Календарно - тематическое планирование по башкирскому языку

Филиал  Муниципального бюджетного общеобразовательного учреждения лицея с. Месягутово средняя общеобразовательная школа в селе Ариево имени Марата Нафикова муниципального района Дуванский район

Республики  Башкортостан

«Рассмотрено» в ШМО Руководитель ШМО _______Сиражиева Ф. М. Протокол № 1 от 30.08.2017 г.

«Согласовано» Зам. директора школы по УВР ________ Гайнуллина И. Р. 31.08.2017 г.

«Утверждаю» Зам. директора школы по УВР ______ Ахметгалин М. М Приказ №90-а от 31.08.2017 г.

                               Рабочая программа по родному языку для 3 класса

          Данная программа составлена  на основе:

- федерального государственного образовательного  стандарта начального общего образования, утвержденного приказом Министерства образования и науки РФ от 06.10. 2009 г. №373, « об утверждении и введении в действие федерального государственного образовательного стандарта начального общего образования   с изменениями, внесенными приказами Министерства образовании и науки Российской Федерации от 1241, от 22.09.11 г. № 2357, от 18.12.2012 г. №1060, от 29.12.2014 г.26.09.11.2010 г. №  31.12.2015г. №1576

- основе примерной программы по башкирскому языку для начальных классов (стандарты второго поколения)

- учебного плана ФМБОУ лицея с. Месягутово СОШ в с. Ариево им. М. Нафикова, утвержденный приказом №159-а от 21.08.2017 г.

- учебник: Башкирский язык В 2 ч. учебник /  Сынбулатова Ф.Ш.,  Вәлиева В.Ә. –  Өфө: Китап, 2012

Составила: учитель начальных классов

Сиражиева Ф. М.

                     Аңлатмалы яҙыу

      Данная программа составлена  на основе:

- федерального государственного образовательного  стандарта начального общего образования, утвержденного приказом Министерства образования и науки РФ от 06.10. 2009 г. №373, « об утверждении и введении в действие федерального государственного образовательного стандарта начального общего образования   с изменениями, внесенными приказами Министерства образовании и науки Российской Федерации от 1241, от 22.09.11 г. № 2357, от 18.12.2012 г. №1060, от 29.12.2014 г.26.09.11.2010 г. №  31.12.2015г. №1576

- основе примерной программы по башкирскому языку для начальных классов (стандарты второго поколения)

- примерного учебного плана, одобренного решением федерального учебно-методического объединения по общему образованию, протокол от 8 апреля 2015г. №1/15, Вариант 4

- учебного плана ФМБОУ лицея с. Месягутово СОШ в с. Ариево им. М. Нафикова, утвержденный приказом №90-а от 31.08.2017 г.

- учебник: Башкирский язык В 2 ч. учебник /  Сынбулатова Ф.Ш.,  Вәлиева В.Ә. –  Өфө: Китап, 2012

Башланғыс класта тәү башлап уҡырға, яҙырға өйрәтеү уҡыу программаһы нигеҙендә тормошҡа ашырыла. Икенсе быуын хөкүмәт стандарттарының талаптарына ярашлы бала башҡорт теле буйынса белем  алыу менән бер рәттән яңы йәшәү шарттарына яраҡлы тормош тәжрибәһе  тупларға, уңышлы уҡыусы һәм эшмәкәр шәхес сифаттарына эйә булырға тейеш.

Бала туған телендә аралаша, башҡа фәндәрҙелә шул телдә өйрәнә. Башҡорт теле балаға аң-белемгә эйә булыу, фекерләү,үҙ -аралашыу  cараһы ла булып хеҙмәт итә.

Башҡорт теле программаһы «Башҡорт теленән уҡыу программалары»,«Мәғариф тураһындағы закон»ға, Рәсәй Федерацияһының икенсе быуын хөкүмәт стандарттарына, «Башҡортостан халыҡтары телдәре законы», «Башҡорт мәғарифын үҫтереү концепцияһы» һәм башҡа норматив документтарға таянып эшләнде.

