197 слайд

  Сn – баркарор кардани ранг n;
  Sn – баркарор кардани масштаб n (1–255);
  P n,m – баркарор кардани ранги фигураи кашидашуда:
  n – ранги соҳаи маҳдуд;
  m – ранги ҳудуд.
  
  197
  

• 198 слайд

  198
  

• 199 слайд

  
  Таснифи таъмини барномави
  
  Барномаҳои бисёршаклае, ки дар компютер мављудбударо ба чор гуруҳи асоси људо намудан мумкин аст :
  
  барномаҳои системи;
  барномаҳои хизматрасони;
  барномаҳои амали;
  воситаҳои барномасози.
  
  199
  

• 200 слайд

  Ба барномаҳои системи пеш аз ҳама барномаҳои қисми таркибии системаи оператсиони (чунончи корандозҳо (драйвер) аз калимаи англисии «drive» – идора намудан) барои сохторҳои гуногуни компютер дохил мешаванд, яъне барномаҳое, ки кори сохторҳоро: корандозҳо (драйвер)-ро барои сканер принтер ва ҳоказо идора менамоянд
  200
  

• 201 слайд

  Ба барномаҳои хизматрасони, (ки ба таври дигар онҳоро утилит аз англиси «utilize» – истифода бурдан) барномаҳо барои хизматрасонии дискҳо, барномаҳои бойгоникунони (архиваторҳо), барномаҳои антивируси дохил мешаванд.
  201
  

• 202 слайд

  Ба барномаҳои амали барномаҳо барои ҳалли масъалаҳо дар сфераи гуногуни фаъолияти инсон (барномаҳои бухгалтери, матни, графики, базаи додаҳо, системаҳои эксперти, тарљумонҳо, энциклопедияҳо, барномаҳои омузиши, тести, бозиҳо ва ғайраҳо) дохил мешаванд.
  202
  

• 203 слайд

  Ба воситаҳои барномави воситаҳои инструментали барои сохтани барномаҳои нав (ЛОГО, QuickBASIC, Pascal, Delphi ва ғайраҳо) шомил мебошанд.
  203
  

• 204 слайд

  Инсталлятсияи барномма – барқарор намудани барнома дар компютери фарди. Ин яке аз маҳдудиятҳое аст, ки аз тарафи «фирма» ҳангоми фурухтани барнома илова карда мешавад. Барқарор намудан- одатан ворид намудани рамзи муайяне мебошад, ки ба харидори барнома аз тарафи «фирма» хабар дада мешавад.
  Барномаи компютери – ин маљмуъи файлҳо буда, як файл тамоман кам дучор мешавад. Барои барқарор намудани барнома хондани дастур оид ба барқарор намудани файл лозим аст.
  
  Барои ба кор даровардани барқароркуни пахш намудани яке аз нишонаҳо (ярлик):
  
  лозим аст.
  Анинсталлятсияи барнома – ин раванди баръакси Инсталлятсияи барнома яъне хориљ намудани барнома мебошад. Ин раванд ба воситаи Установку/удаление дар лавҳаи идоракуни ё ки ба воситаи нишонаи амали карда мешавад.
  204
  

• 205 слайд

  205
  

• 206 слайд

  Архиватор – Барномаи махсуси компютери буда имконият медиҳад, ки файлҳои дар намуди фишурда ҳифз кардашуда бойгони карда шаванд.
  Фишурдан (архиватсия) бо тарзҳои гуногун аз ҳисоби бартараф намудани иттилооти зиёдати амали карда мешавад.
  Чунончи аз ҳисоби содда намудани рамзҳо бо роҳи аз онҳо хорич намудани битҳои доими.
  Мақсади Фишурдан – љойгир намудани иттилоот дар барандагони хотираи беруни дар намуди нисбатан қулай, ки ҳаљми хотираи камро талаб меамояд.
  Дараљаи Фишурдан вобаста аст аз:
  Архиватори истифодашаванда;
  Методи фишурдан;
  Навъи файл.
  Вай бо зариби зерин тавсиф дода мешавад
  К=V(ф)/V(и)*100
   V(ф) – ҳаљми файли фишурда ;
  V(и) – ҳаљми файли аввала.
  206
  

• 207 слайд

  
  Мисолҳои барномаҳо –архиваторҳо: Аз барномма чи тавр
  истифода бурдан мумкин аст:
  
  
  
  ARJ
  
  
  
  
  
  WinRAR (RAR)
  
  
  
  
  
  
  
  WinZip (ZIP)
  207
  

• 208 слайд

  Кушодани файли бойгоникардашуда – барқарор намудани файл аз бойгони.
  
  Худкушодашавии бойгони (архив) – ин модули иљрошаванда ҳангоми ба кор даровардан файл дар бойгони буда ҳатто ҳангоми набудани архиватор барқарор мешавад.
  Чунончи, чунин аломат имконияти худкушоии аз бойгониро дорад, ки бо ёрии архиватори WINRAR сохта шудааст.
  
  Сохтани бойгонии бисёртомаи худкушо.
  Барои ба кор даровардани архиватор тугмаи тарафи рости мушакро дар болои дилхоҳ файл зер намуда сатри мувофиқро аз руйхати матни интихоб бояд намуд.
  208
  

• 209 слайд

  209
  

• 210 слайд

  Вируси Компютери– барномаи компютерии махсус навишташуда, ки имконият дорад, бо дигар барномаҳо ихтиёран ҳамљоя шавад, нусхаи худро созад, ба дигар файл бо мақсади вайрон кардани файлҳо, каталогҳо, халал сохтан ба кор татбиқ намояд.
  
  Аломати зоҳиршавии вирусҳо:
  
  Кори нодурусти барномаи муътадил коркунанда;
  Кори сусти компютер;
  Имконнопазирии ба кор даровардани ОС;
  Нест шудани файлҳо ва каталогҳо;
  Тағйир ёфтани андозаи файлҳо;
  Ногаҳон зиёд шудани миқдори файлҳо дар диск;
  Кам шудани андозаи љои холии хотираи фаъол;
  Ногаҳон дар экран пайдо шудани ахборот ва тасвир;
  Пайдо шудани сигналҳои садоии пешбининашуда;
  Интизории зиёд ҳангоми ба кор даровардани барнома дар компютер.
  
  210
  

• 211 слайд

  Намудҳо (аз руи дараљаи таъсир):
  
  бехатар (ба кор халал намедиҳад, ҳаљми хотираи фаъол ва дискро кам намекунад);
  Хатарнок (метавонад кори компютерро қатъ намояд);
  Бисёр хатарнок (ба нест шудани барнома ва додаҳо оварда мерасонад).
  
  Барномаҳои Антивируси :
  
  программаи-доктор
  (Norton AntiVirus, DoctorWeb, Aidstest
  AntiViral Toolkit Pro сканер...);
  
  барномаи-нигоҳбон
  (AntiViral ToolkitPro Monitor...);
  
  
  
  211
  

• 212 слайд

  
  
  барномаи-детектор;
  барномаи-ревизор
  Adinf (фирмы «Диалог-Наука»);
  барнома-ваксина.
  Доктор ва ваксина метавонанд файлҳои аз вирус сироятёфтаро ошкор намуда табобат намоянд ва аз файл вирусро хориљ намоянд.
  барномаи-нигоҳбон – барномаи на он қадар калон буда сигнали бонги хатар медиҳад, лекин имконияти табобат намуданро надорад.
  барномаи-детектор – имконияти љустуљуи вируси мушахасро дорад бинобар ин фақат вирусҳои барои вай маълумро меёбад.
  барномаи-ревизор – ҳолати ибтидоии соҳаи системии дискҳо, каталогҳо ва файлҳоро ҳифз мекунанд ва фавран баъди ба кор ларовардани системаи амалиёти (оператсиони) муқоиса мекунанд, яъне суммаи файлҳо санљида мешавал.
  
  212
  

• 213 слайд

  Барномаҳо антивируси базаҳои антивирусии дорои воситаҳои зидди вирусҳои хатарнокро дар бар мегирад.
  213
  

• 214 слайд

  Ба вирусҳои аз ҳама хатарнок вирусҳои «трояни» дохил мешаванд:
  вирусҳои «трояни» чунки онҳо дар зери ниқоби барномаҳои муфид сектори боркунии ва системаи файлии дискҳоро вайрон мекунанд.
  «Вирусҳои-диданашаванда» ё ки «стелс-вирусҳо» мурољиати системаи оператсиониро ба файлҳои зарарёфта ба худ гирифта пайкараи худро ба қисми зарарнаёфта мегузоранд.
  «Вирусҳои-кирми» дар шабакаи компютери паҳн гардида нишонии компютерҳои шабакавиро ҳисоб карда дар ин нишониҳо нусхаи худро сабт мекунанд.
  «Вирусҳои-муфтхур» таркиби файлҳо ва сектори дискҳоро тағйир медиҳанд, ба осони ошкор карда шуда нест карда мешаванд.
  Вирусҳои «резиденти» дар хотираи фаъол қисми худро сабт мекунанд ва дар хомуш намудан ва ба кор даровардани компютер фаъол мебошанд.
  Вирусҳои «ғайрирезиденти» ба хотираи компютер зарар нарасонида вақти маҳдуд фаъол мебошанд.
  
  
  214
  

• 215 слайд

  Маълумоти барномаи нигоҳбон ҳангоми ошкор намудани вирус чунин намуд дорад. ҳангоми зоҳиршавии вай фавран маълумоти дар он сабтёфтаро иљро бояд намуд.
  215
  

• 216 слайд

  Барномаи антивируси дар мавриди ошкор намудани вирус чунин намуд дорад.
  216
  

• 217 слайд

  Равзанаи барномаи антивируси дар мавриди ошкор намудани вируси бехавфи чунин намуд дорад. Ин вирус ба файлҳои матниро зарар дода, лекин худро зоҳир намекунад.
  Дар мавриди ошкор намудани вирус аз тарафи барномаи антивируси ба зуди сиҳат (шифо) карда мешавад. Барои шифо намудан замимаи Действия ва пункти Лечить без запроса интихоб намудан лозим аст.
  217
  

• 218 слайд

  Меъёрҳои огоҳонидан:
  
  сохти компютерро аз мављудияти вирусҳо санљед;
  
  Дар вақташ базаи антивирусиро такмил диҳед;
  
  Барои иттилоотҳои муҳим нусхаи бойгони созед;
  
  Даврави диски дар дискдони барои диски чандир дар вақти ба кор ё аз нав ба кор даровардани компютер бо мақсади аз вирус эҳтиёт намудани система дискет нагузоред;
  
  ҳангоми кор бо дигар компютерҳо дискети худро аз сабт ҳимоя намоед;
  
  Дар Автозагрузка барнома-нигоҳбони антивирусиро илова намоед;
  
  
  218
  

• 219 слайд

  
  почтаи электрониро қабул намуда, агар равонкунанда шинос набошад, барномаро накушоед;
  ҳангоми васл шудан ба Internet нигориши худро аз руйхати асосии Internet Explorer бо фармони Вид | Свойства обозревателя ва интихоби савияи баланди бехатари љур созед;
  ҳангоми ворид намудани дескети бегона ба дискдон дар аввал бо барномаи антивируси онро санљед.
  
  
  
  219
  

• 220 слайд

  Бо дискет фақат дар шароите кор намудан мумкин аст, ки натиљаи
  сканиронии барномаи AntiViral Toolkit Pro чунин бошад :
  
  натиљаи
  сканиронии барномаи DoctorWeb бошад :
  220
  

• 221 слайд

  221
  

• 222 слайд

  Редактори графики
  Истилоҳот ва мафҳумҳо
  ҳуљљат, яъне иншооти коркарди редактори графикии Paint файл бо номи дилхоҳ ва тавсифдиҳандаҳои bmp, jpg ё ки gif шуда метавонад.
  функсияҳои асосии редактор :
  сохтани тасвири графики;
  тасвири онҳо.
  
  Дар зери мафҳуми таҳрир (редактированием) ворид намудани тағйирот, ислоҳ ва илова фаҳмида мешавад. Тасвири тайёр, сохташаванда ва сканирони кардашуда ё ки ба воситаи хотираи кумакии мубодилави нусхабардоришударо таҳрир кардан мумкин аст. Тасвирро миқёсбанди намудан, чарх занондан, ёзондан мумкин аст.
  
  222
  

• 223 слайд

  Ба кор даровардани редактори графикии Paint:
  Барои кор даровардани Paint тугмаи Пуск-ро пахш намуда интихоби Программы | Стандартные | Графический редактор Paint –ро иљро кунед;
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Инчунин барои кор даровардани редактори графикии Paint ду маротиба ярлик (нишони)- и файли графикиро пахш намудан мумкин аст.
  223
  

• 224 слайд

  Сохтори равзанаи редактори Paint
  Майдони кори
  Маљмуъи таљҳизотҳо
  Маљмуи рангҳо
  Тасвири ранг
  Ранги асос
  Руйхати асоси
  Сатри сарлавҳа
  Сатри ҳолат
  224
  

• 225 слайд

  Сохтани файл
  Дар руйхати асосии барнома фармони Файл | Создать-ро пахш кунед.
  Кушодани файл
  1. Дар руйхати асосии барнома пахш намудани фармони Файл | Открыть.
  2. Дар равзанаи муколамавии Открытие файла интихоби каталоги лозими.
  3. Интихоби файли лозими.
  4. Пахш намудани тугмаи Открыть.
  ҳифзи файл
  1. Дар руйхати асосии барнома пахш намудани фармони Файл | Сохранить как.
  2. Дар равзанаи муколамавии Сохранение файла интихоби каталоги лозими.
  3. Ворид намудани номи файл.
  4. Пахш намудани тугмаи Сохранить.
  ҳангоми ҳифзи такрори интихоби фармони Файл | Сохранить.
  225
  

• 226 слайд

  Он чизе ки мехоҳед тағир диҳед пещаки људо намудан лозим аст!
  људо намудан:
  қисмати дилхоҳ:
  1. Пахш намудани тугмаи Выделение прямоугольной области
  ё ки Выделение произвольной области .
  2. Тугмаи чапи мушакро пахш кунед ва бидуни раҳо кардани он, бо курсор порчаи лозимиро интихоб кунед.
  Тасвири пурра :
  1. Барои интихоб кардани тамоми расм дар рӯйхати асосии менюи барнома Правка | Выделить всё-ро пахш кунед.
  Хориҷ кардан
  Қисмати дилхоҳ:
  1. Қисмро интихоб кунед.
  2. Тугмаи <Delete>-ро пахш кунед.
  Тасвири пурра :
  1. 1. Барои интихоб кардани тамоми расм дар рӯйхати асосии менюи барнома Правка | Выделить всё-ро пахш кунед.
  2. Тугмаи <Delete>-ро пахш кунед.
  Ё ки:
  1. Дар рӯйхати асосии менюи барнома Рисунок | Очистить-ро пахш кунед.
  
