"Свая гульня" па біяграфіі і творчасці У. Караткевіча

Марына ЯРАХОВІЧ

Сярэдняя школа №104 ім. Р.Н. Мачульскага

г. Мінска

«Караткевічазнаўцы - гэта мы!»

(для вучняў 10 класа)

Тып урока: нестандартны, урок-гульня (у стылі тэлевізійнай гульні «Своя игра»).

Мэты: успомніць і замацаваць набытыя веды па біяграфіі і творчасці У. Караткевіча; развіваць логіку і памяць у вучняў; удасканальваць вуснае маўленне.

Абсталяванне: слайд-прэзентацыя з заданнямі, ручкі і бланкі для адказаў, прызы для пераможцаў.

Ход урока.

Настаўнік аб’яўляе тэму, тлумачыць назву. Адкрывае слайд-прэзентацыю з табліцай (гл. ніжэй).

Вучні размаўкоўваюцца на каманды. Кожная каманда па чарзе выбірае намінацыю з прапанаваных і, адпаведна, пытанне з пазначанай колькасцю балаў (ад 10 да 50). Калі каманда не здолее адказаць на пытанне, балы залічваюцца той камандзе, якая першая агучыць правільны адказ.

Біяграфія	10	20	30	40	50
Творчасць	10	20	30	40	50
“Дзікае паляванне...”	10	20	30	40	50
“Каласы пад сярпом...”	10	20	30	40	50
Мы помнім, мы дзякуем!	10	20	30	40	50

Пытанні і заданні.

Біяграфія.

10. Дзе і калі нарадзіўся У. Караткевіч? (26.11.1930, г. Орша);

20. Якія ўстановы адкукацыі ён скончыў? (1949 г. сярэдняя школа г. Орша, 1954 г. філалагічны факультэт Кіеўскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Т. Шаўчэнкі);

30. Як звалі жонку У. Караткевіча? (Валянціна Нікіціна);

40. Кім працаваў У. Караткевіч пасля заканчэння вучобы? (Настаўнікам рускай мовы і літаратуры)

50. Калі памёр і дзе пахаваны У. Караткевіч? (25.07.1984, Усходнія могілкі)

Творчасць.

10. У якім годзе У. Караткевіч дэбютаваў як паэт? (1951 г, вершы “Тут будет канал”, “Якубу Коласу”)

20. Колькі раманаў напісаў У. Караткевіч? (4: “Хрыстос прызямліўся ў Гародні”, “Леаніды не вернуцца да зямлі”, “Чорны замак Альшанскі”, “Каласы пад сярпом тваім”)

30. Назавіце драматычныя творы У. Караткевіча (пьесы “Кастусь Каліноўскі”, “Маці ўрагану” і інш)

40. Назавіце паэтычныя зборнікі У. Караткевіча (“Матчына душа”, 1958, “Вячэрнія ветразі”, 1960;  “Мая іліяда”, 1969; “Быў. Ёсць. Буду”, 1986)

50. Галоўным героем якога твору з’яўляецца селянін Гурвасій Выліваха? (“Ладдзя роспачы”)

Дзікае паляванне.

10. Ад чыйго імя вядзецца гаворка ў аповесці «Дзікае паляванне караля Стаха»? (Андрэй Беларэцкі);

20. У якім годзе напісана аповесць? (напісана - 1958, апублікавана - 1964)

30. Дзе адбываецца дзеянне ў аповесці? (маёнтак Балотныя Яліны)

40. Хто такія Блакітная Жанчына, Малы Чалавек, Дзікае паляванне? (Надзея Яноўская, Ігнась Берман-Гацэвіч, Рыгор Дубатоўк, Алесь Варона)

50. Каму належаць наступныя словы: “Няшчасная Беларусь! Добры, памяркоўны, рамантычны народ у руках такой поскудзі. І пакуль гэты народ будзе дурнем, так будзе заўсёды. Аддае чужынцам лепшых сваіх сыноў, лепшых паэтаў, дзетак сваіх наракае чужынцамі, прарокаў сваіх, быццам вельмі багаты. А сваіх герояў аддае на прэнг, а сам сядзіць у клетцы над міскай з бульбай ды бручкай і лыпае вачыма. Дорага б я даў таму чалавеку, які скіне нарэшце з шыі народа ўсіх гэтых гнілых шляхцюкоў, тупых Homo Novus'аў, пыхатых выскачак, прадажных журналістаў і зробіць яго гаспадаром уласнага лёсу. Усю кроў аддаў бы”. (Надзеі Яноўскай)

Каласы пад сярпом.

10. Назавіце жанр гэтага твора (гістарычны раман);

20. З якіх частак складаецца твор? (2 кнігі: “Выйсце крыніц”, “Сякера пры дрэве”)

30. З якога радку пачынаецца твор? (Груша цвіла апошні год...)

40. Якія сапраўдныя гістарычныя асобы дзейнічаюць у рамане? (Кастусь Каліноўскі, Зыгмут Серакоўскі, Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч, Станіслаў Манюшка, Тарас Шаўчэнка, Уладзіслаў Сыракомля і г. д.)

50. Хто і пра каго кажа: “Было шкада, што ён піша па-польску, устаўляючы ў кнігу беларускія дыялогі. У сваёй мове ён мог бы стаць вялікім. У чужой — толькі вышэй за сярэдняга”? (Алесь Загорскі пра Яна Баршчэўскага, чытаючы “Шляхціца Завальню”)

Мы помнім, мы дзякуем!

10. У якіх гарадах ёсць помнік У. Караткевічу? (Орша, Віцебск, Кіеў);

20. За які твор У. Караткевіч пасмяротна атрымаў Дзяржаўную прэмію БССР імя Якуба Коласа? («Чорны замак Альшанскі»);

30. Назавіце не менш за тры мастацкія фільмы, знятыя паводле твораў У. Караткевіча («Хрыстос прызямліўся ў Гародні», 1967; «Чырвоны агат», 1973; «Дзікае паляванне караля Стаха», 1979; «Лісце каштанаў», 1981; «Чорны замак Альшанскі», 1983; «Паром», 1988 (паводле аповесці «Паром на бурнай рацэ»); «Маці ўрагану», 1990; «Сівая легенда», 1991);

40. Дзе ў Мінску ўсталявана памятная дошка? (Вул. Карла Маркса, 36 - дом, дзе жыў У. Караткевіч)

50. У якіх гарадах Беларусі ёсць вуліцы імя У. Караткевіча? (Віцебск, Рагачоў, Орша).