Башҡорт теле дәрестәрендә һаулыҡ буйынса мөмкинселектәре  сикләнгән балалар өсөн  шәхси ҡараш булдырыу мөһим. Ундай балаларҙың психикаһы ҡаҡшағаныраҡ була. Башҡа балаларҙан айырмалы рәүештә дәрескә маҡсатты башҡасараҡ, йәғни еңелерәк ҡуйыу отошло буласаҡ. Шулай уҡ башҡорт теленә өйрәткәндә уйын формаларын да ҡулланыу файҙалы.

Уҡыу предметын өйрәнгәндә планлаштырылған һөҙөмтәләр

Шәхси үҫеш кимәле

-Башҡорт теленең матурлығын һәм тасуирлығын тоя белеү,телде  ихтирам;

-үҙ телеңде камиллаштырырға ынтылыу;

-тыуған ереңә,халҡыңа һәм милләтеңә ихтирамлы булыу;

- белем алыу менән :ҡыҙыҡыныу;

Метапредмет кимәле

-дәрестең темаһын һәм маҡсатын уҡытыусы ярҙамында билдәләү;

-уҡытыусы мөнән бергә проблеманы хәл итеү планын төҙөү;

-план буйынса эшләү, эшеңде план менән сағыштырыу, төҙәтмәләр индереү;

-уҡытыусы менән диалог барышында баһалау үлсәме критерийҙар төҙөү,

 -үҙеңдең һәм башҡаларҙың эшенең уңышлылығын ошо үлсәм ярҙамында тикшереү.

Танып белеү эшмәкәрлеге:

-текст мәғлүмәтенең бөтә төрҙәрен уҡыу (текстың үҙен, текстан һуңғы аңлатмаларҙы);

-уҡыуҙың төрлө төрҙәрен ҡулланыу: өйрәнеү, ҡарап сығыу, танышыу;

-төрлө формала бирелгән мәғлүмәтте ҡуллана белеү (тотош текст, иллюстрация, таблицалар, схемалар);

-һүҙлектәр, белешмәләр менән ҡулланыу;

-анализ һәм синтез эшләү;

-сәбәп-һөҙөмтә бәйләнештәре булдырыу.

Аралашыу эшмәкәрлеге:

-телмәр ситуацияһына ярашлы рәүештә үҙ фекереңде телдән һәм яҙма сағылдырыу;

-аралашыу мәсьәләләрен хәл итеү маҡсатында тел сара- ларын ҡулланыу;

-диалог һәм монолог телмәр төрҙәре менән ҡуллана алыу;

-үҙ фекереңде әйтә һәм дәлилләй алыу;

-башҡаларҙы тыңлау һәм ишетеү, үҙ фекереңде үҙгәртә алыуға әҙер булыу;

-бер фекергә килеү һәм уртаҡ эшмәкәрлек тураһында килешеү, план төҙөү;

-аңлашылмаған мәсьәләләр буйынса һорауҙар биреү.

Предмет үҙләштереү кимәле

-өндәр һәм хәрефтәрҙе, ҡалын һәм нәҙек һуҙынҡыларҙы, яңғырау һәм һаңғырау тартынҡыларҙы айырыу, фонетик ана­лиз яһау;

- һүҙ составы (тамыр һәм ялғауҙар) буйынса тикшереү, яһаусы һәм үҙгәртеүсе ялғауҙарҙы таныу;

-ҡушма һүҙҙәрҙе, ҡушма һүҙҙәрҙә ҡалын һәм нәҙек айырыу билдәләрен, ялғауҙарҙы, нәҙеклек билдәһенә бөткән һүҙҙәрҙә ялғауҙарҙы, ҡуш тартынҡьдларҙы, тамыр һүҙҙәрҙәге о-ө, ы-е хәрефтәренең ялғау ҡушҡанда ла һаҡланыу һәм яҙылмау осраҡтарын белеү һәм дөрөҫ яҙыу;