  226
  

• 227 слайд

  Истифодаи асбобҳо аз Toolbox
  Тугмаи асбоби заруриро пахш кунед.
  Хосиятҳои онро интихоб кунед (масалан, барои сатр - паҳнои он, барои шаклҳои геометрӣ - бо ё бе соя).
  Шумо метавонед расм кашед.
  Навъи нишоннамои мушак ба шумо мегӯяд, ки шумо бо кадом асбоб кор карда истодаед!
  Истифодаи ранг
  1. Ранги лозимро дар палитра пахш кунед.
  2. Тугмаи асбоби лозимиро пахш кунед ва ғ..
  Тоза кардан бо хаткӯркунак
  Дар палитра дар ранги ранге, ки ба ранги замина мувофиқат мекунад, клик кунед.
  Гафсии хаткуркунакро интихоб кунед.
  Нолозимро тоза кунед.
  Нусхабардории қисмати тасвир
  1. Тугмаи Выделение прямоугольной области ё ки
  Выделение произвольной области-ро пахш кунед .
  2. Порчаи тасвирро интихоб кунед.
  3. Ҳангоми пахш кардани тугмаи <Ctrl> онро ба ҷои нав кашед
  (Ҳангоми пахш кардани тугмаи <Shift> мо ҷойивазкуни (зиёдшавии) порчаро ба даст меоварем).
  Бо истифода аз ин усулҳо, шумо метавонед ба осонӣ ва зуд ороиш эҷод кунед.
  227
  

• 228 слайд

  228
  

• 229 слайд

  Муҳаррири матн
  Истилоҳот ва мафҳумҳо
  Ҳуҷҷат, яъне. объекти коркарди муҳаррири Word файл бо номи ихтиёрӣ ва тавсифи ҳуҷҷат мебошад.
  Вазифаҳои асосии муҳаррир:
  вуруди матн;
  таҳрир;
  форматкунӣ.
  Таҳрир ворид намудани тағйирот, ислоҳ ва иловаҳо ва форматкунонӣ тағйир додани намуди матн аст.
  Курсор хати амудии милт-милткунанда аст, ки макони ҳуҷҷатро, ки дар он матни дар клавиатура чопшуда пайдо мешавад, нишон медиҳад.
  Гузариш ба сатри навбатӣ ҳангоми расидан ба охири сатр ба таври худкор сурат мегирад. Тугмаи <Enter> -ро танҳо ҳангоми гузаштан ба сарсатри нав пахш кунед! Дар акси ҳол, формат кардани матн мушкилтар мешавад.
  229
  

• 230 слайд

  Ба кор даровардани муҳаррири Word :
  Барои кор кардан дар Word, ё тугмаи Пуск-ро пахш кунед ва аз зерменюи Барномаҳо Word-ро интихоб кунед ё тасвири Word-ро дар сатри Microsoft Office пахш кунед.;
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Шумо инчунин метавонед Word-ро бо ду маротиба пахш кардани ягон тасвири файли матнӣ оғоз кунед.
  230
  

• 231 слайд

  
  Он чизе ки мо тағйир додан мехоҳем, аввал интихоб мекунем!
  Интихоби ҷудокунӣ
  Порчаи ихтиёрӣ:
  тугмаи чапи мушро пахш кунед ва бидуни раҳо кардани он, бо курсор порчаеро интихоб кунед.
  Сатрҳо:
  нишоннамои мушро ба ҳошияи чапи ҳуҷҷат ҳаракат кунед, нишоннамо ба - табдил ёфт ва дар паҳлӯи хати интихобшуда тугмаи мушакро пахш кунед.
  Якчанд сатрҳо: мушро ба канори чап кашед, дар баробари сатрҳои интихобшуда бо пахш кардани тугмаи чап Правка | Выделить всё-ро пахш кунед, то ҳамаи матнро интихоб кунед.
  231
  

• 232 слайд

  Ҳаракат дар хуччат
  Нишондиҳандаи мушро ба сатр ва мавқеъи дилхоҳ гузаронед ва тугмаи чапи мушро пахш кунед.
  <­>, <¯> – як сатр ба боло ва поён ҳаракат кунед.
  <¬ >, < ®> – Ҷойивазкунии як аломат мутаносибан ба чап ва рост.
  <Ctrl>+<­>, <Ctrl>+<¯> – Ҷойивазкунии Сарсатр мутаносибан ба боло ва поён.
  <Ctrl>+<¬ >, <Ctrl>+< ® > Кӯчонидани калимаро мутаносибан ба чап ва рост.
  Тугмаҳои <Home>, <End> – мутаносибан ҷойивазкунӣ ба аввали сатр ва ба охири сатр.
  Тугмаҳои <Ctrl> + <Home>, <Ctrl> +<End> -мутаносибан ҷойивазкунӣ ба аввали ҳуҷҷат ва ба охири ҳуҷҷат.
  <PageUp>, <PageDown> – мутаносибан ҷойивазкунӣ як саҳифаи экран ба боло ва поён ҳаракат кунед.
  
  232
  

• 233 слайд

  
  Сохтани ҷадвалҳо
  
  1. Дар менюи асосӣ Вид | Панели инструментов | Таблицы и границы-ро пахш кунед.
  2. Дар панели Таблицы и границы, тугмаи Нарисовать таблицу-ро зер кунед.
  3. Бо пахш кардани тугмаи чапи муш аввал сарҳадҳои берунии ҷадвалро қайд кунед.
  4. Хатҳои заруриро кашед.
  5. Барои формат кардани ҷадвал дар рӯйхати менюи асоси Формат | Границы и заливка-ро пахш кунед.
  6. Дар равзанаи муколама намуд ва ранги сарҳадро интихоб кунед.
  7. Сатрҳои изофиро тавассути интихоби тугмаи дар панели абзорҳои Таблицы и границы кнопку ва интихоби сатрҳои нестшаванда дар диапазони интихобшуда тоза кардан мумкин аст.
  233
  

• 234 слайд

  Ҷойгиркунии тасвирҳо ва
  тағйир додани андозаи онҳо
  Дар менюи асосӣ Вставка | Рисунок | Картинки-ро пахш кунед.
  Дар қуттии муколама тасвиреро аз коллексия интихоб кунед, тугма Вставить-ро пахш кунед
  Нишондиҳандаи мушро ба майдони сафед (маркери интихоб) дар кунҷи расм кӯчонед ва тугмаи чапи мушро пахш карда, онро ба берун кашед.
  барои калон кардани намуна ё ба дарун барои кам кардани он.
  Дар ин ҳолат, тағироти мутаносиб дар намуна дар паҳнӣ ва баландӣ ба амал меояд.
  Агар шумо мобайни паҳлӯҳои расмро кашола кунед, он деформатсия мешавад!
  234
  

• 235 слайд

  Ҷойгир кардани матн дар атрофи тасвирҳо
  Дар менюи асосӣ Вставка | Рисунок | Картинки-ро зер кунед.
  Дар қуттии муколама тасвиреро аз коллексия интихоб кунед, тугмаи Вставить-ро пахш кунед.
  Дар тасвир тугмаи рости мушро зер кунед ва аз менюи контексти сатри Намоиши панели танзими тасвир (Отобразить панель настройки изображения)-ро интихоб кунед.
  4. Дар панели Настройка
  изображения тугмаи обтекание текстом -ро зер кунед ва навъи ҷойгиркунониро интихоб кунед.
  235
  

• 236 слайд

  Ворид кардани сутунҳо
  Матни дилхоҳатонро интихоб кунед, ки мехоҳед ба сутунҳо тақсим карда шаванд.
  Дар менюи асосӣ Формат|Колонки-ро зер кунед.
  Навъ, миқдори сутунхо, бари онхо ва фосилаи байни онҳоро интихоб кунед.
  OK-ро пахш кунед.
  Ҷойгиркунии ҳарфҳо
  1. Ҳарфи аввали сарсатрро интихоб кунед.
  2. Дар менюи асосӣ Формат | Буквица-ро пахш кунед.
  3. Мавқеи ҳарф ва параметрҳои онро интихоб кунед.
  4. OK-ро пахш кунед.
  236
  

• 237 слайд

  Сохтани рӯйхати рақамгузоришуда
  Дар панели Форматкунӣ тугмаи рақамгузориро зер кунед.
  Унсури якуми рӯйхатро ворид кунед.
  Тугмаи <Enter> ва ғайраро пахш кунед. Рақамҳо ба таври худкор пайдо мешаванд.
  Эҷоди рӯйхати нишонгузорӣ
  Дар панели асбобҳои Форматкунӣ дар тугмаи Маркерҳо пахш кунед.
  Унсури якуми рӯйхатро ворид кунед.
  Тугмаи <Enter> ва ғайраро пахш кунед. Нишонҳо ба таври худкор пайдо мешаванд.
  237
  

• 238 слайд

  Эҷоди рӯйхати бисёрсатҳа
  
  Дар менюи асосӣ Формат | Список-ро клик кунед.
  Дар равзанаи муколамае, ки пайдо мешавад, ҷадвали бисёрсатҳи (Многоуровневый)-ро интихоб кунед.
  Барои интихоб яке аз имконотро аз рӯйхат зер кунед.
  Унсури якуми рӯйхатро ворид кунед.
  Тугмаи <Enter> -ро пахш кунед.
  Барои гузаштан ба сатҳи оянда дар панели Форматкунӣ, тугмаи Increase Indent (Увеличить отступ)-ро зер кунед.
  Барои баргаштан ба сатҳи қаблӣ, тугмаи Коҳиш (Уменьшить отступ)-ро пахш кунед.
  
  238
  

• 239 слайд

  Нусхабардории формат
  Порчаи матнро бо формати намуна интихоб кунед.
  Дар панели Форматкунӣ дар тугмаи Формат по образцу-ро пахш кунед.
  Нишонгари мушакро бо пахши тугмаи чапи матн ба он порчае, ки нусхабардорӣ мекунем, ҳаракат диҳед.
  Таҳрири рӯйхати бисёрсатҳа
  Рӯйхатро интихоб кунед.
  Дар менюи асосӣ Формат | Список-ро зер кунед.
  Дар равзанаи муколамае, ки пайдо мешавад, ҷадвали бисёрсатҳиро интихоб кунед.
  Тугмаи Изменить (Тағйир)-ро пахш кунед.
  Барои ҳар як сатҳ танзимотро ворид кунед.
  Тугмаи OK -ро пахш кунед.
  239
  

• 240 слайд

  Гузоштани формула
  1. Дар менюи асосӣ Вид | Вставка | Объект…-ро пахш кунед
  2. Дар равзанаи муколамаи Insert Object хати Microsoft Equation 3.0 -ро интихоб кунед.
  3. Дар панели асбобҳое, ки
  пайдо мешаванд
  
  
  
  маҷмӯи тугмаҳоро бо аломати дилхоҳ интихоб кунед.
  240
  

• 241 слайд

  Ҳамзамон тамошои қисмҳои гуногуни ҳуҷҷат
  Нишондиҳандаи мушро ба қисми болоии сатри ҳаракат дар "маркери stakeout (нишонгари бахшбандӣ)" интиқол диҳед.
  Тугмаи чапи мушро пахш кунед ва бе озод кардани он ба поён кашед.
  
  
  Ҷустуҷӯ ва иваз карданb матн
  Дар менюи асосӣ Правка | Заменить -ро пахш кунед.
  Матни ҷустуҷӯшавандаро ворид кунед.
  Матнеро, ки барои он матни ёфтшуда мехоҳед, ворид кунед
  иваз кардан.
  Гузоштани колонтитулҳо (сарсафҳо ва поварақҳо)
  1. Дар менюи асосӣ Вид | Колонтитулы.-ро зер кунед .
  2. Аз панели Колонтитулы, он чизеро, ки дар аввал ё охири ҳар як саҳифаи ҳуҷҷат ҷойгир карда мешавад, интихоб кунед.
  3. Закрыть (Пӯшидан)-ро пахш кунед.
  241
  

• 242 слайд

  Илова кардани панелҳои асбобҳо
  
  Дар менюи асосӣ Вид | Панели инструментов-ро зер кунед.
  Барои ишора кардани панели зарурӣ қуттии қайдро пахш кунед.
  
  Хориҷ кардани панели асбобҳо
  
  Дар менюи асосӣ Вид | Панели инструментов-ро зер кунед.
  Нишонии муқобили панели нолозимро бо пахш намудани тугмаи мушак аз нав танзим намоед.
  
  242
  

• 243 слайд

  243
  

• 244 слайд

  Мастери презентатсияҳо
  Истилоҳот ва мафҳумҳо
  Ҳуҷҷат, яъне. объекти коркарди маҳорати муаррифии PowerPoint файлест бо номи ихтиёри ва тавсифи ppt ё pps.
  Имконотҳои асосӣ :
  сохтани слайдҳо;
  Дар слайдҳо ворид кардани матн, тасвирҳо, видео ва садо;
  Сохтани эффектҳои аниматсия ва гузаришҳои слайд.
  
  Бо пахш кардани мушак ё пахш кардани тугмаи <PageDown> ба слайди навбатӣ гузаред, ба пахш кардани тугмаи <PageUp> ба слайди қаблӣ баргардед.
  Презентатсияро метавон "сиклӣ (ҳалқавӣ)" намоед яъне. ба намоиши доимӣ таъин кунед. Ин махсусан барои эҷоди реклама истифода мешавад.
  244
  

• 245 слайд

  Ба кор даровардани барномаи PowerPoint:
  барои оғози PowerPoint, ё тугмаи Пуск-ро пахш кунед ва аз зерменюи Барномаҳо PowerPoint-ро интихоб кунед ё тасвири PowerPoint-ро дар сатри Microsoft Office пахш кунед;
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Шумо инчунин метавонед PowerPoint-ро бо пахш кардани тугмаи дукаратаи тасвири ҳама гуна файли презентатсия, ки тамдиди .ppt дорад, оғоз кунед.
  245
  

• 246 слайд

  Сохтори равзанаи барнгомаи PowerPoint
  Сатри сарлавҳа
  Менюи асосӣ
  Панели асбобҳо
  (Tools)
  Сатри ҳолат
  Лавҳаи
  ҳаракаткунонӣ
  Хаткашҳо
  246
  

• 247 слайд

  Ворид намудани матн ба слайд
  1. Тугмаи Надпись -ро дар лавҳаи асбобҳои Рисование пахш кунед.
  2. Ҷойеро, ки дар слайд мехоҳед матн ворид кунед, пахш кунед.
  3. Матнро дар нишоние, ки пайдо мешавад, ворид кунед.
  
