"Вирустар" тақырыбында тест жинағы

	Адрестік категория
І-1	Мамандық, топ	Референт – хатшы, РХ-8
І-2	Курс	Бірінші
І-3	Пән	Өндірістік оқыту сабағы
І-4	Тақырыбы	Excel - электронды кестесі.  Формулалармен жұмыс. Есептеулер жүргізу.
І-5	Сабақтың түрі	Практикалық білімдері мен дағдыларын тексеру
І-6	Сабақ типі	Жарыс сабағы
І-7	Студенттер нені білуі керек?	Excel – бағдарламасын іске қосу Excel – ге мәлімет кіргізу және оны өңдей білу Excel  - бағдарламасында  кестеге мәлімет енгізу Excel - бағдарламасында есеп шығару Excel - бағдарламасында формуламен жұмыс жасау
І-8	Жасай білуі керек	Компьютерді қосуды; Excel – бағдарламасында іске қосуды; Excel – бағдарламасында мәліметтерді енгізуді;
ІІ	Мақсаттар
ІІ-1	Білімділік	Кестеге мәліметтер енгізуді және оларды өңдеуді үйрету  Есептеулер жүргізу және формуламен жұмыс істей білуді үйрету  Теория білімдерін өндірістік жұмыстарда бекіту
ІІ-2	Дамытушылық	Іскерліктерін дамыту; Өз бетінше жұмыс істеу қабілеттерін жетілдіру; Мамандығына деген қызығушылығын арттыру
ІІ-3	Тәрбиелік	Ақпараттық мәдениеттілікке үйрету; Дұрыс, тиянақты тұжырымдауға үйрету; Ұқыптылық пен жүйелікке баулу;
ІІІ	Күтетін нәтиже
ІІІ-1	Нәтиже	Excel – бағдарламасында формулалармен есеп жүргізе білу; Excel – бағдарламасында автоқосу амалымен жұмыс істей білу; Топпен  жұмыс істей білуі;
ІV	Сабақтың жабдығы
ІV-1	Жабдықтар, көрнекіліктер	Интерактивті тақта Слайд шоу Компьютер Технологиялық карта. Интернет  желісі
ІV-2	Пәнаралық байланыс	Математика, информатика, ақпараттық технология және компьютерде іс жүргізу.
ІV-3	Қолданылатын әдебиет	Microsoft Excel 2010 бағдарламасы

Компьютерлік технологияны тиімді пайдалану арқылы студенттердің ойлау қабілетін дамытып, өз бетінше жұмыс істеуге, ізденуге дағдыландыру - бүгінгі күннің талабы. Әсіресе Excel бағдарламасын қазіргі өмір талабымен байланыстыра отырып бағдарламада есептеулер құру арқылы бизнес, банк, білім салаларында тауарларды алып -  сату мақсатында практикалық жұмыстарды студенттерге орындатып, оны өмірде қолдана білуге дағдыландыру керек.

Сабақ барысы:

І. Кіріспе нұсқау.

Ұйымдастыру кезеңі:

                              Студенттер 2 топқа бөлінеді. 1 топ – пернетақта, 2 топ -  жүйелі блок.

«Өз жемісіңді таңда» (5 минут)

            Тақтада жемістердің суреті мен себеттер берілген, осы себетке өздеріңіз таңдаған  жемісіңізді  саласыздар. Жемісті таңдап болсақ, берілген тапсырмада жүзім жемісін таңдағандар бір топқа, ал құлпынай жемісін таңдағандар екінші топқа жиналамыз.

 

 

Топтардың атауын таңдау.   «Мозаика құрастыру» (7 минут)

            Енді топтарыңызға атау берейік. Ол үшін алдарыңыздағы суреттердің қиындыларынан жүйелік блок пен пернетақтаның бейнесін жинаймыз. Кім бірінші қандай құрылғыны жинайды сол атауды өз тобына иеленеді.  

                  Жүйелі блок                                  Пернетақта

Тобымыз құрылды, енді сол топтың топ басшысын сайлайық. Әр топ өзара топ басшысын таңдайды.

