Рабочая программа по балкарской литературе

1. Пояснительная записка

« Малкъар литература» (Родная (балкарская) литература) 9класс

     Рабочая программа « Малкъар литература» (Родная (балкарская) литература) 9класс разработана в соответствии с требованиями Федерального компонента государственного образовательного стандарта на основе следующих нормативно-правовых и инструктивно-методических материалов:

- Федеральный закон РФ «Об образовании в Российской Федерации» от 29 декабря 2012 года № 273-ФЗ;

- Приказ Министерства образования РФ от 05.03.2004 №1089 «Об утверждении федерального компонента государственных образовательных стандартов начального общего, основного общего и среднего общего (полного) образования» (с учетом изменений, внесенных приказом Минобрнауки России 31.01.2012г. №69) для классов, не перешедших на ФГОС общего образования;

- Приказ Министерства образования и науки Российской Федерации от 31.03.2014 г. № 253 «Об утверждении федерального перечня учебников, рекомендуемых к использованию при реализации имеющих государственную аккредитацию образовательных программ начального общего, основного общего и среднего общего образования» (с учетом внесенных изменений от 08.06.2015 г. №576, 28.12.2015г. №1529, 26.01.2016 г. №38, 05.07.2017г №629);

- Положение о порядке разработки, рассмотрения и утверждения рабочих программ учебных предметов МКОУ «СОШ» с.п. Кичмалка;

- Основная образовательная программа ООО МКОУ «СОШ» с.п. Кичмалка.

Содержание данной рабочей программы составлено на основе примерная образовательная программа поучебному предмету «Малкъар тил» (Балкарский язык (родной)) для 5-9 классов

Учебно методический комплект:

  «Малкъар адабият» 9 кл. Созаев Б.Т. – хрестоматия, Нальчик «Эльбрус» 2011г.; Тѐппеев А.М., учебник Нальчик «Эльбрус» 2014г. + Рабочая тетрадь Кучмезова Р.И. Нальчик «Эльбрус» 2013 г.

Место предмета в учебном плане:в 9 классе программа рассчитана на один учебный год, 68 часов в год, 2 часа в неделю

 Цели и задачи курса:

- воспитание духовно развитой личности, готовой к самопознанию и самосовершенствованию, формирование гуманистического мировоззрения, чувства патриотизма, любви и уважения к родной литературе и ценностям национальной культуры;

- развитие представлений о специфике родной литературы в ряду других искусств, культуры читательского восприятия художественного текста, понимания авторской позиции, эстетических и творческих способностей учащихся, читательских интересов, устной и письменной речи учащихся;

- освоение текстов художественных произведений в единстве содержания и формы, основных историко-литературных сведений и совершенствование умений подробного, выборочного, сжатого пересказа от другого лица; подготовка к самостоятельному эстетическому восприятию и анализу художественного произведения.

Задачи: 1) обогащение духовно-нравственного опыта и расширение эстетического кругозора учащихся;

 2) формирование грамотного читателя; умение отличать художественный текст от других типов текстов, целостное восприятие и понимание литературного произведения;

3) становление нравственной, духовно свободной личностью.

2. Требования к знаниям, умениям и навыкам учащихся

ученики должны знать - образную природу словесного искусства;

- содержание изученных литературных произведений;

 - основные закономерности историко-литературного процесса и черты литературных направлений;

 уметь: -воспроизводить содержание литературного произведения;

 - анализировать и интерпретировать художественное произведение, используя сведения по истории литературы; анализировать эпизод (сцену) изученного произведения;

 - соотносить художественную литературу с общественной жизнью; раскрывать конкретно-историческое и общечеловеческое содержание изученных литературных произведений;

- определять род и жанр произведения;

- выявлять авторскую позицию;

- выразительно читать изученные произведения (или их фрагменты), соблюдая нормы литературного произношения;

 - аргументировано формулировать своѐ отношение к прочитанному произведению.

3. Содержание программы

« Малкъар литература» (Родная (балкарская) литература) 9 класс

Малкъар адабиятны тарыхы(9с).