  Он чизе ки мо тағйир додан мехоҳем, аввал интихоб мекунем!
  Интиқол ва нусхабардории матн
  Матнро метавонед тавассути кашолакунии маконнигоҳдор бо мушак ҷойиваз кунонед..
  Нусхабардорӣ -ин ҳаракат ҳангоми зер карда нигоҳ доштани тугмаи <Ctrl> аст.
  
  Матни форматшавандаро бо муш интихоб кунед ё маконнигоҳдорандаро ду маротиба пахш кунед, дар ҳоле ки сояҳои сарҳади нишона ғафстар мешавад.
  2 . Яке аз тарзҳоро татбиқ кунед:
  Формат | Шрифт-ро дар менюи асосӣ пахш кунед;
  Панели Форматирование-ро истифода баред;
  
  Аз панели Рисование.истифода баред
  Қолаббандии (Форматкунии) матн
  247
  

• 248 слайд

  
  
  Расмкашӣ ва иҷрои амалҳо
  Тугмаи дорои шакли геометрӣ доштаро дар панели асбобҳои Рисование (Расмкашӣ) пахш кунед.
  Бо пахш карда нигоҳ доштани тугмаи тарафи чапи мушак андозаро ба воситаи мушак таъйин кунед.
  Тағйир додани заминаи слайд
  Дар менюи асосӣ Формат | Фон-ро зер кунед;
  Ё тугмаи рости слайдро зер кунед ва аз менюи контекстӣ
  Фон (Замина) -ро интихоб кунед.
  
  Гузоштани филм ва садо
  1. Дар менюи асосӣ Вставка | Кино и звук | Кино из файла (Звук
  из файла)-ро зер кунед;
  2. Каталоги дилхоҳро кушоед, файлро бо видео ё садо интихоб кунед ва OK-ро пахш кунед.
  248
  

• 249 слайд

  Ворид кардани тугмаҳои идоракунӣ
  Дар менюи асосӣ фармони Показ слайдов | Управляющие кнопки-ро пахш кунед.
  Тугмаи лозимиро интихоб кунед.
  Бо нишонгари мушак ҳангоми пахш кардани тугмаи чап андозаҳои онро дар слайд ишора кунед.
  Дар равзанаи муколамае, ки пайдо мешавад, слайд ё объекти дигареро интихоб кунед, ки ҳангоми пахши ин тугма гузариш ба он сурат мегирад.
  Тугмаро бо тугмаи рости мушак пахш кунед.
  Аз менюи контекстӣ сатри Формат автофигуры-ро интихоб кунед.
  Дар равзанаи муколама ранги тугмаро интихоб кунед.
  Ҷойгиркунии гиперпайвандҳо аз ҳама гуна объектҳо
  Объектро интихоб кунед.
  Онро бо тугмаи рости мушак пахш кунед.
  Аз менюи контекстӣ сатри Настройка действия (танзимоти амал)-ро интихоб кунед.
  Дар равзанаи муколамае, ки пайдо мешавад, слайд, файлеро интихоб кунед, ки дар он гузариш хангоми пахш кардани объект ба амал меояд.
  
  
  249
  

• 250 слайд

  
  
  Ҷойгиркунии слайдҳо ва танзими гузариш
  Барои мураттаб кардан ё танзим кардани гузаришҳои слайд, тугмаи Режим сортировщика слайдов (Низоми ҷудокунандаи слайд)-ро пахш кунед.
  Барои тағйир додани тартиби слайдҳо слайдҳоро тавассути кашолакунӣ ва партофтан иваз кунед.
  Барои нусхабардории слайдҳо ҳангоми кашолакунӣ, тугмаи <Ctrl>-ро пахш кунед.
  Барои танзими гузаришҳои слайд, тугмаи ро пахш кунед .
  Танзимоти аниматсия
  Объектро дар слайд интихоб кунед (матн, расм, видео ё садо).
  Тугмаи Танзимоти аниматсияро дар панели асбобҳои эффектҳои аниматсия пахш кунед.
  Дар қуттии муколамаи кушодашуда эффектро интихоб кунед.
  250
  

• 251 слайд

  
  4. Танзимотҳоро дар ин равзана тавассути пахш кардан, масалан, дар ҷадвали Время (Вақт) ва интихоби низоми автоматии фаъол кардани аниматсия дар вацти додашударо интихоб кунед.
  251
  

• 252 слайд

  252
  

• 253 слайд

  Ҷадвалҳои электронӣ
  Истилоҳот ва мафҳумҳо
  Ҳуҷҷат, яъне объекти коркарди Excel файлест, ки номи ихтиёри ва васеъшавии (тавсифи) xls дорад. Дар истилоҳоти Excel, чунин файл китоби корӣ номида мешавад. Ҳар як файл аз 1 то 255 ҷадвали электрониро дар бар мегирад, ки ҳар яки онҳоро варақаи корӣ меноманд. Ҳар як варақ 1048576 сатр ва 16384 сутун дорад. Сатрҳо бо ададҳои бутун рақамгузорӣ карда мешаванд ва сутунҳо бо ҳарфҳои алифбои лотинӣ рақамгузорӣ карда мешаванд. Дар чорроҳаи сутун ва сатр унсури асосии сохтории ҷадвал - ячейка ҷойгир аст. Шумо метавонед матн ё рақамҳоро дар ячейкаи фаъоле, ки курсор ҷойгир аст, ворид кунед.
  Бари сутун ва баландии сатрро тағйир додан мумкин аст.
  Суроға ё координатҳои ячейка аз нишонаи сутун ва рақами сатр иборат аст, масалан, A1, C20.
  Андозаи ҷадвал ба шумо имкон медиҳад, ки миқдори зиёди иттилоотро коркард кунед.
  253
  

• 254 слайд

  254
  

• 255 слайд

  Сохтори равзанаи Excel
  Менюи асоси
  Майдони кори
  Панели Tools (инструментҳо)
  Сатри сарлавҳа
  Сатри ҳолат
  Ячейка фаъол
  Сатри формула
  Майдони ном
  255
  

• 256 слайд

  Интихоби ҳуҷра (ячейка)
  Барои фаъол кардан ячейкаро пахш кунед.
  Барои интихоби диагонали ҳуҷраҳо ячекаи якумро пахш намуда ва ба таври диагоналӣ то ячейкаи лозимӣ кашед.
  Барои ҷудо намудани сатр ё сутун сарлавҳаи сатр ё сутунро пахш кунед.
  Барои интихоби ҳама ҳуҷраҳо тугмаи Выделить всё-ро (дар кунҷи чапи болоии варақ, дар болои сарлавҳаҳои сатр) пахш кунед .
  Кучиш дар варақаҳои корӣ
  Ҷадвали варақи лозимиро пахш кунед, то онро ба пеш оваред.
  Барои кучиш лавҳаи ҳаракаткунониро ба рост ва поёни варақи корӣ истифода баред.
  Калидҳои кучиш (<PageUp>, <PageDown> ва ғайра)-ро истифода баред .
  Барои гузаштан ба маконҳои мушаххас, фармони Перейти (Гузариш)-ро аз менюи Правка (Таҳрир) истифода баред.
  Тугмаи Интихобро дар равзанаи муколамаи Переход (Гузаштан) ба ҷузъҳои мушаххас (сабтҳо, формулаҳо ва ғ.) пайдо кунед.
  256
  

• 257 слайд

  Ворид кардани матн
  Ҳама аломатҳои аз рақамҳо фарқкунанда ҳамчун матн баррасӣ карда мешаванд.
  Шумо метавонед калиди Tab-ро барои ҳаракат дар байни ячейкаҳо дар диапазони интихобшуда истифода баред.
  Таҳрири матн
  Ячейкаи дорои матнро интихоб кунед.
  Матнро дар сатри формула иваз кунед.
  Тугмаи дохилкуниро дар сатри формула пахш кунед
  Барои бекор кардани тағйирот тугмаи бекоркуниро пахш кунед.
  Ворид кардан ва формат кардани рақамҳо
  Ҳар як вуруд, ки бо рақам, аломати асъор $, +, - оғоз мешавад ё қавси кушода рақам ҳисобида мешавад.
  Барои ворид кардани адад ба ячейкаҳое, ки ба диапазони лозими тааллуқ доранд, метавонед диапазонро интихоб кунед ва бо истифода аз тугмаи Tab дар байни ячейкаҳо кучиш кунед.
  Ворид кардани формулf
  Ҳамеша ворид кардани формулаҳоро бо аломати = оғоз карда мешавад.
  Бо истифода аз суроғаҳои ҳуҷраҳо ва операторҳо формулаҳо нависед.
  Воридкунии формуларо бо пахш кардани тугмаи <Enter> анҷом меёбад.
  257
  

• 258 слайд

  Намудҳои амалиёт :
  
  Арифметики
  + ҷамъ
  – тарҳ
  * зарб
  / тақсим
  ^ бадараҷабардорӣ
  Муқоиса
  = баробар
  > калон
  >= калон ё баробар
  < хурд
  <= хурд ё баробар
  
  Мантиқӣ
  AND мантиқӣ ва
  OR мантиқӣ ё ки
  
  NO мантиқӣ НЕ
  
  
  Суроғавӣ
  : диапазон
  
  
  Матнӣ
  & мутаҳидсозии сатрҳои матнӣ
  
  ! Ҳар як вуруд, ки бо рақам , $, +, -, ё ( оғоз мешавад,
  ҳамчун рақам ҳисоб карда мешавад
  258
  

• 259 слайд

  Нусхабардории формула
  
  Ҳуҷраеро, ки формула дорад, интихоб кунед.
  Нишонгари мушакро ба кунҷи рости поёни ҳуҷра гузаронед (он плюс сиёҳ мешавад).
  Нишонгари мушакро бо тугмаи чапи муш ба болои ячейкаҳое, ки формуларо ба онҳо нусхабардорӣ мекунем, кашед.
  
  Пайванди мутлақ - пайванд ба ячейкае, ки ҳангоми нусхабардорӣ тағйир намеёбад, ба монанди $A$1.
  Пайванди нисбӣ - пайванд ба ячейкае, ки ҳангоми нусхабардорӣ тағйир меёбад, ба монанди A1.
  Пайванди омехта - пайванд ба ячейкае, ки қисман мутлақ аст, масалан, $A1.
  
  259
  

• 260 слайд

  Паём дар бораи хатогиҳо
  
  Паём бо нишонаи # оғоз мешавад
  Хатогиҳои маъмул (умумӣ):
  
  #ДЕЛ/0! – тақсим ба 0 дар формула ёфт шуд;
  #ИМЯ? – номҳои ячейка (пайвандҳо) дорои аломатҳои нодуруст, масалан, ҳарфҳои русӣ мебошанд;
  #ЗНАЧ! – қиматҳои буҳургиҳои дар формула истифодашуда ба намуди онҳо мувофиқат намекунад, масалан, кӯшиши иҷрои амалҳои арифметикӣ дар маълумоти матнӣ анҷом дода мешавад;
  ##### – васеъгии ячейка барои нишон додани қимат дар он кофӣ васеъ нест;
  #Н/Д – дар формула пайванд ба ячейка нишон дода шудааст, аммо ин ячейка холӣ аст;
  #ЧИСЛО! – Функсия аргументи нодурустро истифода мебарад.
  260
  

• 261 слайд

  Сохтани диаграмма
  
  1. Маълумотеро, ки барои тарҳрезӣ дар ҷадвал лозим аст, интихоб кунед (агар маълумот дар диапазонҳои ҳамсоя ҷойгир бошад, тугмаи <Ctrl>-ро пахш карда нигоҳ доред).
  2. Тугмаи Мастери Диаграммаро пахш кунед.
  3. Дар равзанаи пайдошуда Навъи ва Намуди диаграмма -ро интихоб кунед.
  4. Дар куҷо ҷойгиршавии маълумотро интихоб кунед: дар сатрҳо ё сутунҳо.
  5. Ҷойгиршавии Легенда (шарҳҳо) ва намуди нишони маълумотро интихоб кунед.
  6. Ҷойгиршавии диаграммаро интихоб кунед (дар варақи алоҳида ё мавҷуда).
  Формат кардани майдони диаграмма
  
  Ҳамон тавре ки мо тасвирро ҳаракат медиҳем, тамоми майдони диаграммаро ҷой иваз кунонидан мумкин аст.
  Ҳар як қисми диаграммаро ҷудо (алоҳида) интихоб намуда таҳрир кардан мумкин аст.
  Бо пахш кардани тугмаи рости мушак ба ягон қисми диаграмма, метавонед аз менюи контекстӣ Формат рядов данных-ро интихоб кунед.
  Дар равзанаи муколамае, ки кушода мешавад, метавонед ранги сарҳад ва заминаро интихоб кунед, инчунин нишонии маълумот ва мавқеи қисмҳои диагаммаро таҳрир кунед.
  261
  

• 262 слайд

  262
  

• 263 слайд

  Қисми сахтафзор ва нармафзори СИ
  Кормандони
  ташкилот
  ё дигар СИ
  Вуруди маълумот
  Коркарди
  маълумот
  Баровардани
  маълумот
  Иртиботи баръакс
  Системаҳои иттилоотӣ
  263
  

• 264 слайд

  Сохтори СИ – маҷмӯи зерсистемаҳо:
  
  Таъмини Техникӣ
  Дастгирии Математикӣ
  Таъмини барномавӣ
  Дастгирии ҳуқуқӣ
  Дастгирии ташкилӣ
  Дастгирии Иттилоотӣ
  СИ
  Ҳадафи СИ-коркарди маълумот дар бораи объектҳои ҷаҳони воқеӣ.
  Вазифаи асосии конструктори СИ - интихоби объектҳо ва маълумоте, ки онҳоро тавсиф мекунанд.
  Объект -чизе, ки вуҷуд дорад ва хусусиятҳои хоси худро дорад.
  Маълумот - хусусиятҳои объектҳо.
  Манфиатҳо аз татбиқи СИ:
  ба даст овардани қарорҳои оқилона;
  озод кардани кормандон аз кори муқаррарӣ;
  таъмини эътимоднокии иттилоот;
  кам кардани арзиши аслии истехсоли мол ва хизматрасонй.
  264
  

• 265 слайд

  Системаҳои идоракунии пойгоҳи додаҳо Пойгоҳи додаҳо (ба маънои васеъ) -маҷмӯи маълумот дар бораи объектҳои муайян дар соҳаи мушаххас.
  Сохторсозӣ - ҷорӣ намудани созишномаҳо оид ба роҳҳои пешниҳоди маълумот.
  Пойгоҳи додаҳо -маҷмӯаи номбаршудаи маълумоти сохтории марбут ба як мавзӯи мушаххас.
  Системаи идоракунии пойгоҳи додаҳо (DBMS-СИПД) -маҷмӯи воситаҳои барномавӣ ва забонӣ барои сохтани базаҳои маълумотҳо, навсозии онҳо ва ташкили ҷустуҷӯи иттилооти зарурӣ дар онҳо.
  
