Ашық сабақтың тақырыбы "Қызықты география "

Сайыстың тақырыбы: «Қызықты география» 
Сайыстың мақсаты: 7 сынып оқушыларының география пәнінен алған білімдерін нығайтып пәнге деген қызығушылықтарын арттыру 
Сабақтың түрі: сайыс сабақ 
Көрнекілігі: слайд, интерактивті тақта. Физикалық карта,плакаттар,сызбалар

Мұғалім:
- Қайырлы күн, құрметті ұстаздар, оқушылар және бүгінгі сайыстың қатысушылары.
- Бүгін біздің «Қызықты география » атты ойын сайысын бастаймыз.
- Бүгінгі ойын сайысқа жетінші сынып қатысады, Сонымен бізде екі топ қатысады. Бірінші топ Африка  , екінші топ оңтүстік Америка . Сіздерге сәттілік тілейміз

Халық айтса қалт айтпайды,
Әрқашанда нанымды,- дей келе бүгінгі сайысымызды бағалайтын және сын беретін әділ - қазылар құрамымен таныстырайық:

Ойын шарттарымен таныстырып өтелік. Сайысымыз 8 кезеңнен тұрады:

1.       Таныстыру

2.       Кім жылдам

3.       Жұмбақты шеш

4.       Адасқан әріптер

5.       Сіз бізге біз сізге

6.       Жеті жұмбақ

7.       Ең,ең,ең...

8.       Бұл кім?

Мұғалім:
Ойынымызды бастамас бұрын осы география ғылымы туралы айтып өтейік.
География ғылым ретінде ежелгі Грекияда туған. Біздің заманымыздан бұрын өмір сүрген грек ғалымы Эратосфен өзінің Жерді сипаттауға арналған еңбегін «география» деп атаған екен. Және, ұзақ уақыт бойы география жаңа жерлерді ашып сипаттаумен ғана айналысатын ғылым деп есептелініп келді. ХІХ ғасырдың басында бүкіл Жер шарында ашылмаған жер қалмаған екен. Осыған орай географияның міндеті де өзгерді. Ендігі жерде ол Жер бетіндегі денелер мен құбылыстардың таралуын сипаттап қана қоймай, олардың себебін түсіндіретін ғылымға айналды.
Сондықтан қазіргі жарысқа түскен оқушылар өздерінің географиялық құбылыстардың себептері мен Жер шарындағы материктер туралы білімін көрсетеді.
Білім деген биік шың.

 Бақытқа сені жеткізер.

Білімді деген ақылшың

 Қиындықтан өткізер , – деп сайысымыздың алғашқы шарты «Таныстыру » кезеңін бастаймыз.

Әр топ өз топтанрын таныстырады

2. Екінші кезең “Кім жылдам?” (Бұл кезеңде сайыскерлерімізге 20сұрақ қойылады. Дайын оқушы жылдам жауап береді

1- ші топ Африка
1“Ұлы географиялық ашулар 
заманы” қай ғасырдың аралығында болды? (XV-XVIIIғасырлар) 
2. Ең алғаш Африканы ашқан кім? (Васко да Гамма)
3. Африканың ең үлкен шөлі. (Сахара)
4. Ең биік вулкан.(Килиманджаро)
5. Африканың көп жауын – шашын түсетін жері (Дебунджа)
6. Жер шарындағы ең ұзын өзен (Ніл)
7. Африка материгіндегі экваторды екі рет кесіп өтетін өзен.(Конго)
8. Африкадағы көлемі жағынан ең үлкен өзен (Виктория)
9. Африкадағы ең ұзын көл. (Таньганика)
10. Африкадағы Фиктория сарқырамасы қай өзенде орналасқан? (Замбези)

2- ші топ Оңтүстік Америка
1.Күн мен жердің арақашықтығы? (150млн км) 
 2.Америка материгінің атауы қалай пайда болды? (Америго Веспуччидің құрметіне) 
3. Оңтүстік Американың байырғы халқы? (үндістер)

