Сабақ жоспары Тақырыбы: Туынды және негізгі еліктеу сөздер

                                                        Г.Мусаипова,

Тақыр жалпы негізгі білім беру мектебі.

Павлодар облысы,

Лебяжі ауданы,

Тақыр ауылы.

 Сабақтың тақырыбы:Туынды және  негізгі еліктеу сөздер.

Мақсаты:Еліктеу сөздің туынды және негізгі түрлерін меңгерту, туынды еліктеуіштердің жасалу жолын мысалдар арқылы түсіндіру. 

                   Өмірде еліктеу сөздерді қолдана алуға үйрету.
                   Еліктеу сөздердің қолданысын ауызша, жазбаша тілде Абай өлеңдерін оқи отырып, мәнерлі сөйлеу дағдыларын дамыту.

                   Оқушылардың тіл тазалығына мән беру,табиғат құбылыстарының қасиеттерін  түсінуге тәрбиелеу.

Сабақ түрі: Жаңа сабақты меңгеру

Құрал  жабдықтар:Қима  қағаздар,  маркер, түрлі – түсті кубиктер,

Әдіс –тәсілдер:«Стикерлер тобы», «үшіншісі артық», «кір жаятын жіп», «ыстық орындық»,   «тақырыптық  әдіс- тәсілдер  түйінді сөздер» әдісі

Нәтиже:Туынды және негізгі еліктеулерді  ажырата  алу.Туынды  еліктеулердің  жасалу жолын анықтай алу.

