Урок татарского языка "Подготовка к единому республиканскому тестированию"

Единое республиканское тестирование  по  ТАТАРСКОМУ ЯЗЫКУ для  обучающихся,  освоивших  программу  основного  общего  образования  в  русских  группах  учреждений   с  русским  языком  обучения

Инструкция  по  выполнению  работы

       Тест  по  татарскому  языку  состоит  из  четырех  разделов,  включающих  38  заданий.  Раздел 1 (задания  по  аудированию)  включает  8  заданий на  понимание  аутентичных  текстов (В1,В2,А1-А-6).  Рекомендуемое  время  на  выполнение  данного  раздела – 30  минут.  Раздел 2 (задания по чтению) включает  в  себя  12  заданий (А7-А17, В3). Рекомендуемое время  на  выполнение  данного  раздела – 30  минут.  Раздел  3  (задания  по  лексике  и  грамматике)  состоит  из 12  заданий (В4-В15). Рекомендуемое  время  на  выполнение – 30  минут.  В  разделе 4 (задания  по  письму)  даны  2  задания (С1  и  С2).  В  задании  С1  предлагается  написать  личное  письмо. Рекомендуемое время  на  выполнение  данного  раздела – 40  минут.  В  задании С2  нужно  написать  реплики  в  соответствии  с  заданной  речевой  ситуацией.  Рекомендуемое время  на  выполнение  данного  раздела – 20  минут. 

                                              Желаем  успеха!

    Текстларны  игътибар белән  тыңлагыз.  Терәк  сүзләргә игътибар  итегез.  Җавабыгызны  тикшергәч  кенә,  бланкка  билгеләгез.  Тыңлап  аңлау  өчен  текстлар.

    Сейчас  Вы  будете   выполнять  задания  по  аудированию. Каждый  текст  прозвучит  2  раза.  После  первого  и  второго  прослушивания  у  Вас  будет  время  для  выполнения  и  прверки  заданий.  Все  паузы  включены  в  аудиозапись.  Остановка  и  повторное  воспроизведение  аудиозаписи не  предусмотрены.

Задание  В1

     Вы  услышите  четырее  коротких  диалога,  обозначенных  А,Ә,Б и В.  Определите,  где  происходит  каждый  из  этих  диалогов.  Используйте  каждое  место  действия  из  списка  1-5  только  один  раз.  В  задании  есть  одно  лишнее  место  действия.  Вы  услышите  запись  дважды.  Занесите  свои  ответы  в  таблицу.

У  Вас  есть  20  секунд,  чтобы  ознакомиться  с  заданием.

Диалог  А.

А: Сәлам, дустым!

Ә: Сәлам!

А: Хәлләр  ничек?

Ә: Яхшы, рәхмәт. Ә син  нихәл?

А: Ярыйсы. Хәзер нинди  дәрес  була?

Ә: Тарих  дәресе.

Диалог  Ә.

А: Гафу итегез, Сездә татарча-русча сүзлекләр бармы?

Ә: Әйе, бар. Сезгә нинди сүзлек кирәк: зурмы, кечкенәме?

А:Кечкенә сүзлек.

Ә:Рәхим итеп карагыз. Шундый ярыймы?

А:Әйе, шундый кирәк. Бу  сүзлек ничә  сум?

Ә:Җитмеш биш сум.

А: Алам.

Диалог  Б.

А:Хәерле  көн! Безнең  кафега  рәхим  итегез!

Ә:Рәхмәт, исәнмесез!

А:Гафу итегез, Сез  нәрсә ашарга  телисез?

Ә:Мин  татар  ризыкларын  ашап карарга  телим.

А:Бүген  бездә  токмачлы  аш, кыстыбый бар.

Ә:Миңа кыстыбый һәм чәй бирегезче

Диалог  В.

А:Әйтегез әле, бүген “Ак Барс” командасы кайсы клманда белән уйный?

Ә:”Локомотив” белән.

А:Бу уенга билетлар бармы?

Ә:Юк, сатылып бетте инде.

А:Кызганыч, ә икенче уен кайчан  була  икән?

Ә:Берсекөнгә. “Ак Барс”  белән  “Салават  Юлаев”  очраша.

А:Шул  уенга ике  билет бирегез  әле.

Ә:Яхшы.

