АТОМ кеші (сыныптан тыс шара)

Сайыстың тақырыбы: «АТОМ» кеші

Қатысушылар: 8-9-10 сыныптар

Сайыстың мақсаты:

Ø   Білімділік: Оқушылардың химия пәнінен алған білімдерін толықтырып, оны іс жүзінде шығармашылықпен қолдану дағдысын меңгерту;

Ø   Дамытушылық: Пәнге деген қызығушылығын дамытып, танымдық белсенділіктерін, ойлау қабілеттерін арттыру;

Ø   Тәрбиелілік: Оқушыларды жеке тұлға ретінде қалыптастыру, топпен жұмыс жасауға үйрету. Байқағыштыққа және топ арасында жұмыс істеген кезде сыпайылыққа және өзгенің жауабын тыңдауға үйрету.

Көрнекіліктері: Интербелсенді тақта, слайд шоу, безендірулер, химиялық ыдыстар, реактивтер.

Сайыс түрі: танымдық-ақпараттық жоба
Пәнаралық байланысы: биология, география, математика

Мұғалім:  Сәлеметсіздерме, құрметті ұстаздар мен оқушылар! ХХІ ғасыр – химияның өрлеп тұрған дәуірі. Кәдімгі қасықтан бастап, ұшақ, жер серігіне дейін химия өнімдері. Егер химиктер жанармайды өңдеп бермесе, бірде – бір ұшақ көкке көтеріліп, бірде – бір кеме суда жүзе алмаған болар еді. Адам тамақсыз, киімсіз, қажетті бұйымдарынсыз өмір сүре алмайды. Мінекей, солардың бәрін жасауға химия қатысады. Сондықтан да «Қайда қарасақ та, қайда көз жіберсек те көретініміз химия», -  деп өте орынды айтылған. Осыған орай  бүгінгі күні  8-10 – сыныптар арасында өткізілгелі отырған «Алғырлар, тапқыштар, ойшылдар мектебі» кешіне қош келдіңіздер

  Көруге химия кешін жиылғандар,
          Менделеевке құдайындай сыйынғандар.
          Қош келдіңіздер бүгінгідей ғажайыпты
          Тамашалау бақыты бұйырғандар- дей келе, енді сайысқа қатысқалы отырған топтарымызды ортаға шақырайық.

      1. «Жас химиктер» тобы

      2. «Осмий» тобы

      3. «Элемент» тобы

Сайысымызға әділ бағасын берер қазылар алқасымен таныс болыңыздар:

1.

2.

3.

1-кезең. «Ақ тілек-жылы лебіз»              4-кезең. «Химия тұрмыста»

2-кезең. «Бір сұрақ, бір таңдау»              5-кезең. «Жұмбақ ағайындылар»

3-кезең. «Химиялық аукцион»                6-кезең. «Қызықты химия»

«Сәлем сөздің анасы» 
 Дейтін қазақ данасы. 
Сәлемдесіп, танысып, 

Кеш бастайық жарысып. 
Химиялық тілде құттықтау 
Жақсылық әр кез тілейік, 
Химияны оқып білейік. 
Осы тілде құттықтап 
Аман-есен жүрейік, -деп сайысқа қатысушыларға сәттілік тілей

отырып, сайысымыздың алғашқы кезеңін бастасақ.

1-кезең. «Ақ тілек-жылы лебіз» Әр топ өзін таныстырып, қарсылас топқа химиялық тілде лебіз жолдайды.

2-кезең. «иә және жоқ» Берілген 10 сұраққа «иә» немесе «жоқ» деп жауап береді.

І-топ сұрақтары

1.     Ауаның 21% оттек құрайды ма? «Иә»

2.     Күкірттің латынша атауы «купрум» ба? «Жоқ»

3.     Натрий тұрақты І валенттілік көрсетеді ма? «Жоқ»

4.     Екң элементтен тұратын қосыллысты «биэлементтер» деп атайды ма? «Иә»

5.     Авогадро саны 22,4 л/мольге тең ба? «Жоқ»

6.     Адам демалғанда күкіртсутек газын бөледі ма? «Жоқ»

7.     Фосфорды Бранд ашты ма? «Иә»

8.     Азотты тыңайтқыштар органикалық, бейорганикалық болып бөлінеді ма? «Жоқ»

9.     Құрылыс теориясын ашқан Берцелиус па? «Жоқ»

10.  Темір «аспан» тасы ма? «Иә»

11.  d деңгейшесінде 10 электрон болады ма? «иә»

12.  «Тау хрусталі» алюминий минералы ма? «Жоқ»

13.  Гелий алдымен күнде, содан соң жерде ашылған элемент па? «Иә» 