Бурун заманладан башлап, бюгюнлеге дери халкъланы жашаулары литературада ачыкълана келгени. Ол ачыкъланыуну жолларын тюрлендирген политика, мюлк-ырысхы сылтаула. Литератураны айныуунда халкъ, миллет сезимни айныууну магъанасы.

XVIII ёмюрде жазма литератураны белгилери. Къара-Муса. Къара-Мусаны чыгъармаларында буруннгу малкъарлыланы жашау жетишимлерини суратланыуу. XIX ёмюрню экинчи жарымында Малкъарда жамауат-политика эм жарыкъландырыу ишлени айныулары. Малкъар халкъны жарыкъландырыучуларыны жашаугъа кёз къарамлары, француз эм Россияны жарыкъландырыучу философлары бла байламлыкълары. Жашауну тюрлендирир муратда айнытхан программаларыны энчилиги.

Орусбийланы Исмайылны, Орусбийланы Наурузну, Орусбийланы Сафар-Алийни, Абайланы Мусосну, Абай-ланы Солтанбекни, Абайланы Ханифаны, Шаханланы Басиятны, Шакъманланы Фатиматны миллет культураны айнытыуда ишлери.

Абайланы Мусосну бла Шаханланы Баоиятны пуб­лицистика статьялары бла очерклери.

Малкъарлыланы жарыкълыкъгъа тартыуда, аланы культураларын сакълауда орус халкъны алчы адамлары С. Т. Танеевни, А. Балакиревни, М. Ковалевскийни, Н. Ярошевкону,

И. Ивантоковну, П. Остряковну, Тульчинскийни, Барановну ишлери.

Малкъар суратлау литератураны башланыуу. Мёчюланы Кязимни чыгъармачылыкъ  иши.

Литератураны теориясы. Суратлау сыфатны юсюнден ангыламны теренлеу.         

Малкъар адабият (47с).

 «Жаралы жугъутур», «Бузжигит», «Сары къошда», «Сагъыш», «Мен — Беккини жашы Кя­зим», «Ахырзаман дуния», «Къар жауады», «Атанг кел-ди...», «Аллах бизге...», «Бели иничке...», «Салам жаздым санга...», «Парийим», «Уучуну ёлюмю», «Жашны айыбын ата алыр», «Таукел этейик биз бюгюн», «Осуят

Поэтни жашау эм чыгъармачылыкъ жолу. Араб къыраллагъа жолоучулугъу. Ал чыгъармалары: «Сагъыш», «Мен — Беккини жашы Кязим», «Ахырзаман дуния», «Къар жауады». Жарлыланы эркинликлерин бла тенг-ликлерин къоруулагъан лирикасы. Назмуларыны насий-хат магъаналары.

Мёчюланы Кязим — сюймеклик лириканы бийик ус-тасы («Атанг келди...», «Аллах -бизге...», «Тели болуп...», «Бели иничке...», «Салам жаздым санга...»). Тиширыуну сыфатын ариулукъну белгисича ачыкълау. Кязимни сюймеклик лирикасыны шаркъ халкъланы лирикалары, философиялары бла байламлыгъы. Поэтни сюймеклик лирикасында тиширыуну сыфаты, аны тазалыкъны белгисича суратланыуу. Ол жаны бла поэтни дагъыстанлы поэтле Махмут, Къазакъ, Батырай бла байлам­лыгъы. Кязимни философия соруулагъа жууап излеп жазгъан, аланы магъаналарын ачыкълагъан назмулары: «Парийим», «Суу бойнунда ёсген тал терекчик», «Уучу­ну ёлюмю»). Поэтни диалектика байламлы кёз къарамыны теренлиги эм усталыкъны бийик шартлары.

Кязимни чыгъармачылыкъ ишинде поэма жанрны оруну. «Сары къошда», «Бузжигит». Поэмаланы къуралыулары эм жанр энчиликлери. «Жаралы жугъутур». Поэманы сюжет ызы, къуралыуу, чюйреликни теренлили. Поэманы жаз тиллилиги, жашау чюйреликлерин кёргюзтюрге болушхан белгилени шартлыкълары эм уста къу-ралыулары.

