Физика 10- сынып §§8.1.8.2. Электр заряды. Электрлену. Электр зарядының сақталу заңы. Кулон заңы.

Тараз қаласы

Физика пәні мұғалімі: Айбасова Камшат Асхатқызы

10-сынып.

Сабақ тақырыбы:   §§8.1.8.2. Электр заряды. Электрлену. Электр зарядының сақталу заңы. Кулон заңы.

1. Оқушыларға  электр заряды, минимал электр заряды, электрлеу, , электр зарядының сақталу заңы, Кулон заңы туралы  түсінік беру.

2. Оқушыларды ғылыми ой қорытындыларын жасай білуге дағдыландыру.

3. Жауапкершілікке, тиянақтылыққа, еңбекқорлыққа тәрбиелеу.

Сабақ түрі: аралас

Сабақ әдісі: баяндау, сұрақ-жауап

Сабаққа қажетті құралдар: компьютер, слайдтар, видеопроектор.

Сабақ барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Оқушылардың өткен тарауды қалай меңгергендерін тексеру.

Минитест.

1.     Түйіндерінде оң және теріс зарядталған иондардың бар болуымен сипатталатын кристалдық құрылым:

А. Иондық

В. Атомдық

С. Молекулалық

Д. Металдық

     2. Қайсыбір себептердің әрекетінен дене пішінінің немесе көлемінің өзгеруі

А. Инерция

В. Диффузия

С. Деформация

Д. Броундық қозғалыс.

3. Дененің параллель қабаттарының бір-біріне қатысты салыстырмалы түрде орын ауыстыруы қандай деформацияға жатады?

А. Сығылу

В. Иілу

С. Бұралу

Д. Ығысу

4. Дене көлемінің немесе пішінінің түсірлген күштер әрекетінен болатын өзгерісін сипаттайтын шама

А. Механикалық кернеу

В. Салыстырмалы деформация

С. Қысым

Д. Күш

5. Ғ/S формуласымен қандай шама анықталады?

А. Механикалық кернеу

В. Салыстырмалы деформация

С. Қысым

Д. Күш

6. Кернеу жоғалғаннан кейін дененің пішіні мен көлемі қалпына келетін материалдағы ең үлкен кернеу не деп аталады?

А. Серпімділік шегі

В. Күйреткіш жүктеме

С. Беріктік қоры

Д. Ешқайсысы де емес.

7. Заттың қатты күйден сұйық күйге өту процесі

А. Балқу

В. Кристалдану

С. Сублимация

Д. Десублимация

8. Q_бал/m формуласымен қандай физикалық шама анықталады?

А. Меншікті балқу жылуы

В. Меншікті жылу сыйымдылығы

С. Меншікті жану жылуы

Д. Меншікті булану жылуы

9. Заттың балқу және қатаю температурасы бірдей температурада өтеді. Бұл температураны қандай температура деп атайды?

А. Балқу темпертаурасы

В. Кризистік температура

С. Заттың балқу нүктесі

Д. Дұрыс жауабы жоқ

10.  формуласымен қандай физикалық шама анықталады?

А. Серпімді деформацияланған дененің потенциалдық энергиясы

В. Қозғалыстағы денелердің кинетикалық энергиясы

С. Ішкі энергия

Д. Толық механикалық энергия

ІІІ. Жаңа сабақ

Электродинамика – физиканың зарядталған денелер мен бөлшектерінің арасындағы өзара әрекетті іске асыратын материяның ерекше түрі – электр өрісінің заңдылықтарын және қасиеттерін зерттейтін бөлімі.

е – элементар заряд

е=-1,6·10^-19 Кл

Макроскопиялық дене электр зарядына ие болу үшін теріс зарядтың белгілі бір бөлігін онымен байланысқан оң зарядтардан бөліп алу керек. Осы процесті электрлеу деп атайды.

Денені электрлеу тәсілдері:

1.     Үйкеліс арқылы.

2.     Зарядталмаған денені зарядталған денеге түйістіру арқылы.

Электрлеу кезінде электр зарядының ешқайдан алынбайтыны және ешқайда іс-түссіз жоғалмайды. Ол бір денеден екінші денеге өтеді, ал тұйқ жүйедегі денелердің толық заряды өзгермейді.

q₁₊ q₁₊ q₁₊... q_n=const

 Кулон заңы: вакуумдағы қозғалмайтын екі нүктелік зарядтың өөзара әрекеттесу күші зарядтар модулінің көбейтіндісіне тура пропорционал және олардың ара қашықтарының квадратына кері пропорционал. Бұл күш осы зарядтарды қосатын түзу бойымен бағытталады.

к=9·10⁹Н·м²/Кл²

ε₀=8,85·10^-12Кл²/Н·м²

Кулон-бірлік уақыт ішінде өткізгіштің бірлік көлденең қимасының ауланы арқылы

1 А ток күшіне тең ток жүрген кезде өтетін заряд.

1Кл=1А·с

ε – ортаның салыстармалы диэлектрлік өтімділігі

ε =Ғ₀/Ғ=const

Ортаның диэлектрлік өтімділігі бұл затттың элеткрлік қасиетін және зарядтардың берілген ортадағы өзара әрекеттесу күші вакуумдағы өзара әрекеттесу күшінен неше есе аз болатынын көрсететін физикалық шама.

Суперпозиция қасиеті:

Ғ=Ғ₁+Ғ₂+Ғ₃+...Ғ_n

IV. Есептер шығару.15-жаттығу №1, №4.

V. Қорытындылау.

VІ. Бағалау.

VІІ. Үйге тапсырма: §§8.1.8.2. 15 –жаттығу. №2, №3.