14.  Бром қалыпты жағдайда сұйық күйде кездеседі ма? «Иә»

15.   Иіс газы СО₂ ма? «Жоқ»

ІІ-топ сұрақтары

1.            Периодтық жүйені Ломоносов ашты ма? «Жоқ»

2.            Судан екі есе жеңіл литий ма? «Иә»

3.            VI топ элементтері галогендер деп аталады ма? «Иә»

4.            Оттекті Кипп апаратында сақтайды ма? «Жоқ»

5.            Бір элементтің бірнеше зат түзуі аллатропия деп аталады ма? «Иә»

6.            Электролиттік диссоциация теориясын ашқан ғалым Авогадро ма? «Жоқ»

7.            Кремний қышқылының тұздары карбонаттар ма? «Жоқ»

8.            Калий сілтілік металдарға жатады ма? «Иә»

9.            Фосфор магниттік қасиет көрсетеді ма? «Жоқ»

10.         Рубин алюминийдің минералы ма? «Иә»

11.         F ұяшықта 14 элемент орналасады ма? «Иә»

12.         Электртерістілік ұғымын Резерфорд еңгізді ма? «Жоқ»

13.         Жылу бөле жүретін реакция экзотермиялық па? «Иә»

14.         Катализдік реакциялар өршіткі қатысында жүреді ма? «Иә»

15.         Алюминий бекзат металл ма? «Жоқ»

ІІ-топ сұрақтары

1.            Ауаның 78% азот құрайды ма? «Иә»

2.            Индекс молекула санын көрсетеді ма? «Жоқ»

3.            Силициум көміртектің латынша тауы ма? «Жоқ»

4.            Моль зат мөлшерінің өлшем бірлігі ма? «Иә»

5.            Сутекті ашқан ғалым Кавендиш па? «Иә»

6.            Күкірт қышқылының тұздары сульфаттар деп аталады ма? «Иә»

7.            Тұрақты кермектілікті қайнату арқылы жоюға болады ма? «Жоқ»

8.            Қазақстандағы кен орындарын зерттеумен Бірімжанов айналысты ма? «Жоқ»

9.            Шыны жасауда кремнийді қолданады ма? «Иә»

10.         Күміс электр тогын өткізеді ма? «Иә»

11.         Р орбитальдің пішіні шар тәрізді ма? «Жоқ»

12.         Малахит мыстың минералы ма? «Иә»

13.         Азот молекуласы ковалентті полюссіз байланыс түзеді ме? «Иә»

14.         Ең қиын балқитын металл алтын ба? «Жоқ»

15.         Темекі құрамына кіретін улы зат никотин ба? «Иә»

                 Химия ғылымдардың бұл төресі,

Оза алмайды жарыста тар өресі.

Біліміңді көрсетер кезің келді,

Басталмақшы кезеңіміз келесі.

Сайыстың 3-кезеңі «Қалауың білсін» 10-60-қа дейінгі қалаған ұяшықтарын таңдайды.

 

8-сынып                   

9-сынып                                              

10-сынып 

8-сынып сұрақтары

1.            Химия пәні нені зерттейді? (заттарды, олардың қасиеттері, басқа заттарға айналуын)

2.            «химиялық элемент» ұғымын енгізген ғалым? (Роберт Бойль)

3.            Жылу эффектісі дегеніміз не? (химиялық реакциялар кезінде жылу бөле немесе сіңіре жүретін реакциялар)

4.            Заттың  құрамы  мен қасиетін сақтайтын  бөлшек? (молекула)

5.            Массасы 284г фосфор (V) оксидінің зат мөлшерін есептеңіз.(2 моль)

6.            Калий перманганатындағы марганецтің массалық үлесін есептеңіз.(34,8%)

9-сынып сұрақтары

1.            Электролиттердің иондарға ыдырау процесі (диссоциация)

2.            Диссоциацияланғанда сутек иондарын бөліп шығаратын заттар.(қышқылдар)

3.            Cөндірілмеген әктің формуласы (СаО)

4.            Ересек адамның денесінде неше грамм темір болады?

5.            Темір мен көміртектің құймасының аты (шойын)

6.             

10-сынып сұрақтары

1.            Ядро зарядтары бірдей, бірақ атомдық массалары әртүрлі бір элементтің атомдарының түрөзгерісі (изотоптар)

2.            Ас содасының формуласы (NaHCO₃)

3.            Ингибиторлар дегеніміз не? (реакция жылдамдығын баяулататын заттар)

4.            Егер элементтің ядросындағы протон саны 35, нейтрондары 45 болса, ол қай элемент, оның атомдық массасы қанша? (Бром)

5.            Темір элементінің электрондық формуласын жазыңыз. (1s²2s²2p⁶3s²3p⁶4s²3d⁶)

6.            Тайқазан неше металдан құйылған? (7 металл. Темір,мырыш,қалайы,

қорғасын,мыс,күміс,алтын)

Өмірге әр ғылым керегін ұғыңдар

                 Қараңдар, жараңдар химиядай ғылым бар.