Уақыт	Жұмыс кезеңдері	Мұғалім іс-әрекеті	Оқушы іс-әрекеті	Ұйымдас- тырутүрі	Бағалау	Қолданылатынмодуль
2 мин	Психологиялық ахуал	Психологиялық дайындық «Шеңбер бойынша сөз тізбегі» ойынның ережесімен таныстырамын: Қандай да бір қарапайым сөйлем таңдап, қатысушылар  сол сөйлемді түрлі дауыс ырғағымен жалғастырулары қажет. Мысалы «Менің қолымнан бәрі келеді» Енді оң жақтағы ойыншыдан  бастап осы сөйлемді кезекпен айтамыз. Ойынның әр қатысушысы  сөйлемді  жаңа интонациямен айтуы тиіс.  (сұраулы, куанышты, таңқалушы, неқұрайлы және т.б)	«Шеңбер бойынша сөз тізбегі”    “Менің қолымнан бәрі келеді” деген сөйлемді оң жақтағы  ойыншыдан бастап   сөйлемді кезекпен жаңа интонациямен  айтады. (сұраулы, қуанышты, таңқалушы, немқұрайлы
1мин	Топқа бөлу	Кубиктер арқылы  топқа бөлінеді.	Кубиктер түсі  бойынша  топқа  бөлінеді.	Топқа  бөлінеді
5   мин	Операциялық жұмыс кезеңі	Стикерлер тобы 1. Әрбір топқа жұмыс парағын беремін. Сұрақ/тақырыпты оқып, жауап ретінде стикерде фактілерді қосу қажет (2 минут ішінде). 2. Уақыт аяқталар шақта, парақ сағат тілінің бағыты бойынша  келесі топқа беріледі, оның қатысушылары оған өзінің стикерлерін іледі.  Бағалау дескрипторы: 1.      Негізгі және туынды еліктеулердің ережесін білу.ажырата алу 2.      Туынды еліктеу мен негізгі еліктеуді ажырата алу. 3.      Туынды еліктеу  сөздің жасалу  жолын анықтай алу. Бағалау: «Бағдаршам» түсінген түсінбегендерін Қызыл – түсінбедім Сары – жартылай түсіндім Жасыл – барлығы түсінікті	Стикерлер тобы 1. Әрбір топқа жұмыс парағын беріледі. Сұрақ/тақырыпты оқып, жауап ретінде стикерде фактілерді қосады. (2 минут ішінде). 2. Уақыт аяқталар шақта, парақ   келесі топқа беріледі, оның қатысушылары оған өзінің стикерлерін іледі.  «Бағдаршам» арқылы түсінген түсінбегендерін бағалайды: Қызыл – түсінбедім Сары – жартылай түсіндім Жасыл – барлығы түсінікті	«Стикерлер тобы»  әдісі	«Бағдаршам» арқылы  бағалау	ООЖТ, СТО
7 мин	Білу	Берілген сөйлемдерден туынды  негізгі еліктеулерді  анықтап жазыңдар.	Туынды және негізгі еліктеулерді анықтайды. Бұл тапсырманы жекелей орындайды.			СТО, ОЖЕСОжО
3 мин	Түсіну	«Кір  жаятын жіп»  Тақтада киім үлгісінде қиылған киімдер  беріледі. Артында тапсырмалар беріледі. Оқушылар  сол тапсырмаларды орындап керектісін жіпте  қалдырады. Тапсырма мына түрде беріледі. 1.      -аң,-ең,-ың,-ің,-ң  жұрнақтарын жалғап туынды еліктеу сөздер  жасаңдар. 2.      Берілген еліктеу сөздерді туынды еліктеу сөздерге айналдырыңдар. 3.      қиса-ң, домала-ң,  жылт-ың туынды еліктеу сөздерді қимылмен көрсет. 4.      Берілген  сөздерге еліктеу сөздің жұрнағын  жалғап туынды етістікке айналдыр. Желб, салб, бұраң 5.      ыл, -іл, -л, -ғыр, -гір жұрнақтарын жалғап туынды зат  есімді ұсын.	Тақтада киім үлгісінде берілген  тапсырмаларды оқушылар таңдап, артындағы тапсырмаларды орындайды. Тапсырма мына түрде беріледі. 1.      -аң,-ең,-ың,-ің,-ң  жұрнақтарын жалғап туынды еліктеу сөздер  жасаңдар. 2.      Берілген еліктеу сөздерді туынды еліктеу сөздерге айналдырыңдар. 3.      қиса-ң, домала-ң,  жылт-ың туынды еліктеу сөздерді қимылмен көрсет. 4.      Берілген  сөздерге еліктеу сөздің жұрнағын  жалғап туынды етістікке айналдыр. Желб, салб, бұраң -ыл, -іл, -л, -ғыр, -гір жұрнақтарын жалғап туынды зат  есімді ұсын.	«Кір жаятын жіп» әдісі	Критериалды бағалау 4  ұпай	ООЖТ ОүБжОБ СТО
10  мин	Қолдану	«Үшіншісі артық» әдісі бойынша тізбектелген еліктеулерді қатарлап іліп қоямын. Тек тақырыпқа байланысты емес сөздерді  алып неге артық екенін түсіндіреді. І топқа Еліктеу сөздерге қатысты жоқ сөзді таңда. Ағараң, иірең,  елпең, морт, гүрс, құржаң –құржаң, астана балпаң – балпаң. ІІ топқа Елпең, домалаң, жылтың, селк, жалт, сарт- сұрт, бұрқ – сарқ, ұзақ. Бұл сөз артық себебі...	Тізбектелген сөздерден  тақырыпқа байланысты емес сөзді тауып, неге артық екенін түсіндіреді. І топқа Еліктеу сөздерге қатысты жоқ сөзді таңда. Ағараң, иірең,  елпең, морт, гүрс, құржаң –құржаң, астана балпаң – балпаң. ІІ топқа Елпең, домалаң, жылтың, селк, жалт, сарт- сұрт, бұрқ – сарқ, ұзақ. Бұл сөз артық себебі....	«Үшіншісі артық» әдісі	Критериалды бағалау 1ұпай	ООЖТ ОүБОБ ОБжК
10 мин	Талдау	Топтарға жыл  мезгілдеріне  байланысты өлеңдер  беріледі. І топқа“Жаз”, “Жазғытұры” өлеңдерінен көңілді көтеретін,қуанышты өмір күйін,адамдардың қимыл-қозғалысын білдіретін сөздерді топтастырыңдар. ІІ топқа”Күз”өлеңінен адамдардың көңілсіз, жүдеу, жабырқау күйлерін суреттейтін,суықтықтың түсіп келе жатқанын білдіретін сөздерді топтастырыңдар.	Топтарға жыл  мезгілдеріне  байланысты өлеңдер  беріледі. І топқа“Жаз”, “Жазғытұры” өлеңдерінен көңілді көтеретін,қуанышты өмір күйін,адамдардың қимыл-қозғалысын білдіретін сөздерді топтастырады. ІІ топқа”Күз”өлеңінен адамдардың көңілсіз, жүдеу, жабырқау күйлерін суреттейтін,суықтықтың түсіп келе жатқанын білдіретін сөздерді топтастырады.		Жест арқылы бағалау	СТО, ТжДБО
3 мин	Синтез	«Ыстық орындық» әдісі  арқылы  ортаға бір оқушы отырады. Топтағы оқушылар  негізгі  еліктеулерді айтып  отырады, ортадағы оқушы туынды еліктеулерге  айналдырып айтады.	«Ыстық орындық» әдісі  арқылы  ортаға бір оқушы отырады. Топтағы оқушылар  негізгі  еліктеулерді айтып  отырады, ортадағы оқушы туынды еліктеулерге  айналдырып ұсын.	«Ыстық орындық»	«Екі жұлдыз, бір тілек»	ООЖТ СТО, ОБжК
3 мин	Бағалау	«Тақырыптық түйінді сөздер» әдісі бойынша тақырыпқа қатысы бар және  қатысы жоқ сөздерді араластырып орналастырамын екінші шеңберге негізгі сөздерді жазады. Берілген  сөздерден тақырыпқа  қатысты сөздерді екінші  шеңберге шоғырландырыңдар. Берілетін сөздер: морт, астана, күрс, әсем, селк, ағараң, қызараң,кетті,  иірең, елпең, жүгірді, қисаң, домалаң, жайқаң, жылтың, ыржың, кіржің	«Тақырыптық түйінді сөздер» әдісі бойынша тақырыпқа қатысы бар және  қатысы жоқ сөздерді араластырып орналастырамын екінші шеңберге негізгі сөздерді жазады. Берілген  сөздерден тақырыпқа  қатысты сөздерді екінші  шеңберге шоғырландырады. Берілетін сөздер: морт, астана, күрс, әсем, селк, ағараң, қызараң,кетті,  иірең, елпең, жүгірді, қисаң, домалаң, жайқаң, жылтың, ыржың, кіржің	«Тақырыптық  түйінді сөздер» әдісі	Критериалды бағалау 3ұпай	ООЖТСТО ОүБОБ
1  мин	Бағалау	Жиынтық бағаны шығару	Топ басшылары топ мүшелерінің жиынтық бағасын шығарады
1 мин	Үй жұысын беру кезеңі	Жұмбақтар жазып  келу.	Жұмбақтар жазып, еліктеулерді анықтап  келеді.