Кязимни 1920—1930 жыллада чыгъармачылыгъы. Аны битеу да миллет 1930 жыллада тохташхан мардалагъа табыныуу эм энчилиги. «Жашны айыбын ата алыр», «Таукел этейик биз бюгюн», «Осуят».

Литератураны теориясы. Чыгъармачылыкъ амал (метод) деген ангыламны баш илишанлары.

 Жангы жазманы башланыуу.

20- чы жылла. Жангы жашауну адабияты.(Шахмырзаланы С, Мёчюланы К., Отарланы С). Революцияны ниетине табыныулукъ эм чыгъармачылыкъ иш. Малкъарда жарыкъландырыу ишни аякъланыуу. Анга Энейланы М.., Шахмырзаланы С, Уллубашланы А, Хочуланы С, Этезланы О, Отарланы К. тири къатышыулары.

1930 жыллада индустриализация бла колхоз къурулушланы къыстаулукълары. 1934 жылда Жазыучуланы союзларыны къуралыуу. Жазыучуланы биринчи съездлери. Коммунист партияны ниетлери бла жазыучуланы байламлыкълары. Ол байламлыкъда коммунист партияны башчылыкъ этип, саясат сапариш бла эстетика марданы тохташыуу. Малкъар жазыучуланы битеу совет жазыучула бла бирге эстетика мардагъа бойсунуулары эм аны зараны. Заманнга кёре Къулийланы Къайсын бла Отарланы Керимни, Будайланы Азретни чыгъармачылыкъ жетишимлери.

Шахмырзаланы Саид(1с)

 «Къая къызы — къарылгьач», «Таулуну календары»

Поэтни жашау эм чыгьармачылыкъ жолу. Революциягъа, совет властьха, колхоз къурулушха табынып жазгъан назмулары. Бусагъатда алагъа кёз къарам.

Саидни 1957—1970 жыллада чыгъармачылыгъы. «Къая къызы — къарылгьач» деген назмуда малкъар халкъ сынагъан къыйынлыкъланы суратланыуу.

«Таулуну календары» делен назму къауумда халкъыбызны буруннгу заманда жашау болумларын ачыкълау. Назмуланы энчиликлери, этнография жаны бла малкъар культураны байыкъландырыуу.

Литератураны теориясы. Суратлау тил. Аны энчилиги, шартлары.

КЪАРАЧАЙ АДАБИЯТНЫ ТАРЫХ БЕТЛЕРИ(2с).

Семенланы Сымайыл.(1с).

«Минги тау»

Жашау эм чыгъармачылыкъ жолу. Сымайылны лирикасыны философия даражалыгъы, халкъ бла байламлыгъы. «Минги тау» деген назмусу.

Къаракетланы Исмайл (1с).

«Кавказ». Назмуну суратлау-тенглешдириу къудиретни уллулугъу. Жазыучуну Кавказ таулагъа сюймеклиги

Гуртуланы Берт. (5с).

«Чалгьычыла», «Жангы талисман

Бертни жашау эм чыгъармачылыкъ жолу. 1920—1930 жыллада лирикасыны баш темалары. Аланы за­ман бла байламлыгъы. «Жангы талисман» романы.Чюйрелигини энчилиги. Романны сыфатла къаууму. Иб-рахимни сыфаты. Аны къадары. Заманны илишанларына кёре Бертни жазыучулукъ кишилиги.

Гуртуланы Бертни 1957—1980 жыллада чыгъарма­чылыгъы. Лирикасыны жумушакълыгъы эм насийхатлыгъы. «Чалгъычыла» деген поэма. Урунууну адамына махтау сёзю. Аны эпика кенглиги, тил байлыгъы.

Хочуланы Салих.(3с).