                 Ғылыммен осындай кеңейер білімің,

                 Ғылымның зер салып, зерттеңдер сырын әр!

4-кезең. «Химия тұрмыста» жарнама. Тұрмыста қолданылатын әр түрлі заттардың біреуіне химиялық құрамын, қолданылуымен таныстырады.

5-кезең. «Жұмбақ ағайындылар »

Алғыр, тапқыр, дарынды

Жарыс бар бүгін арынды

Химия пәнін сүйсең сен

Ортаға сал барыңды

І топ

Мен бейбітшілікті жақтаймын,тіршілікті жан-тәніммен сүйетін жанмын.Бірақ та маған соғысқұмар,тіршілікке қарсы деген жала жабылып жүр. Менің бес ағам бар.Әпкемнің мінезі өткір, «Аштай » деген жеңіл мінезді кісіге тұрмысқа  шықты.Екеуі медицина жағында «жедел жәрдемде»жұмыс істейді.Бала,шағасы көп.Бәрі ержеткен.Егін шаруашылығында,дәнекерлеуші т.б қызметте.Менің мінезім ауыр.кісімен оңай араласпайтын бойжеткенмін.Бірақ жақында Латиф деген татар жігітпен таныстым.Оны ұнатып,оған тұрмысқа шығуға оңай келістім.Мен кіммін,менің туыстарым кімдер?

            (Қыз –Азот,бес ағасы-бес түрлі оксиді,үшеуі тұз түзеді,екеуі тұз түзбейді; Әпкесі - Аммиак, жездесі - Сутек; балалары қолданылатын жерлері, күйеу жігіт Литий)

ІІ топ

Біз негізі үш егіз жігітпіз:Мен Ақбаймын.Қарабай,Қазбек дегенағаларым бар.Түріміз де,мінезіміз де ұқсамайды.Менің мінезім нашар ,тез тұтанып шыға келемін,өзім улы заттар қоймасында істеймін.Ағаларым маған қарағанда момын,Қарабай әскери адам,түтінін бұрқыратып темекі шегеді де жүреді.Ал Қазбек сіріңке зауытының директоры.Мен және менің ағаларым кімдер?

(Жауабы:Ақ фосфор,қызыл фосфор,қара фосфор. )

ІІІ топ

Біз ағайынды бес жігітпіз,бесеуіміз де өткір,кез келген адаммен оңай араластыратын ашық,жарқын жігіттерміз.Кейбір көре алмаған жігіттер жүрген жерін бүлдіреді,тындырады  деп өсек айтады.Мінезі тастай онша маңызды жұмыс істемейтінЛатиф деген ағам азулы қызға үйленді.Ал ағам Нартайдың істемеген жұмысы жоқ:аспаз да болды,шыны да жасады.Қазір тұрмыстық қызмет көрсету комбинатында директор.Менің өзім ауылшаруашылыда,оның ішінде егін жағында істеймін.Екі інім Рәнтай мен Сартай жігітім дей берсең,тұтана кетеді.Қып-қызыл ақымақ.бағына жақсы қыз кездессе жақсы болар еді.Өзі автоматты сигнал беру жағында істейді.Мен және менің ағайындыларым кімдер?

(Жауабы:Li,Na,K,Pb,Cs  сілтілік металдар.)

                 Адамнан ғылым айла асырмаған,

                 Құпиясын құлыптап жасырмаған,

                 Кел бәріміз химияның тілін зерттеп,

                 Бір жұмбағын ашайық, ашылмаған.

6-кезең. «Қызықты химия» Әр топ дайындаған тәжірибелерін көрсетіп, түсіндіреді.

І топ

ІІ топ

ІІІ топ

Мұғалім: Рахмет, топтарымыздың ұпай санын анықтап, білімді оқушыларымызды бағалау үшін сөз кезегін әділ-қазыларға береміз.

Сонымен бүгінгі сайысымыздың жеңімпаз тобы анықталды. Ендеше алғыр да тапқыр, ойшылдығымен 1-ші орынды _________ тобы  иеленді. Осымен сайысымыз өз мәресіне жетті. Бізбен бірге болып, белсенділік танытып қатысқандарыңызға, ойынды тамашалағандарыңызға көп-көп рахмет. Сау болыңыздар!       Күшейтеміз химияның сапасын

                           Берер бізге болашақ ақ батасын

Ғылымның негізгі бір саласы

                           Химиямыз мәңгі бақи жасасын !