  Марҳилаҳои технологияи умумӣ барои кор бо СИПД:
  1. Сохтани сохтори ҷадвали базаи маълумотҳо.
  2. Ворид кардан ва таҳрир кардани маълумот ба ҷадвалҳо:
  истифодаи ҷадвалҳо;
  бо истифода аз шаклҳои экран.
  3. Коркарди маълумот дар ҷадвалҳо (бо истифода аз дархостҳо):
  дархост-интихоб (барои интихоби маълумот);
  дархост-тағйир (тағйир додан, нест кардан, илова кардан).
  4. Баровардани маълумот аз базаи маълумот.
  265
  

• 266 слайд

  Ба кор даровардани барномаи Access:
  1. Тасвири Access -ро дар сатри Microsoft Office пхш кунед;
  ё тугмаи Пуск (Оғоз)ро пахш карда, аз зерменюи Барномаҳо Microsoft Access-ро интихоб кунед;;
  инчунин метавонед тавассути ду маротиба пахш кардани нишонаи ягон файли пойгоҳи додаҳо корро дар барномаи Access оғоз намоед.
  
  
  
  
  
  
  
  
  266
  

• 267 слайд

  СУБД ACCESS
  Истилоҳот ва мафҳумҳо
  СУБД - системаи идоракунии базаи (пойгоҳи) додаҳо. Ин номи як синфи тамоми маҳсулоти нармафзор аст, ки ба кор бо пойгоҳи додаҳо нигаронида шудааст.
  Варианти англисии ин дар намуди ихтисор DBMS (системаи идоракунии пойгоҳи додаҳо) мебошад.
  Пойгоҳи додаҳо дар Access -файлест, ки барои нигоҳ доштани маълумот дар бораи объектҳо дар DBMS истифода мешавад. Одатан барои як масъалаи мушаххаси барнома сохта мешавад.
  Унсурҳои асосии пойгоҳи додаҳо:
  ҷадвалҳо, формаҳо, дархостҳо, ҳисоботҳо дар равзанаи базаи маълумотҳо ҳамчун ҷадвалҳо пешниҳод карда мешаванд.
  267
  

• 268 слайд

  
  Шумо метавонед байни унсурҳои асосии базаи маълумот: ҷадвалҳо, формаҳо, дархостҳо ва равзанаи маълумотҳо тавассути пахш кардани тугмаи панели асбобҳои равзанаи барнома гузаред..
  268
  

• 269 слайд

  Ҷадвал - объекти асосии базаи маълумот, нигоҳдории иттилоот.
  
  269
  

• 270 слайд

  Ҷадвал аз майдонҳо (сутунҳо) ва сабтҳо (сатрҳо) иборат аст.
  270
  

• 271 слайд

  Дархост (интихоб) -воситаи интихоби маълумот аз як ё якчанд ҷадвалҳо мувофиқи шарти аз ҷониби корбар муайяншуда.
  Дархостҳо аз рӯи намуд гурӯҳбандӣ карда мешаванд..
  
  271
  

• 272 слайд

  Форма – воситаи намоиши додаҳо дар экран ва идоракунии онҳо, (як навъ формае, ки барои пур кардани маълумотҳо ба пойгоҳи додаҳо қулай аст). Барнома маълумоти дар форма воридшударо бо ҷадвал алоқаманд мекунад ва онро дар ҷадвал нигоҳ медорад.
  272
  

• 273 слайд

  Ҳисобот -воситаи намоиш додани маълумот ҳангоми чоп.
  273
  

• 274 слайд

  Майдони калидӣ -майдоне, ки қимати он барои ягона муайян кардани сабт дар ҷадвал истифода мешавад. Одатан рамзи рақамӣ.
  Калид - як ё якчанд майдонҳои калидӣ, ки барои муайян кардани сабтҳои ҷадвал ва ташкили муносибатҳои байни ҷадвалҳо имкон медиҳанд.
  Ҳисобкунак - майдоне, ки рақамҳои сабтҳои ҷадвалро дар бар мегирад.
  
  
  274
  

• 275 слайд

  Конструктор – низоми муайян кардани хосиятҳои объектҳои пойгоҳи додаҳо (ҷадвалҳо, дархостҳо, формаҳо, ҳисоботҳо ва ғ.).
  
  
  
  275
  

• 276 слайд

  Равзанаи ороишгари ҷадвал
  276
  

• 277 слайд

  Равзанаи ороишгари форма
  277
  

• 278 слайд

  Сохтани ҷадвали маълумот дар низоми ҷадвалҳо
  1. Интихоби фармони Вставка | Таблица.
  2. Пахш кардани сатри Режим таблицы (маълумот) ва баъд пахши тугмаи OK .
  3. Барои тағйир додани номҳои пешфарзии майдони умумӣ, Поле1, Поле2 ва ғ. ба дигар номҳо, имя поля (номи майдон)ро пахш кунед ва баъд Формат/переименовать столбец-ро пахш кунед ва номи навро нависед.
  4. Ҷадвалро пӯшед.
  
  278
  

• 279 слайд

  .
  Намудҳои маълумот
  Матнӣ - Рақамҳо, ҳарфҳо ва аломатҳоро дар бар мегирад (то 255 аломат).
  Майдони МЕМО (ёддошт) - матни ҳама гуна андоза.
  Рақамӣ - рақами оддӣ (на пул ва на сана).
  Сана/Вақт - сана ё вақт.
  Асъор - рақаме, ки формати асъор дорад.
  Ҳисобкунак - Access ба таври худкор рақамро ба ҳар як сабт илова мекунад.
  Мантиқӣ - ҷавоб ба саволи дуруст/дурӯғ.
  Майдони объекти OLE пайванд ба файли дигар аст.
  
  279
  

• 280 слайд

  .
  Ворид кардани объектҳо ба майдони OLE
  
  Барои ба яке аз майдонҳои ҷадвал дохил кардани объектҳои графикӣ, шумо бояд:
  1. Дар реҷаи тарҳрезӣ навъи мувофиқро барои ин майдон интихоб кунед.
  2. Дар реҷаи Ҷадвалҳо тугмаи рости мушакро пахш карда, аз менюи контекстӣ хати Иловаи объектро интихоб кунед.
  3. Дар равзанаи муколамаи Вставка объект командаи Аз файлро интихоб карда, рохи файли графикиро муайян кунед.
  4. Фармони Вставить-ро пахш кунед.
  
  Барои дидани тасвирҳо, шумо бояд Формаи ба ҷадвал мувофиқро кушоед ва агар Форма ҳанӯз сохта нашуда бошад, пас Формаро эҷод кунед.
  Объектҳо инчунин метавонанд бевосита ба Форма ворид карда шаванд.
  
  !
  !
  280
  

• 281 слайд

  Форматҳо
  Андозаи майдон - шумораи максималии аломатҳо.
  Формати майдон -рӯйхати овезоншавандаи форматҳое, ки метавонанд ба ин навъи майдон замима карда шаванд.
  Қимати пешфарз - ба таври худкор дар ҳамаи сабтҳои ин майдон пайдо мешавад.
  Шумораи аломатҳои даҳӣ - ба таври худкор намоиш дода мешавад.
  Барои дар ҷадвал ҳаракат кардан, "калидҳои фаври"-и зерин истифода мешаванд:
  <Tab> - гузариш ба майдони дигар;
  <Shift>+<Tab> – гузаштан ба майдони қаблӣ;
  <End> - ба майдони охирини сабт;
  <Home> - ба майдони якуми сабт;
  < > – ба ҳамон майдон дар сабти навбатӣ;
  < > – ба ҳамон майдони сабти қаблӣ;
  <Ctrl> +< > – ба ҳамон майдон дар сабти охирин;
  <Ctrl> +< > – ба ҳамон майдон дар сабти аввал;
  <Ctrl> + <End> - ба майдони охирини сабти охирин;
  <Ctrl> + <Home> - ба майдони аввал дар сабти аввал.
  281
  

• 282 слайд

  Намудҳои моделҳои пойгоҳи додаҳо
  Релясионалӣ (аз лотинии relatio - иртибот) аз як ё якчанд ҷадвалҳои дученакаи ба ҳам алоқаманд иборат аст.
  Хосиятҳои онҳо:
  сабтҳо метавонанд дар баъзе соҳаҳо қиматҳои якхела дошта бошанд, ба истиснои сабтҳои калидӣ;
  ҳар як вуруд дар майдони калидӣ қимати беназир дорад;
  якчанд ҷадвалҳо бо калидҳо алоқаманд карда мешаванд.
  Иерархӣ аз маҷмӯи унсурҳо иборат аст, ки бо тартиби тобеият ҷойгир шудаанд.
  Хосиятҳои онҳо:
  "дарахт"-и иерархӣ танҳо як қулла дорад;
  сатҳҳо, гиреҳҳо, пайвандҳо доранд («дарахт» ташкил медиҳанд);
  якчанд гиреҳҳои сатҳӣ танҳо ба як гиреҳи сатҳи баланд пайваст мешаванд;
  ҳар як сатҳ номи худро дорад.
  Шабакавӣ
  Хосиятҳои онҳо:
  Шабакаҳо, гиреҳҳо, пайвастҳо доранд;
  Алоқаҳои байни шабакаҳо озоданд, тобеияти қатъй вуҷуд надорад.
  282
  

• 283 слайд

  Роҳҳои ҷустуҷӯи маълумот
  Истифодаи фармонҳои Найти и Заменить (Ҷустуҷӯ ва Иваз). Ҳангоми кор бо сабтҳои инфиродӣ истифода бурдан қулай аст.
  Мураттабкунӣ (Сортировка). Барои осонтар дидан ва ҷустуҷӯ кардани рӯйхат тарҳбандии маълумотро дар экран тағйир диҳед.
  Истифодаи филтрҳо. Маҳдуд кардани рӯйхат барои нест кардани маълумоти нолозим.
  Истифодаи дархостҳо. Бо истифода аз меъёрҳои мураккаб филтр созед.
  Тартиб додани гузориш. Омодагӣ ба чопи сабтҳо ва майдонҳои дилхоҳ.
  Бо истифода аз фармони Найти (Ҷустуҷӯ)
  1. Гузариш ба низоми Таблицы (ҷадвал) ё низоми Формы (формаҳо).
  2. Майдони дорои маълумоти заруриро зер кунед.
  3. Фармони Правка | Найти… -ро пахш кунед ё Найти (Ҷустуҷӯ)-ро дар панели асбобҳо ва ё ки <Ctrl>+<F> -ро пахш кунед. Қуттии муколамаи Поиск (Ҷустуҷӯ) пайдо мешавад.
  4. Дар майдони вуруди намуна, матн ё рақамеро, ки мехоҳед пайдо кунед, нависед.
  5. Рӯйхати мувофиқатро васеъ кунед ва яке аз ҷузъҳоро интихоб кунед.
  6. Барои ҷустуҷӯ дар самти пас аз сабти ҷорӣ, рӯйхати Просмотр (Намоиш)-ро васеъ кунед ва дар он параметри Поён ё Болоро интихоб кунед.
  283
  

• 284 слайд

  (Ҳангоми пешфарз параметри Все (Ҳама) муқаррар аст.)
  7. Барои маҳдуд кардани ҷустуҷӯ, қуттиҳои қайдкуниро а) ба ҳарфҳои хурд, б) ба эътиборгирии формати майдон ё фақат майдони ҷорӣ фаъол кунед.
  8. Тугмаи Найти (Ҷустуҷӯ)-ро пахш кунед.
  9. Тугмаи "Ҷустуҷӯи оянда" -ро пахш кунед, то пайдоиши навбатии элементи додашударо дар матн пайдо кунед.
  Бо истифода аз фармони Заменить (Иваз кардан)
  1. Фармони Правка | Заменить...ё <Ctrl>+<H>-ро пахш кунед.
  Равзанаи муколамавии Иваз пайдо мешавад.
  2. Дар майдони вуруди намуна, матнеро, ки мехоҳед пайдо кунед, нависед.
  3. Дар майдони вуруди Иваз, матнеро, ки бо он иваз кардан мехоҳед, нависед.
  4. Дар пеши параметрҳои зарурӣ қуттиҳои қайдкуниро фаъол гардонед.
  5. Тугмаи Ҷустуҷӯи ояндаро пахш кунед.
  6. Тугмаи Иваз карданро пахш кунед.
  
  
  
  
  284
  

• 285 слайд

  Мурратабсозии (Сортировка ) маълумот
  1. Дилхоҳ ҷойи майдонро пахш кунед, ки дар он ҷо мехоҳед маълумотро навъбандӣ намоед.
  2. Дар панели асбобҳо тугмаи Сортировка по возрастанию ё Сортировка по убыванию-ро пахш кунед ё тугмаи рости мушакро дар сарлавҳаи майдон пахш кунед, то менюи контекстии бо майдонҳои ҷадвал алоқамандро намоиш диҳед. Дар менюи контекстӣ, Сортировка...-ро интихоб кунед.
  3. Барои баргаштан ба тартиби қаблии навъбандӣ, Нест кардани филтр -ро зер кунед.
  Истифодаи филтрҳо
  Намудҳои филтр:
  1. Филтр аз рӯи интихоб.
  2. Филтри муқаррарӣ.
  3. Филтри мукаммал.
  