Мудах жаш», «Бу эки къабыр кимнидиле?», «Сафар бла революция»

Жашау эм чыгьармачылыкъ жолу. Салих малкъар литератураны мурдорун салгъанладан бириди деп айтдыргъан хапарлары. «Сафар бла революция» хапарда ачыкъланнган сыфатланы къауумлары бла тарых кертилик. Салихни дуниягъа къарамы эм бусагъат заман.

Литератураны    теориясы.Жазыучуну чыгъармачылыкъ ишинде алчы ниетли магъаналары

Этезланы Омар(5с). «Къаяла унутмагъандыла», «Нарт къала»

Жазыучуну жашау эм чыгъармачылыкъ жолу. Этез­ланы Омар — поэт драматург, прозаик. Авторну колхоз, къурулушха, инсан урушха жораланнган чыгъармалары. «Къаяла унутмагъандыла». 1930 жыллада адабият болумла бла Омарны повести. Къара сёз бла жазылгъан чыгъармаланы ичинде аны оруну. Повестьни жигитлерини къаууму. Аланы къылыкъ даражалары. Ахматны бушуулу къадары, ниет тазалыгъы. Этезланы Омарны «Нарт къала» поэмасыны къадары. Поэманы тарых мурдору, ниет-суратлау магъанасы.

Литератураны      теориясы.  Роман, аны жанр энчилиги.

Будайланы Азрет(2с).

«Алгъын», «Телефон», «Мараучуну хапары»

Жашау эм эм чыгъармачылыкъ жолу,1930 жылланы политика къатылыгъы. Анга кёре поэтни суратлау эс­тетика излемлеринде жетишимлери бла кемчиликлери. «Алгъын» деген поэмасыны саясат сапариш бла чюйрелиги, суратлау бояулары. «Телефон» деген назмуну жангычылыгъы. «Мараучуну хапары». Поэманы фольк­лор бла байламлыгъы, тил шатыклыгъы эм байлыгъы

Кациланы Хабу(4с).

«Жер жулдузлары», «Бек ахшы, этербиз…», «Къонакълыкъ», «Тынчлыкъ эсенлик»

«Жер жулдузлары» повестьни тарых магъанасы. Жангы жашауну къалай ачыкъланнгны. Хабу- чам хапарланы устасы «Аланла, сизде уа не хапар?» деген жыйымдыкъдан.»Бек ахшы, этербиз…», «Тынчлыкъ, эсенлик» деген хапарлары     Залийханланы    Жанакъайыт. (1с).

Жазыучуну чыгъармачылыкъ жолу. «Бахсан жул­дузу» деген романы. Шуёхлукъ, биригиулюк теманы ачыкъланыуу. Жазыучуну суратлау энчилиги, тил байлыгъы. Тюз боюнлу жигитлени суратлау. Ол суратлауну эстетика мардалыкъ илишанлары. Бусагъат заман бла «Бахсан жулдузу».

Шауаланы Миналдан(1с).

«Сокъурну кёз жашы» Урушда тургъан къарындашлыкъ. Малкъар халкъны дуния бла байламлыгъы

Жашау эм чыгъармачылыкъ жолу. Сымайылны лирикасыны философия даражалыгъы, халкъ бла байламлыгъы. «Минги тау» деген назмусу.

Кёлден    билирге    т и й и ш л и    чыгъармала

Мёчюланы К. «Жаралы жугъутур» (поэманы устаз сайлагъан юзюгюн), «Салам жаздым санга», Шахмырзаланы С. «Къая къызы — къарылгъач» (юзюгюн), Гур-туланы Б. «Чалгъычыла» (устаз сайлагъан юзюгюн), Будайланы А. «Телефон», Къаракетланы И. «Кавказ» (юзюгюн), Семенланы С. «Минги тау», Этезланы О. «Къаяла  унутмагъандыла»   (устаз  сайлагъан   юзюгюн).

Чыгъармаланы барысын да окъургъа — 51 сагъат.

 Классдан тышында окъулгъанны сюзерге — 4 сагъат.

Байламлы тилни ёсдюрюуге— 4 сагъат.

IX классда литературадан   ишлени баш тюрлюлери

Суратлау чыгъарманы кесгин окъуу.

