Ашық сабақ 8 сынып Атмосфералық циркуляция

Бекітемін

Оқу ісінің меңгерушісі:                     С. Зинуллина

Сыныбы: 8 «а»

Күні:

Тақырыбы:  Атмосфераның церкуляциясы. Ауа массалары

Мақсаты:

Білімділік : Оқушылардың  бойында атмосфераның жалпы циркуляциясы  және ауа массалары туралы ұғым қалыптастырып, оның маңызын ұғындыру.

Дамытушылық: Оқушылардың тақырып бойынша алған білім, білік, дағдыларын дамыта отырып, олардың есте сақтау, салыстыра білу, қисынды ойлау дағдыларын дамыту.

Тәрбиелік : Жан-жақтылыққа, ізденімпаздыққа баулу, тыңдай және сөйлей білу мәдениетін арттыру.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдіс-тәсілі: мозайка әдісі, екі жақты күнделік, шындық жалған әдісі, ойлан-жұптас-бөліс стратегиясы, төрт сөйлем әдісі, топтастыру әдісі, кубик рубик ойыны, желпуіш әдісі, блум түймедағы әдісі, бес саусақ әдісі.

Сабақтың көрнекілігі: Интерактивті тақта, слайдтар, оқулық, сызбалар, постер, стикерлер, бағалау парағы

Өту барысы

                                                                    Мотивациялық қозғаушы 

 І. Ұйымдастырыу.

(оқушылармен амандасу, сабақты бастауға психалогиялық дайындық жүргізу)

Психалогиялық дайындық

Мұғалім сұрағы	Оқушы жауабы
Әрбір адам?	Досым, сыныптасым
Әрбір сабақ?	Үйрену, оқу, іздену
Әрбір ісің?	Тірлік, тірек, адамдық
Әр сөзің?	Шындық, бірлік, адалдық

Топқа бөлу. (Мозайка» әдісі) арқылы топқа бөлу

 

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау

«Екі жақты күнделік» стратегиясы  (аудио запись арқылы сұрақ)

Берілген сұрақ	Біздің ойымыз
І топ 1) Климат дегеніміз не? Ол қандай климат құрушы факторларға тәуелді?Климаттың қалыптасуына географиялық ендік пен жер бедерінің ролі қандай?	1) Климат дегеніміз ауа райының көп жылдар бойы қайталанып отыратын типі. Ол жер бедерінің сипаты, мұхиттардың ықпалы, географиялық ендік, ауа массаларының қозғалысы және адам әрекетіне байланысты қалыптасады.
ІІ топ 2) Қазақстан қандай климаттық белдеуде орналасқан? Қазақстан аумағының мұхиттардан алыс орналасуы оның климатына қалай әсер етеді?	Қазақстан қоңыржай климаттық белдеуінің оңтүстігінде орналасқан. Қазақстанның 4 мұхиттан алшақ жатуы оның континенттік климатының басым болуына әкеледі.Күннің Жер үшін энергияның негізгі көзі екенін, Күн жер бетін, суды, мұхиттарды қыздырып, күн сәулесінің әсерінен өсімдіктерге фотосинтез процесі жүреді.

«Шындық , жалған» әдісі    Географиялық диктант (интерактивті тақтамен жұмыс)

І топ

1. Ішкі күштерге литосфералық тақталар қозғалысы, жанартау атқылауы, жер сілкіну жатады. (Шындық)

2. Сыртқы кұштер әрекеттеріне мұздықтардың, ағын судың, литосфералық тақталардың қозғалысы жатады. (жалған)

3. Үгілу екіге бөлінеді: физикалық және минералдық. (Жалған)

4. Атмосфераның құрамы: азот – 78%, оттек – 21%, инертті газдар – 1%, көмірқышқыл газы – 0,03%. (Шындық)

5. Атмосфераның ең төменгі қабаты – стратосфера. (Жалған)

6. Жер бетінің Күн сәулесін кері шағылдыруы күн радиациясы деп аталады. (Жалған)

7. Ауаның абсолюттік алғалдылығын 1 м³ ауадағы болатын су буының мөлшерін айтады. (Шындық)

8. Ауа температурасының атмосферада таралуы мен оның үздіксіз өзгерістері атмосфераның жылу режимі деп аталады. (Шындық)

9. Қазақстан  қоңыржай климаттық белдеудің солтүстігінде  жатыр, сондықтан жылдың төрт мезгілі  айқын білінбейді  (Жалған)

10. Қазақстанның климаты 3 фактордан анықталады: күн радиациясы, атмосфералық церкуляяция, және жердің төсеніш беті. (шындық)

ІІ топ

 1.Жер шарында бір-бірінен температуралық жағдайлары және ауа массаларының қасиеттері мен әсер ету аймақтары арқылы айырмашылық жасайтын белдеулер климаттық белдеулер деп аталады.  (шындық)

2.Күн сәулесінің түсі ұзақтығы  қазақстанда өте төмен 500-1000 сағат  (жалған)

