Орыс сыныптарына арналған сабақ жоспары

9-сынып

Тақырып: Шоқан Уәлиханов  «Ыстықкөл күнделігі»

Сабақтың мақсаты:

1.Білімділік: Ш. Уәлиханов өмірі мен шығармашылығы туралы мәліметтерін толықтыру, қосымша жаңа мәліметтер беру.

2.Дамытушылық: есте сақтау,ойлау қабілеттерін дамытып,тыңдай білу және ойымен бөлісу әрекеттерін ұштастыру,мәтін арқылы сөз қорын байытып,ауызекі сөйлеу қабілеттерін дамыту;

3.Тәрбиелік: адамгершілікке,өз елін сүюге, қазақстандық патриот сезімін оқушылардың бойына сіңірту.

Сабақтың типі: жаңа сабақ

Сабақтың әдіс-тәсілдері: әңгімелеу, түсіндіру,мәнерлеп оқу,сұхбаттасу,сұрақ-жауап,

Сабақтың көрнекілігі мен құралдары: Ш. Уәлихановтың  портреті,тірек сызбалар

Сабақ барысы:

1.     Ұйымдастыру кезеңі: амандасу,кезекшілермен әңгімелесу,сабақтың тақырыбы мен мақсатын  айту.

2.     Үй тапсырмасын тексеру

3.     Үй тапсырмасын сұрау

4.     Жаңа сабақты өтуге даярлық

5.     Жаңа сабақ

           Ш.Шыңғысұлы Уәлиханов-қазақтың ұлы ғалымы, тарихшы, фольклоршы ,  этнограф, географ, ағартушы, демократ.

          Шоқанның арғы атасы –атақты Абылай хан болған,Шоқан оның шөбересі.Шын аты-Мұхаммедханафия. Әжесінің бала  күнінде еркелетіп айтуымен «Шоқан» атанып кеткен.Туған жері-қазіргі Қостанай облысында  Құсмұрын көлінің жағасы.

        «Жеті жұрттың тілін білуге тиісті» хан   тұқымы  болғандықтан, ауыл  мектебінде  оқып, арабша хат  таныған  Шоқан  араб,   меңгерді.

          Патша  өкіметінің  қазақ  даласын  меңгеру  саясаты-хандардың , төре- сұлтандардың  баласын  орыс  мектептерінде  оқытып, өздеріне  қазақ  халқын  солар  арқылы  билейтін  көмекшілер  дайындау болды.

         Шоқанның әкесі  Шыңғыс  жасында  Омбы қласындағы офицерлер  мектебінде оқып, білім алған кісі еді.Шыңғыс та Шоқанды  орысша  оқуға  бергенде  патша  үкіметіне  қызмет қылып, шен алсын, өзімдей сұлтан болсын деген оймен береді.Шоқанды әкесі Сібірдегі  ең таңдаулы оқу орны деп есептелетін Омбы кадет корпусына орналастырады.Өзінің зеректігімен көзге түскен Шоқан құрбыларының алды болады. Болашақ ғалымның зерттеушілік  қабілеті де осы  кезде  оянса  керек.Белгілі  шығыстанушы  ғалым  И.Н. Березиннің  тапсырмасы  бойынша  Тоқтамыс  ханның «Жарлығына»  талдау жасайды. Бұл оның алғашқы ғылыми еңбегі  еді.

        1853ж Шоқан  Омбыкадет корпусын бітіріп,Баыс Сібір генерал-губернаторының кеңсесінде  әскери  қызметке  қалады. 1855 ж Омбыдан  Семей,Аягөз,Қапал арқылы Іле Алатауына дейін келеді,Жоңғар  қақпасына, алакөл,Тарбағатайға саяхат жасайды.Бұл сапарда ол қазақ –қырғыз халықтарының ауыз  әдебиеті үлгілерін, тарихи мен этнографиясына, дәстүрі  мен  салтына  байланысты  материалдар  жинайды.

        Шоқанның орыс  достары көп болған.

        Шоқанның  бейнелеу  өнері саласындағы  еңбектері  де құнды  мұралардың  бірі.Ол, негізінен, пейзаж, портрет, халық тұрмысын бейнелеумен айналысқан. Шоқаннан 150-дей  сурет  қалған.

       Шоқан Уәлиханов 1865 ж ұзақ  ауырып қайтыс  болады.

6.Сабақты түсінгенін тексеру

Тапсырма

1.     Қазақтың тұңғыш   ғалымы  туралы әңгімелеудің жоспарын құрыңдар.

2.     Мәтіннің тірек сызбасын  жасаңдар.

3.     Шоқанның ғылымға  қосқан  үлесі, зерттеу еңбектері  туралы  айтып  беріңдер.

Білемін	Білдім	Білгім  келеді

7. Сабақты бекіту

1.Ш. Уәлиханов кім?

2. Ол қайда туған?

3.Оның қандай шығармалары бар?

4.Шоқанның шын есімі кім?

5.Қандай еңбектері бар?

6.Шоқанның достары

7.Шоқан туралы академик И.И.Веселовский не деп жазды?

8. Үйге тапсырма:  157-159 бетті оқу