-исемдәрҙе, ҡылымдарҙы, сифаттарҙы, ярҙамсы һүҙҙәрҙе таныу һәм программа кимәлендә морфологик анализ яһау;

-һүҙҙәрҙе, һүҙбәйләнештәрҙе, һөйләмдәрҙе айырыу, һөй- ләмде һүҙбәйләнештәргә тарҡатыу;

-һөйләү маҡсатына ҡарап, һөйләмде өс төргә бүлеү һәм тейешле тыныш билдәләрен ҡуйыу;

-һөйләмдең баш һәм эйәрсән киҫәктәрен белеү;

-һөйләмдең тиң киҫәктәрен күреү, теркәүестәр булмаған осраҡта тейешле тыныш билдәләрен ҡуйыу, телмәрҙә һаналып киткән һүҙҙәрҙе ҡулланыу;

-һүҙҙәрҙең лексик һәм грамматик мәғәнәһен айыра белеү, тура һәм күсмә мәғәнәле һүҙҙәрҙе, синоним, антоним, омонимдарҙы белеү һәм телмәрҙә ҡулланыу;

-нығынған һүҙбәйләнештәрҙең мәғәнәһен аңлатыу, уларҙы телмәрҙә ҡулланыу;

-дәреслектән нәфис әҙәбиәтте уҡыу (хикәйә, әкиәт, шиғыр). Тексты логик яҡтан тамамланған өлөштәргә бүлеү. Уларға исем ҡушыу (план төҙөү);

-тәҡдим ителгән текст буйынса ентекле изложение яҙыу.

Уҡыу предметының йөкмәткеһе

1.Фонетика һәм орфоэпия. Өндәр һәм хәрефтәр.Өндәрҙең һуҙынҡыларға һәм тартынҡыларға бүленеше.Ҡалын һәм нәҙек һуҙынҡылар.Яңғырау һәм һаңғырау тартынҡылар.Һүҙҙәрҙә тартынҡыларҙың сиратлашыуы(китап-китабы,ҡалаҡ-ҡалағы).Һүҙҙәргә фонетик анализ.

2.Һүҙ  составы. Һүҙ составы (тамыр һәм ялғауҙар). Тамырҙаш һүҙҙәр.Уларҙың тамыры. Яһаусы һәм үҙгәртеүсе ялғауҙар.Һүҙьяһалыш.Ҡушма һүҙҙәр.Ҡушылып яҙылыусы ҡушма һүҙҙәр.Ҡабатлау юлы менән йәки парлап яһалған ҡушма һүҙҙәр.Ҡушма һүҙҙәрҙең дөрөҫ яҙылышы.Ҡушма һүҙҙәрҙә ҡалын(ъ) һәм нәҙек (ь)айырыу  билдәләренең яҙылышы.Һүҙҙәргә составы буйынса анализ.Һүҙ төҙөлөшө.Һүҙҙең тамыры.Тамыр нигеҙле һүҙҙәр.Һүҙ нигеҙе тураһында төшөнсә.Яһалма һәм ҡушма һүҙҙәр.Ялғауҙар.

3.Орфография һәм пунктуация.Ялғауҙарҙың дөрөҫ яҙылышы.Ялғау ҡушылғанда бер иш тартынҡыларҙың килеп сығышы. Тамыр һүҙҙәрҙәге о-ө,ы-е хәрефтәренең ялғау ҡушҡанда ла һаҡланыуы. О-ө,ы-е хәрефтәренең тамыр һүҙҙәрҙә яҙылмау осраҡтары(тупраҡ,япраҡ) .  Нәҙеклек билдәһенә бөткән һүҙҙәрҙә ялғауҙарҙың яҙылышы.

