Бозиева С.О. Шахмырзаланы Саид «Ана тилим» ачыкъ дерс.

Дерсни темасы: Шахмырзаланы Саид «Ана тилим» ачыкъ дерс.

Дерсни мураты: оюмлап окъууну магъанасын ангылау; окъулгъанны юсюнден сагъыш этиу;  кесини суратлау чыгъарманы жигитини орунуна салып, аныча сагъыш этерге итиниу;

Белгиленнген эсепле: назмуну  баш ниетин ангылау;  кеси аллына дерсни темасын толу билгенин билмегенин оюмлау, соруула жарашдырыу;

байламлы тиллерин ёсдюрюу.

Методика амалла: шатык окъуу, анализ ушакъ.

Дерсге керекли затла: аудиозапись, Шахмырзаланы С. сураты.

                                    Дерсни барыуу

I.                      Дерсге низам салыу.

II.                   Юй ишни тинтиу.

Жанкишиланы Ж. «Кечеги къонакъ» деген чыгъарманы сюзюу.

III.               Жангы тема бла ишлеу.

1.                     Шахмырзаланы С. суратын кёргюзтюп, аны юсюнден къысха билдириу.

2.                     Ана тилни юсюнден устаз:

- Сабий, биринчи тилленип башлагъанда, анасы айтыучу сёзлени эшитеди, алагъа биринчи анадан юйренип башлайды.

Ана тилни экинчи магъанасы уа — адам кесини оюмун, сагъышын, ангылауун бирсиледен аны болушлугъу бла ёсдюреди, кесини оюмун, билимин бирсилеге аны кючю бла билдиреди. Ючюнчюсю уа - тилни болушлугъу бла тюрлю— тюрлю халкъла бла байламлыкъ жюрютеди.

Ана тилни юсюнден энчи айтханда уа, адамны ана тилича бир башха тил да магъаналы, сюйдюмлю тюйюлдю, не ючюн десегиз кеси тили адамны жаны, тини бла байланыпды. Дунияда биринчи билимни да ана тилинде алып башлайды, ол хар кимге да ангылашыулуду, ариуду, магъаналыды, багъалыды. Тил адамгъа дуниягъа кёз ачдыргъан затды.

Дунияда адамны тёгерегинде бола тургъан затла да, адамны тили бла байламлыдыла. Малкъар тилни юсюнден энчи алып айтханда уа, тюрк тилле кенг жайылгъан эрттегили тилле болгъаны себепли, малкъар тилде  кесгин ариу айтылмаз бир оюм да жокъду дерчады. Тилни магъанасы уллу болгъаны ючюн болур, хар жазыучу анга эс бурады. Аны ючюн болур Шахмырзаланы Саид да назмусун анга жоралагъанды.

3. Назмуну устаз шатык окъуйду, неда аудиозаписьге тынгылап, къыйын  сёзлерин ангылатыргъа.

4. Соруула бла ишлеу:

- Саид ана тилин сюйгенин не сезле бла билдиреди?

- Анасы баласына нени осуят этгенди?

- Бу назмуда нарт сёзню табыгъыз. Аны къалай ангылайсыз?

IV. Дерсни бегитиу.

-Назмуну баш ниети недеди?

-Бу теманы юсю бла окъуучула насийхат сёз къурайдыла. Оюмлау

V.Юйге иш.

1. Шахмырзаланы Саидни биографиясын окъургъа.

2. Назмуну  юзюгюн кёлден билиу.

VI.Белгиле салыу.