Конспект урока "Морские птицы" по чувашскому языку (7 класс)

7-мĕш класра ирттермелли  урок план-конспекчĕ

хатĕрлекенĕ Ванюшкина Зоя Анатольевна,

Шупашкар хулинчи 1-мĕш гимназири

Чăваш чĕлхипе литературине вĕрентекен

Урок теми: «Тинĕс кайăкĕсем»

«Боги дали нам птиц, чтобы

мы видели, что такое красота…»

Конфуций

(урок эпиграфĕ)

Тĕллевĕсем:

1).Вĕрентÿ: тинĕс кайăкĕсемпе паллаштарасси, качурка çинчен ҫыхăнуллă текст тума     вĕрентесси; паллă ячĕн танлаштару формипе пуплевре усă курма вĕрентесси;

2).Аталантару: ачасен тимлĕхне, астăвăмне, пĕлÿ туйăмне аталантарасси;

3).Сапăрлăх:кайăксене упрама вĕрентесси,тавралăха сăнама, ҫут ҫанталăка юратма, ун илемлĕхне туйма, унпа киленме вĕрентесси.

Задачисем:

1).Тестпа ĕҫлесси;

2).Ҫĕнĕ сăмахсене пуплеве кĕртесси;

3). Паллă ячĕн танлаштару формипе пуплевре усă курма хăнăхтарасси;

4).Кĕнекери текстпа ĕҫлесси;

5).Диалог тата монолог тума хăнăхтарасси;

6).Тупмалли юмахсемпе ĕҫлесси;

7).Ӳкерчĕксемпе ĕҫлесси;

8).Ваттисен сăмахĕсемпе ĕҫлесси.

Урок тĕсĕ:çĕнĕ темăна ăнлантарасси.

Кирлĕ хатĕрсем: учебник,тинĕс кайăкĕсен ÿкерчĕкĕсем, килти ĕçе тĕрĕслемелли тест -карточкăсем, хăнăхтару пурнăҫламалли икĕ комплект карточка, диалог тума схема-карточкăсем, видеоролик, квестĕҫĕсем, учитель хатĕрленĕ презентаци,мультимедиа техники

Урок юхăмĕ.

1.Класа йĕркелесси. Вĕренекенсене сывлăх сунатăп. Дежурнăйп акалаçатăп:

- Паян мĕнле число?  Мĕн кун?  Класра кам çук? Урамра çулталăкăн хăш вăхăчĕ? Паян мĕнле çанталăк?

2.Килти ĕçе тĕрĕслесси:

Вĕренекенсен Хĕрлĕ кĕнекери стерх кайăк ҫинчен текст  вуласа ăнланмалла. Ачасене тест çырнă хутсем валеçсе тухатăп. Вĕренекенсем ыйтусем çинех уравлаççĕ. Унтан юнашар ларакансемпе пĕр-пĕрин ĕçĕсене ылмаштарса  слайд тăрăх  + тата –лартса тĕрĕслеçсĕ. Пер ачи слайд тăрăх тĕрĕс хуравсене вулать. Пурте маттур!

3.Çĕнĕ темăна ăнлантарасси.

1.Паян, ачасем, эпир Хĕрлĕ кĕнекене кĕртнĕ кайăксемпе малалла паллашăпăр. Урок темине çак сехет çинчи примерсене шутласа пĕлме пултаратăр. Ачасем примерсене шутлаççĕ те урок темин ятне калаççĕ. Тĕрĕс, матттур!

Кăҫалхи 2017-мĕш  ҫула Раҫҫей президенчĕ В.В.Путин экологи ҫулталăкĕ тесе палăртрĕ. Паянхи урок теми те те питĕ вырăнлă тесе шутлатăп. Урок темипе, тĕллевĕсемпе паллаштаратăп, урок эпиграфне вулатăп.

2.словарь ĕҫне йĕркелесси:

Ишнĕ чух – на плаву

синçе – тонкий, высокий

шăтăк–нора, берлога, дыра, дырявый

чавать–роет

серепе–сеть

тапта– топтать

- вĕренекенсене çĕнĕ сăмахсемпе паллаштаратăп, малтан хам вуласа пыратăп;

- ачасем хорпа вулаççĕ;

-ҫак сăмахсене вĕренекенсем пуплеве кĕртеҫҫĕ, предложенисем тăваççĕ. (Сăмахран:Упа хĕлле шăтăкра ҫывăрать. Хурăн вулли ҫинҫе.т.ыт.те.);

-ҫыру ĕҫне тăвасси. Халĕ, ачасем, тетрадьсене уҫăр та паянхи числона, темăна, ҫĕнĕ сăмахсене тетрадьсем ҫине ҫырса хурăр.

