«Исеме - ҡурай моңдарында» ( Мәшһүр ҡурайсы Ишмулла Ишҡәле улы Дилмөхәмәтовтың яҡты иҫтәлегенә арналған арналған сәхнә әҫәре)

Баш6ортостан Республика3ыны5 м17ариф министрлы7ы

Йылайыр районы муниципаль районы ха6ими1тене5 м17ариф б9леге

:аш6ар ауылы т2п д2й2м белем бире9 м1кт1бе

«Исеме - 6урай мо5дарында»

( М1ш39р 6урайсы Ишмулла Иш61ле улы Дилм2х1м1товты5 я6ты и4т1леген1 арналған сәхнә әҫәре)

                                                                Ет1ксе3е: баш6орт теле 31м 181би1те

                               у6ытыусы3ы Юлгилдина Л1йс1н

                               З2ф1р 6ы8ы

1-се к9ренеш

Автор.  Й1мле й1й айы. Элекке Матрай районына 6ара7ан, х18ерге Йылайыр районы И4ке Я6уп ауылы эрг13ен1н боролоп-боролоп а66ан й1мле Йылайыр йыл7а3ы эрг13енд1 3абантуй бара.

            /с1хн1г1 й9гереп бала ин1/

Бала. Иш61ле олатай, Иш61ле олатай! Ишмулла а7айым армиянан 6айтып кил1.  Ана 6ара7ы8, а7айымды!

Иш61ле. Б1р1к1лла, 6ара 1ле 1с13е, Ишмулла улыбы8 т9гелме?

!с1. Улыбы8 бит, ата3ы. Эй, бала6айым 32й2нс232н1, улым, бер к9лд1к!

Бала. Ура, к9лд1кле булдым!

          / Ишмулла ин1, халы6 уратып ала, х1лд1рен 3орашалар./

Иш61ле. №аумы, улым. Имен ген1 6айтып етте5ме?

Ишмулла. №аумы, атай, 1с1й! /ата-1с13е мен1н к9реш1/ №аумы3ы7ы8 ауылдаштар. Имен-аман тор8о7о8мо?

Халы6. Алла7а ш2к2р. /халы6 мен1н к9реш1/

Иш61ле. Нисек кен1 й2р2п 6айтты5, улым?

Ишмулла. Бик к9п 3ыу8ар, илд1р, кешел1р к9р8ем, атай. !мм1 л1кин, 98ебе88е5 Урал тау8арына, с1хр1л1рен1, №а6мар буй8арынан г9з1лер1к ер8е к9рм1нем…

 /:урайын тартып, «№айра, 3айра, 3анду7асым» йырын йырлап еб1р1/

Театр директоры.  №ай, афарин, 6устым!

Артист. Й2р1кт1р8е елкендереп еб1р8е5 бит.

Артист. К9881н хата й1шт1р килеп сы6ты…

           /халы6 6ул саба/

Театр директоры. :устым, 3ине5 таланты5 – халы6ыбы88ы5 б2тм14 хазина3ы. №ин уны халы6 к95елен1 т9км1й-с1см1й 3иберг1 тейеш3е5… Х18ер 9к бе88е5 Байма6 театрына эшк1 кил…

Автор. Баймаҡ колхоз-совхоз театрына эшкә саҡырып, үҙҙәре менән эйәртеп үк алып китә. Шунда ҡурайсы ла, артист та булып бер нисә йыл эшләгәндән hуң, Өфөгә, М. Fафури исемендәге Башҡорт дәүләт академия драма театрына етә. Бигерәк тә йыр, музыка элементтары ҡулланылған спектаклдәрҙә үҙенең талантын тулыраҡ асыуға өлгәшә. Әммә алтмышынсы йылдар уртаhынан ул үҙенең барлыҡ көсөн, дәртен, hәләтен эстрада артисы, йырсы, ҡурайсы эшмәкәрлегенә бағышлай. Башҡорт дәүләт филармонияhына күсеп, концерт бригадаhы етәксеhе сифатында гастролдәрҙә йөрөй. Нәҡ ошо ваҡыттан башлап уны, талантлы халыҡ музыкантын, фольклор төркөмдәре составында сит илдәргә саҡыра башлайҙар. Ул үҙенең данлыҡлы ырыуҙашы Йомабай Иҫәнбаев эҙҙәренән барып, Париж сәхнәләрендә сығыш яhай, башҡорт моңона француз тамашасыларын тағы бер тапҡыр таң ҡалдыра.