Задание В2

     Вы услышите  пять  высказываний.  Установите  соответствие  между  высказываниями  каждого  говорящего  А-Г и утвеждениями, данными  в  списке 1-6. Используйте каждое утверждение из списка 1-6  только  один  раз. Вы услышите  запись  дважды.  Занесите  свои  ответы  в  таблицу.  У  Вас  есть  30  секунд, чтобы  ознакомиться  с  заданиями.

Сөйләүче А

      Без  авылда  яшибез.  Авылыбыз  Питрәч  районында  урнашкан.  Безне  авылда  меңнән  артык  кеше  яши.  Авылыбыз  зупр,  матур. Без  авылның  уртасында  яшибез.  Безнең  урам  Тукай  урамын  йөртә.  Без  таш  йортта  яшибез.  Йорт  янында  җиләк-җимеш  һәм  яшелчә  бакчасы  да  бар.

Сөйләүче Ә

     Гаиләбез  бик  зур  һәм   тату.  Бабабыз  озак  еллар  мәктәп  директоры  булып  эшләгән,  хәзер  ул  пенсиядә.  Аның  исеме    Сөләйман.  Ул  -  хезмәт  ветераны.  Бабай  гармунда  уйнарга  ярата.  Гаилә  бәйрәмнәрендә  ул  бик  матур  гармунда  уйный  һәм  җырлый.  Әби  дә  җырларга  ярата.  Әбиебезнең  исеме  -  Сөембикә.  Ул  да  озак  еллар  авыл  мәктәбендә  укыткан.  Әби  татар  теле  укытучысы  булган.  Әбиебез  бик  уңган.  Ул  тәмле  ризыклар  пешерергә  бик  оста.

Сөйләүче Б

     Бабай  белән  әбинең җиде  баласы  бар.  Алар  барысы  да  исән-саулар.  Кызлары  авылда  яшиләр.  Алар  да  әби  белән  бабай  кебек  укытучы  һөнәрен  сайлаганнар.  Берсе  -  математика,  ә  икенчесе  тарих  укыта.  Икесе  дә  эшләрен  бик  яраталар.  Әби  белән  бабайның  уллары  Казанда  яшиләр.  Әби  белән  бабайның  унбиш  оныгы  бар.

Сөйләүче В

     Әби белән  бабайның  кечкенә  кызлары  -  безнең  әниебез.  Аның  исеме -  Лилия.  Әниебез  -  бик  яхшы  укытучы.  Аны  мәктәптә  һәркем  ярата,  һәркем  хөрмәт  итә.  Ул  да  үз  эшен  яратып  башкара.  Әтиебезнең  исеме  -  Рамил.  Ул  клуб  директоры  булып  эшли.  Әтиебез  бик  матур  җырлый.

Сөйләүче Г

     Гайләдә  без  өч  бала.  Минем  исемем – Алия.  Минем  апам  1әм  абыем бар.  Апамның  исеме  -  Гөлнур.  Ул  университетта  укый.  Апам  әнием  кебек  укытучы  булырга  тели.  Ул  биология  белән  кызыксына.  Абыемның  исеме  -  Илдар.  Ул  -  нефтьче.  Хәзер  ул  Әлмәт  шәһәрендә  яши  һәм  эшли.  Гаиләбез  бик  тату.  Без  әнигә,  әтигә,  әбигә  һәм  бабайга  һәрвакыт  ярдәм  итәргә  тырышабыз.

Задание  А1 – А6

     Вы  услышите  разговор  двух  друзей.  В  заданиях  А1 – А6  обведите  цифру,  1,2,  или  3,  соответствующую  выбранному  Вами  варианту  ответа.  Вы  услышите  запис  дважды.  У  Вас  есть  60  секунд,  чтобы  ознакомиться  с  заданиями.

Алсу:Сәлам, Самат!

Самат:Исәнме,  Алсу!

Алсу:Самат,  сездә  Сабан  туе  ничек  уза?

Самат:Бик  кызыклы  уза.

Алсу:Сөйлә  әле.

Самат:Яхшы,  тыңла.  Сабан  туе  су  буенда  зур  мәйданда  үткәрелә.  Иң  зур  ярыш,  әлбәттә,көрәш. Башта балалар,  аннары  яшүсмерләр,  ә  ахырдан  иң  көчлеләр  көрәшә.  Сабан  туе  батырларына  сарык  тәкәсе  җирәләр.

