Урок башкирского языка "Ф.Максютова "Снежинки"

                  Башҡортостан Республикаһы Нефтекама ҡалаһы

            ҡала окруғының 7 – се урта дөйөм белем биреү мәктәбе

                  муниципаль белем биреү автоном учреждениеһы

Дәрес темаһы:

Ф.Мәксүтова “Ҡар бөртөктәре” шиғыры

6 класс

Төҙөнө: башҡорт теле һәм әҙәбиәте уҡытыусыһы

Ғәлимова Гөлнара Данил ҡыҙы

2021 й.

Муниципальное общеобразовательное автономное учреждение средняя общеобразовательная школа №7 городского округа город Нефтекамск Республики Башкортостан

Тема урока:

Стихотворение Ф.Максутовой “Снежинки”

6 класс

Составила: учитель башкирского языка и литературы

Галимова Гульнара Даниловна

2021г.

Дәрес төрө:Яңы материалды өйрәнеү.

Дәрес маҡсаттары:

• Белем биреү: ҡыш тураһында белемдәрен арттырыу, ә өнө һәм ә хәрефе менән таныштырыу.
• Үҫтереүсе: диалогик телмәрҙе үҫтереү, уҡыусыларҙың һүҙ байлығын арттырыу.
• Тәрбиәүи: тыуған тәбиғәткә ҡарата һөйөү, ғорурланыу тойғолары тәрбиәләү, башҡорт теле дәрестәрен өйрәнеүгә нигеҙ булдырыу, телде өйрәнеүгә ыңғай мотивация тыуҙырыу.

Йыһазландырыу:“Башҡорт теле” дәреслеге, проектор, карточкалар.

Дәрес барышы

1. Уҡыу эшмәкәрлегенә мотивация булдырыу.

Уҡыусылар менән башҡорт телендә һаулашыу.      

                Ҡар бөртөгө, йондоҙ кеүек

Ер өҫтөнә ҡойола.

Һаулыҡ теләп, уңыш теләп,

Беҙҙең дәрес башлана.

- Тышҡа күҙ һалығыҙ әле. Урамда иң матур йыл миҙгеле. Ә хәҙер,балалар,күҙҙәрегеҙҙе йомоп, уй менән ошо хозур тәбиғәт донъяһына сумайыҡ.

- Тышта ҡар яуа, ҡар бөртөктәре ашыҡмай ғына ергә ҡойола. Әйҙәгеҙ уларҙы  усыбыҙға ҡундырайыҡ һәм тәрән һулыш алып, уларға өрәйек, Көслөрәк, тағы ла көслөрәк…

2. Артикуляцион күнегеү.

- Беҙгә дөрөҫ уҡыр өсөн, телмәребеҙ шыма, матур булһын өсөн ҡар бөртөктәре ярҙамға килер.

1) өндәр өҫтөндә эш: [ә], [ө], [ҡ], [ҙ]   

   ([ә], [ө] өндәрен һуҙып әйтәбеҙ;   [ҡ], [ҙ] өндәрен йырлап әйтәбеҙ)

     

2)һүҙҙәр әйтеү;

- Ошо хәрефтәр ингән һүҙҙәрҙе иҫкә төшөрәйек.

3. Теманы асыҡлау.

- Ребус ярҙамында бөгөнгө дәрестең темаһын асыҡлайыҡ.  

                   

     2, 3                                                             4, 5

        ҡыш                                                             ҡар

-         Был һүҙҙәр ниндәй темаға ҡағылышлы?

-         Тимәк, беҙ нимә тураһында һөйләшербеҙ?

Һығымта:

-         Эйе, уҡыусылар, бөгөн дәрестә ҡыш тураһында һөйләшербеҙ.

4. Дәрестең маҡсатын билдәләү.

-         Ә дәрестә нимәләр эшләрбеҙ?

-         Һығымта:

-         Эйе, дөрөҫ, дәрестә беҙ уҡырбыҙ, яҙырбыҙ, тәржемә итербеҙ.

Тема өҫтөндә эш.

-         Беҙҙең яңы бүлек  - “Ҡыш дауам итә”.

-         Әйҙәгеҙ, ҡыш айҙарын иҫкә төшөрөп үтәйек.

-         Ҡыш айҙарын кем атап үтә?

-         Яңы йыл ниндәй айҙан башлана?

-         Хәҙер, мин һеҙгә һорауҙар бирәм. Риза булһағыҙ, ҡул күтәрәһегеҙ.

-         Кемдең туған көнө декабрь айында?

-         Кем ғинуар айын ярата?

-         Кем ҡышын саңғыла йөрөй?

-         Ә кем конькиҙа шыуырға ярата?

-         Афарин, уҡыусылар!

-         Ә һеҙ беләһегеҙме, уҡыусылар? Ҡарҙы бөтөнләй күрмәгән балалар ҙа бар?

-         Ә ниндәй илдәрҙә ҡар булмай? (Филиппины, Ямайка, Малайзия, Мали, Нигерия, Бруней, Куба  кеүек илдәрҙә ҡар бөтөнләй яумай.)

-         Ә беҙҙе тәбиғәт ҡар бөртөктәре менән шатландыра.

-         Дәреслектәрҙе астыҡ, 56-сы бит. Беҙҙең дәреслектә ниндәй шиғыр бирелгән?

-         Ә ҡар бөртөктәре нисек тәржемә ителә?