2 топтың топбасшыларына бағалау парағы беріледі. Сабақтың соңында бағалау парағына топтағы студенттерге тиесілі бағаларын қояды.

Бағалау парағы

№	Аты – жөні	1 тур  «Блиц трунир»	2 тур «Саймандар әлемі»	3 тур «Формулаларды меңгеру»	4 тур «Формуланы қолдану»	Қорытынды баға
1.
2.
3.
4.

Ал үздік топты анықтау үшін сабағымыздың әр кезеңінде орындаған жұмыстарыңыздың дұрыс жауабына флешка беріп отырамын. Ол флешканы әр топ өз  қоржынына жинайды. Жинаған флешка санына қарай жеңімпаз топты анықтаймыз. Жеңіске жетеміз десеңіздер, сабақ барысында белсенді жұмыс атқарайық.  Екі топқа да сәттілік тілеймін.

Сабағымыз жарыс түрінде болғандықтан бірнеше турға бөлінеді.
І	тур:	«Блиц трунир»
ІІ	тур:	«Саймандар әлемі»
ІІІ	тур:	«Формулаларды меңгеру»
ІV	тур:	«Формуланы қолдану»

1.1. Өткен сабақтардағы  MS Еxcel – бағдарламасына кіріспе тақырыбы бойынша қайталау.

1 тур: «Блиц турнир» (7 минут)

Интерактивті тақтаға 10 ұяшық бойынша сұрақтар берілген. Әр топ 5 ұяшықтан таңдап сұраққа жауап берулері керек.

1 сұрақ: Баған мен жолдардың қиылысуынан нелер пайда болады? Ұяшықтар.

2 сұрақ: Еxcel  бағдарламасының екінші атауы? Электрондық кесте.

3 сұрақ: Кесте дегеніміз не? Кесте – жолдар  мен бағандарға  реттелген ақпарат.

4 сұрақ: Еxcel – де неше бағана неше қатар бар? 16384  баған, 1048576 қатар.

5 сұрақ: Жол  дегеніміз не? Көршілес ұяшықтардың көлденең бірлестігі.

6 сұрақ: Еxcel  бағдарламасын .....үшін пайдаланылады? Электрондық кестелерді әзірлеу үшін.

7 сұрақ: Ұяшық дегеніміз не? Дерек  сақталатын орын.

8 сұрақ: Электрондық кесте дегеніміз не? Ұяшықтарында деректер жазылған кәдімгі кестенің  компьютерлік бейнесі.

9 сұрақ: Microsoft EXCEL қандай бағдарлама? Сандық кестелермен жұмыс істеуге  арналған программа

10 сұрақ: Баған дегеніміз не? Көршілес ұяшықтардың тік бірлестігі.

            1 турымызды жақсы аяқтадық. Еxcel қандай бағдарлама, қандай қызметтер атқаратынын, неше бағаны мен қатары бар екенін еске түсірдік. Енді екінші турымыз - саймандар әлемі. Бұл жерде сіздер тақтада көрсетілген Еxcel  бағдарламасының  негізгі саймандарының атауын тауып не үшін қажет екендігін айтуларыңыз қажет. 2 топ кезекпен кезек шығып орындайсыздар.

2 тур:   «Саймандар әлемі» Көрсетілген саймандарға байланысты атқаратын қызметін сәйкестіріп жазу. (5 минут)

С а й м а н д а р
	Автоқосу		Разрядтылықты кішірейту
	Ұяшықтарды біріктіру және ортаға туралау		Қәріп
	Туралау		Құжаттың көшірмесін жасау
	Шегіністі кішірейту		Құжатты сақтау
	Разрядтылықты үлкейту		Шегіністі үлкейту
	Сүзгі		Функциямен жұмыс

Міне, біз 2 тур барысында өткен Excel бағдарламасының негізгі саймандарын, сүзгі, автоқосу, автотолтыру амалдарының бейнелеріне шолу жасап есімізге қайталадық.                                       Excel бағдарламасының негізгі қызметінің бірі есептеулер жүргізу. Математикадан білетіндеріңдей кез келген есепті  формулалар арқылы шешеміз. Бүгінгі жаңа сабағымыздың тақырыбы: «Формулаларды меңгеру».