Аууздан айтырыгъыны эм жазып берлигини планын  къурай билирге.

Эпикалы чыгъарманы юзюклерин тинтип айта эм чыгъарма жаза билирге.

Кеси аллына окъугъан китабына, къарагъан кинофильмине, спектакльге, телебериуге    кесамат    сёз айта билирге

Классдан тышында окъургъа тийиншли чыгъармала

Мёчюланы Кязим «Тахир бла Зухра»

Гуртуланы Берт «Жангы талисман»

Эбзеланы Ш «Огъурлу»

Семенланы Исмайылны назмулары

4. Малкъар литературадан 9-чу классха календарно-тематика планла

	Чыгъармаланы барысында окъургъа-68 с Классдан тышында окъулгъанны сюзерге-4 с Байламлы тилни ёсдюрюрге 4с Кл. кёлденжаздырмала 6с.                          Юй кёлденжаздырма 2с.	Сагъат сан	Ётюллюк заман
			План		Факт
	Малкъар адабиятны тарыхын  (9с).
1	Халкъны жашауу бла суратлау адабият Къара-Муса «Учуп баргъан зурнукла».	1	06.09
2	«Артутай ёлгенде этилген кюй».	1	07.09
3	Халкъны жашауу бла суратлау адабият. Миллет айнымакълыкъ.Эркинлик, тенглик, сезимлери Кёлденжазма жазаргъа хазырланыу	1	13.09
4	Юй кёлденжазма «Ана тилим»	1	14.09
5	Суратлау адабиятны тили, усталыгъы ниети. Суратлау жорукъла	1	21.09
6	Халатла бла иш. Халкъны жарыкъландырыргъа жол салгъанла. Орусбийлары.	1	27.09
7	Абайланы Мисост	1	28.09
8	Абайланы Солтан-Бек	1	04.10
9	Абайланы Ханифа-Ханум		05.10
10	Шаханланы Басият	1	11.10
Малкъар адбият( 47с).
11	«Мен-Беккини жашы Кязим»	1	12.10
12	«Саъыш», «Къоншубуз»		18.10
13	Кёлденжазма  Жарыкъландырыучыла		19.10
14	«Атанг келди да гюрбежиге…» «Аллах бизге сюймеклик жазды…» Кязим-сюймеклик лирикасыны устасы		25.10
15	«Бирликниатасы ёлдю», «Дин къарындашлабыз биз…»		26.10
16	«Мусаны къатлап, Тур таууна чыкъдым», «Тёреле, сурала кибик»		08.11
17	«Ичги сёз», «Ачыкъ сёз» Кязим бла Бёзюланы Чепелеу		09.11
18	«Акъны къарадан тюз айыра билген», «Игиликни аманлыкъдан айыргъан» Кязимни дуниялыкъ саъышлары.		15.11
19	«Биз – бу дунияны къонакълары», «Меккада эшитдим ууаз»		16.11
20	«Жашыма»		22.11
21	«Бызынгы къабырла»		23.11
22	Кёлденжазма «Кязимни сюймеклик лирикасы»		29.11
23	«Къарындашлыкъ»		30.11
24	«Ишчи элни уланлары», «Къашха ийнегиме» Жашау турмуш -назмулары
25	«Мен бир инсан», «Таукел этейик биз бюгюн»		06.12
26	«Жаралы халкъым», «Осуят» Уллу Ата журт уруш, кёчгюнчюлюк	1	07.12
27	Классдан тышында окъургъа «Тахир бла Зухра» Кязимни 1930 жыллада чыгъармалары «Жашыма», «Къарындашлыкъ», «Бызынгы къабырла»		13.12
28	Мёчюланы К.поэмалары. «Бузжигит».	1	14.12
29	Мёчюланы К.поэмалары. «Жаралы жугъутур»		20.12
30	Мёчюланы К.поэмалары. «Сары къошда»	1	21.12
31	Кёлденжазма. «Жаралы жугъутур» деген поэмада Хашимни сыфаты.	1	27.12
32	Халатла бла иш. Кязимни 1920-30-чу жыллада чыгъармачылыгъы. Уллу Ата журт уруш. Кёчгюнчюлюк	1	17.01
