Ашық сабақ.Әдебиет.Шешенге қойылатын талаптар.

Сабақтың тақырыбы: Шешенге қойылатын талаптар

Сабақтың мақсаты:

1.     Білімділік. Шешенге қойылатын талаптарды аша отырып, оқушылардың ойлау қабілеттерін дамыту.

2.     Дамытушылық. Өз пікірлерін дәлелдеу үшін ізденуге, қосымша әдебиет, баспасөз материалдарын, дерекнамаларды қолдана білуге, кез келген шаршы топ алдында сөз сөйлеуге дағдыландыру.

3.     Тәрбиелік. Қазақ халқының сөз өнерін дәріптей білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: жаңа сабақ

Сабақтың технологиясы: Ж. А. Қараевтың «Оқытудың үш өлшемді әдістемелік жүйесі»

Сабақта қолданылатын әдіс-тәсілдер:

-сұрақ-жауап, баяндау, талдау жұмыстары, пікірсайыс.

Сабаққа қажетті көрнекіліктер:

-интерактивтік тақта, тірек сызбалар, ұлағатты сөздер, суреттер.

Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті, тарих

І. Сабақтың барысы.

1. Ұйымдастыру кезеңі. а) Оқушылармен амандасу ә) Сыныпты екі топқа бөлу. б) Сабаққа сарапшыларды қатыстыру.

-Бір-бірімізге сәттілік тілей отырып сабағымызды бастайық.

ІІ. Жаңа сабақ.

1.     Проблемалық жағдаят туғызу:

-         Қазіргі кезді балалардың Төле бише тауып, Қазыбекше қазып, Әйтекеше әсерлеп айтатын тапқырлығы, ой ұшқырлығы неге аз?

Әр топқа ойлануға уақыт беріледі. Майқы би және Жиренше шешен ауылының шешендері жауап береді.

а). Электрондық оқулық арқылы өзін-өзі оқыту.

ә). Сұрақ-жауап.

2. Шешенге қойылатын талаптар:

1.     «Қабілеттілік шыңы».

а). Берілген суреттерден тұрақты тіркестер мен идиомалар құрап, тұлғалас мағыналарын анықтау.

Майқы би ауылына                                  Жиренше шешен ауылына

Портрет                                                                  Портрет

Майқы би ауылына                                  Жиренше шешен ауылына

ә). Абайдың қарасөздерінен афоризмдерді тапқызу.

Отыз жетінші сөзі                                            Бесінші қарасөзі

2.     «Білімділік шыңы». Өз білімін жан-жақты толықтырып отыратын адамның ойы да бай болады.

а). Ой толғау. (Өзіндік пікірлерін тыңдау).

      Майқы би ауылына                         Жиренше шешен ауылына

«Ана тіліміздің шұбарлануы»             «Қазақ қыздарының киім кию үлгісі»

ә). Сатылай кешенді лексикалық-грамматикалық талдау жұмыстарын ұсыну.

Майқы би ауылына                             Жиренше шешен ауылына

1.     Кішіпейілділік                                     2. Адамгершілік

3.«Шыншылдық шыңы».

а). Деңгейлік тапсырмалар. (Оқушы өз қалауынша таңдап алады).

1-жеңілдетілген деңгей. Махамбет жырларындағы шындықтың көріністерін ашу.

2-орташа деңгей. «Ақиқат пен шындық мекені қайда?» (эссе жазу).

3-шығармашылық деңгей. Шындыққа өрілген өлең шумақтарын жаздыру.

ә). Жұмыстарды сараптау.

4.«Мәселені айқындау шыңы».

а). Интерактивті тақтадан көрсетілген «Аңырақай шайқасы» мен «Бұланты шайқасы» слайдтарынан деректерді нақты көрсетіп, әсерлі жеткізіп, басқаларды өз сөзіне ұйыта білу шеберлігін дәлелдеу.

     Майқы би ауылна                              Жиренше шешен ауылына

     «Аңырақай шайқасы»                             «Бұланты шайқасы»

ә). «Сиқырлы сандар» ойыны. Слайдтан көрсетілген сандарға байланысты сәйкес келетін оқиғаларға мәлімдеме беру.

Майқы би ауылына                                              Жиренше шешен ауылына

1836-38ж.ж. – Шаруалар көтерілісі.                1845 жыл- А.Құнанбаев туылды.                                                                

1864 жыл – Торғайда алғаш мектеп ашылды.     1881 жыл – Орск қаласында  

мұғалімдер мектебі ашылды.     

