Сабақ жоспары география пәнінен "Қазақстанның табиғат зоналары"

Сабақ№40           Сыныбы: 8 «А», «Ә» , «Б», «В»                                   Күні: 01.02.2018 ж.

Тақырыбы:   Қазақстанның табиғат зоналары

Мақсаты:

Білімділік:  Оқушыларға Қазақстан территориясындағы табиғат кешендері мен таралу аймақтары және оларда кездесетін өсімдіктер мен жануарлары туралы, айырмашылықтары мен ұқсастықтары жөнінде  білім беру.

Дамытушылық: Қазақстанның физикалық картасы бойынша табиғат кешендерінің таралуын сипаттау арқылы тақырыптық карталармен жұмыс істей білу дағдысын одан әрі қалыптастыру.  Икемділіктері мен дағдыларын дамыту.

Тәрбиелік: Қоршаған ортаны қорғауға баулу, өз отанына деген сүйіспеншілік сезімдерін арттыру.

Сабақтың типі:  Жаңа білімді меңгерту

Сабақтың түрі:  Жаңа сабақ

Сабақтың әдісі: 1. Сұрақ-жауап.                              4. Кестемен жұмыс.              

                              2. Әңгіме-дәріс, түсіндіру              5. Тірек-сызбамен жұмыс.

                              3. Топтастыру.               

Сабақтың көрнекілігі: Қосымша деректер, оқулық, кескін карта, карта т.б.                            

Сабақтың жоспары:

І.  Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

ІІІ. Жаңа сабақ.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру.

Сабақтың барысы:

І.  Ұйымдастыру кезеңі.

            Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Топырақ дегеніміз не?
2. Топырақ құрушы факторларды атаңдар.
3. Топырақтың қара шірігі қалай пайда болады?
4. Топырақтың механикалық құрамына нелер жатады?
5. Құрылымды топырақ қандай топырақ?
6. Өз өлкеңнің топырағы туралы не білесің?
7. Қазақстан топырағы қаншаға бөлінеді?
8. Қара топырақты зона қай жақта орналасқан?
9. Қара қоңыр топырақ зонасы қайда орналасқан?
10. Топырақтың құнарлығын кемітетін табиғаттың бір апаты қалай аталады?
11. Эрозияның қанша түрі бар?
12. Эрозиямен күресу шараларын атаңдар.

ІІІ. Жаңа сабақ.

Табиғат зоналары - Табиғат зоналарын ең негізгі сыртқы факторлар қалыптастырады. Олар көп жағдайда күн жылуының таралуына (яғни географиялық ендікке) тәуелді. Тағы бір фактор - аумақтың ылғалдылығының әртүрлілігі. Жылу мен ылғалдың арақатынасы нәтижесінде әр түрлі табиғи зоналар пайда болады. Мәселен, аумаққа күн жылуы көп түссе, оның біраз ылғалдылығы жеткіліксіз (К=0,3) болса, онда шөлді аймақтар пайда болады. Әрбір зона өзіне тән климатымен, топырағымен, өсімдік және жануарлар дүниесімен ерекшеленеді. Кейде бір зонаның ішінде басқа зоналарға ұқсас жеке үлескілер де кездеседі.

Қазақстанның жазық бөлігінде солтүстіктен оңтүстікке қарай бірте-бірте орманды дала, дала, шөлейт және шөл зоналары ауысып отырады. Сонымен бірге бұл зоналарда топырақ және өсімдік жамылғысы батыстан шығысқа қарай да өзгереді. Оның себебі осы бағытта климаттың континенттігі артады. Республиканың биік таулы аудандарында зоналар биіктікке байланысты (зоналар немесе биіктік белдеулер) ауысып отырады. 

Қазақстанда өсімдіктер түрлері өте көп. Ағаштардан

қайың, қарағай, әртүрлі бұталар, шөптесін өсімдіктер. Алматы қаласының маңында тюльпан даласы бар. Өз өлкеміздегі Жасыбай көлінде орналасқан демалу орнында «оливковый бор» бар.

Өйткені жазықтар мен туаларда климат ерекшеліктері әр түрлі. Жазықтарда жылу мен ылғалдың таралуы солтүстіктен оңтүстікке қарай өзгерсе, тауларда биіктеген сайын өзгереді.