33	Жангы жазманы башланыуу. 20- чы жылла. Жангы жашауну адабияты.	1	18.01
34	30-чу жылла.		24.01
35	Кёлденжазма Мёчюланы Кязимни юсюнден	1	25.01
36	Шахмырзаланы С. «Таулуну календары»	1	31.01
37	Халатла бла иш. Классдан тышында окъургъа Семенланы И. «Анам».	1	01.02
38	Семенланы И. «Акътамакъ».		07.02
39	Къаракетланы И. «Кавказ».	1	08.02
40	Гуртуланы Берт чыгъармачылыкъ жолу. Жазыучуну 1920-1930-чу жыллада иши.	1	14.02
41	Гуртуланы Берт «Бекир»		15.02
42	Гуртуланы Берт «Бекир»		21.02
43	Классдан тышында окъургъа «Акъжелин».	1	22.02
44	Юй кёлденжаздырма «Тенгликни баш шартлары»	1	28.02
45	«Асиятны некяхы».	1	29.02
46	«Чалгъычыла».	1	06.03
47	Адабиятны теориясы. Адабият тил.		07.03
48	Хочуланы Салихни жашау эм чыгъармачылыкъ жолу.	1	20.03
49	Хочуланы Салих «Сафар бла революция».		13.03
50	Адабиятны теориясы Суратлау адабиятда баш жигитле аланы къылыкълары		14.03
51	«Бу эки къабыр кимнидиле?».	1	20.03
52	Адабиятны теориясы.  Жазыучуну  чыгъармачылыкъ ишинде алчы ниетлени магъаналары.		21.03
53	Этезланы Омарны жашау эм чыгъармачылыкъ жолу. «Къаяла унутмагъандыла».	1	03.04
54	«Къаяла унутмагъандыла». Ахматны сыфаты	1	04.04
55	«Къаяла унутмагъандыла».Темирбашны сыфаты	1	08.04
56	«Къаяла унутмагъандыла». Табийгъатны суратланыуу	1	10.04
57	Кёлденжазма «Урушну кюйю»		11.04
58	Этезланы О. «Нарт къала» поэмасыны къадары. Повестьни жанр энчилиги	1	17.04
59	Будайланы Азретни жашау эм чыгъармачылыкъ жолу. «Телефон».	1	18.04
60	«Мараучуну хапары» Поэманы фольклор бла байламлыгъы.	1	24.04
61	Кациланы Хабуну жашау эм чыгъармачылыкъ жолу. «Жер жулдузлары»	1	25.04
62	«Жер жулдузлары».	1	02.05
63	Кёлденжазма «Ана тилим»	1	08.05
64	«Бек ахшы, этербиз».  «Къонакълыкъ». «Тынчлыкъ, эсенлик».	1	15.05
65	Кациланы Хабу-чам хапарланы устасы. «Аланла-сизде уа не хапар?» Кёлденжазма жазаргъа хазырланыу	1	16.05
66	Халатла бла иш. Классдан тышында окъургъа Эбзеланы Ш. «Огъурлу»  Залийханланы Жанакъайытны жашау эм чыгъармачылыкъ жолу. «Басхан жулдузу»	1	22.05
67	Шауаланы Миналдан. Жазыучуну жашау эм чыгъармачылыкъ жолу. «Сокъурну кёз жашы».	1	23.05
68

Краткое описание документа:

1. Пояснительная записка

« Малкъар литература» (Родная (балкарская) литература) 9класс

Рабочая программа « Малкъар литература» (Родная (балкарская) литература) 9класс разработана в соответствии с требованиями Федерального компонента государственного образовательного стандарта на основе следующих нормативно-правовых и инструктивно-методических материалов:

- Федеральный закон РФ «Об образовании в Российской Федерации» от 29 декабря 2012 года № 273-ФЗ;