Бұрғылау жұмыстары«Жөндеуші-слесарь» мамандығы бойынша өндірістік оқыту сабағының конспект-жоспар.

Г.Н.Беркалиева

Өндірістік оқыту шебері

                                БҚИК, Орал қаласы

 «Жөндеуші-слесарь» мамандығы бойынша өндірістік оқыту сабағының конспект-жоспар.

Сабақтың тақырыбы: Бұрғылау жұмыстары

Сабақтың түрі: Аралас.

Сабақтың әдісі: Ауызша мультимедиялық проектормен түсіндіру, техпроцесс,  машықтық  бөлімінде практикалық жұмысты түсіндіріп  көрсету, тақырып бойынша жаттығу және практикалық жұмыс.

Сабақтың мақсаты: Студенттерді бұрғылау жұмыстарының  манызымен, түрлерімен және металды бұрғылау  кезіндегі  қауіпсіздік техникасымен таныстыру.  Бұрғылау станоктарымен, құралдармен таныстыру. Студенттерді бұрғылау станогының үстелінде тегіс өтпелі тесіктерді бұрғылауды үйрету. Студенттерге  өз мамандықтарына деген сүйіспеншілігін, ойлау және   іздену қабілеттілігін дамыту. Жұмысты ұқыптылықпен атқаруға және техника қауіпсіздігін сақтауға тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: сабақ  жоспары,  ортақ пайдалану құралдары,  мультимедиялық проектор, бұрғылау  станокгының түрлері, қосымша құралдардың түрлері, 3мм болат дайындама және тетік эталоны,  жазықтық  және дөңгелек егеу, сызба, технологиялық процесі,  штангенциркуль ШЦ-II, қол ара, қол қайшы, чертилка, слесарлық циркуль, бұрыштық, сызғыш, нүктелегіш, балға түрлері, киянка, ветошь, болат щетка және щетка- сметка.

 Өңдірісті оқыту жұмысының көлемі: Тұғырык Ø100мм.

Сабақтың барысы:

I.  Ұйымдастыру бөлімі: 5мин.    

Студенттермен амандасу. Студенттерді түгендеу және сабаққа әзірлігін тексеру.

II. Сабақтың құрылымы: 40мин.

Сабақтың тақырыбы мен мақсатыны айтамын.

Слесарлық курс  бойынша белгілеу, шабу, кесу, түзету, ию  тақырыптары өттік. Бұрғылау жұмыстарды үйрену үшін өткен тақырыпты қайталаймыз.

Сұрақ-жауап. 1.Белгілеу түрлері.  Жазықтықты және кеңістіктікті.  Қосымша сұрақ. Жазықтықты  белгілеу кезіндегі пайдалану құралдары.

Жазықтықты белгілеуде қолданылатын құралдар: сызғыш, метрлік, чертилка, нүктелегіш, балға, слесарлық циркуль, бұрыштық,  штангенциркуль ШЦ- II.

2.Егеулеу дегеніміз не?  Егеулердің қөмегімен металды жоңқалап тегістеу операциясын (жұмысын) егеулеу деп атайды. Қосымша сұрақ. Егеулердің пішіні бойынша түрлері. 

Жазықты, жазықты сүйіртұмсықты, төртбұрышты, үшқырлы, дөңгелек, жартылай дөңгелек, ромбалы және қоларалы  егеулер болады.

3. Жұмыс орнын ұйымдастыру. Верстак орнықты және жұмыс құралдар өзінің орнында болу керек,   өлшеу құралдарын алысқа қою қажет. Жұмыс кезінде верстак үстінде артық зат болмауы керек. Өту жолдары ашық болу керек.

III.  Жаңа тақырыпты түсіндіру (кысқаша конспект).

Станокта  жұмыс  жасағанда электромеханик тесікті бұрғылауды  білуі қажет.  Бұрғылау жұмысы - тұтас металда тесік жасау операциясы. Тесік жасау үшін қол бұрғы, коловорот, электрлік және пневматикалық жабдықтар, бұрғы станоктар қолданылады. 

(Студенттер өндірістік оқыту шеберінің айтуымен жазады).  Металды токарлық, фрезерлік және бұрғылау станоктарында бұрғылауға болады. Бұрғылау станоктары:  столға қоятын , тігінен, радиалды тармақты. Станоктың кең тараған түрі:  тігінен–бұрғылау, оның ішінде столға қоятын түрі бар. Шеберханада столға қоятын және тігінен бұрғылау станоктары бар. Бұрғылау станоктары екінші топка жатады. Мысалы: 2Н135– тігінен және  2А112  – столға қоятын.  2 –  бұрғылаушы топ; Н,А– модернизаци;  1 – тігінен; 35, 12 –  бұрғының қолданатын ең үлкен диаметрі.

Бұрғылау станоктың маңызы: тұйық және өтпелі тесіктерді бұрғылау, үңгілеу және ұңғылау.

Тесікті өңдеу үшін бұрғылауға екі түрлі қозғалыс беріледі: негізгі қозғалыс,  беріліс қозғалыс. 