2-се к9ренеш

/ Париж с1хн13е, И. Дилм2х1м1тов 94еп ултыр7ан 6урай8ы 6ыр6ып, 6урай я3ай, уйнап еб1р1. Париж тамашасылары та5 6ала, ая6 9р1 ба4ып ал6ышлай8ар, с1ск1л1р б9л1к ит1л1р/

Ишмулла. Был бе88е5 Урал тау8арында 94к1н та6ыя башлы 6урай. Баш6ортто5 6ай7ы-шатлы7ы ла, мо5-3а7ышы ла 6урай8а…

  Эй, 6урайым…№ине5 мен1н к9пме ер-3ыу к9р8ек. Баш6орт хал6ыны5 йыр-мо5он й1ш1йешен к9р31ттек. Эйе, элек-элект1н и5 я6шы 6урайсылар т95г19ер баш6орттары бул7ан. Баш6орт 6урайыны5 о8онло7о ун бер тотам. ?1зиз Урал т1би71тене5 к2с2 6урайсы7а к9с1. Ата-бабам 6урайы һәр саҡ көс өҫтәр, дауалар, күңелде күтәрер, донъяға яҡтылыҡ, изгелек орлоҡтары сәсер..  

Француз. О-о бисс! Флейта-курай /6урайын 1йл1ндереп 6арай/

Француз. И4 киткес мо5! :ай8а ауы8ы5ды ас 1ле… Бында бер н1м1 л1 ю6…

Автор. Ишмулла Дилмөхәмәтов тигән исем менән замандаштарының күҙ алдына ҡурай, йыр сәнғәтен, артислыҡ оҫталығын бар нескәлектәрендә тойған, бар булмышы менән халҡыбыҙ рухын сағылдырған ир-уҙаман килеп баҫа торғандыр. Тел мәсьәләләре, милли асылды hаҡлау тыйылған ваҡыттарҙа улар – Fата Сөләймәнов, Рәхмәтулла Бүләкәнов, Мөхәммәт Рәхмәтуллин, Ишмулла Дилмөхәмәтов, Абдулла Хәлфетдинов халҡыбыҙға ҡурай аша рух, дәрт өләшкән, битарафлыҡҡа юл ҡуймауға өлгәшкән.
Ишмулла Дилмөхәмәтовты Башҡортостандың hәр ауылында, hәр өйөндә көтөп алғандар. Кеше булараҡ та ябай, алсаҡ, йор hүҙле ҡурайсы бар булмышы менән байрам тыуҙыра белгән. Уға Франция, Италия, Швеция, ГДР, Польша, Венгрия, Швейцария, Пакстан, Афғанстан, Иран, Япония тамашасыhы алҡышлаған. Тыу7ан иле алдында7ы фи8161р хе8м1те 2с2н БАССР Халыҡ артисы , Салауат Юлаев исемендәге Республика премияһы лауреаты,  РСФСР-ҙың Атҡаҙанған артисы исеме бирелә. Исемен м15гелл1штерер 2с2н, 3урайсылар конкурстары 9тк1рел1, тыу7ан ауылында йорт- музейы булдырыл7ан.

 Башҡорт рухын бөтә донъяға алып сыҡҡан 6урайсыны бөгөн замандаштары хәтирәләре аша күҙ алдығыҙға баҫтыр8ы6. И7тибары7ы8 2с2н р1хм1т!

:улланыл7ан 181би1т:

1. Шакур Р. Ишмулла Дильмухаметов //Лауреаты премии имени Салавата Юлаева. Уфа, 1987

         2. «Й1шлек», «Ауыл уттары» г1зитт1ренд1 сы66ан          м161л1л1р

         3. «Ватандаш», «Тамаша», «Баш6ортостан 6ы8ы» журналдары