  Филтр аз рӯи интихоб:
  1. Дар майдон як қиматеро пайдо кунед, ки бояд дар ҳамаи сабтҳои филтршуда мавҷуд бошад.
  2. Ин қиматро қайд кунед:
  дар маҷмӯъ, агар ба шумо лозим ояд, ки ҳамаи сабтҳоеро пайдо кунед, ки қимати майдон бо қимати интихобшуда шабеҳ аст;
  
  285
  

• 286 слайд

  қисми унсури майдон, аз аломати аввал сар карда, агар пайдо кардани ҳамаи сабтҳо лозим бошад, майдон бо қимати интихобшуда оғоз мешавад;
  қисми элементи майдон, аз аломати аввал сар карда, агар ҳамаи сабтҳоро дар он ҷое, ки майдон қимати таъкидшударо дар ҳама ҷо дарбар мегирад, пайдо кардан лозим бошад.
  3. Тугмаи Филтр аз рӯи интихобро дар панели асбобҳо ё Сабтҳо | пахш кунед Филтр | Филтр аз рӯи интихоб. Сабтҳо бо меъёрҳои интихобшуда пайдо мешаванд.
  Шумо метавонед сабтҳоеро, ки қимати таъкидшуда надоранд, филтр кунед.
  Барои ин, қимати интихобшударо бо тугмаи рости мушак зер кунед ва аз менюи контекстӣ "Хориҷ кардан қисми интихобшуда" -ро интихоб кунед.
  Филтри муқаррарӣ
  Филтри муқаррарӣ ба шумо имкон медиҳад, ки якбора якчанд шартҳои интихобро филтр кунед.
  1. Дар намуди ҷадвали маълумот ё намуди шаклҳо тугмаи Таҳрири Филтрро дар панели асбобҳо пахш кунед ё Сабтҳо | Филтр | Филтрро иваз кунед. Шакли холӣ бо як сатр барои навиштан пайдо мешавад.
  2. Майдонеро, ки барои он шарти интихоб кардан мехоҳед, клик кунед.
  Тирчае пайдо мешавад, ки рӯйхатро васеъ мекунад. Онро зер кунед ва қимати дилхоҳро дар рӯйхат қайд кунед. Шумо метавонед қиматро бевосита дар майдон чоп кунед.
  286
  

• 287 слайд

  
  
  3. Шартҳои зарурии интихобро дар майдонҳои гуногун ворид кунед.
  4. Агар хоҳед, ки шарти «или» ("ё") -ро муқаррар кунед, бояд ҷадвали «или»-ро дар поёни равзанаи Филтр пахш кунед ва дар форма критерияи дигарро ворид кунед ва ғайра.
  5. Пас аз ворид кардани шартҳои интихоб, тугмаи Apply Filter-(Применить Фильтр)-ро дар панели асбобҳо пахш кунед.
  Барои бекор кардани филтр, Записи | Удалить фильтр-ро интихоб кунед ё тугмаи Удалить фильтр-ро пахш кунед.
  
  Сабтҳои филтршуда ҳамчун дархост
  
  1. Филтрро дар равзанаи филтри муқаррарӣ ё равзанаи филтри мукаммал намоиш диҳед.
  2. Фармони Файл | Сохранить как (запрос)-ро интихоб кунед ё тугмаи Сохранить-ро дар панели асбобҳо пахш кунед.
  3. Номи дархости навро чоп кунед.
  
  287
  

• 288 слайд

  Сохтани дархост
  Дархост як роҳи навъбандӣ ва истифодаи филтр мебошад.
  Дархостҳо метавонанд истифода шаванд:
  кадом майдонҳоро дидан мумкин аст;
  бо кадом тартиб майдонҳоро ҷойгир намудан;
  меъёрҳои филтр барои ҳар як майдон;
  навъбанди кардани ҳар як майдон.
  
  Сохтани дархости оддӣ бо ёрии мастер
  
  1. Пойгоҳи додаҳоро кушоед ва ҷадвали Запросы (пурсишҳо)-ро зер кунед.
  2. Тугмаи Создать (Сохтан)-ро пахш кунед.
  3. Дархости оддӣ ва тугмаи OK -ро пахш кунед. Аввалин равзанаи мастер пайдо мешавад.
  Сохтани дархости оддӣ .
  4. Аз рӯйхати афтанда Таблицы | Запросы-ро интихоб кунед , ки шумо мехоҳед майдонҳоро қайд кунед.
  5. Номи майдонро дар рӯйхати Майдонҳои дастрас зер кунед ва тугмаро пахш кунед, то майдонро ба рӯйхати Майдонҳои интихобшуда интиқол диҳед.
  Вақте ки шумо интихоби майдонҳои ҷадвалро ба итмом расондед, майдонҳоро барои ҷадвалҳои дигар интихоб кунед ва тугмаи Next -ро пахш кунед.
  6. Дар майдони вуруди матн Номи дархостро муайян кунед, унвони дархостро ворид кунед.
  7. Барои намоиш додани натиҷаҳои дархост тугмаи Готово-ро пахш кунед.
  
  288
  

• 289 слайд

  Ҳифз кардани дархост
  
  Ҳвнгоми сохтани дархост Access онро ба таври худкор захира мекунад.
  
  Барқарор кардани натиҷаҳои дархост
  
  1. Дар равзанаи пойгоҳи додаҳо, ҷадвали Дархостҳо -ро зер кунед.
  2. Дархостеро, ки мехоҳед дар экран намоиш диҳед, ду маротиба пахш кунед.
  (Маълумот бо тағйироти охирин дода мешавад.)
  
  Чопи натиҷаи дархост
  
  1. Боварӣ ҳосил кунед, ки равзанаи натиҷаҳои дархост фаъол аст.
  2. Фармони Файл | Печать-ро интихоб кунед ё <Ctrl>+<P>-ро пахш кунед.
  3. параметри чопи лозимро танзим кунед..
  
  
  289
  

• 290 слайд

  Сохтани ҳисоботи оддӣ
  Якчанд роҳҳо барои сохтани ҳисобот вуҷуд доранд. Соддатаринаш Автоотчёт (ҳисоботи худкор) ва мураккабтараш низоми Конструктора отчёта (тарҳрезии ҳисобот) мебошад.
  
  Истифодаи Автоотчёта
  1. Пойгоҳи додаҳоро кушоед, ки ҷадвал ё дархостеро, ки шумо мехоҳед дар бораи он ҳисобот диҳед.
  2. Ҷадвали Ҳисоботҳо дар равзанаи базаи маълумотҳо ва сипас тугмаи Создать -ро зер кунед. Равзанаи муколамавии ҳисоботи нав пайдо мешавад.
  3. Дар пуекти Автоотчёт: Сутун ё Автоҳисобот: лентаро зер кунед.
  4. Дар рӯйхати афтанда дар поёни қуттии муколама ҷадвал ё дархостеро интихоб кунед, ки мо мехоҳем барои он ҳисобот дошта бошем.
  5. Тугмаи OK -ро пахш кунед. Пешнамоиши чоп гузоришеро намоиш медиҳад, ки шумо метавонед барои чоп фиристед.
  Агар шумо бояд ҳисоботро дар якчанд ҷадвал тартиб диҳед, аввал барои онҳо дархост тартиб дода мешавад ва ҳисобот барои ин дархост тартиб дода мешавад.
  Истифодаи мастери ҳисобот
  Пойгоҳи додаҳоро кушоед, ки ҷадвал ё дархостеро, ки шумо мехоҳед дар бораи он ҳисобот диҳед.
  Ҷадвали Ҳисоботҳо дар равзанаи базаи маълумотҳо ва сипас тугмаи Создать -ро пахш кунед. Равзанаи муколамавии Новый отчёт пайдо мешавад.
  !
  290
  

• 291 слайд

  3. Мастери ҳисобот - ро зер кунед ва OK ро пахш кунед, Мастер отчётов оғоз мешавад.
  4. Дар рӯйхати афтанда дар поёни қуттии муколама ҷадвал ё дархостеро интихоб кунед, ки мо мехоҳем барои он ҳисобот дошта бошем.
  5. Майдонеро дар рӯйхати Майдонҳои дастрас зер кунед ва тугмаро пахш кунед, то майдонро ба рӯйхати Майдонҳои интихобшуда интиқол диҳед. Ҳар қадар, майдоне, ки лозим бошад ҳамон қадар такрор кунед.
  6. Дар рӯйхати Таблицы | Запросы -ро Ҷадвал ё дархости дигарро интихоб кунед ва қадами 5-ро такрор кунед. Пас тугмаи Next-ро пахш кунед.
  7. Барои гурӯҳбандии сабтҳо аз рӯи яке аз майдонҳои алоҳида, майдонро пахш кунед ва тугмаро пахш кунед. Шумо метавонед сатҳҳои гурӯҳбандии сершуморро бо нишон додани онҳо бо тартибе, ки бояд истифода шаванд, интихоб кунед. Пас тугмаи Next -ро пахш кунед.
  8. Пас аз гурӯҳбандӣ, рӯйхати афтандаро васеъ кунед, майдонеро, ки аз рӯи он шумо мехоҳед ҷудо кунед, интихоб кунед ва тугмаи Next -ро пахш кунед.
  9. Дар қуттии муколамавии навбатӣ намуди тарҳбандиро дар қисмати Макет интихоб кунед.
  10. Тамоюлро интихоб кунед: альбомную ё книжную.
  11. Дар қуттии муколамавии навбатӣ сабки гузоришро интихоб кунед. Баъдан зер кунед.
  12. Дар майдони вуруди матн номи гузоришро ворид кунед . Тугмаи Готово-ро пахш кунед.
  
  
  291
  

• 292 слайд

  Сохтани идоракунӣ дар форма
  Ҳангоми таҳрири форма дар намуди Конструктор (тарҳрезӣ), қуттии асбобҳо ба таври худкор дар равзанаи тарҳрезӣ пайдо мешавад. Элементҳоро ба форма илова кардан мумкин аст, то кор бо форма осонтар шавад. Агар ин панел мавҷуд набошад, Вид | Панель элементов-ро интихоб кунед.
  Сохтани тугмаҳои идоракунӣ
  Сохтани майдонҳо бо руӯхати овезашаванда
  292
  

• 293 слайд

  293
  

• 294 слайд

  Мақсад ва таснифоти шабакаҳои компютерӣ
  Истеҳсоли муосир суръати баланди коркарди иттилоот, шаклҳои мусоиди нигоҳдорӣ ва интиқоли онро талаб мекунад. Бо ин мақсадҳо шабакаҳои компютерӣ таъсис дода мешаванд.
  
  Шабакаҳои компютерӣ (Шабакаҳои ҳисобкунӣ) – маҷмӯи компютерҳое, ки тавассути каналҳои алоқа ба як системаи ягона пайваст мешаванд.
  
  Муштариёни шабака - объектҳое, ки иттилоотро тавлид ё истеъмол мекунанд.
  Муштариёни шабака метавонанд компютерҳои инфиродӣ, комплексҳои компютерӣ, роботҳои саноатӣ, мошинҳои CNC ва ғайра бошанд. Ҳар як муштарии шабака ба истгоҳ пайваст аст
  Стансия (Истгоҳ) -таҷҳизоте, ки вазифаҳои марбут ба интиқол ва қабули иттилоотро иҷро мекунад
  
  Маҷмӯи абонентҳо ва стансияҳо системаи абонентӣ мебошад.
  Барои ташкили ҳамкории муштариён воситаи интиқоли физикӣ лозим аст.
  Воситаи интиқоли физикӣ - хатҳои алоқа ё фазое, ки дар он сигналҳои барқӣ ва таҷҳизоти интиқоли маълумот паҳн мешаванд .
  Шабакаи коммуникатсионӣ дар асоси муҳити интиқоли физикӣ сохта мешавад. Ҳамин тариқ, шабакаи компютерӣ маҷмӯи системаҳои абонентӣ ва шабакаи коммуникатсионӣ мебошад.
  
  
  
  
  
  
  ...
  
  
  Шабакаи коммуникатсионӣ
  Системаи
  Абонентии 1
  Системаи
  Абонентии 2
  Системаи
  Абонентии N
  Системаи
  Абонентии 3
  294
  

• 295 слайд

  Вобаста аз ҷойгиршавии ҳудудии системаҳои абонентӣ, шабакаҳои иттилоотиро ба 3 синфи асосӣ тақсим кардан мумкин аст:
  шабакаҳои глобалӣ;
  шабакаҳои минтақавӣ;
  шабакаҳои маҳаллӣ.
  
  Шабакаи глобалӣ (ҷаҳонӣ) муштариёнеро, ки дар кишварҳои гуногун, дар қитъаҳои гуногун ҷойгиранд, муттаҳид мекунад. Муносибати байни муштариёни чунин шабака метавонад дар асоси хатҳои телефонӣ, радиоалоқа ва системаҳои алоқаи моҳвораӣ сурат гирад. Шабакаҳои глобалии компютерӣ масъалаи муттаҳид кардани захираҳои иттилоотии тамоми инсоният ва ташкили дастрасӣ ба ин захираҳоро ҳал хоҳанд кард.
  Шабакаи минтақавӣ муштариёнеро муттаҳид мекунад, ки дар масофаи хеле дур аз ҳамдигар дар дохили як шаҳри калон, як ноҳияи иқтисодӣ, кишвари алоҳида ҷойгиранд. Масофаи муқаррарии байни абонентҳо даҳҳо то садҳо километр аст.
  Шабакаи локалӣ (LAN) муштариёнеро муттаҳид мекунад, ки дар як минтақаи хурд ҷойгиранд, одатан на бештар аз 2-2,5 км.
  Иерархияи Шабакаҳои компютерӣ :
  
  LAN
  шабакаҳои
  глобалӣ
  шабакаҳои
  минтақавӣ
  LAN
  LAN
  LAN
  LAN
  шабакаҳои
  минтақавӣ
  295
  

• 296 слайд

  Қисмҳои асосии шабакаи алоқа:
  интиқолдиҳанда;
  қабулкунанда;
  паёмҳо (маълумоти рақамии формати муайян: файли пойгоҳи додаҳо, ҷадвал, посух ба дархост, матн ё тасвир);
  воситаҳои интиқол (муҳити интиқоли физикӣ ва таҷҳизоти махсусе, ки интиқоли паёмҳоро таъмин мекунад).
  Барои тавсифи раванди мубодилаи паёмҳо дар шабакаи компютерӣ тавассути каналҳои алоқа мафҳумҳои зерин истифода мешаванд:
  низоми интиқол;
  рамзи интиқол;
  навъи синхронизатсия.
  
