|
Кичээлдерниӊ
темалары
|
Шагы
|
Кичээлге
шиӊгээдип
алыр кол билиглер
|
Словарь
ажылы
|
Бажыӊга
онаалга
|
Эрттирер
хүнү, айы
|
|
План
ёзугаар
|
Херек
кырында эрткени
|
|
1-ги
улдуӊ (15 шак)
|
|
Киирилде кичээл Чогаал
дугайында сөс
|
1
|
Чогаал
кичээлдериниӊ
сорулгалары, литератураныӊ кол сорулгазы –
гуманизм.
|
Литератураныӊ бирги
элементизи – дыл. Тема, идея.
|
Реферат
бижиир. «С. А. Сарыг-оол – тыва шүлүк чогаалыныӊ начыны»
|
|
|
|
С. А. Сарыг-оол
«Улуг-Хемим»
|
2
|
Чогаалда
Улуг-Хемниӊ күскү
база чайгы пейзажтары, амыдыралга ужур-дузазы; шүлүк тургузуу болгаш дылы.
|
Түмен,
дунааргай, кадак, эзирик, эткин өйү, госцирк, паром, ГЭС.
|
Чогаадыкчы
онаалгалар: а) Шүлүглелдиӊ бирги эгезин
шээжилээр б) Пунктуация талазы-биле ажылдар б) Дылыныӊ
уран-чечени
|
|
|
|
ЧСК
«Күстүӊ байлаа»
|
1
|
Күс
темазынга бижиттинген ырлар, шүлүктер, аас чогаалы
|
|
Күс
темазынга үлегер домактар, шүлүктер
|
|
|
|
Шүлүглел
дугайында билиг
|
1
|
Лира-эпиктиг
чогаалдарныӊ анаа
шүлүктерден ылгалын, оларныӊ композициялыг
тургузуун, сюжединиӊ хөгжүлдезин билген турары
|
|
Шүлүглел
сайгарар
|
|
|
|
В. Ш.
Көк-оол «Самбажык»
ЧСК.
Чогаадыг «Алдан-маадырлар бистиӊ хосталгага ынак
өгбелеривис» Дерилгези: компьютер, экран…) (96.2; 04.3)
|
6
|
«Самбажык»
- драматургтуӊ төөгүчү
ёзу-биле угаап бодаашкыннарыныӊ ханылаанын
илереткен драма.
|
Кепти,
бадыргуул, төре. амбын. дөрбет, имбии. эжен, лаӊ,чаӊгы,
хүндү, бошка, албаты, карачуул, черлик шай, чиӊзе,
одага, өөлет, шөө-бөрү, даа дарга
|
Чогаадыкчы
онаалгалар
|
|
|
|
Шии
дугайында билиг
|
1
|
Тыва
драматургияныӊ үндезин
дөстери. Шии чогаалдарыныӊ ылгавырлыг
талалары, оларныӊ янзылары, тус-тузунда демдектери
|
Драма,
комедия, трагедия, ремарка, сцена, актер, декорация, грим, кулисы, партер,
ложа, балкон.
|
Чогаадыг
«Мээӊ
сонуургаан шиим» көрген шиизинге унелел
|
|
|
|
КДНК М.
Б. Кенин-Лопсан «Чылгычыныӊ өө»
|
1
|
Чогаалдыӊ идейлиг
утказы
|
Тетралогия
|
Чогаадыкчы
онаалгалар
|
|
|
|
Ю. Ш.
Кюнзегеш «Дыт»
|
1
|
Дириг
бойдустуӊ
болуушкуннарыныӊ каракка
көзүлбес нарын харылзааларын илереткени
|
Шүдүнзе
күгүрү
|
Чогаалчыныӊ
ажыглаан уран-чечен аргаларын тыпкаш, оларнын шүлүкке ужур-дузазын
тайылбырлаар
|
|
|
|
ЧСК.
«Дыт болгаш диӊми-рээшкинниг
чаъс»
|
1
|
Харылзаалыг
чугаа сайзырадылгазы
|
|
Номчуттунар,
демдеглел кылыр
|
|
|
|
2-ги
улдуӊ (14 шак)
|
|
Ю. Ш.
Кюнзегеш «Чөөн чүктүӊ кижизи мен»
|
1
|
Авторнуӊ «чөөн
чүк» деп билииниӊ утказы; шүлүкте Тываныӊ
пейзажындан ооӊ
чурттакчызыныӊ салым-чаяаныныӊ, чаӊчылдарыныӊ укталып
бүткени.
|
Алажы.
байлаӊ, ай.
бес, артыш, шаанак, хонак, хевек, кумзат, хүрээ-хиит, дөӊгү.
|
«Чуртунга,
аӊгызынга
чоргааралды илереткен чогаал» деп бодалды бадыткап, чогаалга үнелел бээр.
|
|
|
|
КДНК. Ю.
Ш. Кюнзегеш «Улуг-Хемнин төрүттүнген черинде»
|
1
|
Чогаалда
көдүрттүнүп турар айтырыггга, темага хамаарыштыр бодунуӊ бодалын
аас-даа, бижимел-даа хевирге илередип билири
|
|
Кандыг-бир
тоожу номчуур, кол утказы
|
|
|
|
К. К.