4.Морфология. Үҙ аллы һүҙ төркөмдәре.Ярҙамсы һүҙҙәр.Предмет атамаһы.Һөйләмдә ҡулланыу.Исемдең һорауҙары.Яңғыҙлыҡ исемдәр.Кешенең исем-фамилияһының,хайуан ҡушаматтарының,ер-һыу атамаларының,китап һәм гәзит-журналдарҙың исемдәренең ҙур хәреф менән яҙылышы.

Билдәне белдергән һүҙҙәр.Уларҙың исем алдынан килеүе,телмәрҙәге әһәмиәте.

Хәрәкәтте белдереүсе һүҙҙәр.Һөйләмдә уларҙы таныу,дөрөҫ һорау ҡуйыу.Был һүҙҙәрҙең һөйләмдә хәбәр ролен үтәүе.

Ярҙамсы һүҙҙәр.Ярҙамсы һүҙҙәрҙең дөрөҫ яҙылышы.

5.Синтаксис.Һүҙҙәрҙе,һүҙбәйләнештәрҙе,һөйләмдәрҙе таныу,уларҙың оҡшаш һәм айырмалы яҡтары.Һөйләмде һүҙбәйләнештәргә тарҡатыу.Һөйләмдә һүҙҙәр тәртибе.Һөйләү маҡсатына ҡарап,һөйләмде өс төргә бүлеү:хәбәр,һорау,өндәү.Һөйләмдең баш һәм эйәрсән киҫәктәре.Һөйләмдең тиң киҫәктәре.Һөйләмгә синтаксик анализ.

6.Лексика.Һүҙҙәрҙең лексик һәм грамматик мәғәнәһе.Тура һәм күсмә мәғәнәле һүҙҙәр. Синонимдар,антонимдар,омонимдар.Нығынған һүҙбәйләнештәрҙең мәғәнәһен аңлатыу,улар менән һөйләмдәр төҙөү.

7.Телмәр һәм уның төрҙәре.Һөйләү телмәре. Диалог.Әңгәмәсе менән диалог ҡороу. Аралашыу оҫталығы(логик эҙмә-эҙлелек һәм тасуирлыҡ).Эске телмәр.

Хикәйә.Әкиәт.Шиғыр.Тексты логик яҡтан тамамланған өлөштәргә бүлеү. Уларға исем ҡушыу(план).Абзац.Ҡыҙыл  юл.Бәләкәй күләмле хикәйәләр(текст) ижад итеү.Тексҡа ҡарата ҡыҫҡа баһалама яҙыу.Әкиәт.Әкиәт ижад итеү.Шиғыр төҙөлөшөн өйрәнеү.Шиғырҙы күсереп яҙыу үҙенсәлектәре.

8.Телмәр үҫтереү.Телмәр мәҙәниәте.Темаға ярашлы тәбиғәт күренештәре,тормош-көнкүреш,ҡыҙыҡлы хәлдәр тураһында ҡыҫҡа текст төҙөү.

Тексҡа план төҙөү.Текстың өлөштәре һәм һөйләмдәр араһында мәғәнәүи бәйләнеш булдырыу.Текстың темаһы,төҙөлөшө(инеш,төп өлөш,йомғаҡлау).Әҙер йәки коллектив төҙөлгән план буйынса текст төҙөү.Тәҡдим ителгән текст буйынса

изложение яҙыу.Хикәйә һәм инша яҙыу.Әкиәт төҙөү.