Алсу:Ат чабышы  да  буламы?

Самат:Бик  күңелле  була.  Иң  зур  бүләкләрнең  берсе  ат  чабышында  җиңүчегә  бирелә.

Алсу:Бәйрәмдә  нинди  милли  уеннар  оештыралар?

Самат:Капчык  киеп  йөгерү,  капчык  белән  сугышу,  чүлмәк  вату.  Сездә  дә  шулаймы?

Алсу:Әйе.  Бездә  әле  колгага  да  менәләр.

Самат:Бездә  дә  шулай.  Колгада  я  әтәч,  я  башка  әйбер  була.

Алсу:Ә  синең  уеннарда  катнашканың  бармы?

Самат: Бар.  Мәктәптә  укыганда,  мин  йөгерүдә  катнаша  идем.  Хәтта  бүләкләр  дә  алганым  булды.

Алсу:Бәйрәмдә  артистлар  да  чыгыш  ясыйлармы?

Самат:Әйе.  Җырлыйлар  да,  бииләр  дә,  гармунда  да  уйныйлар

Алсу:Сабан  туена  кунаклар  күп  кайтамы?

Самат:Бик  күп  кайталар.   Минемчә, алар  ел  буе  авлны  сагынып  яшиләр.

Алсу:Дөрес  әйтәсең.  Авылга  кайткач,  алар  рәхәтләнеп  ял  итәләр.

Самат:Ә  синең  Казан  Сабан  туенда  булганың  бармы?

Алсу:Бар,  ләкин  авылныкы  миңа  күбрәк  ошый.

Самат:Миңа да.

Алсу:Ярый,  Самат,  сау бул,  уңышлар  сиңа.  Очрашырбыз  әле.

Самат:Сиңа  да  уңышлар,  Алсу,  сау  бул.  Бәлки  Казан  Сабан  туеда  күрешербез.

В1  Вы  услышите  четыре  коротких  диалога,  обозначенных  А,Ә,Б и В. Определите,  где  происходит  каждый  из  этих  диалогов.  Используйте  каждое  место  действия  из  списка  1-5  только  один  раз.  В  задании  есть  одно  лишнее  место  действия.  Вы  услышите  запись  дважды.  Занесите  свои  ответы  в  таблицу.

1.  Китапханәдә
2. Кассада
3. Кибеттә
4. Кафеда
5. Мәктәптә

В2  Вы  услышите  пять  высказываний.  Установите  соответствие  между  высказываниями  каждого  говорящего  А-Г  и  утверждениями,  данными  в  списке  1-6.  Используйте  каждое  утверждение  из  списка  1-6   только  один  раз.  В  задании  есть  одно  лишнее  утверждение.  Вы  услышите  запись  дважды.  Занесите  свои  ответы  в  таблицу.

1.  Сөйләүче  укытучылары  турында  әйтә.
2. Сөйләүче  апасы  һәм  абыйсы  турында  әйтә.
3. Сөйләүче  әнисе  һәм  әтисе  турында  әйтә.
4. Сөйләүче  әби  белән  бабайның  балалары  турында  әйтә.
5. Сөйләүче  әби  белән  бабасы  турында  әйтә.
6. Сөйләүче  туган  авылы  турында  әйтә.

Вы  услышите  разговор  двух  друзей.  В  заданиях  А1-А6  обведите  цифру   1, 2  или  3,  соответствующую  выбранному  Вами  варианту  ответа.  Вы  услышите  запись  дважды.

А1  Сабан  туе  ....   мәйданда  үткәрелә.

1. кечкенә
2. зур
3. ерак

А2  Сабан  туенда  иң  зур  ярыш  -  ...  .

1. чүлмәк  вату
2. ат  чабышы
3. көрәш

А3  Самат  ...   катнашкан.

1. ат  чабышында
2. капчык  киеп  йөгерүдә
3. йөгерүдә

А4  Алсу  авылд  Сабан  туенда   ...  .

1. булган
2. булмаган
3. булырга

А5   Сабан  туенда  артистлар  ...  .

