Эфсаневий инсан! Ким экен о? Насыл инсангъа эфсаневий демек мумукюн? Бизим,
къырымтатар халкъымыз арасында , ойле ад ташымагъа ляйыкъ инсанлар аз дегиль.
Меселя, биз къырымтатар эдебияты дерслерин-
де
Алим Айдамакъ,Алиме Абденнанова, Амет- Хан Султан, Номан Челеби-
джихан,
Исмаил Гаспринский киби адамларгъа буюк арифнен «Эфсаневий инсан» демек мумкюн.
Бугуньки
ишимде исе , ойле бир эфсаневий инсан Амет-хан Султан акъкъында язмакъ истер
эдим.
Амет-Хан Султан ким экен?
Бу аджайип джесюр адам акъкъында, онынъ къараманлыгъы акъкъында саатлер
девамында икяе этип, джылт-джылт китаплар язмакъ мумкюн.
Амет-Хан
Султан бутюн дюньягъа намы кеткен энъ яхшы ас сырасындан ер алгъан эфсаневий
къараман. О, къырымтатар халкъынынъ гъуруры, шан-шурети, Советлер Бирлигининъ
эки дефа къараманы, нам къазангъан сынавджы-учуджы, авиация полковниги.
Бу къараманнынъ Улу Ватан дженкинде Гъалебе эшкъыны япкъан федякярлыгъы,
ватанына севгиси синъирсиз эди. Душмангъа беслеген амансыз нефрети ве даима
енъишке ынтылувы, онынъ фааль дженкявер фаалиетинде аль этиджи амеллерден бири
эди.
Амет-Хан Султан Къара денъизнинъ янында ерлешкен аджайип Алупка шеэринде
дюньягъа келе. Балалыкъ чагъына денъизге, денъизде юрьген гемилерни сейир
этмеге пек севе эди. Лякин энъ буюк ниети ве арзусы бу учуджы олмакъ эди. Озь
ниетине иришмек ичюн, о мектеп окъувынен берабер Акъмесджит шеэринде олгъан
аэроклубнынъ учуджылар тёгерегине къатнай. 1939-1940 сенелери Амет-Хан Султан
Качадаки учуджылар мектеби-не кире. Бир йыл мында мында тасиль алгъан сонъ
йигирми яшында къырыджы учуджы олды. Улу дженк йылларында Амет-Ханнынъ ады
тиллерде дестан олды, эфсанеге чевирильди. Онынъ озьгюн дженк япув усулы
дейсинъизми, акъылгъа ятмагъан чезимлер тапувы дейсинъизми, эр бири акъкъында
ильмий иш, китаплар язмакъ мумкюн.
Полк командири В.А.Лавриненков 1945с Амет –Хан Султан акъкъында язгъан эди:
«… Амет-Хан Султан джебэлерде джесюрлик ве къараманлыкъ нумюнелери косьтерди.
Ава урушыны алып бармакъ усталыгъыны толусынен огренген бу аля дереджели
къырыджы-учуджы полкымызнынъ энъ яхшы асларындан бири адыны япкъан ишлеринен
къазанды.» Амет-Хан Султан душман устюнде 30 ава урушында енъди. Немселерге
къаршы куреште джесюрлик ве къараманлыкъ косьтергени, 603 дефа мувафакъиетнен
уруш учушларында гъалип чыкъкъаны, шахсен озю душманнынъ 30 самолётны ве
группанен алынып барылгъан ава урушларында 19 самолётны урып тюшюргени ичюн Амет-Хан
Султангъа эки дефа Советлер Бирлигининъ Къараманы унваны берильди .
Бу дереджеде саделик ве алчакъгонъюллик иле бирге Ватанымызгъа садыкълыгыны ,мисильсиз
джесаретини, дженкявер къырыджы-учуджы ве сынавджы-учуджы оларакъ озь зенаатына
битмез-тюкенмез севгисини сакълап къалды. Амет-Хан Султан кокни ойле дереджеде
севе эди ки,омюрини сонъки дакъкъалары акъкъында шу сёзлерни айткъан эди: «Когда
старый орёл предчувствует приближение смерти, он из последних сил рвётся ввысь.
Поднимается как можно выше. А потом складывает крылья и летит камнем на землю.
Поэтому горные орлы умирают в небе-на землю они падают ужу мёртвые…»
Шимдики
вакъытта Амет-Хан Султан догъып оськен шеэринде онъа багъышланып музей ачылды,
Акъмесджит шеэриндеки мейдангъа Амет-Хан Султаннынъ ады берильди, чокъ
мектеплер, сокъакъларгъа бу къараманнынъ ады берильди. 2010 сенеси Дагестанда
Амет-Хангъа багъышланып буюк эйкель къоюлды. 2013сенеси «Хайтарма» адлы
аджайип фильм нумайыш этильди.
Бизим несилимиз, бизден буюк, бизден сонъ кельген несиллер Амет-Хан Султангъа
нисбетен севги, урьмет ашлап ве онынъ хатырасыны эбедийлеш-тирмек керекмиз. Бу
къараман бизим гъурурымыз!!!
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.