№	Тема	Дәрестәр һаны	Дата
			план.	факт.
1	Һаумы,мәктәп!Байрам менән,хөрмәтле өсөнсөләр!	1	6.09
2	Ниҙәр иҫемдә? Нимәләрҙе онотҡанмын?	1	7.09
3	Һөйләм аҙағында тыныш билдәләре.	1	8.09
4	Һөйләмдә тыныш билдәләре	1	13.09
5	Кешенең исем-фамилиялары	1	14.09
6	Кешенең исем-фамилиялары. Хайуан ҡушаматтары	1	15.09
7	Әҙәби әҫәр, китап исемдәре	1	20.09
8	Гәзит-журналдар,телерадио тапшырыуҙары исемдәре	1	21.09
9	Ер-һыу атамалары	1	22.09
10	Тикшереү эше. Диктант. “Көҙ”	1	27.09
11	Башҡорт теленең төп законы	1	28.09
12	Нәҙек һәм ҡалын һуҙынҡылар	1	29.09
13	Көҙ тураһында иншаға әҙерлек	1	4.10
14	Инша. ”Таң ҡалдырғыс көҙгө күренештәр”	1	5.10
15	Тартынҡы өндәр.Парлы һәм парһыҙ,яңғырау һәм һаңғырау тартынҡылар	1	6.10
16	Танау тартынҡы өндәре	1	12.10
17	[к]-[г],[ҡ]-[ғ],[п]-[б] өндәренең сиратлашыуы	1	13.10
18	Тикшереү эше. Диктант. “Көҙ башында”	1	18.10
19	Сит телдән үҙләштерелгән һүҙҙәр	1	19.10
20	Сит телдәрҙән үҙләштерелгән һүҙҙәрҙә нәҙек һәм ҡалын ижектәрҙең ҡатнаш килеүе	2	20.10
21 22	Рус теленән үҙләштерелгән һүҙҙәргә ялғау ҡушыу үҙенсәлектәре	1	25.10 26.10
23	Сит телдәрҙән үҙләштерелгән һүҙҙәрҙә ялғауҙар	1	27.10
24	Ё һәм ц,ч,щ  хәрефле һүҙҙәр	1	8.11
25-26	Ике өндө белдереүсе хәрефтәр	2	9.11 10.11
27-29	Е,ю,я хәрефле һүҙҙәр	3	15.11 16.11 17.11
30	Тикшереү эше. “Бесәйем”	1	22.11
31	Һүҙ нисек яһала?	1	23.11
32	Һүҙьяһалыш	1	24.11
33	Ялғау төрҙәре	1	29.11
34-36	Һүҙ яһаусы һәм үҙгәртеүсе ялғауҙар	3	30.11 1.12    6.12
37	Тикшереү эше.  Күсереп яҙыу. “Биҙәктәрҙе кем яһаған”	1	7.12
38	Әйтелгәнсә яҙылмай торған һүҙҙәр	1	8.12
39-42	Тамырында ла,ялғауында ла  о! Тамырында ла,ялғауында ла ө!	4	13.12 14.12 15.12
43.	Тикшереү эше.  Контроль диктант. “Еҫле гөл”	1	20.12
44-49	Ҡуш тартынҡылы һүҙҙәр. Ҡуш тартынҡылы һүҙҙәр. Һайланма  диктант. “Ҡыр ҡаҙы”	6	21.12 22.12 27.12 28.12 29.12 17.01
50-51	Ҡушма һүҙҙәр.Уларҙың яһалышы	2	18.01 19.01
52-53	Ҡушма һүҙҙәрҙә ъ һәм ь билдәләре ҡасан яҙыла?	2	24.01 25.01
54-56	Һыҙыҡса аша яҙылыусы ҡушма һүҙҙәр	3	26.01 31.01 1.02
57	Ҡушма һүҙҙәрҙең яҙылышы	1	2.02
58	Тикшереү эше.	1	7.02
59-60	Һөйләм. Баш һәм эйәрсән киҫәктәр	2	8.02 9.02
61	Һөйләмдә һүҙҙәр бәйләнеше	1	14.02
62	Текст.	1	15.02
63	Һүҙбәйләнештәр. Күсмә мәғәнәле һүҙбәйләнештәр	1	16.02
64	Тикшереү эше.  Диктант. “Ҡоштар”	1	22.02
65	Телмәр төрҙәре. Һөйләү телмәре. Монолог	1	24.02
66-67	Һөйләү телмәре. Монолог	2	28.02 1.03
68-70	Һөйләү телмәре. Диалог	3	2.03 7.03 9.03
71-73	Яҙма телмәр. Текст	3	14.03 15.03 16.03
74	Яҙма телмәр.Инша,изложение.	1	22.03
75	Инша.  Сыйырсыҡтар килде.	1	23.03
76	Яҙма телмәр.Хат,көндәлек	1	24.03
77	Яҙма телмәр.Шиғыр.Әкиәт.Хикәйә.	1	4.04
78	Яҙма телмәр, шиғыр	1	5.04
79-80 81	Шиғыр нисек яҙыла? Күсереп яҙыу.  Шиғыр.	3	6.04 11.04 12.04
82	Яҙма телмәр.Әкиәт	1	13.04
83-84	Әкиәт ижад итеү	2	18.04 19.04
85	Әкиәт,хикәйә ижад итеү	1	20.04
86	Яҙма телмәр.Хикәйә	1	25.04
87-88	Хикәйә ижад итеү.	2	26.04 27.04
89	Тикшереү эше йәки әкиәт,хикәйә ижад ит.	1	2.05
90	Бәләкәй әҙәби жанр төрҙәре.Тапҡыр,тәрән мәғәнәле һүҙҙәр	1	3.05
91	Тапҡыр,тәрән мәғәнәле һүҙҙәр	1	4.05
92	Өләсәйемдең,олатайымдың әйткәне	1	10.05
93	Бәләкәй күләмле жанр  төрҙәре	1	11.05
94	Ололар һүҙенә ҡолаҡ һал,унан үҙеңә аҡыл ал!	1	16.05
95	Ололар һүҙенә ҡолаҡ һал,унан үҙеңә аҡыл ал!	1	17.05
96	Диктант “ Йәйғор”	1	18.05
97	Һаумы,йәмле йәй! Ура! Йәйге каникулдар етә!	1	23.05
98	Һоҡланам мин йәйге матурлыҡҡа!	1	24.05
99	Йәйге каникулда тәбиғәтте ҡайғыртып...	1	25.05
100	Каникулда үтәлергә тейеш хәүефһеҙлек ҡағиҙәләре	1	25.05
101	Һаумы,йәй!	1	30.05
102	Йомғаҡлау.	1	31.05