4. Материктің ең биік нүктесі (аканкагура 6960 м)
5. Оңтүстік Америка қыраттары (Гвиан, Бразилия, Ла – Плата)
6. Американың ірі өзендері, көлдері (Амазонка, Парана, Ориноко, Магдалена, Титикака, Маракайбо)
7.Бұл материк екі құрлықтың аралығында орналасқан. Ел астанасы өзімен аттас. Бұл қай мемлекет? (Панама)
8.Ориноко өзенінде қай сарқырама орналасқан (Анхель)
9.Орталық Анд жерінде 3812 м биіктікте үндістердің қасиетті көлі орналасқан. Бұл қай көл? (Титикака)
10.Саяхатшының құрметіне аталған ел (Колумбия)

3. Жұмбақты шеш!( үш тілде)

1 ші топ Африка

Ешбір тірексіз күмбез,

Жылт-жылт еткен,

Ешбір сүйексіз күмбез.

Жылғадан өткен. (су, вода, water)

Ешкім көтере алмайтын күмбез

Ешкім төңкере алмайтын күмбез.(Аспан, небо, the sky)

Тұрғыны жоқ елдер,

үйі жоқ қалалар

Ағашы жоқ ормандар,

суы жоқ теңіздер(карта, карта, map)

Бетін адам ашады, Білім нұрын шашады.(кітап, книга, book)

Мекені көкте екі ару

Бір-бірін көруге зәру   (күн мен ай»

«Америка » тобы

 Көтеріліп теңізден,

Ол келсе орман шулайды,

Аспанға биік барамын.

Толқын теңіз тулайды.

Биіктен қайта түскенде,

Өңі кірер даланың. (жаңбыр, дождь, rain)

 Күнітүніжүйткиді,
Кең далада бір тарлан   ( жел, ветер,wind)  

Ай үстінде асыл тас,

Алайын десем табылмас.(жұлдыз, звезда, star)

Қолы да жоқ, көзі жоқ,

сурет салар өзі кеп (аяз, мороз, frost)

Жетпіс жолға шашылды

   Жылтыраған жарық тас.

  Осындай көркем моншақты

  Ешкім жинап  жарытпас (  Бұршақ)

4. “Адасқан әріптер?” (Бұл кезеңде әр топтың алдында  орындары ауысқан бірнеше әріптер шығады, сол әріптерден география пәніне қатысты сөздер шығару керек 6 сөз ) 1 минут уақыт беріледі

1 ші топ Африка
ТСААШМБ МАСШТАБ 
ТЗМАУИ АЗИМУТ 
ТВОЭРАК ЭКВАТОР 
 ДЕНАИИМ МЕРИДИАН 
БТСОНРА СТРАБОН 
 РААААКСДМГ МАДАГАСКАР 

2 ші топ Америка

Е ф а м о т а с р - атмосфера

Ф р е а с д и г о р – гидросфера

И о н г з т ь л а р о – горизонталь

С п м а о к  - компас

Қ л ы й о б – бойлық

Ғ д а а р у а л б – бағдарлау

5. Сіз бізге,біз сізге 2 минут уақыт беріледі

Әр топ бір біріне дайындаған сөз жұмбақтарын береді

6.   «Жеті жұмбақ» (Сайысымыздың бұл кезеңінде 6 ұяшық берілген, әр ұяшықтың ішінде география пәніне қатысты 1жұмбақ жасырылған. Топтар бір-біріне кезек бере отырып, ұяшықтан таңдауға тиіс.Егер таңдаған топ жауабын білмесе, келесі топ жауап береді. Толығымен жауап береміз ) 
1.статуя Христа  қала мен оның айналасындағы ең биік жерде, Коркуваду тауында (704 м.) қойылған. Таудың басына алып монумент қою идеясы XIX ғасырда-ақ көтерілген. Алайда, ескерткіш табанына алғашқы тас тар болғаны 1922 жылы Бразилия тәуелсіздігінің жүз жылдығына орай (оған дейін бұл ел Портуғалия отары болды) қойылып, тұғырын тұрғызу жұмыстары 1926 жылы басталды.