  Се намуди интиқол вуҷуд дорад:
  симплекс - яъне. интиқоли маълумот танҳо дар як самт;
  Ҳолати нимдуплекс - интиқоли алтернативии иттилоот, вақте ки манбаъ ва қабулкунанда пай дар пай иваз мешаванд;
  низоми дуплекс - интиқол ва қабули яквақтаи паёмҳо.
  
  Барои интиқоли маълумот кодҳои махсус истифода мешаванд. Рамзи маъмултарин барои интиқоли иттилоот тавассути каналҳои алоқа рамзи ASCII мебошад, ки барои мубодилаи иттилоот тақрибан дар тамоми ҷаҳон қабул шудааст.
  Равандҳои интиқол ва қабули интиқол дар шабакаҳои компютерӣ метавонанд ба фосилаҳои муайяни вақт алоқаманд бошанд. Як раванд метавонад танҳо пас аз гирифтани маълумот аз раванди дигар оғоз шавад. Чунин равандҳо синхронӣ мебошанд. Агар чунин ҳатмӣ вуҷуд надошта бошад, пас равандҳо асинхронӣ мебошанд.
  Синхронизатсияи маълумот ҳамоҳангсозии равандҳои гуногун дар вақт аст..
  
  296
  

• 297 слайд

  Средства передачи
  Барои таъмини интиқоли информатсия аз компютер ба муҳити коммуникатсионӣ сигналҳои интерфейси дохилии компютерро бо параметрҳои сигналҳои тавассути каналҳои алоқа интиқолшаванда ҳамоҳанг кардан лозим аст. Таҷҳизоти техникӣ, ки вазифаҳои пайвасткунии компютерро бо каналҳои алоқа иҷро мекунанд, адаптерҳо ё адаптерҳои шабакавӣ номида мешаванд.
  Воситаи интиқоли физикӣ.
  Он дар LAN бо се намуди кабелҳо муаррифӣ мешавад:
  ҷуфти печида аз ду сими изолятсияшуда иборат аст, ки ба ҳам печида шудаанд;
  печонидани симҳо таъсири майдонҳои электромагнитии берунаро коҳиш медиҳад
  сигналҳои интиқолшуда; арзонтарин навъи кабел, суръати интиқоли иттилоот 0,25–1 Мбит/с;
  
  кабели коаксиалӣ бо мустаҳкамии баланди механикӣ, иммунитети садо тавсиф карда мешавад ва суръати интиқоли иттилоотро 10-50 Мбит / с таъмин мекунад; (Истилоҳи коаксиалӣ аз тарҳи ноқили дохилӣ ва берунӣ (экран), ки як меҳвар доранд, бармеояд.)
  
  
  ноқили берунӣ
  Изолятсия
  Рӯйпуши муҳофизатӣ
  Ноқили дохилӣ
  297
  

• 298 слайд

  кабели оптоволоконь (сими нахи оптикӣ ) воситаи беҳтарини интиқол мебошад, ба он майдонҳои электромагнитӣ таъсир намерасонанд, суръати интиқоли иттилоот зиёда аз 50 Мбит / с аст..
  
  Рӯйпуши муҳофизатӣ
  Руйпӯши шишагӣ
  нахи оптикӣ
  298
  

• 299 слайд

  Шабакаҳои маҳаллӣ
  Шабакаи локалӣ - маҷмӯи серверҳо ва истгоҳҳои корӣ.
  Сервер - компютере, ки ба шабака пайваст аст ва ба корбаронаш хидматҳои муайян мерасонад.
  Истгоҳи корӣ компютери фардӣ мебошад, ки ба шабака пайваст аст, ки тавассути он корбар ба захираҳои он дастрасӣ пайдо мекунад.
  Системаҳои иттилоотие, ки дар асоси шабакаҳои компютерӣ сохта шудаанд, ҳалли масъалаҳои зеринро таъмин мекунанд: нигоҳдории маълумот, коркарди додаҳо, ташкили дастрасии корбарон ба маълумот, интиқоли маълумот ва натиҷаҳои коркарди маълумот ба истифодабарандагон.
  Коркарди маълумот дар шабакаҳои компютерӣ байни ду объект тақсим карда мешавад: муштарӣ ва сервер.
  Мизоҷ ин масъала, истгоҳи корӣ ё корбари шабакаи компютерӣ мебошад.
  Ҳангоми коркарди додаҳо муштарӣ метавонад ба сервер барои иҷрои раванди мураккаб, хондан аз файл, ҷустуҷӯи маълумот дар базаи маълумот ва ғайра дархост пешниҳод кунад.
  Меъмории муштарӣ-серверро ҳам дар шабакаҳои локалии шарикона ва ҳам дар шабакаҳои дорои сервери махсус истифода бурдан мумкин аст.
  Шабакаи шарикона - маркази ягонаи идоракунии ҳамкории стансияҳои корӣ ва дастгоҳи ягонаи нигоҳдории маълумот надорад. Системаи оператсионии шабака дар тамоми истгоҳҳои корӣ тақсим карда мешавад. Ҳар як истгоҳи шабакавӣ метавонад ҳамчун муштарӣ ва сервер амал кунад. Он метавонад ба дархостҳои дигар истгоҳҳои корӣ хизмат расонад ва дархостҳои хидматии худро ба шабака ирсол кунад. Корбари шабака метавонад ба ҳама дастгоҳҳои ба дигар истгоҳҳо (дискҳо, принтерҳо) пайвастшуда дастрасӣ пайдо кунад.
  
  
  
  299
  

• 300 слайд

  Афзалиятҳои шабакаҳои шарикона:
  
  камхарҷ;
  эътимоднокии баланд.
  
  Камбудиҳои шабакаҳои шарикона:
  
  вобастагии самараи кор ба шумораи станцияхо;
  мураккабии таъмини ҳифзи иттилоот;
  душворихои навсозӣ ва иваз кардани нармафзори истгоҳҳо.
  
  Шабакаи дорои сервери ҷудошуда - дар он яке аз компютерҳо вазифаҳои нигоҳдории маълумотро, ки барои истифода аз ҷониби ҳама истгоҳҳои корӣ, идоракунии ҳамкории байни истгоҳҳои корӣ ва як қатор функсияҳои хидматрасонӣ таъйин гардидааст, иҷро мекунад. Чунин компютер сервер аст. Муошират тавассути сервер сурат мегирад.
  
  
  Афзалиятҳои шабакаҳо бо сервери махсус ҷудошуда:
  
  системаи боэътимоди амнияти иттилоотӣ;
  суръати баланд;
  набудани маҳдудият дар шумораи стансияҳои корӣ;
  осонии идоракунӣ дар муқоиса бо шабакаҳои шарикона.
  
  Камбудиҳои шабакаҳои дорои сервери махсус ҷудошуда:
  
  арзиши баландтар, зеро шумо бояд як компютерро барои сервер ҷудо кунед;
  дар муқоиса бо шабакаҳои шарикона чандирияти камтар.
  300
  

• 301 слайд

  301
  

• 302 слайд

  
  Роутер (масирёб- маршрутизатор) дастгоҳест, ки шабакаҳои намудҳои гуногунро мепайвандад, аммо як системаи амалиётиро истифода мебарад.
  Роутер роҳи беҳтарини интиқоли паёмро ба муштарии шабака интихоб мекунад, иттилооти аз он гузаштаро филтр мекунад ва танҳо маълумотеро, ки ба яке аз шабакаҳо ирсол шудааст, мефиристад.
  Роутерҳо аз ҷиҳати сохторӣ дар шакли лавҳаҳое амалӣ карда мешаванд, ки дар компютерҳо насб карда мешаванд.
  Шабакаи глобалии интернет
  Сохтори интернет
  Ин шабакаест, ки шабакаҳои алоҳидаро мепайвандад. Навъи компютер ва системаи оператсионии он муҳим нест. Ҳуҷайраҳои асосии Интернет шабакаҳои маҳаллӣ мебошанд.
  Хусусияти муҳими Интернет дар он аст, ки бо муттаҳид кардани шабакаҳои гуногун ҳеҷ гуна иерархия эҷод намекунад, ҳама компютерҳо баробаранд.
  
  302
  

• 303 слайд

  Системаи суроғаи интернетӣ
  
  Суроғаҳои истгоҳҳо бояд талаботи махсус дошта бошанд. Суроға бояд дар формате бошад, ки имкон медиҳад, ки он ба таври худкор коркард шавад ва дорои баъзе маълумот дар бораи соҳиби он бошад.
  Роҳи маъмултарини пайвастшавӣ ба Интернет пайвасти IP мебошад: доимӣ (тавассути хати ҷудокардашуда) ё сеансӣ (тавассути хати рақамӣ). IP маънои Протоколи Интернетро дорад. Барои пайваст шудан, шумо бояд аввал пайваст эҷод кунед. Барои ин барномаи «Мой компьютер»-ро, ки нишони (ярлик)-и он дар мизи корӣ ҷойгир аст, ба кор дароред ва «Удаленный доступ к сети» -ро интихоб кунед. Пас Пайвастшавӣ нав-ро интихоб кунед.
  
  
  303
  

• 304 слайд

  Навъи модеми дар компютер насбшударо интихоб карда, рақами телефони компютери (сервереро), ки ба он пайваст шудаед, ворид кунед.
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Пас аз сохтани Пайвастшавӣ, шумо бояд Хосиятҳои онро бо пахши тугмаи рости мушак дар ҷадвали пайваст кушоед, Навъи серверро интихоб кунед ва протоколи TCP/IP-ро (Transmission Control Protocol/Internet Protocol, ки маънои Протоколи идоракунии интиқол / протоколи байнишабакавиро дорад) танзим кунед.
  304
  

• 305 слайд

  Барои компютер 2 суроға муқаррар карда шудааст: суроғаи рақамии IP ва суроғаи домен. Онҳо баробаранд. Якум барои коркард дар компютер қулай аст, дуюм - барои қабули корбар.
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Рақамӣ дарозии 32 бит дорад. Барои роҳат, он ба 4 блоки 8 бит тақсим шудааст, ки онҳоро дар шакли даҳӣ навиштан мумкин аст. 2 блок - суроғаи шабака, 1 блок - суроғаи зершабака, 1 блок - суроғаи компютер. Масалан, 210.101.2.230. Аммо чунин суроғаҳо барои одамон номувофиқанд, аз ин рӯ системаи мувозии (паралели) суроғаҳои рамзӣ вуҷуд дорад.
  305
  

• 306 слайд

  Системаи суроғаҳои интернетӣ доменҳои аз ҷониби минтақаҳои ҷуғрофӣ ифодашударо қабул мекунад. Онҳо ном
  аз 2 ҳарф иборат доранд: Фаронса - fr, Канада - ca, Русия - ru. Инчунин доменҳо мавҷуданд, ки аз рӯи хусусиятҳои мавзӯӣ тақсим шудаанд, онҳо ихтисораи 3-ҳарфӣ доранд: муассисаҳои таълимӣ - edu, муассисаҳои давлатӣ - gov, тиҷоратӣ - com.
  Даҳҳо корбарон метавонанд дар як компютер сабти ном шаванд ва ҳар яки онҳо метавонанд суроғаи почтаи электронии худро дошта бошанд, ки аз номи корбар (ҷузъи инфиродии он) ва суроғаи интернетӣ, ки бо аломати @ ҷудо шудаанд (дар забони англисӣ "at" хонед ва дар русӣ ин аст). рамзи "саг" номида мешавад). Дар тарафи рост - суроғаи Интернет - ба host.subdomain.domain монанд аст.
  Дар байни хидматҳои иттилоотӣ чунин хидмат вуҷуд дорад, ба монанди пешниҳоди суроғаи почтаи электронӣ.
  Масалан, proxy.soros.spb.ru. Дар ин ҷо ру ба маънои Русия, spb маънои Санкт-Петербургро дорад. Ихтисораи DNS (Domain Name Service) маънои зеринро дорад: Хидмати номи домейн. Суроғаи домен, бар хилофи суроғаи рақамӣ, бо тартиби баръакс хонда мешавад. Аввал номи компютер, баъд номи шабака, ки дар он ҷойгир аст.
  306
  

• 307 слайд

  E-mail (e-mail - почтаи электронӣ)
  
  Вазифаҳои почтаи муқаррариро иҷро мекунад. Почтаи электронӣ метавонад ба ҷуз аз матн, файлҳои графикӣ ва садоӣ (замимаҳо) дошта бошад.
  Дар системаи оператсионии Windows, почтаи электронӣ тавассути барномаи Microsoft Outlook таъмин карда мешавад. Ин барнома вазифаҳои зеринро иҷро мекунад:
  омодасозии матн;
  хондан ва захира кардани мукотиба;
  нест кардани мукотиба;
  вуруди суроға;
  шарҳ додан ва фиристодани мукотиба;
  Ирсол ва вориди файлҳои дигар.
  Формати суроғаи почтаи электронӣ:
  номи корбар @ суроғаи мизбон
  307
  

• 308 слайд

  Чӣ тавр эҷод ва фиристодани паёми почтаи электронӣ
  Паём эҷод кунед
  1. Тугмаи Эҷоди паём (Создать сообщение)-ро дар панели асбобҳои равзанаи Microsoft Outlook пахш кунед.
  2. Шакли паёмро пур кунед.
  
  Чӣ тавр замимаро ба паём замима кардан мумкин аст
  1. Фармони Вставка-ро дар менюи асосии Microsoft Outlook пахш кунед.
  2. Аз меню зузоштани файл (Вложение файла)-ро интихоб кунед.
  3. Файли дилхоҳро интихоб кунед.
  4. Вуруд-ро пахш кунед.
  
  
  Фиристодани паём
  1. Дар панели асбобҳо
  тугмаи Отправить (Ирсол)-ро пахш кунед .
  
