Открытый урок по родному языку

Тиэмэ: Туохтуур – саҥа  чааһа

Уруок көрүҥэ: Туохтууру  саҥа чааһын быһыытынан ырытыы, кластер ньыматын оҕо сатаан туһанарыгар үөрэтии

Технология, ньымалар: функциональнай грамотность, задачный подход, формирующее оценивание,  кластер ньымата, тылынан дьайыы, ситиһиигэ көҕүлээһин, биирдиилээн уонна көмөлөөн үлэ,

Сыала – соруга:

үөрэтэр: кылгатан чопчулаан бэлиэтэнэ, туохтуур саҥа чааһын быһыытынан тугу көрдөрөрүн быһаара үөрэнии;

Сайыннарар: санааны сааһылаан этэр, туохтуур тугу көрдөрөрүн биирдиилээн ырытар, толкуйдуур сатабылы сайыннарар;

Иитэр: олоҥхоттон быһа тардыынан олоҥхо дириҥ иитэр ис хоһоонун өйдүүр, ылынар.

Туттуллар материал: схема, хартыына, презентация,

№	Үлэни тэрийии ньымата	Уруок хаамыыта
		Учуутал улэтэ	Үөрэнээччи үлэтэ, сатабыла
1.	Турукка киирии	1.1  Тэрээһин чаас 1.2  Сонурҕатыы, чиҥэтии Презентациянан улэ (СЛАЙД №1,2,3)	Толкуйдуур, өйдүүр,сааһыланар, ситимниир.
2	Сүрүн чаас	2.1 Тиэкиһи ааҕыы, ханнык айымньыттан буоларын быьаарыы. Икки сүрдээх сүүнэ бухатыырдар сыаптаах ыт курдук ырдьыгынастылар, сырҕан эһэ курдук часкыйдылар, уһун турба батастарынан хардарыта анньыстылар да, охсуһан киирэн бардылар. Ый уон хонугун устата кииристилэр, уон күн устата эристилэр, уон  күн устата охсустулар. Киирэр кун киирбэт буолбут, тахсар ый тахсыбат буолбут. Дыырай Бэргэн кыайбыт-хоппут, Адаардаах Ат Буурай бухатыыр хотторбут-бүдүрүйбүт. Онтон Дыырай Бэргэн Тойон Чуучустаантан кэргэн кэпсэтэ хаһан баралларын сураспытыгар, киһилии олорпотуҥ, ситэри сынньаппатыҥ диэн баран күрээн хаалбыт. Итиэннэ Айталыын  Куону Дыырай Бэргэҥҥэ кэргэн биэрбэппит диэн ийэлээх аҕатыгар тиийэн эппит. (СЛАЙД №4) 2.2  Тиэкистэн  бэриллибит туохтуурдары булуу: -туохтуур көрүҥнэрэ –тус туохтуур, тыаһы үтүктэр туохтуур, дьүһүннүүр туохтуур -туохтуур сирэйдэниитэ -  сирэйэ, ахсаана, кэмэ 2.3. Туохтуур туһунан саҥаны билии, тиэкистэн булуу - туохтуур суолтата – утары, майгыннаьар (синиэньим, онтуоньум туохтуурдар) - туохтуур буолар-буолбат халыыба - паараласпыт туохтуурдар. (СЛАЙД  № 5,6,7)	Тэтэрээккэ үлэ Литература уруогар ааҕа сылдьар Устин Гаврильевич Нохсоороп – Үстүүн Нохсоороп «Дыырай Бэргэн”  олоҥхотуттан быһа тардыы. Ырдьыгынастылар Часкыйдылар Анньыстылар Охсуьан киирэн бардылар Киирбэт буолбут Тахсыбат буолбут Кыайбыт-хоппут Хотторбут-бүдүрүйбүт Олорпотуҥ Сынньаппатыҥ Күрээн хаалбыт Кэргэн биэрбэппит Тиийэн эппит
3	Өйдөөһүн.  өйгө – санааҕа баары уһугуннарыы	3.1  Туохтуур  туһунан тугу билэргитин иккилии буолан бэриллибит лиискэ көрдөрүү.   3.2  Слайданан үлэ – туохтууру сирэйдээһин ААХ. (СЛАЙД №8 )	ПААРАНАН ҮЛЭ
4	Рефлексия	4        Санаа үллэстии: - Бүгүҥҥү уруокпут тематын үлэбит хаамыытыттан сиэттэрэн ким чуолкайдаан этиэҕэй? - Уруокпут хайдах быһыылаахтык барда? - Туох саҥаны биллигит? - Туохха ыарырҕаттыгыт? 3.1. Сыаналаныы. - Бүгүҥҥү үлэҕитин хайдах сыаналанаҕыт? - Үлэҕитигэр туох сатанна, сатаммата.	Туохтуур  морполуогуйалыы бэлиэтин  хатылаатыбыт. Туохтууру   ырыттыбыт. ТУОХТУУР БУОЛАР-БУОЛБАТ ХАЛЫЫБА, ПААРАЛАСПЫТ ТУОХТУУР, ОНТУОНЬУМ-СИНИЭНЬИМ ТУОХТУУР КӨМӨ ТУОХТУУР

Тус туохтуурдар	Тыаһы үтүктэр туохтуурдар	Дьүһүннүүр туохтуурдар	Паараласпыт туохтуурдар	Буолбат халыыптаах туохтуурдар

Туохтуур ахсаана	Туохтуур сирэйэ	Ааспыт кэм	Билиҥҥи кэм	Кэлэр кэм

Тус туохтуурдар	Тыаһы үтүктэр туохтуурдар	Дьүһүннүүр туохтуурдар	Паараласпыт туохтуурдар	Буолбат халыыптаах туохтуурдар

Туохтуур ахсаана	Туохтуур сирэйэ	Ааспыт кэм	Билиҥҥи кэм	Кэлэр кэм