1. сөйләшәләр
2. бииләр
3. оештыралар

А6  Сабан  туе  кунаклары   ...  .

1. кичен
2. сагынып
3. рәхәтләнеп

                                                           2  нче  бүлек

Прочитайте  текст.  Определите,  какие  их  приведённых  утверждений  А7-А14  соответствуют  содержанию  текста  (1-дөрес),  какие  не  соответствуют (2-дөрес   түгел),  и  о  чем  в  тексте  не  сказано (3-текстка   туры  килми).

      Казан  губернасы  авылларында  һәм  шәһәрләрендә  төрле  һөнәр  ияләре  яшәгән.         Татар  осталары  ясаган  әйберләрнең  даны  бик  еракларга  таралган.  Бигрәк  тә  чигүле  аяк  киемнәрен  яратканнар.  Аларга  чит  илләрдә  дә  бәя  биргәннәр.  Мәскәүдә,  Парижда,  Копенгагенда  халыкара  күргәзмәләрдә  Казан  читекчеләренең  эше  алтын  һәм  көмеш  медальләр  белән  бәяләнгән.  Татар  осталары  теккән  аяк киемнәре  ни  өчен  бик  ошаган  соң?  Осталар  күн  кисәкләреннән  орнаментлы  композиция  ясаганнар.  Күн  мозаикасы килеп  чыккан.  Соңрак бу  технологияне  башка  урыннарда  да  куллана  башлаганнар.

      Читек  бизәкләренең  тарихы  Азия  халыкларына  барып  тоташа.  Аларда  бу  үрнәкләрне  очратырга  мөмкин.

       Бизәкләр  арасында  кояш  символын  еш  күрергә  мөмкин.  Хатын-кыз  читекләре  лотос  чәчәге  кебек  орнамент  белән  бизәлгән.  Лотос  мең  еллар  буе  сафлык  билгесе  булып  саналган.

       Күн  мозаикасы  сәнгате  бүгенге  көндә  дә  яши.  Бизәкле  аяк  киемнәрен  Татарстанның  Арча  районында  тегәләр.

А7  Татар  осталары  ясаган  әйберләр  танылу  алган.

1)      текстка  туры  килә           2) текстка  туры  килми    3) текстта  әйтелми

А8  Татар  читекләрен  чит  илләрдә  яратмаганнар.

1)      текстка  туры  килә           2) текстка  туры  килми     3) текстта  әйтелми

А9  Казан  читекләренә  Германиядә  дә  югары  бәя  биргәннәр.

1)      текстка  туры  килә           2) текстка  туры  килми      3) текстта  әйтелми

А10  Татар  осталары  эшләгән  аяк  киемнәре  беркемгә  дә  ошамаган.

1)      текстка  туры  килә           2) текстка  туры  килми      3) текстта  әйтелми

А11  Татар   читекчеләре  күн  кисәкләрен  кулланганнар.

1)      текстка  туры  килә           2) текстка  туры  килми     3) текстта  әйтелми

А12   Татар  читекләре  бизәкләрен  Америка  халыкларында  да  күрергә  мөмкин.

1)      текстка  туры  килә           2) текстка  туры  килми    3) текстта  әйтелми

А13   Бизәкләр  арасында  су  символы  да  бар.

1)      текстка  туры  килә           2) текстка  туры  килми    3) текстта  әйтелми

А14  Кояш  -  тормыш  чыганагы.

1)      текстка  туры  килә           2) текстка  туры  килми    3) текстта  әйтелми

В3  Прочитайте  тексты  и  установите  соответствие  между  заголовками  1-6  и  текстами  А-Д.  запишите  свои  ответы  в  таблицу.  Используйте  каждую  букву  только  один  раз.  В  задании  есть  один  лишний  заголовок.

1.       Бәйрәмнән  канәгат  калу

2.      Әниләр  өчен  конерт  кую

3.      Тәҗрибәле  укытучы  булу

4.      Җиңүчеләрне  бүләкләү

5.      Директорның  котлавы

6.      Беренче  кунаклар

7.      Бәйрәмгә  әзерләнү

А.  Бүген  безнең  мәктәптә  Әниләр  көнен  бәйрәм  итәләр.  Укучылар  да,  укытучылар  да  бәйрәмгә  әзерләнәләр.  Укучылар  башта  актлар  залын  бизәделәр,  өстәлләргә  чәчәкләр  куйдылар.  Аннары  коридорларга  матур  теләкләр  язылган  плакатлар  элделәр.  Әниләрне  каршыларга  барысы  да  әзер  иде.

