Сабақ жоспары "Ою-өрнектің шығу тарихы"

Сабақтың тақырыбы:Ою-өрнектердің шығу тарихы.

Сабақтың мақсаты: Оқушыларды ою – өрнектің шығу тарихымен таныстыру,

өрнек туралы түсінігін арттыру және қию әдістерін үйрету,ұқыптылыққа, шеберлікке, әсемдікке тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі,құрал-жабдықтар. Ою- өрнек түрлері, суреттер.

Сабақтың барысы: I. Ұйымдастыру кезеңі

• Оқушылырмен сәлемдесу;

 • Оқушыларды түгелдеу;

 • Оқушылардың құрал – жабдықтарын түгелдеу;

 • Оқушылардың зейіндерін сабаққа аударту.

III.Жаңа сабақ

Орнамент (лат.ornemantum–әшекейлеу) – элементтері қайталанып келетін, әртүрлі заттарды әшекейлеуге арналған өрнектер. Адамзат еңбек құралын ойлап тапқан кезден бастап орнаменттердің символдық, магиялық мәні болды. Өз үйін безендіруге деген ұмтылыс барлық дәуір адамдарында болған. Бірақ ежелгі қолданбалы өнерде орнаменттердің эстетикалық мәнінен магиялық мағынасы басым болды. Олар зұлым күштерден қорғайды деп сенді. Ең алғашқы орнамент палеолит дәуірінде (б.э.д 15-10 мың ж.) балшықтан жасалған ыдысқа салынған. Неолит мәдениетінде орнаменттердің жаңа формалары пайда болды.  Қазақ халқының ою-өрнегінің тарихы
Қазақстан аумағында ою-өрнектің ең қарапайым элементтері Андронов дәуірінен жеткен көне әшекейлерінен байқалады. Мұндай әшекейлер жал, нүкте, ирек тәріздес болып келеді. Ою-өрнек түрлі геометриялық пішіндерден құралып, зерлеу,дәнекерлеу , оймалау, кестелеу, құйма-жапсыру әдістері арқылы жасалады. Ұлттық ою-өрнек көбіне өзіне тән белгілерінің жүйелерін қазақ халқының қалыптасуымен әрі республиканың қазіргі аумағын мекендеген Азияның басқа да халықтары мәдениетімен тығыз байланыста дамыды. Бұл орта ғасырлық архитектуралық ғимараттардағы көкөніс және геометриялық ою-өрнектерден (Бабажы қатын күмбезі. 10-11Айша бибі кесенесі, 11-12 ғасырлар, , 13 -14 ғасырлар т.б.) айқын көрінеді.
Қожа Ахмет кесенеси Ою-өрнек дәстүрлі тоқыма өнері үлгісінде (гобелен, текемет,алаша ,сырмақ), кестеде (киім-кешек, тұрмыстық заттар), ағаш, мұйіз, сүйек, ғаныш, металлмен теріге өрнек салу мейлінше жетілдіріле түсті.
Қазақта ең көп тарған тұрмыста көп қолданылатын өнердің бірі – ою – өрнек өнері. Әрбір ою- өрнектің мазмұнында терең мағына жатыр. Ою – өрнекке қарап отырып, ата – бабамыздың салт-дәстүрін, әдет-ғұрпын дүниетанымын, танымдық қабілеттерін, әлеуметтік – экономикалық жағдайын білуге болады. Академик Әлкей Марғұлан айтқандай « Қазақ халқы кілең ою-өрнек ортасында өмір сүреді» ,-- деген. Расында да қазақта өрнек түрлерінің көптігі соншалықты күнделікті тұрмысқа етіне сіңісіп кеткендей. Ғалымдардың пайымдауынша қазақ ұлттық ою-өрнегінің 230-дай түрі ғана анықталған деп топшалайды. Жалпы ою-өрнектерді мотивтеріне  қарай төртке бөлінеді.

 1. Зооморфтың ою-өрнек – бұған аң- құс, жан-жануарлар-әлемі жатады,құсқанаты, ботагөз- түйемойын, арқар мүйіз, төрт құлақ , қошқар мүйіз т.б.

  2.Космогонялық ою-өрнек- Ғарыштық күн, жұлдыз, жұлдызгүл т.б.

  3.Өсімдік тектес оюлар- үшжапырақ, гүл,қызғалдақ.

 4. Геометриялық оюлар – өзен,аққан су сияқты, ирек, ирек су т.б.оюлар киім жиектеріне салынады.

IV. Сарамандық жұмыс

Төрт құлақ оюының жасалу әдістері.

Ол  үшін ою- өрнек қиылатын төрт бұрыш қағаз алып, ортасынан бір бүктейміз.

Бүктелген қағазды тағы да  екінші рет беттестіре бүктеу керек.

Екі рет  бүктелген қағаздың тұйық бұрышына қаламмен «Төрт құлақ» өрнегін салып, қайшымен қиып ал.

Бүктелген қағазды ұқыппен жайып, қырларын тегісте. Симметриялы орналасқан төрт құлақ оюы пайда болады.

V. Жаңа сабақты бекіту

1.Ою- өрнектің неше түрі бар ?

2.Ою -өрнек неше  топқа бөлінеді ?

3.Космогония тобына қандай оюлар жатады ?

VI.Қорыту,бағалау.