«Башҡорт теле» дәрестәрендә файҙаланылған  техник саралар:

-ноутбук

-проектор

-экран

Ҡулланылған әҙәбиәт:

1. Дөйөм белем биреү буйынса башҡорт мәктәптәренең башланғыс кластары өсөн башҡорт теле буйынса өлгө программалар. Р.Д. Салауатова. Өфө.Китап,2011.(Икенсе быуын стандарттары)

2. «Башҡорт теле» дәреслеге. 3 класс. Сынбулатова Ф. Ш., Вәлиева Ә. Г. Өфө. Китап. 2012

3. «Башҡорт теле» дәреслегенә  эш дәфтәре. 3 класс. Ф.Ш. Сынбулатова.  Өфө Китап.2016

4. Сынбулатова Ф.Ш. Нурыева Р.Ф.Ғәлиуллина Г.Б.  1-4-се кластар өсөн диктанттар йыйынтығы һәм тикшереү эштәре. Башҡорт теле уҡытыусылары өсөн ҡулланмана.  Өфө. Китап. 2011.

5. «Башҡорт теле» дәреслегенә  методик ҡулланма. Ф. Ш. Сынбулатова, Р. М. Иҡсанова. Өфө. Китап. 2011.

Интернет- ресурсы

1.     Социальная сеть работников образования  

nsportal.ru

2.     Российское образование 

http://www.edu.ru/

3.     Российский Общеобразовательный портал

http://www.school.edu.ru/

4.     Наука и образование                  

http://edu.rin.ru/ 

5.     PEDSOVET.ORG Всероссийский Интернет-педсовет

http://pedsovet.org/

6.      Zavuch.info                        

 http://zavuch.info/