1.2. Жаңа тақырыпқа шолу

3 тур.   «Формулаларды меңгеру».

            Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы: «Excel - электронды кестесі.  Формуламен жұмыс. Есептеулер жүргізу». Бәріміз белсенді қатысайық.

Excel электрондық кестесі арифметикалық амалдарды, функциялармен біріктірілген сандар тізбегін немесе ұяшықтар адрестерінен тұратын арифметикалық өрнектерді формулалар ретінде қабылдайды.  

Формулаларды міндетті түрде “=”  теңдік немесе “+” қосу белгісінен бастап жазу керек. Мысалы, 2*3 теңдігін есептеу үшін = 2*3 немесе +2*3 формуласын жазу керек. Ал В1 және А1 ұяшықтарындағы сандардың қосындысын есептеу үшін, нәтиже орналасатын ұяшыққа кестелік курсорды орналастырып, = В1+А1 формуласын теріп жазамыз. Есептеу нәтижесі формула енгізгеннен кейін, кестелік курсор тұрған ұяшыққа жазылады.

Формулалардағы амалдардың орындалу реті операторлардың көмегімен жазылады.  Операторлар дегеніміз – іс әрекеттік орындалу ретін анықтайтын шартты белгілеулер. Көбейту, бөлу, азайту, қосу операторлары, яғни әр түрлі амалдарды орындау, шартты белгілеулер түрінде өте қысқа болып жазылады.

            Excel электрондық кестесінде мұндай операторлардың бірнеше түрлері бар. = (тең), > (үлкен), < (кіші),  >= (үлкен немесе тең), <= (кіші немесе тең).

Арифметикалық операторлар

Перне		Өрнек	Нәтиже
+		2+6 (қосу)	8
-		9-7 (азайту)	2
*		4*8 (көбейту)	32
/		6/2 (бөлу)	3
%		0,6 (процент, (пайыз)	60 %

Excel – дегі Автоқосу (автосумма) қолдануға ыңғайлы және пайдалы инструмент болып табылады. Егер С8 ұяшығын белгілеп және стандартты инструменттер панелінде орналасқан Автосумма (автоқосу) батырмасына «Enter»  пернесін  басып,   С5, С6 ұяшықтарына енгізілген деректердің қосындысын шығарады.

Формула жолы – Excel жұмыс парағының жоғарғы жағында орналасқан алаң.

Формула дегеніміз – мәтіндерді есептеуге арналған, математикалық тізбек жазбасы.

Формулалардағы есептеу тәртібі. Excel бағдарламасында формулада жазылған математикалық операцияларды сол жақтан оң жаққа қарай орындайды. Бірақ,  бірнеше көбейту және бөлу, сонан кейін қосу және азайту әрекеттері орындалады.

Ал енді барлығымыз компьютерге отырып, формулаларды жазып жаттығайық. Ол үшін мына әрекеттерді орындайық.

·         Ағымдағы жылды және туылған жылыңызды жазып, қазіргі уақытта жасыңыздың нешеде екенін анықтайық.

·         Барлығымыз қыркүйек айынан бері алған шәкіртақымызды автотолтыру және автоқосу амалдары арқылы орындайық.  Барлығымыз есептеулерді жасап көрдік.

ІІ. Ағымдағы нұсқау.

 4 тур: «Формуланы қолдану»

1.      MS Excel бағдарламасын іске қосыңыз. Автоматты түрде жаңа кітапша ашылады.

2.      1 парақ (лист) атауын тауарлардың өтімі деп өзгертіп келесі үлгі бойынша кестені толтыр. Кестедегі мәтінді ұяшықтарды біріктіру ортаға туралау, қаріп түстерін өзгерту және автотолтыру, автоқосынды (автосумма) инструментін қолданып есепті орында.