Бұрғылар: бұрғылау жұмыстарда спиральды бұрғылар қолданылады. Спиральды бұрғылар - жұмыс бөлігі және сағағынан тұрады. Бұрғы бунағының спираль пішінді болуының арқасында тесіктен жоңқалар жақсы шығарылып тасталады. Бұрғының сағағы оны бекітуге арналған. Бұрғылардың сағағы: цилиндр пішінді және конус пішінді болып жасалады.

     Конус пішінді бұрғылар Морзе конусымен жасалады. Морзе конустары номер1ден 6ға дейін қолданылады.  Өтпелі втулкалардың сырты да, іші де конус формалы болады. Бірінші шпиндел конусына, екінші бұрғы конусы дәл болу керек.  Сағағы конус пішінді бұрғылар диаметрі 6-дан 80мм-ге дейін болып жасалады. Бұрғылағанда конус пішінді бұрғыны өтпелі втулкаларға кигізіп шпинделге бекітеміз.

      Цилиндр пішінді сағағы бұрғының диаметрі 8 мм-ден жасалады. Цилиндірлік пішінді бұрғыны үш жұдырықты бұрғы патронына орнатылады содан кейін шпинделге бекітеміз. Бұрғының диаметрі тесілетін тесік өлшеміне және оған қойылатын техникалық талапқа байланысты болады. Болт, винт, шпилька орнататын тесіктерді бұрғылармен тескеннен кейін басқа өндеу жұмысын жүргізудің қажеті жоқ. Сондықтан бұрғы өлшемі сызбада көрсетілген тесік диаметріне сәйкес етіп алынады. Дәлдігі 5 класс.  Спираль бұрғылар Р9, Р18 маркалы болаттардан жасалады. Бұрғының материалы тесілетін материалға сәйкес болу керек.

      Бұрғылау жұмысын орындағанда дұрыс бұрғыланатын дайындаманы бекітіп қою үшін  айлабұйымдар қолданылады: машиналық тиски, призмалар, қысқыштар, арнайы болттар  қолданылады. Машиналық тиски айналатын және айналмайтын болып жасалады. Қолданатын қосымша құралдар: үш жұдырықты патрон, орталық бұрғы, втулка Морзе.                                                 

       Бүгінгі сабақтың тақырыбы бойынша біздер тегіс өтпелі тесікті бұрғылаймыз.   Өтпелі тесіктерді бұрғылау: өтпелі тесіктер белгілеу бойынша жасалады. Ол үшін олар алдын ала белгіленеді және орталық нүкте табылып нүктеленеді. Жұмыс кезінде бұрғыны дұрыс бекіту қажет, уақытында станокты тоқтату, СОЖ қолдану қажет.   (Тақтада сызба және технологиялық процесі)

                      Өтпелі тесіктерді бұрғылауда кездесетін ақаулар

№	Ақаулар	Болу себептері
1	Тесіктің көлемі сақталмаған	Шпинделді және бұрғы соғу  Кесу беттері сәйкес емес Бұрғы дұрыс қайралмаған: -  бұрыштары бірдей емес. Бұрғы сынуы: - бұрғы қызуы (май  сабын арласхан су қолдану қажет) - бұрғы айналуы жылдамдығы жоғары - өнделетін затты қатты бекітпеген - өтпейтін бұрғымен жұмыс істеген - бұрғы ойындыларына жоңқа толып кеткен - бұрғыны термикалық өңдегендегі ақаулар.
2	Тесік бетінің көріксіздігі	Өтпейтін бұрғы: - бұрғының кесу беттері дұрыс қайралмаған Штурвал асыра беру (беріліс жылдам берілді).
3	Тесіктердің ауытқуы	Дайындаманы дұрыс бекітпеген Дайындама дұрыс белгіленбеген Бұрғы дұрыс қайралмаған: -  бұрыштары бірдей емес.
4	Өлшемі дұрыс емес	Өлшеу құралдары дұрыс қолданылмаған Өлшеу құралдары дәл емес.

IV. Практикалық  бөлімі

        Жаңа тақырыпты  меңгерулеріне байланысты еңбек қолданысының амалдарын көрсету. (Сабақтың тақырыбы бойынша дайындамаларды және дайын  тетіктер түрлерін көрсетемін).

Студенттерді станоктың қасына шақырамын, практикалық жұмысты түсіндіріп, жасап қөрсету.

V. Күнделікті құрылымы: 4сағ.

 Жұмыс барысында төмендегілерге назар аудару қажет: жұмыс орнының дұрыс дайындалуына қарау керек,  бұрғы жұмыс және егеулеу  кезіндегі тұрысы, құралдарды  ұстауы.

VI.   Бекіту құрылымы:   1 сағ.

Өңдірісті оқыту сабағын  қорытындылау:

студенттердің жақсы жұмыс көрсеткені үшін бағалау.

Рефлексия.  Студенттер дәптерге жазу керек:  бұрғылауда мен нені білетін едім және өндірістік оқыту сабағында нені үйрендім.

Үйге тапсырма беру.  Ә.И. Крупицкий. 4 тарау. Конспект. Интернет.

Жұмыс орнын жинау.