Ә.  Менә  бәйрәмгә  кунаклар  килә  башлады.  Беренче  булып,  Ларисаның  әнисе  килде.  Ул  банкта  программист  булып  эшли.  Ларисаның  да  әнисе  кебек  программист  буласы  килә.  Аңа  информатика  дәресләре  бик  ошый,  ул  олимпиадаларда  да  катнаша,  призлы  урыннар  ала.  Аннары  Гүзәлнең  әнисе  килде.  Ул  -  танылган  табибә,  балаларны  дәвалый.

Б.  Ниһаять,  әниләр  барысы  да  җыелып  беттеләр.  Актлар  залында  буш  урыннар  калмады.  Бәйрәм  башланды.  Башта  мәктәп  директоры  әниләрне  бәйрәм  белән  котлады,  аларга  матур  теләкләр  теләде,  яхшы  балалар  үстергән  өчен  рәхмәт  әйтте.  Соңыннан  балалар  әниләргә  чәчәкләр  бирделәр.

В.  Аннан  соң  укучылар  төрле  конкурслар  оештырдылар.  Конкурсларда  укучылар  да,  укытучылар  да,  әниләр  дә  катнашты.  Алар үзләренең  осталыкларын,  уңганлыкларын  күрсәттеләр.  Соңгы  конкурста  Илдарның  әнисе  җиңеп  чыкты,  чөнки  иң  тәмле  салат  аныкы  иде.  Җиңүчеләргә  бүләкләр  тапшырдылар  һәм  уңышлар  теләделәр.

Г. Конкурслардан  соң,  балалар  концерт  куйдылар.  Конерт  та  бик  матур   булды.  Кызлар  татарча,  русча,  инглизчә  җырлар  җырладылар.  Малайлар  гармунда,  курайда,  гитарада  уйнадылар.  Булат  үзенең  шигырьләрен  укыды.  Әниләр  яшь  артистларга  бик  озак  кул  чаптылар.  Аларга  чыгышлары  бик  ошады.

Д.  Бәйрәм  кичәсе  бик  күңелле  үтте.  Барысы  да  канәгать  калды.  Әниләр  балаларга,  укытучыларга  зур  рәхмәтләр   әйттеләр.  Шундый  бәйрәм  үткәрү  безнең  мәктәптә  яхшы  традициягә  әйләнеп  бара.  Ел  саен  без  әниләребезне  мәктәпкә  чакырабыз,  бергә-бергә  күңел ачабыз.

Е.  Бәйрәм  кичәсе  бик  күңелле  үтте.  Барысы  да   канәгать  калды.  Әниләр  балаларга,  укытучыларга зур  рәхмәтләр   әйттеләр.  Шундый  бәйрәм  үткәрү  безнең  мәктәптә  яхшы  традициягә  әйләнеп  бара.  Ел  саен  без  әниләребезне  мәктәпкә  чакырабыз,  бергә-бергә  күңел ачабыз.

В3  биремнәрен  үтәгәндә,  текстка  игътибарлы  булыгыз.  Җавап  җөмләләре  текстта  бирелгән.  Аларны  табыгыз.

                                                      3  нче  бүлек

Прочитайте  текст.  Преобразуйте слова,   написанные  заглавными  буквами  в  конце  строк,  обозначенных  номерами  В4 – В11  так,  чтобы они  грамматически  соответствовали  содержанию  текста.  Заполните  пропуски  полученными словами.  Каждый  пропуск  соответствует  отдельному  заданию.

В4

..................................  үз  матурлыгы  бар.

КӨЗ

В5

Урмандагы  .....................................  кып-кызыл  һәм  сап-сары.

АГАЧ

В6

Кошлар   .......................................  китәргә  әзерләнәләр.

КӨНЬЯК

В7

Кешеләр  бакчаларда  уңыш   ...............................бетерәләр.

ҖЫЯРГА

В8

Мин  дә  әби  белән  ..............................бәрәңге  алырга  булышам.

БАБАЙ

В9

Аларның  бәрәңге   .............................бик  зур.