Тауарлардың өтімі
Қаңтар	1 Дүкен	2 Дүкен	3 Дүкен
	12500	2596	8201
Ақпан	6852	10236	5263
Наурыз	12369	269	9863
Сәуір	14236	11251	15236

3.      2 парақ (лист) атауын компьютерлік құрал-саймандарына өтінім деп өзгертіп үлгі бойынша

Ø  құрылғылардың құнын табыңыз. Ол үшін дана санын бағасына көбейту (*) формуласы арқылы толтыр.

Ø  құрылғылардың  құнын есебін теңгеден долларға айналдыру. Ол үшін құнын доллар бағамына (курс) бөлу (/) формуласы арқылы толтыр.

Өтінім
монитор	дана саны	бағасы	барлығы	доллар $
				180 $
	5	50000	250000	50000
пернетақта	10	6000
тышқан	10	5000
жүйелі блок	5	60000
басып шығарғыш	3	40000
телефон құрылғысы	3	5000

3-4 жаттығу.

1.      Жаңа жасалып шыққан ат бұйымдарға 10 сарапшы қазылар (1,2,3,4 .....) баға берген.

№	Бұйым атауы	А	В	С	D	E	F	G	H	I	J	Сапа
1	Ер	36	7	14	6	14	23	11	3	15	5
2	Жүген	29	11	13	7	16	20	9	3	16	7
3	Тоқым	32	14	12	5	12	24	7	4	15	6
4	Тартпа	39	9	11	11	17	26	8	2	16	4
5	Үзеңгі	27	16	14	9	10	19	10	3	17	3
6	Шылбыр	21	8	12	7	11	21	11	4	14	5
7	Құйысқан	22	19	10	8	14	18	8	5	15	8

2.      Сол бұйымдардың сапасын мынандай формуламен анықтаңдар:

С= А+ В+ С+ D+ E+ F+ G+ H+ I+ J)= СУММ (...) Соңында ең сапалы бұйымдарды бірінші қатарға, одан кейінгісін екінші қатарға т.с.с.  тәртіппен оларды сұрыптап шығу керек. Реттік нөмір бағанасы сұрыпталмайды.

            Қорытынды нұсқау. Бүгінгі сабағымызды қорытындылау үшін тақтаға тапсырманы  бірінші болып орындаған Назерке тақтада тапсырманы қалай орындағаның  айтып отырып көрсетеді. Қалғандарымыз тақтамен салыстырып, қай жерде қандай қателік жібердік, соны байқап, түзетіп отырайық.   

            Енді жалпы бүгінгі сабағымызды қорытындылау үшін топ басшыларына  сөз берейік. Топ басшылары  бағалау парағы бойынша студенттердің бағаларын айта отырсаңыздар.                     Ал үздік топты анықтау үшін қоржындарыңызға жиналған флешка бейнесін санайық.   Жеңген топқа қолмен жасалған диск бейнесінен  алқаларды (медаль)  тапсырылады.

            Жеңіске жеткен топты құттықтаймын. Жалпы бүгін барлықтарыңызда  жеңімпазсыздар. Барлығы жақсы жұмыс жасады. Бүгінгі сабақта біз  Excel бағдарламасының формулаларымен жұмыс жасауды, есептеулер жүргізуді үйрендік. Excel бағдарламасында автоқосу амалымен есептеулер жүргізудің тиімді екенін практика жүзінде жасап көрдік.         Бүгінгі сабақтың қаншалықты қызықты өткенін анықтау үшін сіздерге әр түрлі түстегі жапсырма қағазы (бумага для заметок) беріледі.  Сіздер болашақ хатшы болғандықтан адамдармен көп жұмыс жасайсыздар. Алдарыңызға келушінің көңіл-күйін анықтай білулеріңіз қажет. Сондықтан смайликтерде бейнеленген көңіл-күй  атауы жазылмады.  Жапсырма қағазға  аттарыңызды жазып, өз көңіл-күйлеріңізге байланысты смайликтің  астына жапсырыңыздар.

Рефлексия.

 

Үйге тапсырма: Бір айлық шығындарыңызды есептейтін кесте құру. Осымен бүгінгі сабағымызды аяқтаймыз. Барлықтарыңызға рахмет.