Доклад по лезгинскому языку: "Дагъустандин халкьарин садвилин югъ"

Вири вахтара халкьдин садвал Дагъустандин Республика  патал кьилин макьсад тир . Им чи алатай , алай ва къвезмай уьмуьр алакъада твазвай тарихдин диб я.

Дагъларин уьлкведин тарихда адан  халкьари чпин багъри ерияр , чил азадвал патал гзаф  кьадар чапхунчийрин аксина , чандилайни гъил къачуна , кьетlен женгер чlугурдан гьакъиндай шагьидвалзавай баркаллу чинар гзаф ава.

     Гьарнай атай чlулав къуватрин винел къагьриман дагъвийри , вири сад ва тупламиш хьана, гъалибвилер къазанмишна.Ватан, чил, къул хвена.

      Халкьдин мисалра лугьузвайвал; садвал-девлет ,шадвал муьгьуьббат я. Садвал авачир халкь чуьруькра гьатда  . Садан гаф муькуьдан туьтуьнилай фидайвал ая.Садвал халкьдин кьулан тар я. Садвал авай чкада берекатни, шадвални жеда.

     Чаз тарихдай малум тирвал , Дагъустандал татай жуьредин эвер тавур мугьманар авач : персер, арабар , татарарни монголар,14-асирдин эхирра Тимуран жаллаlар , туьрквер ,1734-1741 – йисара  -Надир шагь .    

     Амма яргъал чlугур дявейривай , я къецепатан чапхунчийрин зулумривай Дагъустандин азадвал кlани халкьарин руьгь, къаст  барбатlиз хьанач ,дагъвийри чпин чил, адетар ,хайи чlалар , меденият хвена . Иллаки Надир-шагьдин азад ийидай женгина Дагъларин уьлкведин халкьар сад тупламиш  хьунихъ ва чlехи гъалибвал къазанмишунихъ тарихдин еке метлеб ава . Ватандин кьисмет гьялзавай вакъиайра  чи халкьар санал алаз хьунин гьакъиндай шагьидвалзавай мисалар , делилар тарихда  тlимил авач .

   Чи вири халкьар : лезгияр,табасаранар ,лакар ,даргияр,аварар ,къумукьар-сад хьунин нетижада душман терг  ийиз алакьна .

      Ватандин Чlехи дяведин йисара , 1999 – йисан  августдин – сентябрдин вакъиайрин вахтундани чи халкьари чпин садвал, тупламишвал, игитвал мад сеферда къалурна .

   2010- йисан 15- декабрдиз Магьачкъалада  Дагъустандин  халкьарин пуд лагьай  Съезд кьиле фена.Анал 15-сентябрь Дагъустандин халкьарин Садвилин югъ –сувар яз малумарна .Сифте яз ам 2011-йисан 15- сентябрдиз гегьеншдаказ къейдна.РД-дин Президент М.Мегьмемедова а чlавуз вичин  тебрикда къейд авурвал ,и  сувар халкьдин дуствал  ва стхавал , тарихдин кьисметдин умумивал , девирдини несилрин  алакъалувал лишанламишзава.

      Вири халкьариз дуствал , стхавал, садвал, тупламишвал алай муракаб девирдани лап герек я.

       Садвал м иллетвал , разивал гьамиша герек я. Меслятвал ,садвал авачтlа, къизилни   руквадиз элкъведа. Яни , халкьдин садвал чи республика вилик финин ва абад хьунин замин я. Чаз садвал гьамиша герек я, и кар патал чна акьалтlзавай  несилдини , къуьн кутуна кlанда.

      Къуй чи къвезвай гележег бахтлуди , берекатлуди хьурай . Къуй чи гьар са  югъ цlийи агалкьунривди ва цlийивилерив  ацlурай.

Краткое описание документа:

Вири вахтара халкьдин садвал Дагъустандин Республикапатал кьилин макьсад тир . Им чи алатай , алай ва къвезмай уьмуьр алакъада твазвай тарихдин диб я.

Дагъларин уьлкведин тарихда аданхалкьари чпин багъри ерияр , чил азадвал патал гзафкьадар чапхунчийрин аксина , чандилайни гъил къачуна , кьетlен женгер чlугурдан гьакъиндай шагьидвалзавай баркаллу чинар гзаф ава.

Гьарнай атай чlулав къуватрин винел къагьриман дагъвийри , вири сад ва тупламиш хьана, гъалибвилер къазанмишна.Ватан, чил, къул хвена.