  308
  

• 309 слайд

  WORLD WIDE WEB (Шабакаи умумиҷаҳонӣ)
  
  Соли 1989 дар Лабораторияи аврупоии физикаи заррачаҳо (CERN, Швейтсария, Женева) Тим Бернерс-Ли
  технологияи ҳуҷҷатҳои гиперматнӣ - Шабакаи умумиҷаҳонии интернетро таҳия намуд, ки ба корбарон имкон медиҳад, ки ҳама гуна иттилооти дар Интернет ҷойгиршударо дар компютерҳои саросари ҷаҳон дастрас кунанд.
  www- яке аз маъмултарин хидматҳои интернетӣ.
  Ду хусусияти асосии он истифодаи гиперматн ва имконоти муштариён дар робита бо дигар барномаҳои интернетӣ мебошанд.
  Гиперматн – матне мебошад, ки дорои пайвандҳо бо дигар матнҳо, графикӣ, видео ё садо.
  Ҳама серверҳои WWW забони махсусеро бо номи HTML (Hypertext Markup Language) истифода мебаранд. Ҳуҷҷатҳои HTML файлҳои матнӣ мебошанд, ки дар онҳо фармонҳои махсус ҷойгир карда шудаанд.
  Шумо метавонед бо истифода аз барномаҳое мисли Notebook (муҳаррири оддии матн) ё ягон муҳаррири HTML саҳифаҳои шахсии худро эҷод кунед.
  
  309
  

• 310 слайд

  Интиқоли файлҳо бо истифода аз протоколи FTP
  
  FTP (Protocol Transfer File) барои интиқоли файлҳо байни системаҳои гуногуни амалиётӣ истифода мешавад.
  FTP-cервер – компютерест, ки дорои файлҳое мебошад, ки барои дастрасии умумӣ пешбинӣ шудаанд.
  TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol) - протоколи идоракунии интиқол/протоколи интернет аст, маҷмӯи протоколҳоест, ки Интернетро идора мекунанд ва тарзи интиқоли маълумотро байни компютерҳо муайян мекунанд.
  
  Бюллетеньҳои (Лавҳаҳои эълонҳои электронӣ) BBS
  Новобаста аз Интернет, хидматҳои хурди гуфтугӯӣ мавҷуданд, ки дастрасӣ ба BBS-ро таъмин мекунанд.
  
  BBS (System Bulletin Board System) - системаи тахтаҳои электронии эълонҳо.
  310
  

• 311 слайд

  Ҷустуҷӯ дар интернет
  Дар майдони вуруди системаи ҷустуҷӯӣ калимаи калидӣ ё якчанд калима ворид карда мешавад, ки дар байни онҳо аломатҳои зеринро ворид кардан мумкин аст:
  
  фосила ё & - аломати мантиқии and (ВА), (дар
  дар доираи пешниҳод);
  && - аломати мантиқии and (ВА), (дар дохили
  ҳуҷҷат);
  | – OR аломати мантиқии OR (Ё);
  ( ) – гурӯҳбандии калимаҳо;
  ~ оператори дуӣ аст and not (дар
  дар доираи пешниҳод);
  ~~ оператори дуӣ аст and not (дар
  дар дохили ҳуҷҷат)
  " " - ҷустуҷӯи ибора;
  + – мавҷудияти калима дар матн
  ҳатман;
  - - ҳуҷҷатҳое, ки дар он ҷо ин калима ба миён меояд хориҷ карда шаванд. Дар байни калима ва аломати плюс ё минус
  бояд фосила бошад.
  Мисолҳои системаҳои ҷустуҷӯӣ: rambler.ru, yandex.ru
  Майдони вориди системаи ҷустуҷӯӣ
  311
  

• 312 слайд

  Чӣ тавр зеркашӣ кардани маълумот
  
  Намунаҳои нусхабардорӣ
  
  Дар расм тугмаи рости мушакро пахш кунед.
  Аз менюи контекстӣ хати Сохранить как-ро интихоб кунед.
  Дар қуттии муколамаи Сохранение рисунка , директорияеро, ки мехоҳед ҳифз кунед, интихоб кунед.
  Тугмаи Сохранить -ро пахш кунед.
  
  
  Нусхабардории матн
  Матни нусхабардориро интихоб кунед.
  Матнро бо тугмаи рости мушак пахш кунед.
  Аз менюи контекстӣ хати Копировать-ро интихоб кунед.
  Муҳаррири матниро кушоед.
  Дар менюи асосии муҳаррир Правка | Вставить-ро пахш кунед.
  Пас аз часпондани матн аз буфер дар менюи асосии мухаррир фармони Файл | Сохранить как-ро пахш кунед.
  Файли матниро ба таври муқаррарӣ ҳифз кунед.
  
  
  
  
  312
  

• 313 слайд

  313
  

• 314 слайд

  Мундариҷа
  Истилоҳот ва мафҳумҳо
  Сохтори HTML-ҳуҷҷат
  Матн
  Фосилаҳо, рӯйхатҳо, ҷадвалҳо
  Ворид кардани графикҳо ва пайвандҳо
  Атрибутҳои (Хусусиятҳои) таҳрири матн
  Атрибутҳо барои рӯйхатҳо ва ҷадвалҳо
  Тикер (Сатри равон)
  Фон
  Кадрҳо (фреймҳо , чорчубаҳо)
  Тасвир - Харита
  Ҷойгиркунии видео ва садо
  314
  

• 315 слайд

  Истилоҳот ва мафҳумҳо
  WWW (Word Wide Web) - системаи навигатсионӣ, ҷустуҷӯ ва дастрасӣ ба мултимедиявӣ бо истифода аз абзорҳои гиперматн.
  
  Браузер - барнома барои дидани саҳифаҳои гиперматнии WWW.
  
  Гиперматн - матне, ки дорои пайвандҳо ба дигар матнҳо, графикӣ, видеоӣ ё садоӣ мебошад).
  
  HTML (Hypertext Markup Language) - забони аломатгузории гиперматн. Ҳуҷҷатҳои HTML файлҳои матнӣ мебошанд, ки дар онҳо фармонҳои махсус ҷойгир карда шудаанд.
  
  Тегҳо (tags) - фармонҳои забони HTML
  
  CGI (Common Gateway Interface ) - ин протокол барои иҷрои скриптҳо (сенарияҳо) дар серверҳо мебошад; дар навбати худ, серверҳо коркарди ниҳоиро иҷро мекунанд, ба монанди муошират бо пойгоҳи додаҳо тибқи дархост аз саҳифаи веб. Ҳама веб-серверҳои тиҷоратӣ скрипти CGI-ро дастгирӣ мекунанд. Скриптҳои CGI дар Perl навишта мешаванд, дар ҳоле ки барномаҳои CGI бо C++ ё дигар забонҳои тартибдодашуда навишта мешаванд.
  315
  

• 316 слайд

  Java- Забони барномасозии JavaSoft аз ҷиҳати синтаксисӣ ба C++ шабоҳат дорад, аммо он дорои маҳдудиятҳо ба монанди
  ҳамчун манъи истифодаи нишонаҳо.
  Барномаҳои веб метавонанд дар дохили системаи оператсионӣ ё веб-браузер ё дар дохили муҳити эмулятсионӣ бо номи Java Virtual Machine кор кунанд. Microsoft алтернативаи худро ба Java дар шакли ActiveX пешниҳод кард.
  ActiveX - Дар соли 1996, Microsoft ин номро ба ҷузъҳои нармафзори OCX (OLE Control Extension) дод, ки охирин тағйироти идоракунии VBX ё Visual Basic мебошад. Вақте ки ба ҳуҷҷатҳои HTML дохил карда мешаванд, ҷузъҳои ActiveX дар муштарӣ бор карда мешаванд. Дар айни замон, ActiveX танҳо дар муҳити Windows кор мекунад.
  JavaScript - забони оддии скриптест, ки аз ҷониби Netscape сохта шудааст. Рамзи JavaScript, ки ибтидо LiveScript ном дошт (ки ба забони Java-и Sun ҳеҷ иртиботе надорад) ба ҳуҷҷатҳои HTML дохил карда шудааст. Он бо VBScript-и Microsoft рақобат мекунад.
  316
  

• 317 слайд

  Cохтори HTML-ҳуҷҷат
  (бахшҳои асосӣ)
  <HTML>
  <HEAD>
  
  Маълумоти хидматӣ
  
  <TITLE>
  маълумот дар бораи номи саҳифа
  </TITLE>
  
  </HEAD>
  <BODY>
  <H1>
  Web ҳуҷҷат
  </H1>
  </BODY>
  </HTML>
  317
  

• 318 слайд

  Фармонҳо (тэгҳо (tags) )
  Навиштани матн
  <HN> – тағйир додани андозаи ҳарф
  </HN>
  N[1…6]
  
  <BR> – фармони сатри нав
  
  <P> – банди (Сарсатри) нав
  <Pre> – бидуни тағйир додани матни аслӣ
  </Pre>
  <HR> – хати уфуқӣ (горизонтали)
  
  <B> – шрифти ғафс
  </B>
  
  
  
  
  
  тег (барчасп)-ҳои ҷуфт
  318
  

• 319 слайд

  <I> – курсив (моилшакл)
  </I>
  
  <U> – зерхат кашидан
  </U>
  
  <EM> –ҷудокунӣ ( интихоб)
  </EM>
  
  <STRONG> – интихоби мукаммал
  </STRONG>
  
  <NOBR>
  – тамоми матнро, бе буридани он, дар як сатр нишон медиҳад
  </NOBR>
  
  
  
  
  
  
  319
  

• 320 слайд

  Фосилаҳо ва рӯйхатҳо
  <UL> – Фосила
  </UL> – Бозгашт
  
  <OL> – оғози рӯйхати рақамгузорӣ
  </OL> – охири рӯйхати рақамгузорӣ
  
  <LI> – унсури рақамгузорӣ ё рӯйхати бр нишона нишондодашуда
  <VL> Оғози рӯйхати бо аломат нишондодашуда
  </VL> –Охири рӯйхати бо аломат нишондодашуда
  
  
  
  320
  

• 321 слайд

  Ҷадвалҳо
  <TABLE> – Оғози ҷадвал
  </TABLE> – охири ҷадвал
  
  <CAPTION> – оғози сарлавҳаи ҷадвал
  </CAPTION> – Охири сарлавҳаи ҷадвал
  
  <TH> – сарлавҳаи сутун ё сатр
  </TH> – охири сарлавҳаи сутун ё сатр
  
  <TR> – Оғози сатр
  </TR> – охири сатр
  
  <TD> – Ибтидои сутун
  </TD> – Интиҳои сутун
  321
  

• 322 слайд

  Ворид кардани тасвири графикӣ
  <IMG SRC=“номи файл. тавсифдиҳандаи файл“> ворид кардани тасвир аз файл
  
  Ворид кардани пайвандҳои гиперматн
  
  <A HREF= “номи файл. тавсифдиҳандаи файл“>фаъол</A>
  матн
  пайванд ба дигар ҳуҷҷат ё файли HTML (садо ё клип)
  <A HREF= “# номи файл“>фаъол</A>
  матн
  пайванд ба нишона дар ҳуҷҷати HTML ҷорӣ
  
  
  322
  

• 323 слайд

  <A HREF= “номи файл. тавсифдиҳандаи файл #ном“>фаъол</A>
  матнт
  пайванд ба нишона дар ҳуҷҷати HTML-и дигар
  <A NAME= “ном“>фаъол</A>
  матн
  нишона барои ду навъи пайванди дар боло зикршуда
  <A HREF= “номи файл“><IMG SCR=“тасвири графикӣ“>активный
  </A>
  матн
  пайванд дар шакли тасвири графикӣ
  Аттрибутҳо (дар теги <BODY> истифода мешавад)
  LINK = “ранг“
  ранги пайвандеро, ки то ҳол истифода нашудааст, муайян мекунад
  VLINK = “ранг“
  ранги пайвандеро, ки аллакай пахш шудааст, муайян мекунад
  ALINK = “ранг“
  ранги пайвандро ҳангоми пахш кардан муайян мекунад
  323
  

• 324 слайд

  Атрибутҳо
  мукаммалкунандаи тегҳо, ба шумо имкон медиҳад, ки намуди зоҳирии қисми саҳифаро дар иҳотаи тегҳо тасвир кунед.
  LEFT
  ALIGN = RIGHT
  CENTER
  Ба шумо имкон медиҳад, ки матнро ба чап ва рост ё мутаносибан марказ ҳамоҳанг созед. Дар тегҳои <P>, <IMG> истифода мешавад.
  Барои намуна: <P ALIGN = CENTER>.
  
  LEFT
  CLEAR = RIGHT
  ALL
  Барои дар як нуқтаи муайян барқарор кардани интиқоли матн дар атрофи объект ба чап, рост ё мутаносибан бе ҳаракат истифода мешавад. Дар теги <BR> истифода мешавад.
  324
  

• 325 слайд

  
  BORDER = рақам бо пиксел
  
  Сарҳадро дар атрофи тасвир муайян мекунад. Бо теги <IMG> истифода мешавад.
  HSPACE = рақам бо пиксел
  VSPACE = рақам бо пиксел
  
  Ҷойгиркунии фосилаи уфуқӣ ва амудиро дар атрофи тасвир муайян мекунад. Бо теги <IMG> истифода мешавад.
  
  
  
  325
  

• 326 слайд

  Шрифтҳо
  <BIG> – калон кардани ҳуруфи матн нисбат ба ҳуруфи ҷорӣ
  </BIG>
  <SMALL> – хурд кардани ҳуруфи матн
  </SMALL>
  <FONT COLOR = номи ранг> – иваз намудани ранги матн
  red green
  black maroon (қирмизӣ)
  olive navy (синий)
  aqua (морской волны - ранги кабуди кабудтоб (обӣ)) purple (фиолетовый)teal (зеленовато-синий , кабуди сабзранг) lime (ранги оҳакӣ)
  fuchsia (ярко-малиновый- ранги арғувонии дурахшон) silver (серебристый)white yellow
  blue gray
  </FONT>
  
  326
  

• 327 слайд

  
  <FONT FACE = номи шрифт> – иваз кардани намуди ҳарф .
  Мисол: <FONT FACE = “Arial”>.
  
  </FONT>
  <FONT SIZE = андозаи шрифт> - ба шумо имкон медиҳад, ки андозаи шрифтро дар ин минтақа муқаррар кунед. Дар мобайни сатр истифода мешавад, зеро пас аз ба охир расидани амалаш сатрро ҷудо намекунад.ку.
  Мисол: <FONT SIZE = 7>.
  
