Сабақ "Қыстырма сөз,одағай" (9 сынып)

ПЛАН  УРОКА

ТИТУЛЬНЫЙ ЛИСТ			КАТАЛОГ КОМПЕТЕНЦИЙ
ТЕМА:			1	Базовая компетенция:
Қыстырма сөзге және одағайға қойылатын үтір				Оқи алу
Дисциплина:				1.1	Составляющая  компетенция:
Қазақ тілі					Конспектілеу, сөздерді қысқарту және фразаларды ықшамдау жолдары
Класс:	9«Д»				1.1.1		Метод, прием, операция, средство/цикл
Преподаватель:							Араб грамотасы
Жасынбекова У.Ж.
Дидактическая степень/категория:		бірінші	Социализация цели Ақпаратты конспектілеу, сөздерді қысқарту және фразаларды ықшамдауда араб грамотасын қолдану.
Учебное заведение:
Жезқазған қаласының білім бөлімінің  № 7 мектеп-лицейі
Базовый учебник:			1	«Природа»
Әмір Р., Атабаева М. Қазақ тілі 9- сынып
Содержание урока:				2	«Общество»
Тыныс белгілерінің қойылу орындары.  Қыстырма сөз бен одағай сөздің  айырмашылықтары.
					3	«Я»

КЛАССИФИКАТОР					ОРГАНИЗАЦИЯ
№	Учебное задание	Таксономия учебных задач по БЛЮМУ(уровень)		Время (мин)	Организационная форма/  форма оценивания
Общее время урока:				45
1	1. Қыстырма сөз бен одағай сөздерді  есіңізге түсіріңіз (172-173; 175-176). 2. Ережені толықтырыңыз: А)... сөйлемде айтушының әр түрлі көзқарасын білдіру үшін қолданылады. Ә) Одағай адамның   ...         білдіріп, шақыру, жекіру мәнінде қолданылады. 3. Сөйлемдегі қыстырма сөз бен одағай сөздің орналасуына байланысты үтірдіңқойылу орнын меңгеріңіз. А) Қыстырма сөз  сөйлемнің басында келсе, ...      Одағай сөз  сөйлемнің басында келсе, ... Ә) Қыстырма сөз  сөйлемнің ортасында келсе, ...      Одағай сөз  сөйлемнің ортасында келсе, ... Б) Қыстырма сөз  сөйлемнің соңында келсе, ...      Одағай сөз  сөйлемнің соңында келсе, ...		1.11	7	Жеке жұмыс /мұғалімнің бағалауы
2	Алынған ақпарат бойынша тапсырманы орындауда араб грамотасын қолданыңыз. 1. Келесі мысалдардың  оқшау сөздердің қай түріне жататындығын  араб грамотасын арқылы  анықтаңыз:  а) кншк     р й,  сзг   кңс бр    лмймн; ә)  йб й- у,  стй трсң н  тт. 2. Араб грамотасы негізінде төмендегі сөйлемге қыстырма сөз бен одағай сөзді қойып, сөйлемді   жалғастырыңыз. а) брй блғнд , ... ә) ... , пру, ...		2.20 2.30	10	Жеке жұмыс /мұғалімнің бағалауы
3	Араб грамотасын жетекшілікке алып, қыстырма сөздерді тауып тыныс белгісін қойыңыз. 1)      кншк   рй  Жмхннң  стп клгн хбр рсқ шқт.  2)      ғбй   срс  рқнтт   л клгнн дн рз . 3)      жн шннд   д бл   йлғндй тм ссз жгт    мс   сяқт . Араб грамотасын пайдалану арқылы одағай сөздерді тауып, тыныс белгісін қойыңыз . 1)      – йбй-у  блпндрм-у   қйдн  жрсңдр  брң?  ул-ймқтрң   мн-сн  б, к-шшлрң мн б ? Шшлрң қлй, қйтп жбрд сндрд   кндрм-у?!		3.?	10	Жеке жұмыс /мұғалімнің бағалауы
4	1.Қыстырма сөз бен одағай сөздердің қолданылуына байланысты мағыналарына талдау жасаңыз.   № Қыстырма сөз     қолданылады (мағынасы) 1 Бәлкім 2 Шынында 3 Меніңше 4 Байқауымша 5 Расында 6 Абырой болғанда *** № Одағай сөз қолданылады  (мағынасы ) 1 Апыр-ай 2 Шіркін 3 Ойбай 4 Япырау 5 Түу 6 Уһ		4.20	5	Жеке жұмыс /мұғалімнің бағалауы
5	1. «О,дариға , алтын бесік, туған жер!» тақырыбында қыстырма сөз бен одағай сөзді қолданып, мәтін құрастырып жазыңыз.		5.10	8	Жеке жұмыс /мұғалімнің бағалауы
6	Отбасыңызда жиі қолданылатын қыстырма сөз бен одағай сөздер туралы өз шешіміңізді пайымдаңыз.		6.10	5	Жеке жұмыс /мұғалімнің бағалауы

Краткое описание документа:

Тыныс белгілерінің қойылу орындары.Қыстырма сөз бен одағай сөздіңайырмашылықтары.

Ақпаратты конспектілеу, сөздерді қысқарту және фразаларды ықшамдауда араб грамотасын қолдану.

Оқшау сөздер – сөйлемдегі басқа сөздермен синтаксистік байланысқа түспей, дауыс ырғағы арқылы ерекшеленетін сөздер мен сөз тіркестері.^[1] Оқшау сөздер сөйлем мүшесі қызметін атқара алмайды, сөйлемде ойды нақтылай түсіп, басқа сөздермен мағыналық қарым-қатынаста болады. Өзге мүшелермен қабыса, матаса, меңгеріле, қиыса байланыспай, оқшауланып тұрады. Оқшау сөздердің мағыналық белгілері оқиға желісінің кімге, неге арналғандығын (-Балақай, сурет сала білесің бе?), айтушының оған деген көзқарасын (-Меніңше, бүгін Алматыда жаңбыр жауады), көңіл-күй, сезім толқынысын (-Апыр-ай, сөзің сүйектен өтті-ау!) білдіру мақсатында қолданылады. Оқшау сөздер мағыналық белгілері мен жасалу жолдарына қарай одағай, қаратпа, қыстырма сөздерге жіктеледі.

1. Белгілі бір сөйлемнің синтаксистік құрылымына жанаспай, оқшау тұратын қаратпа, қыстырма, одағай сөздер.
2. «Фельетон» терминінің қызметін атқарған және сол жанрдағы шығармаларды танушы тарихият қолданыс (историзм).

Оқшау сөздер сөйлем ішінде басқа сөздермен грамматикалық байланысқа түспейтіндігі себепті олардан үтір немесе леп, сұрау белгілерімен дараланып тұрады.

Оқшау сөздер - сөйлем құрамындағы басқа сөздермен грамматикалық байланысқа түспейтін сөздер мен сөздер тіркесі. Оқшау сөздер сөйлемдегі басқа сөздермен грамматикалық байланысқа түспейді дегенде оның (оқшау сөздердің) сөйлем құрамындағы өзге сөздермен не қабыса, не матаса, не меңгеріле, не қиыса байланыспайтындығы ескеріледі. Сондықтан да олар сөйлем мүшесі қызметін атқара алмайды, сөйлемдегі өзге мүшелерден оқшауланып тұрады. Оқшау сөздер арқылы сөйлемнің мағынасы нақтыланады, автордың көзқарасы аңғарылады.