Кудажы «Тараа» (96.2)
|
3
|
«Тараа»
- К. К. Кудажыныӊ бирги улуг тоожузу.
|
Бо-былаа,
кастык, сегел салы, эзер бөктүргези, үӊгерип алыр, чаӊчыл-чурум,
шопулак, хува, дуюг бастырар.
|
А) Суваӊ ашактыӊ
портредин бижиир б) Дылынын уран-чеченин сайгарар в) Чогаадыг бижииринге
белеткенир
|
|
|
|
ЧСК
Чогаадыг «Тараа – амыдыралдын дөзу»
|
1
|
Чогаадыг
бижиириниӊ
мергежил, чаӊчылдарын
быжыглаар, хынаар
|
|
Тарак-оолдуӊ амгы
үеде бүдүрүп чоруур ажыл-херээ, ниитилел байдалын чогаалда көргүскени
|
|
|
|
Композиция
болгаш сюжет дугайында билиг.
|
1
|
Композицияныӊ
элементилери
|
Дүүшкүн,
өөскүдүлге, дыӊзыгыышкын,
чештиниишкин, экспозиция, эпилог, лириктиг киирилде.
|
О. К.
Саган-оолдун «Эжишкилер» деп чогаалыныӊ сюжедин
сайгарар
|
|
|
|
С. С.
Сюрюн-оол «Озалааш хем» ЧСК Чогаадыг «Арган-оолдуӊ
кызылдарга таварышканы» (08. 1)
|
5
|
Тоожуда
Тываныӊ төп
черлеринге болуп турган революсчу демиселдиӊ
чалгыгларыныӊ ырак,
озалааш хемнериниӊ дунчуккан амыдыралын сергедип,
доюлдуруп эгелээнин көргүскени.
|
Булчаан,
үүлү – кыдат арага, данчааты – садыгжы, солааннар – актар.
|
А)
Айтырыгларга харыылаар б) Пейзажты ажыглааныныӊ
онзагайы в) Тест тургузар г) Чогаадыг бижииринге белеткенир д) Дылынын
уран-чечени
|
|
|
|
Катаптаашкын
|
1
|
Билиглерни
быжыглаар
|
|
|
|
|
|
Түӊнел
кичээл
|
1
|
1-ги
болгаш 2-ги улдуӊ дургузунда өөренгеш, шиӊгээдип
алган билиглерин, мергежилдер болгаш чаӊчылдарын хынаар.
|
|
Өөренген
чогаалдарынга тест азы кроссворд тургузар. Үнелел бижиир: «Чечен чогаалдар
номчукчуга кандыг салдар чедирип турарыл? Чүү чүвеге өөредип, кижизидип
турарыл? »
|
|
|
|
3-кү
улдуӊ (23 шак)
|
|
КДНК. К.
К. Кудажы «Шончалай»
|
4
|
Чогаалдыӊ идейлиг
утказы. уран-чечени.
|
|
Чогаалдарда
көдүртүнген айтырыгга, маадырларга, чогаалдыӊ
авторунга ниити үнелел бижиир.
|
|
|
|
О. О.
Сувакпит «Ыылар» (компьютер, экран, компакт-диск)
|
2
|
Төрээн
чериниӊ
бойдузун камгалаарын уран-чечен илереткени
|
Чиргилчин,
оо, чажы чанар, атом-бомба
|
а)
Бойдус камгалалынга тураскааткан кандыг чогаалдар номчаан силер, оларныӊ
аттарын, авторларын бижиир. б) Чогаадыкчы ажылдар: «Кижи – бойдустуӊ төлү»
деп темага чогаадыг, чурук, ус-шевер ажылдар
|
|
|
|
Ч. Ч.
Куулар «Шораан» (05.3)
|
6
|
«Кижи,
ооӊ
салым-чолу» деп теманы бир янзы кылдыр чогаалчыныӊ
көргүскени.
|
Улаанут,ууру,
оргаа, адан, мөөрээр, хөкпер булут,сержи кадак, аржаан дому, сорулдажыр,
кулугурнуӊ
кулуксаанын, ууш үндүрер, шарталыр, бодалажып, кунук, эстеме, калбак аас,
хам-калчаа изиир, саксагайы, күлдүй шава бээр, хуурмак, бойлаар. койгу, чеӊгии,
мажор, холун актаар, дасык
|
Чогаадыкчы
онаалгалар: а) Автор чогаалында кандыг проблеманы көдүргенил? б)
Метафораларны тыпкаш, авторну оларны канчаар ажыглаанын тайылбырлаар в)
Кайы-бир үзүндүнү бодунуӊ бодалы-биле
төндүрер г) Тыва композиторлар дугайында дыӊнадыглар.
д) Тыва хөгжүм херекселдериниӊ дугайында
тывызыктар
|
|
|
|
Е. Т.
