Муниципальное
бюджетное общеобразовательное учреждение
«Абыйская
средняя общеобразовательная школа имени д.т.н.Слепцова А.Е.»
678894,
Республика Саха (Якутия), Абыйский улус, с. Абый, ул. Баронова, 3
Аһа5ас дьарык
«Баай Байанайга ыалдьыттааьын»
(Улахан группа)
Толордо: Черемкина Е.Е.
Старший воспитатель
Абый, 2022с.
«Баай Байанайга ыалдьыттааһын»
(улахан бөлөххө аһа5ас дьарык сценарийа)
Ыытыллар күнэ: 24.11.2022с.
Сыала: Байанай ыйыгар анаан ыытыллыбыт улэни тумуктээьин.
Саха киьитин терут дьарыга булт туьунан о5олор билиилэрин чинэтии, ебугэлэр
угэстэрин, булт сиэрин-туомун, бултка туттуллар тэриллэри салгыы билиьиннэрии.
Айыл5а5а тапталы, харыстабыллаах сыьыаны иитии. О5о санарар, айар дьо5урун,
ебугэ оонньуутун ненуе эти-сиини сайыннарыы.
Ыытааччы: Утуе кунунэн кунду о5олор!
-О5олоор,
этин эрэ, сэтинньи ый туох ыйай? (О5олор эппиэттииллэр-Байанай).
-Саамай
сеп, сэтинньи ый-Байанай ыйа диэн ааттанар. Бу ыйга булчуттар ыраах
бултуу-алтыы бараллар. Кунду туулээ5и эккирэтэллэр, айах туталлар. Саха булчута
бултаан дьиэ кэргэнин иитэр-аһатар, таӊыннарар.
-Билигин
таһырдьа ханнык дьыл кэмэй? (О5олор эппиэттэрэ-кыһын).
-Саамай сөп,
кыһын. Кыһынны айыл5а барыта тугунан буруллэрий? ( О5олор
эппиэттэрэ-хаарынан). Ойуур оло5ун төһө билэргитин билиэхпит.
1. Бугунну дьарыкпыт аата «Байанай
алгыьа» диэн.
-О5олор, Байанай диэн кимий? (хартыына, слайд)
-Байанай ханна баар буоларый?
2. Байанай туһунан кэпсээн
Байанай ойуурга олорор Аан алахчын быраата( аан дойду иччитэ).
Кини олус тургэн сырыылаах буолар, тыаьы-ууһу сөбүлээбэт, сүрдээх өһүргэс.
Сөбүлээбэтэ5инэ булду үргүтэн атын сиргэ уурэн илдьэр. Булчут бултуйда5ына кыра
да буоллун үөрүөхтээх. Байанай ону сүрдээ5ин сөбүлүүр. Булчут Байанайы
ытыктыахтаах оччо5о Байанай кинини харыстыыр. Булчут уотун кытта ыкса
сибээстээх буолла5ына оһолго түбэспэт.
-Байанай ыйа сэтинньи, бэлиэтэ ох саа буолар (слайд).
3. Кыыллар (слайд)
Ыытааччы -Керуэххэйин эрэ о5олоор, ханнык кыыллар
баалларын.
(О5олор кыыллар
тустарынан хоһоон аа5аллар).
Ыытааччы: О5олоор биһиги папаларбытыгар, убайдарбытыгар
байанай кундулээбит булдун кытта билсиэхпит (куобах, киис, саһыл,хабдьы)
- О5олор, эьиги тыа кыылларын төһө билэргитин коруохпут, таабырын
таайсыахпыт
-Таабырыннар:
-Ууга олохтоох, от
аһылыктаах баар уһу (андаатар),
-Тор-тор торулуур маһы
тонсуйар баар уһу (тоӊсо5ой),
-Кынаттаах да көппөт,
айахтаах да саӊарбат баар уһу ( балык),
-Баһаам элбэх аанынан ким
да тахсыбат уһу (илим),
-Ууга киирдэ5инэ балык, кытыыга
та5ыста5ына кыыл баар уһу (урун эһэ).
-Суола-ииһэ биллибэт сыыдам
сырыылаах баар уһу (тыы),
-Со5отох харахтаах тугу да
тулуппат баар уһу (саа).
- Куруук аччык кыыл баар уьу (боро)
- Сайын борон, кыьын манан баар уьу (куобах)
- Сыһыыга сырбас, хонууга хорос баар уьу (саьыл)
- Иччитигэр эккэлэс баар уьу (ыт)
- Ойуурга
олоробун, саамай күүстээхпин,
Арҕахха кыстыыбын, кыһынын
утуйабын (Эһэ)
Ыытааччы: Биьиги Аар тай5абытын, тулалыыр айыл5абытын мэлдьи
харыстыа5ын! Оччо5о эрэ көтөр-сүүрэр элбии туруо, Баай Байанайбыт араас
булдунан күндүлүү туруо!
-Баай Байанай күндүлээбит
аһыттан амсайыаххайын.
(Тоӊ балык, сыаӊаан быара, хачымаас, алаадьы,
кус и т.д.)
Тиин
Тииттэн тииккэ ыстанар,
Үрдүк маска уйалаах.
Кыраһыабай көп түүлээх,
Элэккэй, мэник бэйэлээх.
Куобах
Куобах, куобах барахсан,
Куттас куобах бэйэлээх.
Кыра тыастан соьуйар,
Ону-маны одуулуур.
Эһэ
Кыһынын утуйабын,
Сайынын отон сиирбин сөбулүүбүн.
Тыа5а, ойуурга сылдьабын,
Тыатаа5ы диэн ааттаахпын.
Саһыл
Албын саһыл диэммин,
Остуоруйа аайы баарбын.
Миигин бары итэ5эйэллэр,
Хара тыа5а олоробун.
Бөрө
Сур бөрө буоламмын,
Улуйарбын сөбүлүүбүн.
Маӊан хаары өрүкүтэн,
Түргэнник сүүрэбин.
Тайах
Ураа ланкыр муостаах
Кыыллартан улаханнара
Туйахтара бачыынка
Кини талах аһылыктаах.
Киис
Күндү түүлээх киис кыыл,
Төгүрүччү көрүөлүүр,
Кутуйа5ы тутан сиир,
Булчуту кэтиир.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.