Ашық сабақ "Есімдік туралы түсінік"

Сыныбы: 7

Пәні	Қазақ тілі
Сабақтың тақырыбы:	Есімдіктің түрленуі.
Мақсаты:	Оқушылардың есімдік туралы білімдерін кеңейту,есімдік түрлерін ажырата алу,олардың қолданылатын отырнадын,қандай сөз табы екенінен мағлұмат беру.Жіктеу есімдіктерін өлеңдер арқылы оқушыға есте сақтап қалуға жұмыстану,Ұжымдық,топтық тапсырмалар арқылы бірлікке,ұйымшылдыққа тәрбиелеу.Өзін өзі бағалауға үйрету.
Ресурстар:	кестелер,бағалау белгілері және парағы,тақырыпқа қатысты шиырма.
Әдіс- тәсілдері:	түсіндіру, сұрақ- жауап,  сатылай кешенді талдау,ой қорыту,өзін- өзі бағалау.
Пәнаралық байланыс	әдебиет,орыс тілі,ағылшын тілі.

Барысы:Ұйымдастыру.Оқушыларды түгелдеу,сабаққа дайындығын тексеру, үш топқа бөліп орналастыру.Поэзия минуты.Үш топтан бір оқушы оқиды .5 мин.

Үй тапсырмасын сұрау.берілген сөздерді  сөз табына қою керек.3 мин.

Ана     Сәулетті    Қараша

Мәдениетті  Бойшаң    Он алты

Жеті      Келбетті   Шырайлы

Екі жүз   Өнерлі  Бәйтерек

Егеменді    Ауыл    табиғат

Ақыл      Жақсы     Адамгершілік

Қайырымды    Қыс   Арман

Сымбатты  Мұғалім Денелі

Батыр        Ақын      ұйымшыл.

Зымыран сұрактар аркылы оқушылардың сабаққа ынтасы  аударылады.

Жаңа сабақ.  10 мин.Жұбан өлеңін оқу.  Мен- қазақпын.

Мен- қазақпын- мың өліп, мың тірілген.

Жөргегімде  таныстым мұң тілімен.

Жылағанда журегім, күн тұтылып,

Қуанғанда күлкімнен түн түрілген.

Мен- бұл кезде Шоқанмын ,Абайлармын.

Оң- солымды туды енді абайлар күн.

Оятқандай даламды дауыстары

«Кім жазықты?»дегенді талайлардың.

Мен -қазақпын,биікпін,байтақ елмін,

Қайта тудым өмірге қайта келдім,

Мен мыңда бір тірілдім мәңгі өлмеске -

Айта бергім келеді,айта бергім!

Өлең жолдарында қандай сөз табы қайталанып отыр деп ойлайсыздар?

Есімдіктер есім сөзердің орнына жүретін сөз табы.Есімдіктер қандай сөз табының орнына қолданылуына байланысты зат және заттық белгі деген ұғымдармен ұштасып,жалпы зат және заттық мағыналарына ие болады.Сол ұғымдардың жалпы түрдегі атауы есебінде айтылады.Мысалы,жіктеу есімдігі мен,сен.сілтеу есімдігі:бұл,сол;сұрау есімдігі :кім?Не?қай?Осы есімдіктерді негізгі мағыналарын іштей топтастырып қарайтын болсақ,олардың кейбірі заттық ұғымдағы сөздер де,кейбірі заттың белгісі  ұғымдағы сөздер болып күрделі екі жікке бөлінеді.

Яғни мен,сен,кім,не? Есімдіктері заттық ұғымдағы сөздер де,бұл ,сол ,қай есімдіктері заттық белгісі ұғымындағы сөздер қатарына жатады.

Заттық ұғымдағы есімдіктер зат есімдер сияқты көптеліп те,жіктеліп те,тәуелденіп те,септеліп те қолданыла беретін болса,заттық белгіні білдіретін есімдіктер дәл өзінің мағынасында қолданылып тұрғанда ,сөз өзгертетін формалардың ешқайсысын қабылдамайды.Сөз  өзгертетін формалар заттық  белгіні анықтайтын есімдіктерге заттанған жағдайда ғана яғни заттық ұғымға ие болғанда ғана қосыла алады.

Топ басшылары парақтарын дайындап,топ мүшелерінің бағасын түсіріп отырады.

 І тапсырма.10мин.

76-жаттығуды орындау.заттық ұғым мен заттық белгідегі есімдіктерді ажыратып жазу. Тақырыбы:Адамгершілік.Адамгершілік қасиеті мол деп қандай адамды айтуға болады?Әуелі  осы такырыпты тақтаға жазып топтастыру әдісі бойынша жаздыру.

Заттық ұғым	заттық белгі
Өзі Сендер өз	Сол осы осындай

ІІ тапсырма.3мин.

Сұлтанмахмұт ақынға  бес  жолды  өлең  жазу.

Ақын

Талантты,зерек.

Жазды,оқыды,ойланды.

Туган жері Баянауыл өлкесі.

Танымал.

ІІІ тапсырма.7мин.

Менің туған жерім Қособа ауылы. Ол маган оте ыстық.себебі менің бал дәурен балалаығым сонда өтті. Барлық достарым мен қимас сәттер есіме оралады.

Туған жер, Сүйікті ұстазым,  Менің мектебім.Осы тақырыптарға мәтін құру,есімдіктерді пайдалану,есімдіктерді ажырату.

Бекіту.ІV тапсырма.5мин.

Сен- маған,мен- саған. Әр топ бір- біріне сұрақтар дайындайды.

Қорытынды. 5мин.

Оқушыларды бағалау, сабақты қорыту.

Бүгінгі сабақтан алған әсерім. Өлең немесе ауызша айту.Оқушылар пікірін тыңдау.

тест сұрақтары:

1.Есімдік қандай сөз табы?

а.Затың сынын білдіреді.

ә.Есім сөздер орнына қолданылады.

Б.Заттың атын білдіреді.

2.Жіктеу есімдігінің қанша жағы бар?

А.3   ә 2    б.4

3.Заттық ұғым  беретін есімдікті тап?

А.сен .    ә.бұл       б .сол

4.Есімдіктің мағыналық түрлері нешеу?

А.7   ә 5.   б.6

5.Сан есімдерді белгіле.

А.он бір,табиғат,сары

Ә.адам ,оқушы,жеті.

Б.алты,он бес,сегіз

6.Дара сын есімді көрсет.

А.қызыл ала,қара шұбар,

Ә.ақ,қара,ащы

7.Жалқы зат есімдерді анықта.

А.Астана,Мұхтар,Ұлан.

Ә.ел,жер,мекен

Б.мектеп,кітап,теңіз

8.Деректі зат есімді көрсет.

А.ақыл,парасат

Ә.жомарт,сезім

Б.парта,терезе.

9.Сан есімдердің  мағыналық түрлері алтау ма?

А.5    ә. 6        б.4

10.Сын есім мағынасына қарай нешеге бөлінеді?

А.2        Ә.3          Б.4

Бағалау парағы

Оқушының аты жөні	Үй тапсырмасы	Ітапсырма	ІІ тапсырма	ІІІ тапсырма	тест