Танова «Илбилиг согун»
|
5
|
Шииниӊ идейлиг
утказы
|
Бумеранг,
магтар, джиннер, авансцена, шахо, Персей.
|
а) Шии
чогаалынын проза болгаш шүлүк чогаалындан ылгалын бижиир б) «Эрткен үени
билбейн чыткаш, келир үеже бурунгаарлаары берге» деп бодалды шынзыдып
бадыткаар.
|
|
|
|
А. А.
Даржай «Авамга»
|
1
|
Шүлүктүӊ идейлиг
утказы, чогаалчыныӊ бот-тускайлаӊ дылы,
стили, неологизмнери танып, ылгап билири
|
|
Дыӊнадыглар
белеткээр «А. А. Даржайнын чогаалында ава тематиказы»
|
|
|
|
ЧСК.
Шүлүк чогаадырынга шенелде
|
1
|
Чогаадыкчы
чоруун сайзырадыр
|
Патриотчу,
пейзаж, ынакшыл, философчу лирика
|
Чогаадып
алган шүлүүн сайгарар
|
|
|
|
КДНК.
Аныяк болгаш эгелеп чоруур шүлүкчүлерниӊ чыынды ному
«Алантос»
|
3
|
Чогаалдарныӊ идейлиг
утказы, тургузуу, уран-чечени.
|
Тыва
поэзияда чаа тыптып турар хевирлер, хемчээлдер
|
Төрээн
чер, чуртунга, кижилерге чылыг, чараш сеткилин илереткен шүлүктерни доктаадып
алыр
|
|
|
|
4-кү
улдуӊ (16 шак.)
|
|
К. Д.
Чамыяӊ «Ханы
дазыл»
|
4
|
Тоожуда
амгы үеде ортумак школаныӊ амыдыралында
тыптып келген, нарын, социал дөстүг айтырыгларны коптарып көргүскени.
|
Чаг
иштинде бүүрек, психология, колхоз фермазы.
|
а)
Башкыныӊ бодунуӊ
ажылынга бердингенин көргүскен одуругларны тывыӊар б)
Чогаадыг «Авам, ачам база мен» в) Өөреникчи кижиниӊ
мурнунда кандыг-кандыг хүлээлгелер барыл, бижиир
|
|
|
|
К. Д. Чамыяӊ «Мөӊгүн
оттук»
ЧСК.
Чогаадыг «К. Д. Чамыяӊныӊ
чогаалдарында мээӊ ынак маадырым»
|
5
|
Чогаалдыӊ идейлиг
утказы, уран-чечени
|
Оттук,
экспонат, чавага, ыӊгыржак, халаачык, дижилиг,
бурундук, хөндүрге, кожалаӊ, хожудаан.
|
А)
Орлан-оолдуӊ кырган-ачазыныӊ
угаа-дыглыг чагыг чугааларын ушта бижиир б) Оолдарныӊ
аразында найыралын бижиир в) Чогаадыг «Хостуг шак деп чүл?» г) Чуӊмалыгнын
пейзажын ушта бижиир д) «Чангыс баш эки, ийи – оон артык» деп бадыткап турар
одуругларны тывар, утказын тайылбыр-лаар.
|
|
|
|
Кичээл
аян-чорук М. Б. Ховалыг «Ыдыктаан тук»
|
2
|
Чогаалдыӊ идейлиг
утказы
|
Галапагос,
Фиджи, Климанджаро, Мак-Кинли, Амундсен, Арафур
|
а)
Тываныӊ чаа
тугунуӊ
дугайында авторну бодалдарын доктаадып алыр. б) Дыннадыглар: Далай-Лама
дугайында чүнү билир мен.
|
|
|
|
Барымдаалыг
чогаалдар дугайында билиг
|
1
|
Херек
кырында болган болуушкуннарга даянып бижиири.
|
Очерк,
рассказ
|
Чогаадыг
«Тураскаалдыг черлерге чорааным»
|
|
|
|
З. А.
Намзырай «Эглип келир куштарым»
|
1
|
Шүлүктүӊ
тургузуу, идейлиг утказы, уран-чечени
|
Аӊгыска -
эрткен чылгы тараа шөлү
|
«Дуруяалар
эжеш куштар» деп чугаанын утказын бижиир
|
|
|
|
А. Ү.
Күжүгет «Ажыл»
|
1
|
Кандыг-даа
күрүнениӊ
сайзыралыныӊ үнер
дүзү - күш-ажылда. Материалдыг чаагай кежик чүгле күш-ажылга үндезилеттинер
|
Хорум-көшке,
комбайн.
|
Ажыл-агый-биле
холбашкан үлегер домактардан, чалгынныг сөстерден тып бижиир.
|
|
|
|
А. Х.
Ховалыг «Кара-Даг дугайында баллада»
|
1
|
Бай аӊгыныӊ
тергииделиниӊ
күштелгенинге, моральдыг самыыралдыӊ кедерээнинге
угаан-сарыылдыг кижилерниӊ удурланыышкыны.
|
|
Диригжидилгелерни
ушта бижиир
|
|
|
|
Түӊнел
кичээл
|
1
|
Билиин
хынаар
|
|
Номчуттунар.
Номчукчунуӊ
дневнигин долдурар.
|
|
|
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.