3. Грамматика пайне ăнлантарасси.

1).Слайд çинче паллă ячĕн танлаштару форми пулăвне ăнлантаракан таблица.

Паллă ячĕн танлаштару степеннее тăвакан аффикссем:

-рах/-рех,                                                      (л,н,рсаспаллисемхыссăн)-тарах/-терех

пысăк–пысăкрах                                                            йывăр-йывăртарах

пĕчĕк–пĕчĕкрех                                                               шĕвĕр- шĕвĕртерех

2).Правилăна ăнлантарнă хыҫҫăн ачасем 2-3 тĕслĕх тупса калаҫҫĕ.

3).Карточкăсемпе ĕҫслеттересси.

Вĕренекенсене предложенисем ҫырнă карточкăсем тата хăйне хай ҫыпҫăнакан хут ҫине аффикссем ҫырнă карточкăсем валеҫсе тухатăп. Халĕ, ачасем, хăнăхтару пурнăҫлăпăр. Эпĕ сире карточкăсем валеҫсе тухатăп. Вĕсем ҫинче предложенисем ҫырнă, анчах кашни паллă ячĕн танлаштару степенĕн аффиксĕсем сиксе юлнă.Сирĕн аффикссене тĕрĕс хушса ҫыпҫтармалла. Ĕҫсене пурнăҫланă хыҫҫăн ачасем хуравесене слайд тăрăх пурте пĕрле тĕрĕслеççĕ.

                                                               Маттурсем! Проектора чармалла!

4. Кĕнекери текстпа ĕçлесси:

1)ачасем черетпе текстри предложенисене вулаççĕ;

2) вĕренекенсем тинĕс кайăк ячĕсене тупса вулаççĕ,

3)ачасем учитель вырăсла калакан сăмахсене тата сăмах майлашăвĕсене текстра тупса чăвашла калаççĕ: морские птицы, на берегу моря, летает быстро, короткий клюв, тонкие ноги, длинные крылья, длина, вес, кормятся на плаву, нору роет самец, попадает в сеть;

4)текстри пĕчĕкрех сăмахăн тытăмне кăтартаҫҫĕ. Ҫак сăмахпа вĕренекенсем предложенисем тăваççĕ. (С-н: Катя манран пĕчĕрех. Тата ытти те).

Физкультминутка:

Ф-тăватăп алăпа, Л-тăватăп урапа,

Сылтăма, сулахая авăнатăп ак ҫапла.

Физзарядка эп тăватăп

Ҫирĕп сывлăхлă пулатăп.

                                                                                   Проектора ямалла

5.Текст содержанийĕ тăрăх ӳкерчĕксемпе ĕҫлесси.Текст содержанийĕ тăрăх майĕпен слайд ҫине ÿкерчĕксем тухса пыраççĕ, ачасем вĕсем ҫине пăхса содержанипе тÿр килекен предложенисене тупса вуласа пыраҫҫĕ.  Пурте маттур!

6.Диалог тăвасси. Вĕренекенсем ушкăнсем ҫине тăватшарăн пайланаҫҫĕ. Кашни ушкăна схемăсем ӳкернĕ карточкăсем валеҫсе тухатăп. Ҫак схемăсем тăрăх   ачасем пĕр-пĕринпе ҫурма саспа калаҫса диалог тăваҫҫĕ, ыйтусем парса хуравлаҫҫĕ.

Тĕслĕхрен, ҫакăн пек калаҫу:

- Катя, эсĕ качурка ҫинчен мĕн пĕлтĕн?

- Вăл кăвакарчăн пек пĕчĕк кайăк пулнине пĕлтĕм. …

7. Монолог тăвасси: кластерпа усă курса1-2 ачи качурка ҫинчен ҫыхăнуллă текст туса калать.

                                                            Маттурсем! Проектора чармалла!

4.Вереннине çирĕплетни.

1.Тупмалли юмахсемпе ĕҫлесси.

Урок пуҫланиччен тăхтавра стена ҫине тинĕс кайăкĕсен ӳкерчĕкесене ҫакса тухатăп. Халĕ, ачасем, тупмалли юмахсемпе ĕҫлĕпĕр. Эпĕ сире тинĕс кайăкĕсем ҫинчен калакан тупмалли юмахсем вуласа парăп. Сирĕн хуравсене пĕлсе ҫав кайăка картина ҫинче тупса кăтартмалла.

Тупмалли юмасем:

1.      Ку кайăк лайăх ишет, анчах вĕҫмест. Хура фракпа ҫӳрет. (Пингвин).