Климат ерекшеліктеріне байланысты өсімдіктер дүниесі таралады. Яғни, ылғал  сүйгіш өсімдіктер жауын-шашын мөлшері жеткілікті аудандарда таралады, ал құрғақ зоналарда сол құрғақшылыққа төзімді өсімдіктер мен жануарлар таралады. Қазақстан өсімдіктері жамылғысының қалыптаса бастауы бор дәуірінің аяғы мен палеоген дәуірінің бас кезінен басталған.  Геохроногиялық жержылнамалық кестесінде палеоген дәуірінде бүкіл Тұран ойпатын теңіз басып жатқандықтан, ол Торғай бұғазы арқылы Солтүстік Қазақ теңізімен жаллғасты. Торғай бұғазынан шығыста жалпақ жапырақты және мәңгі жасыл қылқан жапырақты өсімдік түрлері тараса, батысқа қарай (Мұғалжар, Жалпы сырт, Жем үстірті) мәңгі жасыл субтропиктік түрлері таралған. Ал неоген дәуірінде Торғай бұғазысының суы тартылып құрғаған соң шығыста өскен өсімдіктері батысқа қарай ауысып, осыған байланысты Торғай флорасы деп аталатын өсімдік түрлерінің қалыптасқан. Қазақстанның өсімдік жамылғысы 6000-мыңдай өсімдік түрлерінен тұрады.  Өсімдігі жағынан бай өлкеге батыс Тянь-Шань тауы жатады, онда Орта Азия мен Жерорта теңізінің бай флорасы сақталған, мұнда палеоген дәуірінен қалған грек жаңғағы, бадам, түкістан үйеңкісі, алмұрт т.б. өсімдіктері бар. Жалпы биік тауларда қылқан жапырақты ормандар таралғанын сипаттай келе, жазық жерлерде дала мен шөл өсімдіктері басым.

Табиғат зонасы – белдеу, климат жағдайлары, топырақ, өсімдік жамылғысы және жануарлар дүниесі біртектес ендік, өңір. Орманды дала зонасының климаты басқа зоналарға қарағанда қолайлы, жауын-шашын мол түседі.

Терминдермен жұмыс.

Эфемерлер – Бетбақдала, Үстіртте, т.б шөлді жерлерде көктемде тез өсіп, жетіліп, қурап қалатын өсімдіктер.

Тоғай – Шөл аймағында, өзен аңғарларында өсетін әр түрлі өсімдіктерден құралған қалың бұталар.

Оазис – шөл мен шөлейттегі тұщы суы бар көгалды алқап.

Тақыр – шөл, шөлейттегі топырақ, өсімдік жамылғысы нашар дамыған, жер беті жарылып кеткен алаң.

IV. Жаңа сабақты бекіту.

1.      Табиғат зоналары дегеніміз не?

2.      Қазақстанда қанша табиғат зонасы бар?

3.      Табиғат зоналарының орналасуы қандай заңдылыққа тәуелді?

4.      Қазақстандағы ең үлкен табиғат зонасын ата?

5.      Өтпелі табиғат зоналарын ата?

6.      Орманды дала, дала зоналарының басты-басты өсімдіктерін

7.      Орманды дала мен дала зоналарында қандай жануарлар мекендейді?

V. Қорытындылау, бағалау.

VІ. Үйге тапсырма беру. Қазақстандағы табиғат кешендері.

Краткое описание документа:

Тақырыбы: Қазақстанның табиғат зоналары

Мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға Қазақстан территориясындағы табиғат кешендері мен таралу аймақтары және оларда кездесетін өсімдіктер мен жануарлары туралы, айырмашылықтары мен ұқсастықтары жөнінде білім беру.

Дамытушылық: Қазақстанның физикалық картасы бойынша табиғат кешендерінің таралуын сипаттау арқылы тақырыптық карталармен жұмыс істей білу дағдысын одан әрі қалыптастыру. Икемділіктері мен дағдыларын дамыту.

Тәрбиелік: Қоршаған ортаны қорғауға баулу, өз отанына деген сүйіспеншілік сезімдерін арттыру.