3. Жер шарында климаттық белдеулерді  белгілі климат зерттеуші Б.П.Алисов  (шындық)

4. Негізгі және өтпелі климаттық белдеулердің шекаралары климат құрушы факторлар әсерінен  

     параллельдер бойына сәйкес келмейді. (шындық)

5. Жер бетіне  түсетін күн сәулесінің   20 %  гидросфера шағылыстырады.   (жалған)

6.Жер шарында 13 климаттық белдеуді ажыратуға болады (шындық)

7.  Күн радиациясының  жер бетіне жетуі  географиялық ендікке ғана емес, атмосфералық мөлдірлігіне  және күн сәулесінің түсу ұзаұтығына да байланысты (шындық)

8. Жиынтық радиацияның біраз бөлігі  жерге топырақ,  су, қар жамылғысы арқылы  сіңіп жылынады бұны шағылысқан радиация деп атайды.   (жалған)

9. Тұрақты және жергілікті желдердің, ауа массаларының қозғалысына қалыптасуына , жауын-шашынның түсуіне атмосфералық қысым әсер етпейді (жалған)

10.  Қазақстан территориясында қоңыржай континенталды ауа массасы басым немесе Атлант мұхитынан қоңыржай теңіздік ауа массасы келеді. Солтүстіктенконтиненталды арктикалық, ал оңтүстіктен – континенталды тропикалықауа массасы келеді.  (шындық)

Операциялық кезең Ізденуші үйымдастырушы

ІІІ .Жаңа сабақ   «Атмосфералық церкуляциясы. Ауа массалары.»

Мұғалімнің қысқаша түсіндірілуі  слайд арқылы толықтырады

Атмосфера әрқашан қозғалыста болады. Атмосфераның төменгі бөлігі тропосферада ауа ағындары пайда болады.

  

Ауа ағындарын құрайтын ауа массалары қозғалысқа түскенімен ұзақ уақыт өз қасиеттерін сақтай отырып, сол келіп жеткен аумақтың ауа райын қалыптастырады. Қазақстан  атмосфералық циркуляциясының ерекшеліктері ғаламшарлық циркуляцияның әсеріне  байланысты болады. Мысалы солтүстік жарты шардың үстіндегі ауаның зоналық циркуляция ағындары мұхиттық ауа массаларын батыстан шығысқа қарай қозғап, 2-2,5 тәулікте біраз өзгеріске ұшырай Қазақстанға жетеді. Осы кезде республика жеріде  материктің орталығында орналасқанына қарамастан климаттың континенттігі азаяды. Сөйтіп, Қазақстанның жер бетіндегі атмосфералық циркуляциясы-жалпы циркуляцияның бір тармағы болып табылады.

Электронды оқулықтан тақырып қысқаша түсіндіріледі, әрмен қарай оқушылар жалғастырады.

«Ойлан-жұптас-бөліс» стратегиясы.

 

«Төрт сөйлем» әдісі

 (Оқушылардың алдына кітаптің мәтіні беріледі сол мәтін бойынша  «Төрт сөйлем» тәсілі арқылы тақырыпты ашу.

Сабақ соңында оқушылар өздерінің түсініку деңгейлерін бағалау үшін пікір-дәлел-мысал-қорытынды тапсырмаларды орындайды.)

І топ (постерге орындайды)

1.      Пікір

Мәтін бойынша туындаған өзіндік пікірлерін ашу

2.      Дәлел

Келтірілген өзіндік пікірді бір сөйлеммен дәлелдеп шығуы керек. Дәлел дегеніміз ұстанған көзқарасты логикалық тұрғыдан дәйектеу, негіздеу

 ІІ топ. (постерге орындайды)

3.      Мысал

Енді келтірілген өзіндік пікірді тағы да бір негіздеп кету үшін бір сөйлеммен мысал келтіру қажет. Мысал өмірден, тәжірибеден алынуы керек: ақпарат көздеріне немесе көп таралған пікірлерге сілтеме жасау, практикада орын алған үрдіс, басқа адамдардың пікірі

4. Қорытынды Өзіндік пікірлерін пысықтап, қорытынды шешім жасайды.

ІҮ. Сабақты бекіту.

І тапсырма «Кластер әдісі»   (постремен жұмыс)

І топ                                                                     ІІ топ

 

ІІ тапсырма  «Кубик рубик»  ойыны  (6 жағында 6 тапсырма болады.)

Оқушының қызығушылығын арттырады,сөздік қорын дамытады, пікірталастыруға үйретеді

І топ

1. Ауа дегеніміз не? (көзге көрінбейті., иіссіз, түссіз зат)

2. Биіктеген сайын ауа температурасы қалай өзгереді? Биіктеген сайын ауа температурасы   

    төмендейді. Күн сәулелері ауадан кідіріссіз өтіп, оны тікелей қыздырмайды. Ең алдымен жер беті

    жылынып, содан кейін ауаға тарайды.