1995 жыл – Ата Заңымыз қабылданды.                1997 жыл – Алматы қаласы

                                                              Астанаға көшірілді.

5.«Жинақылық шыңы». Интерактивтік тақтадан тірек сызба арқылы жинақылықтың талаптары көрсетіледі.

 

а). «Жансыз дүниеге жан бітіру» ойыны. Монолог жазып, рөлге кіріп ойнау.

Майқы би ауылына                              Жиренше шешен ауылына

     «Домбыра»                                                           «Тұлпар»    

     «Жер - Ана»                                                          «Бесік»

ә). Тақтада берілген өлең үзінділерін мәнерлеп оқу.

      Майқы би ауылына                         Жиренше шешен ауылына

Бабаларым, рахмет сендерге                            Төрт ана

Бабаларым,                                                         Тағдырыңды тамырсыдық індетінен қалқала ! 

Рахмет сендерге                                                  Әр адамға өз анасынан басқа

Бабаларым болмасын деп көр-кеуде,            Жебеп жүрер, демеп жүрер арқада

Қобызыңмен қосып ән мен тіл бердің,            Болу керек құдіретті төрт ана

Өмірге мен мылқау болып енгенде.                 Туған жері – түп қазығы, айбыны,

Бабаларым,                                                          Туған тілі – сатылмайтын байлығы,

Рахмет сендерге!                                                 Туған дәстүр, салт-санасы – тірегі,

                                                                              Қадамына шуақ шашар үнемі...

                                             М.Мақатаев.                                                           М.Шаханов

6.«Аңғарымпаздық шыңы». «Бәйге» ойыны.

а). Оқушылар қойылған ортақ сұрақтарға жедел жауап береді.

1. Қазақ шешендік өнерінің дамуының басталуы – ХІІ-ХІІІғ.

2. Майқы би өмір сүрген ғасыр – ХІІ-ХІІІғ.

3. «Төбе би» атанған би – Қазыбек би.

4. Риторика сөзінің мағынасы – грек. Шешендік сөз

5. Қазіргі шешендіктануға арналған еңбек – «Шешендік өнер»

С. Негиметов

6. Шешен мен тыңдаушының арасын байланыстыратын тілдік амалдар – қаратпа сөздер.

7. Сөз дұрыстығына тән сипат – әдеби тіл нормасын сақтау.

8. Шешендік дегеніміз – сөйлеу өнері.

9. Алғаш рет «шешендіктің негізі - шындық» деген қағиданы ұстанған – Сократ, Платон.

10. Шешендіктанушы ғалымдар – Ш.Уәлиханов, Б.Адамбаев.

11. Шешенге қойылатын талап – сөз мәдениетін меңгеру.

12. Биге қойылатан басты талап – қара қылды қақ жару.

13. Шешендікті арнайы зерттеген М.Әуезовтің еңбегі – «Әдебиет тарихы».

14. Шешендіктің анасы – демократия.

15. Шешенге аса қажет қасиет – аңғарымпаздық.

ә). Әр топ екі жолдан өлең жазып, қарсы топқа оқиды, қарсы топ сол жолды жалғастырады. «Жас ақындар» байқауы.

Қорытындылау. Мұғалімнің сөзі. (Сызба арқылы сабақ қорытындыланады).

 

Шешен адамның бойында адамгершілік қасиеттері мол болуы керек, өйткені ол оның тұлға ретінде даралануының, қоғамдық ортада үлкен үлес алуының да мәнді кепілі бола алады.

ә). «Инсерт» кестесімен жұмыс.

Білемін	Білдім	Білгім келеді

Бағалау. Оқушылардың білімдерін сарапшы топ бағалайды, марапаттау сыйлықтарын табыс етеді.

Үйге тапсырма. Интернетті және дерек көздерін пайдаланып, ғылыми жобаның мақсаты мен міндеттерін көрсетіп, жоспарын жасау.

Тақырыптар:

1.     Мұнай өндірісі – Қазақстан бюжетінің ең маңызды кіріс көзі болып табылады.

2.     Айналымдағы ақшаның саны көбейген сайын, оның құны кемиді.

3.     Қоғамды дамытудағы шағын бизнестің рөлі.