Презентация урока на тему "Звукодорожательные слова"

• 1 слайд

  
  
  
  
  Тақырыбы: Еліктеуіш сөздің түрлері
  

• 2 слайд

  Сабақтың мақсаты:
  Білімділік: еліктеу сөздің мағыналық түрлерін біледі. Еліктеуіш сөздерді өмірде қолдана алатын болады.
  Дамытушылық: Оқушылар еліктеу сөздер мен бейнелеуіш сөздердің айырмашылықтарын, ортақ белгілерін түсінеді. Еліктеуіш сөздерді өмірде қолдана алатын боламыз. , сөздік қорын байытамыз, ауызекі сөйлеу тілдерін қалыптастырамыз
  Тәрбиелік: Оқушыларды дұрыс сөйлеуге, әдептілікке дағдыландыру
  

• 3 слайд

  Сабақтың барысы:
  1.Ұйымдастыру кезеңі
  2.Үй тапсырмасын тексеру
  3. Жаңа материалдарды түсіндіру
  4. Оқушыларды бағалау
  5.Үйге тапсырма беру
  

• 4 слайд

  Жаңа материалдарды түсіндіру:
  1.Еліктеу сөздер – айналадағы әр түрлі құбылыстардың дыбыстарына, қимыл әрекеттеріне еліктеумен немесе олардың бейнелерімен байланысты туған сөздер.
  Мысалы: тырс етті, былш етті, шорт сынды, дүңк етті, қолп ете қалды т.б
  
  Еліктеу сөздердің басқа сөз таптарынан өзіндік ерекшеліктері бар. Біріншіден, бұл сөздер айналадағы құбылыстардың әр түрлі дыбыстарынан есту арқылы және түрлі қимылдарына еліктеуден туған. Мысалы олар: қаңғұр - күңгір, тасыр – тұсыр бүгжең – бүгжең, далаң – дұлаң т.б. әр түрлі қимыл, іс - әрекетке, құбылысқа еліктеуді білдіреді. Сондықтан да олар еліктеу сөздер деп аталады.
  
  Еліктеу сөздер мағынасына қарай, айналадағы әр түрлі дыбысқа, жеке қимылға, іс - әрекетке еліктеуді білдіруіне байланысты еліктеуіш сөздер және бейнелеуіш сөздер болып екіге бөлінеді
  Табиғаттағы заттардың қозғалуы, бір – бірімен қақтығысуы, соғылуы сияқты алуан түрлі қимыл, әрекеттердің нәтижесінде әр түрлі дыбыстар пайда болады. Сол дыбыстарға еліктеу арқылы пайда болған сөздер еліктеуіш сөздер деп аталады.
  
  Еліктеуіш сөздер қайталанып та, қосарланып та жұмсалады. Ондайдакөмекші етістікпен тіркесіп, онымен бір қызметте немесе жеке тұрып қимылдың амалын білдіреді. Мысалы: Тырс - тырс етті, сарт етті, арс – арс етеді, пыр – пыр етті т.б.
  Мысалы: Өтеді ауыздығын қарш – қарш шайнап. (Жамбыл) Ырғалып қарға қарқ етті, ірмішік жерге салп етті. (Абай)
  Еліктеуіш сөздер көбінесе көмекші етістікпен ( көбінесе ет көмекші етістігімен) тіркесіп жұмсалады. Мысалы: сарт етті, қыңқ етпеді, саңқ етті, топ етті т.б.
  

• 5 слайд

  2. Бейнелеуіш сөздер
  Табиғаттағы заттардың қозғалысын, күйін көру арқылы сипаттайтын, бейнелейтін сөздер.
  Мысалы: Кенеттен шыққан дауысқа Ботагөз «ә» деуге үлгермей, жүрісін кілт тоқтатып, жалт қарады. (Сәбит Мұқанов)
  Берілген мысалдардағы кілт сөзі бірден, тез тоқтауды, жалт сөзі шапшаң бұрылып қарауды білдіріп тұр.
  Бейнелеуіш сөздер көмекші етістікпен (көбінесе ет көмекші етістігімен) тіркесіп жұмсалады. Мысалы: жалп ете түсті, жалт қарады, қалт етті, ербең етті қайқаң етті, сылаң етіп шыға келді, тыржың етті т.б. ейнелеуіш сөздер қайталанып, қосарланып, көмекші етістікпен тіркесіп жұмсалады. Мысалы: жалт – жұлт, маң – маң, Бүгжең – бүгжең жүрді, қиқаң – қиқаң етті т.б.
  

• 6 слайд

  ІІ. «Артық білім кітапта»
  300 – жаттығу
  Еліктеуіш сөздердің қай сөзбен тіркесіп тұрғанын көрсетіңдер, мағынасын ажыратыңдар
  

• 7 слайд

  ІV. «Сөз ойла, тез ойла»
  Елең -
  Арбаң -
  Тарсыл -
  сарт -
  Абыр -
  Мәре -
  Шарт -
  Жалт -
  
  

• 8 слайд

  Суретке қарап, еліктеуіш сөздеді қатыстрып, үш сөйлем құраңдар
  

• 9 слайд

  Сызба кесте,
  Білім - “5”-те
  

• 10 слайд

  VІ. Жаңа сабақты қорыту
  1.Еліктеу сөз дегеніміз не?
  2.Мағынасына қарай еліктеу сөз нешеге бөлінеді?
  3.Бейнелеуіш сөз дегеніміз не?
  4.Еліктеуіш сөзді қалай түсінесің?
  5.Абай атамыздың бірыңғай еліктеуіш сөзге құрылған «Жаз»өлеңін жатқа айту
  

• 11 слайд

  Үйге тапсырма
  Бүгінгі өткен тақырып бойынша ережелерді жаттап алыңдар және еліктеу сөздерді қатыстыра отырып, көктем мезгілін суреттеу арқылы ойтолғау жазу
  

• 12 слайд

  Сабақ аяқталды
  
  Сау болыңыздар!