БАКЧА

В10

Апам  балалар   .................................тәрбияче  булып  эшли.

БАКЧАСЫ

В11

Ул  үз  .....................................  ярата.

ҺӨНӘР

В4-В11  биремнәрендә   сүзләрне  кирәкле  грамматик  формада  куярга  кирәк.  Бу  сүзләр  ияреп  килгән  сүзләргә  игътибар  итегез.  Ия  белән  хәбәрнең  ярашуын  онытмагыз.

Прочитайте  текст.  Преобразуйте  слова,  написанные  заглавными  буквами  в  конце  строк,  обозначенных  номерами  В12-В18  так,  чтобы  они  грамматически   и  лексически  соответствовали  содержанию  текста.  Заполните  пропуски  полученными  словами.  Каждый  пропуск  соответствует  отдельному  заданию.

В12

......................................  вакытта  сәламәтлекне  саклауга  аеруча  зур  игътибар  бирәләр.

ХӘЗЕР

В13

Сәламәт  булу  өчен,  ........................................  тиеш.

ТЫРЫШ

В14

Сәламәт  булырга  теләсәң,  ........................  физик  күнегүләр  яса.

ИРТӘ

В15

Ашаганнан  соң,  тешләреңне  ................................  онытма,  бүлмәңне  һәрвакыт  җилләтеп  тор.

ЧИСТА

В16

Көн  саен  саф  һавада  йөрү  дә  кеше  организмына  бик  .........................  .

ФАЙДА

В17

Сәламәтлек  -  зур  .....................................   ул.

БАЙ

В18

На  то,  что  ваши  ответы  будут

КЫЗЫК

В12-В18  биремнәрендә  сүз  тамыры  бирелгән.  Алардан  башка  сүз  төркеменә  караган  сүзләр  ясарга  кирәк.  Сүзләрне  җөмләдә  кирәкле  формада  куярга  онытмагыз.

                                                   4  нче  бүлек

Для  ответа  на  задания  С1  и   С2  используйте бланк  ответов  №2.  При  выполнении  задания  С1  иС2  обратите  внимание  на  то,  что  ваши  ответы  будут  оцениваться  только  по  записям,  сделанным  на  бланке  №2.  Записи  в  черновиках  при  проверке  экспертом  не  учитывается.     Соблюдайте  указанный  объем  письменной  работы  С1  (70-80  слов).

С1 Сез  татар  дустыгыздан  хат  алдыгыз.  Шушы  сорауларга  җавап   биреп,  аңа  хат  языгыз.  Язма  эшегез  70-80  сүздән  торырга  тиеш.

...  Миңа  тарих  дәресләре  ошый.  Тарих  дәресләрендә  без  кызыклы  мәгълүмат  белән  танышабыз.  Минемчә,  һәркем  үз  халкының  тарихын  белергә  тиеш.

...  Мәктәптә  сиңа  нинди  фәннәр  ошый  һәм  ни  өчен?...  Син  нәрсәләр  белән  кызыксынасың?

       С1  биремен  үтәгәндә  терәк  текстка  таяныгыз,  сорауларга  җавап  языгыз.  Хатның  башлам  һәм  йомгаклау  өлешләре  (адресаты  һәм  язучысы)  булырга  тиешлекне,  этикет  нормаларын  онытмагыз.

В  задании  С2  необходимо  написать  реплики  в  соответствии  с  заданной  речевой  ситуацией.

С2  Сөйләм  ситуациясенә  туры  килгән  репликаларны  языгыз.

1. Спросите  у  друга  (подруги),  как  у  него (нее)  дела?
2. Сообщите  друзьям,  что  вы  ходили  вчера  на  концерт.
3. Предложите  другу  (подруге)  пойти   на  курсы  английского  языка.
4. Поинтересуйтесь  у  продавца,  о  чём  эта  книга.
5. Поздравьте  друга  (подругу)  с  победой  в  конкурсе.

С2  биремен  үтәгәндә,  үзегезгә  таныш  сүзләрне  кулланып  языгыз.  Биремне  тәрҗемә  итәргә  кирәкми.  Таныш  булмаган  сүзне  синонимы  белән  алыштырыгыз.

Ситуациягә  туры  килмәгән  реплика  тикшерелми.