2.      Ку кайăк пысăк, мăйĕ вăрăм, урисем ҫинҫе, вăрăм, хăй кĕрен тĕслĕ, питĕ илемлĕ кайăк. (Фламинго).

3.      Ҫак кайăксем йăвине ҫуртсем, юпасем ҫинче тăваҫҫҫĕ, хура тĕслине Хĕрлĕ кĕнекене кĕртнĕ. Вăл телейлĕ пурнăҫ символĕ шутланать. (Аист).

4.      Ку кайăк тинĕс хĕрринче те, Атăл хĕрринче те пурăнать. (Чарлан).

5.      Ку кайăк кăвакарчăн пек, шывҫийĕн чупать. (Качурка).

6.      Ҫак кайăк «учитель» профессийĕн символĕ. (Пеликан).

                                                         Маттурсем!

2.Ваттисен сăмахĕсемпе ĕслесси. Сапăрлăх тĕллевне пурнăҫласси.

Тĕрлĕ халăх мĕн авалтан тавралăха сăнаса пурăннă, ăна яланах упрама, юратма тăрăшнă. Хăйсен ачисене, мăнукĕсене те ҫавнах вĕрентнĕ. Слайд ҫинче хăш-пĕр халăхăн ваттисен сăмахĕсем. Мĕнле ăнланатăр эсир вĕсене? Вĕренекенсем кашни ваттисен сăмахне ăнлантарса пыраҫҫĕ.

Кайăк пĕтсен çын та пĕтет (чувашская пословица);

Гнездо разорять – себя убивать (русская пословица);

Умей охотиться, умей и о дичи заботиться (русская  пословица);

Без птиц – озеро пустеет, без людей - земля сиротеет (казахская пословица);

Срубили кусты - прощай птицы (русская пословица).

5.Ачасен ĕҫне хакласси. Паян урокра пурте маттур, хастар пултăр, пурте тăрăшса ĕҫлерĕр.

6.Пĕтĕмлетӳ: К сожалению, птиц, как и всех других животных на нашей планете, с каждым наступившим годом становится всё меньше. Поэтому мероприятия, которые применяются  по охране птичьего поголовья, могут быть использованы для увеличения запасов всех пернатых нашей Земли. Они созданы для того, чтобы смягчить, а может даже полностью исключить всё отрицательное влияние человека на природу. Защита и охрана птиц имеет государственное значение.

Рефлекси:Ачасем, паян урокра эсир мĕн вĕрентĕр? Мĕн тума хăнахрăр? Мĕн ҫĕннип ĕлтĕр? Ҫак фразăсене малалла тăсăр:

            Я узнал…

Я понял…

Я хочу…

Я постараюсь…

Я буду…

7.Киле ĕç парасси

Ачасене 4 ушкăна пайлатăп. Кашни ушăна темăсем валеҫсе тухатăп.

https://yandex.ru/video/search?filmId сайтпа видеоролик пăхса проект туса килмелле.

Усă курнă литература:

1)      https://yandex.ru/images/

2)      http://worldbirds.ru/semejstvo-kachurkovye;

3)      https://yandex.ru/video/search?filmId

                                                            приложени

№1 Тест ыйтăвĕсем:

1.Стерх – вăл…. .                                                  2. Вăл ……кайăк.

а) шурă аист                                                                     а) пĕчĕк

ă) шурă тăрна                                                                   ă) пысăк

3. Унăн….. 140 сантиметра яхăн.                        4. Йыварăшĕ ….. килограмм.

а) тăршшĕ                                                                         а) 5-8

ă) çÿллĕшĕ                                                                        б) 3-5

5.Стерх сăмси ….                                                   6. Урисем….

а) вăрăм , хĕрлĕ                                                                    а) кĕске

ă) кĕске, сарă                                                                         ă) вăрăм

7. Ку кайăкăн сасси….                8. Кĕркунне тата çуркунне стрх…..тăранса пурăнать.

а) хулăн                                                                                 а) пулăпа

ă) çинçе                                                                                  ă )шăшипе

9. Хальхи вăхăтра …стерх юлнă.                      10. Шурă тăрна….. символĕ.

а)  3900-5000                                                                     а) телей

ă) 2900-3000                                                                       ă)тунсăх

№2 (тест хуравĕсене тĕрĕслемелли слайд)

№3(урок темин ячĕ)

№4 (грамматика пайне ҫирĕплетмелли хăнăхтару)

№5(учебникри текст)

№6 (текст содержанийĕпе ĕҫлемелли слайд)

№7(монолог тумалли кластер)