2. Сидней Опера театры - қаланың ғана емес, күллі Австралия елінің мақтанышы. Театр ғимараты өзінің ерекше құрылысымен көзге түседі. Алайда, оның құрылысына 15 жыл уақыт кетті. Жоба авторлары біраз қиындықтарға душар болды. 1954 жылы театр тұрғызу туралы шешім қабылданып, құрылыс жобалары үлкен байқау негізінде қабылдана бастады. Байқауға 32 мемлекеттен келген 233 маман қатысты.Жоба бойынша, ақ желкендердің биіктігі 60 метрге жететін. Техникалық жағынан қарағанда ғимаратты тұрғызу оңай болған жоқ. Ғимарат құрылысы 1957 жылы басталып, оған 7 млн АҚШ доллар қаржы бөлініп, театр алты жылда салынып бітуі тиіс еді. Алайда, құрылыс он жылға созылып, бөлінген қаржыдан 15 есе көп қаражат жұмсалды. Ғимарат іргетасы қаланған кезде, негізгі инженерлік мәселелер шешілмеген. Бұл олқылықты жөндеуге Утзонның өзі кірісті. Ол шатырдағы алып желкендерді бөлу арқылы құрылыс жұмыстарын жеңілдетті.
3. Баобаб (Adansonіa dіgіtatа) — бомбакс тұқымдасына жататын ең жуан ағаш. Баобаб — Африка саваннасына тән өсімдік, оны тропикалық аймақтарда жерсіндірген. Баобаб туысына жататын мұнан басқа 9 түрі Африкада,Мадагаскарда және Солтүстік Австралияда кездеседі, бірақ олар Баобабтан аласа болады. Баобабтың биіктігі 20 м-ден артық, діңі өте жуан (диаметрі 4—10 м). Жапырағы салалы, күрделі пішінді, ыстықта түсіп қалады. Ақ түсті, хош иісті, ірі гүлі (диам. 12 — 20 см) ұзын гүлтұғырына төмен қарай иіліп, дара орналасады. Гүлі жарқанаттар арқылы түнде тозаңданады. Жемісі — жеуге жарамды, етті, жұмсақ, шырынды, ұзындығы 40 см-дей қорапша.

4. Хеопс пирамидасы — дүние жүзіндегі аса ірі пирамидалардың бірі . Бұл пирамиданы перғауын Хеопс (Хуфу) көзі тірісінде өзіне арнап б.з.б. 3 - мыңжылдықтың 1 - жартысында Гиза қаласы маңындағы Ливия шөлінде салғызған . Кезінде ежелгі мысырлықтар осынау алып кесене-пирамиданы “Хуфу көкжиегі” деп атаған . Хеопс пирамидасының табаны төрт бұрышты болып басталады да , жоғары қарай басқыш тәрізді көтеріліп , көп сатылы құрылыс түрінде тұрғызылған . Ұшар басы сүйірленіп бітетін Хеопс пирамидасының архитектуралық құрылысына сәулетші Хемиун басшылық жасаған.Алғашында пирамида биіктігі 146,6 м болған еді. Алайда, қазіргі кезде оның биіктігі 138,8 метр болып тұр. Ежелгі грек тарихшысы Геродоттың жазбасында пирамиданы 100 мың адам 20 жыл бойы салғандығы айтылады

5. Игуасу^[1] – Оңтүстік Америкадағы Парана өзенінің сол жақ саласы – Игуасу өзеніндегі сарқырама.Өзеннің Аргентина мен Бразилия мемлекеттерінің шекарасымен өтетін бөлігінде, Паранаға құятын жерінен 26 км жоғары орналасқан. Ені 2700 м, биіктігі 72 м, жылдық орташа су ағыны 1725 м³/с. Су базальттан түзілген екі тік жардан асып, шатқалға құлайды. Сарқырама тармақтарының аралығы жартастармен бөлінген. Сарқыраманың буырқанған суының сарылы 20 – 25 км жерден естіледі. Игуасу өзенінің каньоны мен сарқырамасы ұлттық саябақ болып жарияланған (1939).