3, Негізгі климаттық белдеулер?  (экваторлық, тропиктік, қоңыржай, арктикалық)

4. Қазіргі уақытта біздің ауа райымыз қандай?

5. Күн радиациясы деген не? (Күн радиациясы дегеніміз – Күннен шығатын сәулелі қуат.)

6. Қазақстан қандай климаттық белдеуде орналасқан?   (қоңыржай климаттық белдеуде орналасқан)

.

ІІ топ

1. Күн радиациясының түрлері ?( тура, шашыранды, жиынтық, жұтылған, шағылысқан)

2. Жер бетінде температураның жылдық өзгерісіне қандай факторлар әсер етеді? (Жыл мезгілдерінің

    өзгеруіне байланысты, яғни Жердің Күнді айнала қозғалуына байланысты жыл бойында  

    температураның таралуы өзгереді.)

3. Бір тәулік ішінде температура қандай себептерге байланысты өзгереді? (Күн мен түннің ауысуына

    байланысты, яғни Жердің өз білігінен айналуы әсер етеді).

4. Өтпелі климаттық белдеулер (субэкваторлық, субтропиктік, субарктикалық және субантарктикалық.)

5. Трансформация деген не?  (ауа массасының бір жерден екінші ауданға  ауысуынан қасиетінің 

    өзгеруі оның географиялық  типінің өзгеруі)

6. Ауаның құрамына нелер жатады?(азот (78,09%), оттек (20,95%), инертті газдар (0,94%),     

    көмірқышқыл газ (0,03%))

ІІІ тапсырма  «Желпуіш» әдісі

 

Оқушыларға ак парак бет беріледі де оны 3-ке бүктейді. Бір жағына сұрақ екінші жағына жауап жазылады. Солай екі топ алмасып бірінің сұрағына бірі жауап береді

ІҮ тапсырма

«Блум түймедағы» әдісі

1.Қарапайым сұрақ; Климат дегеніміз не? (Ауа райының көп жылдар бойы қайталанып отыратын белгілі бір типтері)

2.Нақтылайтын сұрақ; Қазақстанға қандай мұхиттардың климаты әсер етеді? (Атлант мұхиты мен Солтүстік мұзды мүхиты)

3.Практикалық сұрақ Қазақстанның климаты неше фактормен анықталады?  Олар қандай? (3 арктикалық, қоңыржай, тропиктік)

4.Шығармашылық сұрақ; Ауа массасының  бір жерден екінші ауданға  ауысуын не деп атаймыз? (циркуляция)

5.Бағалайтын сұрақ; Қазақстанның оңтүстік облыстарына жаз айларында шаңды дауылдар мен аңызық (ыстық жел) әкелетін ауа массасы? (тропиктік ауа массасы)

6.Түсіндіретін сұрақ    Ауа  антициклондардың әсерінен   табиғатта қандай  ауа райын қалыптастырады? ( антициклондардың әсерінен  табиғатта антициклондық ауа райы,  яғни үлкен көлемдегі жоғары қысымдағы  ауа құрғақ та ашықғ қыста суық, жазда ыстық ауа райын қалыптастырады)

Рефлексті коррекциялаушы

 Ү.  «Кері байланыс» «Бес саусақ әдісі»

Оқушылар параққа алақандарын қойып, оны жиегімен қаламмен айналдырып өтеді. Осыдан соң олар сабақ туралы мынандай сұрақтарға жауап беріп, салынған саусақтарына жазады:

Бас бармақ-басты мәселе. Бүгін сабақта өзіме ұнағаны?

Балалы үйрек-бірлесу. Мен топта/жұпта қалай жұмыс жасадым? Кімге көмек бердім? Кімді риза еттім?

Ортан терек-ойлану. Мен бүгін қандай білім мен тәжірибе алдым?

Шылдыр шүмек-шынайылық. Сабақ маған ұнады ма? Неліктен?

Кішкентай бөбек-көңіл-күй ахуалы. Мен сабақта өзімді  қалайша сезіндім?

 

ІҮ. Үйге тапсырма 

Параграф 21   

Өздеріңнің  тұрған жерлеріңіздің климаты қандай  бақылап жазып келу.

ІҮ.Бағалау

«Дискрипті бағалау»

Топ хатшысы өз тобындағы мүшелердің ұрпайын салып отырады. Мұғалім топтың ұпайлар парағын жинап алып, талдау жасау арқылы өзінің қорытынды бағасын сәйкесінше «5»,«4», «3» деген бағаларды қояды.

7-8 ұпай -«5»

5-6 ұпай-«4» 
4-3 ұпай-«3»

Шортанбай жалпы орта мектебі

Ашық сабақ

Тақырыбы:

Атмосфералық циркуляция.  Ауа массалары.

                               Өткізген:

География пән мұғалімі

                                                                  Казиева Т.М

2016-2017 оқу жылы