  </FONT>
  
  327
  

• 328 слайд

  Атрибутҳои тэговҳо барои рӯйхатҳо (аломатгузорӣ ва рақамгузорӣ кардашуда)
  
  DISC
  TYPE = CIRCLE
  SQUARE
  Ба шумо имкон медиҳад, ки навъи маркерро дар ҷои ихтиёрии матн гузоред.
  Мисол:
  <UL TYPE = DISC>
  <LI> первый элемент списка
  <LI> второй элемент списка
  </UL>
  328
  

• 329 слайд

  
  TextForm
  AudioHome
  DINGBAT = FolderNext
  Disc drivePrevious
  Ба шумо имкон медиҳад, ки аломатҳои махсуси типографии тасвириро ҳамчун маркер дар рӯйхатҳо эҷод кунед.
  Мисол:
  <LI DINGBAT = “home”>
  11,2,3,...
  TYPE = A A,B,C,…
  a a,b,c,…
  I I,II,III,...
  Ба шумо имкон медиҳад, ки рақамҳо ва ҳарфҳоро ҳамчун аломат (маркер) истифода баред.
  329
  

• 330 слайд

  
  Мисол:
  <OL TYPE =A>
  
  SKIP = қимат
  Ба шумо имкон медиҳад, ки шумораи муайяни нуқтаҳои рақамгузориро дар мобайни рӯйхати рақамгузорӣ гузаред.
  Мисол:
  <LI SKIP = 4> – чор пункти ояндаро гузаред.
  
  START = қимат
  Барои нишон додани ҷойи оғози рӯйхати рақамгузорӣ дар навъи рақамгузорӣ истифода мешавад.
  Мисол :
  <OL TYPE =A START=5> –
  рақамгузорӣ бо ҳарфи Е оғоз мешавад ва минбаъд аз рӯи алифбо идома хоҳад ёфт.
  
  330
  

• 331 слайд

  
  Атрибутҳои тэгҳо для сохтани ҷадвал
  
  BORDER = паҳнои сарҳад
  Ба шумо имкон медиҳад, ки паҳнои сарҳади берунии ҷадвалро бо пиксел ё бо фоиз муқаррар кунед.
  Мисол:
  <TABLE BORDER = 8>
  CELLSPACING = паҳнои сарҳад
  Ба шумо имкон медиҳад, ки паҳнои канори пеши ҷадвалро бо пиксел ё бо% муқаррар кунед.
  Мисол:
  <TABLE CELLSPACING = 6>
  CELLPADDING = паҳноӣ
  Имкон медиҳад, ки паҳнои фазои холӣ байни таркиби ҳуҷра ва сарҳадҳои онро муқаррар кунед.
  Мисол:
  <TABLE CELLPADDING = 5>
  
  331
  

• 332 слайд

  
  
  COLSPAN = шумораи ҳуҷраҳо
  Имкон медиҳад, ки сатрро аз рӯи шумораи додашудаи ячейкаҳо дароз кунед (гӯё онҳоро якҷоя кунед).
  Мисол:
  <TD COLSPAN = 3>
  
  ROWSPAN = шумораи сатрҳо
  Имкон медиҳад, ки ячейкаро бо шумораи додаи сатр дароз кунед.
  Например:
  <TR ROWSPAN = 4>
  
  332
  

• 333 слайд

  Сатри равон (Тикер)
  <MARQUEE>
  </MARQUEE>
  Барои сохтани сатри равон истифода мешавад.
  
  TOP
  ALIGN = MIDDLE
  BOTTOM
  Имкон медиҳад, ки матнро дар боло, миёна ё поёни майдони нишона ҷойгир кунед.
  SCROLL гардиши даврӣ
  BEHAVIOR = SLIDE баромадан ва тавақуф
  ALTERNATE ҷаҳидан
  Барои муқаррар кардани ҳолати баромади сатр истифода мешавад.
  333
  

• 334 слайд

  BGCOLOR = номи ранг
  Барои муайян кардани ранги пасзаминаи сатри равон (тикер) истифода мешавад.
  
  DIRECTION = LEFT RIGHT
  Барои муайян кардани самти тикер истифода мешавад.
  
  n матн дар экран n маротиба мегузарад
  LOOP = INFINITE беохир (пешфарз)
  
  Барои муайян кардани такрори тикер истифода мешавад.
  
  WIDTH = бо пиксел ё бо % аз баландии экран
  Ба шумо имкон медиҳад, ки майдони сатри равонро дарозтар ё кӯтоҳтар кунед.
  
  
  334
  

• 335 слайд

  HEIGHT = баландии тикер бо пиксел ё бо % аз баландии экран.
  Ба шумо имкон медиҳад, ки майдони сатри равонро ғафс ё бориктар кунед.
  HSPACE = паҳнои бо пикселҳои ҳошияҳои чап ва рост байни майдони сатри равон ва матн ё графикаи атроф.
  VSPACE = андозаи абзорро бо пикселҳо дар боло ва поён аз сатри равон то матн ё графика.
  SCROLLAMOUNT = суръати ҳаракати матн [1…3000]
  
  <BLINK> – чашмак задани объект
  </BLINK>
  335
  

• 336 слайд

  Хусусиятҳои тағйир додани замина
  BGCOLOR = "ранг"
  Имкон медиҳад, ки ранги пасзаминаи саҳифаро, ки бо теги <BODY> истифода мешавад, тағйир диҳед.
  Мисол:
  <BODY BGCOLOR="BLACK">
  
  BACKGROUND = "номи файл"
  Имкон медиҳад, ки тасвирро ҳамчун замина аз файл истифода баред.
  BGPROPERTIES= FIXED
  Имкон медиҳад, ки "нишони обӣ" (заминае, ки бо матн ҳаракат намекунад) эҷод кунед.
  Мисол:
  <BODY BACKGROUND="CLOUD.GIF" BGPROPERTIES=FIXED>
  336
  

• 337 слайд

  Чорчубаҳо (frames) (имкон медиҳад, ки саҳифа ба равзанаҳои мустақил тақсим карда шавад)
  <FRAMESET>
  </FRAMESET>
  Имкон медиҳад, ки сохтори чаҳорчӯбаро насб кунед (саҳифаи дорои сохтори чаҳорчӯба теги <BODY>-ро дар бар намегирад).
  <FRAME >
  Имкон медиҳад, ки чаҳорчӯбаи алоҳидаро муайян кунед.
  Атрибутҳо
  ROWS = “паҳнои қисм,...”
  Имкон медиҳад, ки шумора ва андозаи сатрҳоро муайян кунед.
  Мисол:
  <FRAMESET ROWS =“100,300,100”>
  COLS = “паҳнои қисм,...”
  Имкон медиҳад, ки шумора ва андозаи сутрунҳоро муайян кунед.
  
  337
  

• 338 слайд

  НапримерМисол:
  <FRAMESET COLS =“25%,60%,15% ”>
  
  SRC = “номи файл”
  Имкон медиҳад, ки тасвир ё саҳифаро ба чаҳорчӯба гузоред.
  Мисол:
  <FRAME SRC =“cостав. html”>
  
  YES
  SCROLLING = NO
  AUTO
  Имкон медиҳад, ки хаткаши сатри ҳаракатро таъин кунед.
  
  MARGINWIDTH = “қимат”
  MARGINHIGHT = “қимат”
  Имкон медиҳад, ки сарҳади дохилии чаҳорчӯбаро муқаррар кунед.
  338
  

• 339 слайд

  Атрибутҳои чаҳорчӯбаи кадр
  BORDER = адад
  YES
  FRAMEBORDER = NO
  
  BORDERCOLOR = “ранг”
  NAME = “ном”
  Имкон медиҳад, ки номи кадрро таъин кунед.
  Мисол:
  <FRAME SRC=“СОСТАВ.html” NAME =“MAIN”>
  -имя кадра файли муайяншударо ба кадр бор мекунад
  -blank файлро ба равзана беном бор мекунадTARGET = -self ба равзанае, ки аз он даъват шудааст, бор мекунад
  -parent ба кадри калон
  -top дар равзанаи нав, нобуд кардани саҳифаи чаҳорчӯба
  Барои пайвандҳо дар чаҳорчӯба истифода мешавад.
  
  339
  

• 340 слайд

  Мисол:
  <A HREF = “ГАЗЕТА.html” TARGET =“MAIN ”> ТЕКСТ </A> NORESIZE
  тағйир додани структураи кадрхоро манъ мекунад.
  Пайваст кардани файли аудио
  <BGSOUND SRC =“номи файл”>
  n
  LOOP = INFINITE
  Мисол:
  <BGSOUND SRC=“BLIP.WAV”>
  Пайваст кардани видеофайл
  <IMG DYNSRC =“номи файл”>
  n
  LOOP = INFINITE
  340
  

• 341 слайд

  Кортҳо
  Инҳо чунин тасвирҳо ҳастанд, ки баъзе қисмҳои онҳо бо пайвандҳо пайвастанд ва имкон медиҳанд, ки гузаришро анҷом диҳед.
  <MAP>
  </MAP>
  Имкон медиҳад, ки харитаро муайян кунед. Дар дохили он, минтақаҳои харита бо истифода аз унсурҳои AREA муайян карда мешаванд ва номи харита бо истифода аз атрибути name муайян карда мешавад..
  name=“ном”
  
  <AREA>
  Ҳар як минтақаи харита бояд унсури AREA -и худро дошта бошад, ки бояд атрибутеро дар бар гирад, ки пайвандро муайян мекунад :
  HREF=“нишонии пайванд”
  
  341
  

• 342 слайд

  Хусусиятҳое, ки шакли минтақаро дар харита муайян мекунанд
  rect (x,y)(x1,y1)
  Shape = poly (x,y)(x1,y1) ...
  circle (x,y),r
  point(x,y)
  
  Coords = “ , , , ,…”
  usemap –номи харитаро муайян мекунад; ин ном мувофиқи қимати атрибутҳои мувофиқ, ки харитаро муайян мекунанд, муқаррар карда мешавад
  usemap = “#ном”
  alt – атрибут барои гузоштани матне, ки тасвири харитаро иваз мекунад, ихтиёрӣ аст
  alt = “Матни роҳнамоӣ”
  342
  

• 343 слайд

  Маводи илова
  Мисол:
  <MAP NAME =“#karta1”>
  <AREA alt=“Переход к карте 1” shape =“circle” coords =“256,126,35”
  href =“#sts.htm”>
  </MAP>
  <IMG SRC=“MAP1.gif ” usemap=“#karta1” alt=“карта 1”>
  
  Web-редакторҳо:
  
  HotDog Professional Web Editor   http://www.sausage.com/ 
  webMASTER PRO http://www.filez.com
  Astound Dynamite   http://www.astoundinc.com
  Corel WEB.DESIGNER  http://www.corel.com/corelweb
  Macromedia Dreamweaver   http://www.filez.com
  343
  

• 344 слайд

  344
  

• 345 слайд

  Зеҳни сунъӣ - як системаи нармафзорест, ки ба тафаккури инсон дар компютер тақлид мекунад.
  Мақсадҳо – натиҷаи ниҳоӣ, ки фаъолияти равонии шахс ба он равона карда мешавад.
  Интеллект - маҷмӯи далелҳо ва роҳҳои татбиқи онҳо барои расидан ба ҳадаф (қоидаҳо) мебошад.
  Механизми соддагардонӣ - интихоби далелҳо ва қоидаҳо барои ноил шудан астмаксадхо.
  Муҳаррики хулосабарорӣ - раванди фикрро тавассути қабули хулосаҳо дар асоси қоидаҳои интихобкардаи муҳаррики соддагардонӣ ва тавлиди далелҳои наве, ки ба дониши шахс илова карда мешаванд, анҷом медиҳад.
  Силсилаи баръакси мулоҳиза - равандест, ки дар он хулоса барои дарёфти далелҳо барои тасдиқи он истифода мешавад.
  345
  

• 346 слайд

  Таъриф
  мақсадҳо
  Муайян
  кардани
  равиши қарор
  Унсурҳои системаи интеллекти сунъӣ
  Муайян
  кардани
  омилҳо
  Гирифтани
  маълумот
  Муваффақияти
  ҳадафҳо тавассути
  механизми
  натиҷа
  Гирифтани омилҳои нав аз натиҷа бо максадхои тасдиқ
  346
  

• 347 слайд

  Дониш - маҷмӯи иттилооти мушаххас ва умумӣ дар бораи соҳаи муайяни фаъолият ё қисми олами атроф.
  Пойгоҳи дониш - маҷмӯи маълумот (фактҳо) ва қоидаҳоинатиҷагирӣ, ки дар хотираи компютер нигоҳ дошта мешавад.
  Намудҳои қоидаҳои хулосабарорӣ: қоидаҳои муайян кардани мафҳумҳо, қоидаҳои қабули қарор, қоидаҳои ҳалли масъала, қоидаҳои рафтор ва ғ.
  Доираи мафҳум - маҷмӯи ашё ё падидаҳо, ки ба ин консепсия мувофиқат мекунад.
  Мундариҷаи мафҳум - маҷмӯи аломатҳоест, ки объектҳои ба ин мафҳум мувофиқро аз дигар объектҳо фарқ мекунанд.
  Муайян кардани мафхум - мачмуи хусусиятхое, ки мазмуни мафхумро тавсиф мекунанд.
  Системаи мафҳумҳо - маҷмӯи мафҳумҳое, ки объектҳои соҳаи предметро тавсиф мекунанд.
  347
  

• 348 слайд

  Аломат - хусусияти мантиқии объект, раванд.
  Тавсиф - хусусиятест, ки дорои маҷмӯи арзишҳои фарқкунанда.
  Имкониятҳои асосии маҳзани дониш:
  Ҷустуҷӯи ҷавоб ба саволҳои мураккаб;
  коркарди мантиқии маълумот;
  моделсозии раванди қабули қарор;
  навсозӣ ва ворид намудани маълумоти иловагӣ;
  баровардани иттилоот дар шакли забони табиӣ;
  ба вуҷуд овардани базахои нави (секцияхои) дониш.
  Барои мукоиса
  Хусусиятҳои асосии пойгоҳи додаҳо:
  ҷустуҷӯ ва ҷудо кардани маълумот;
  навсозӣ ва ворид кардани маълумот;
  таҳия ва баровардани ҳисоботҳо;
  ташкили базахои нав (ҷадвалҳо);
  азнавташкилдиҳии маълумот.
  348