6. А́нхель (ис. Salto Ángel, пемон тілінде — Kerepakupai vena, «өте терең жер сарқырамасы») — биіктігі 1054 метр болатын әлемдегі ең биік сарқырама, судың үздіксіз түсу биіктігі 807 метр^[2]. 1935 жылы сарқыраманың үстінен ұшып өткен ұшқыш Эйнджел Джеймстың (ағылш. Angel) атымен аталған

7.  Ең, ең, ең....  аталған  нысандарды картадан көрсету

1 топ Африк
1. . Әлемдегі ең ұзын бұғаз-Мозамбик (1670 км)                                        
2. Әлемдегі ең үлкен шөл-Сахара (7 млн км²)

3.Әлемдегі ең жылы қуатты ағыс-Гольфстрим

4. Әлемдегі ең тұзды теңіз-Қызыл теңіз
5. Әлемдегі ең ірі ойпат-Амазонка
6.Аустралияның суы ең мол өзені-Муррей (1057 мың км )
7. Әлемдегі ең ұзын тау-Анд (9000 км)

8 Әлемдегі ең үлкен түбек-Арабия (3 млн км²)
9. Әлемдегі ең биік сарқырама-Анхель (1054 м)
10. Әлемдегі ең ылғалды ж/е ең жасыл материк-Оңтүстік Америка
11. Әлемдегі ең ірі эстуарийлық өзен сағасы–Ла-Плата (ені 220 км)
12. Оңт. Америкадағы теңіз деңгеңінен ең төмен орналасқан нүктесі-Валдес түбегі (-40 м)

2 топ Америка
13. Оңт.Америкадағы теңіз деңгеңінен ең биік орналасқан нүктесі-Аконкагуа (6960 м)
14. Жер шарындағы ең жоғарғы температура-Африкада тіркелген (+58°C)
15. Әлемдегі ең үлкен көл-Каспий (390 мың км²)

16. Африкадағы ең ірі көл-Виктория (68 мың км²)
17. Африкадағы ең терең көл-Танганьика (1470 м)
18. Африкадағы ең ірі сарқырама-Тугела (933 м)
19. Әлемдегі ең аласа материк-Аустралия (биіктігі 215 м)
20. Аустралияның теңіз деңгеңінен ең төмен орналасқан нүктесі-Эйр көлі (-16 м)
21. Аустралияның теңіз деңгеңінен ең биік орналасқан нүктесі-Косцюшко (2228 м)
22. Әлемдегі ең ірі мұхит-Тынық мұхиты (179 млн км²)
23. Әлемдегі ең ауыр жыртқыш-Касатка (салмағы 9000 кг, ұзындығы 9 м)

24Әлемдегі ең ұзын ел-Чили (4300 км)

8 . Бұл кім?(тұлғаны таны)
1. 1492 жылы Пиреней түбегінен шығып, асыл тастармен бағалы піл сүйегі, алтынға бай Үндістанға сапар шекті. Екі айдан соң Орталық Америка аралдарына жетті. Бірақ өмірінің соңына дейін Үндістан жағалауында болдым деп, сол аймақ тұрғындарын «үндістер» деп атады.
2. Б. з. б ІІ ғасырда өмір сүрген грек оқымыстысы. Ол картасында градус торларын белгілеп, көптеген географиялық нысандар түсірді. Бірақ картаның кемшілігі онда құрлық судан көп болып бейнеленген.
3. 1519 - 1522ж. ж. Тұңғыш рет дүние жүзін айналып шығып, жердің шар тәрізді екенін және ең үлкені - Тынық мұхиты екенін дәлелдеген.
4. 1835ж. Қостанай облысы Құсмұрын көлінің жағасында дүниеге келген. Арғы тегі - Абылай хан, шын аты - Мұхаммедханафия. Ыстықкөл аймағының картасын жасап, «Манас» жырын жазған

1. Х. Колумб 2. Птоломей 3. Ф. Магеллан 4. Ш. Уәлиханов

Қорытындылау. Осымен «Қызықты география» сайысы да өз мәресіне жетті. Бүгінгі сайсымыздың жеңімпаздарын анықтау үшін сөзді сарапшы ұстаздарымызға береміз. (Марапаттау рәсімі) 
Алтын уақыттарыңызды бөліп келгендеріңізге көп – көп рахмет. Сау болыңыздар