-         Уҡыр алдынан аңлашылмаған һүҙҙәрҙе ҡарап үтәйек. Экранда һүҙҙәр бирелгән. Минең арттан ҡабатлағыҙ.

1.     Һүҙлек эше үткәреү. 

йым-йым итә – сверкает

теҙеп-теҙеп һалған – построил в ряд

тоҡсай – мешок

өйҙө – построил

һибелде – рассыпалось

келәм – ковер

йымылдаҡ  керпектәр – сверкающие ресницы

-         Был һүҙҙәр һеҙҙең алдығыҙҙа ла бар.

2.     Шиғыр өҫтөндә эш.

Проблемалы һорау:

-         Автор ҡар бөртөктәрен нимәгә оҡшата икән? Ошо һорауға яуап бирер өсөн шиғырҙы  иғтибар менән тыңлағыҙ.

-         Беҙҙең 7-се мәктәп уҡыусылары  һеҙгә шиғри сәләм ебәрҙе. Әйҙәгеҙ, тыңлап үтәйек.

Аудиояҙма тыңлау.

-         Шулай итеп, автор ҡар бөртөктәрен нимәгә оҡшатҡан?

-         Эйе, дөрөҫ, уҡыусылар. Хәҙер шиғырҙы үҙебеҙ уҡып сығайыҡ.

Шиғырҙы уҡыу.

-         Шиғырҙы  аңланығыҙмы?

-         1-се строфала нимә тураһында һүҙ бара?

-         2-се строфа нимә тураһында?

-         3-сө строфала нимә тураһында һүҙ бара?

-         4-се строфала нимә тураһында яҙылған?

-         Афарин, уҡыусылар! Бик дөрөҫ, матур итеп яуап бирҙегеҙ. Хәҙер, ял итеп алайыҡ.

Ял минуты.   “Тышта ҡар яуа” йыры

Һайлап уҡыу.

-         Эшебеҙҙе дауам итәйек.

-         Был шиғырҙа ниндәй һөйләмдәр күп? Уларҙы  нисек уҡыйбыҙ?

-         Автор ниндәй һорауҙарға яуап эҙләй? Шиғырҙан табайыҡ әле.

(Һорау һөйләмдәрҙе табып уҡыу)

-         Һөйләмдләрҙе дөрөҫ таптығыҙ. Афарин, уҡыусылар!

Һөйләмдәр менән эш.  (2 команда)

-         Хәҙер, командаларға бүленеп эшләп алайыҡ. Һеҙҙең алда карточкалар.

Карточкала һөйләмдәр бирелгән.            

    Дөрөҫ                                                 Дөрөҫ түгел

1)                Йым-йым  итә ҡар бөртөгө,

Йондоҙҙар янған микән?

2)                Йылы бабай теҙеп-теҙеп

Юлдарға һалған микән?

1)  Ҡар бөртөгө сәскә кеүек

Ер өҫтөнә һибелде.

2)  Аҡ сәскәнән иҫке келәм сигелде.

-         Ниндәй һүҙҙәр дөрөҫ бирелмәгән? (һыуыҡ, яңы)

-         Был һүҙҙәр ниндәй һорауға яуап бирә?

-         Шиғырҙан ниндәй һорауына яуап биргән һүҙҙәр тағы ла бар микән? Уларҙы табайыҡ әле.

-         Бындай һүҙҙәр нисек атала?

Һығымта:

-         Эйе, дөрөҫ,  балалар, был эште  лә бик һәйбәт башҡарҙығыҙ.

-         Ә һеҙ һүрәт төшөрөргә яратаһығыҙмы?

-         Әйҙәгеҙ, хәҙер, рәссамдар булып алайыҡ.  4 төркөмгә бүленәбеҙ. Һеҙҙең алдығыҙҙа конверттар ята. Унда һүрәттәр һалынған. Һеҙгә бирелгән строфа буйынса композиция  һәм һөйләм төҙөргә кәрәк.        (3минут)

-         Дәфтәрҙәрҙе астыҡ, бөгөнгө числоны яҙҙыҡ. Һөйләмдәрегеҙҙе дәфтәрҙәргә яҙып ҡуйығыҙ.

Һүрәттәр күргәҙмәһе ойоштороу

-         Һеҙ ҙә бөгөн ошо ҡар бөртөктәре кеүек күмәкләп, татыу эшләнегеҙ.

Рефлексия

-         Экранға ҡарайыҡ. Һеҙгә ошо һөйләмдәрҙе дауам итергә кәрәк.

Миңә ҡыҙыҡ булды: ….

Миңә ауыр булды: …

-         Тимәк беҙгә …. өҫтөндә эшләргә кәрәк әле.

Өй эше.

-         Мин һеҙгә тылсымлы ҡар бөртөктәре таратып бирәм. Бында өй эше бирелгән.

1)    Автор тураһында мәғлүмәт эҙләп алып килергә.

2)    Шиғырҙы тасуири уҡырға.

3)    Ҡыш темаһына йомаҡтар алып килергә.

Йомғаҡлау.

-         Миңә һеҙҙең менән эшләүе бик еңел булды. Афарин, уҡыусылар!

Баһалар ҡуйыу.

-         Дәресебеҙҙе ошо шиғыр юлдарын бергәләп уҡып тамамлайыҡ.

Аҡ күбәләк кеүек ҡарҙар

Яуалар ҙа яуалар.

Уйнайбыҙ ҙа, көләбеҙ ҙә,

Беҙ бәхетле балалар.