План урока ро физику на тему ТД 1 занын изопроцестерге колдану

       Күні    3.12.2015                                                                                       «Бекітемін  »

       Пәні   физика                                                                              Оқу ісі жөніндегі орынбасары

       Сыныбы    10                                                                             _______________ М.Аманова

       Сабақ реті   34

                                                             Сабақ жоспары

Сабақтың тақырыбы:  Термодинамиканың І–заңын термодинамикалық процестерде қолдану.

Сабақтың мақсаты:

І. Білімділік:              «Ішкі энерия, Термодинамиканың І – заңы және  изопроцестер тақырыптары бойынша алған білімдерін есептер шығару арқылы білімдерін бекіту.

ІІ. Дамытушылық: Оқушыларды үнемі өз білімдерін қорытындылау,  білімдерін тереңдету және  ғылым мен техника жетістіктеріне  қызығушылықты дамыту

ІІІ. Тәрбиелік:          Оқушыларды ұйымшылдыққа, жауапкершілікке, ептілікке, өз ойын жеткізе білуге тәрбиелеу.

Сабақтың типі:       Жаңа тақырыпты меңгерту сабағы

Сабақтың түрі:       Саяхат  - сабақ

Сабақтың көрнекілігі:  Трек-сызба, үлестірмелі  карточкалар, Сөзжұмбақ «Термодинамика», СЭО, электронды оқулық

            Сабақтың ақпараттық картасы:  / Білімді игеруге бағытталған 6 қадам /

1. Білу:  Біліміңді тексер  ( сұраққа толы сиқырлы қорап )

2.Түсіну:  Көзбен көріп,  зердеңе тоқы 

                              / Тірек сызбамен  жаңа сабақты түсіндіру /

3. Қолдану:  Ойлау мен есептеу логикалық ойлаудың негізі

                                                        / Есептер шығару  СЭО, ҰБТ есептері /

4. Талдау:    Ойлан, бөліс, талқыла        

                                    /Электронды оқулық.  Лабораториялық жұмыс /

5. Жинақтау: Зерделі сұрақ - дәлелді жауап 

                                                                       Сөзжұмбақ « Термодинамика»  

6. Бағалау, үйге тапсырма

                                                 Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.  – 2 мин.  Оқушыларды түгендеу, сабаққа назар аудару.

Психологиялық ахуал:   Қане, қане, тұрайық,

                                       Үлкен шеңбер құрайық.

                                       Тұрсақ үлкен шеңберге,

                                       Алақанға ұрайық.

-   Балалар, біз неге шеңберге тұрып, сабақты бастадық?

Шеңбер – бұл әлемдегі мейірімділік, қуаныш, жақсылық. Шеңбер арқылы бір-бірімізге күлімдеп қарап, бақыт, қуаныш, жылылық тілей  отырып, жаңа сабаққа сәттілік  тілейміз.  Мына қаламсапты таңдап алыңыздар.                       /қаламсап түріне қарап үш топқа бөлу 

                             1 топ - изобара,  2 топ -  изохора, 3 топ -  изотерма  /.

                                                    Сабақтың    ұстанымы:  Барлық істің басшысы – білім  мен ұғым.

                                                                                                                                                 Ж. Баласағұн

ІІ. Білу:   Біліміңді тексер  ( сұраққа толы сиқырлы қорап )

                               1. Термодинамика нені зерттейді?

                               2. Қандай термодинамикалық параметрлерді білесіңдер?

                               3.  Изопроцестер дегеніміз не? Оларды ата.

                               4. Термодинамиканың І заңы қалай тұжырымдалады?

                               5. Ішкі энергия дегеніміз не?

                               6.  Ішкі энергияны өзгертудің тәсілдері қандай?

                               7.  Энергияның сақталу заңы қалай тұжырымдалады?

                               8. Дененің жылу сыйымдылығы дегеніміз?

                ІІІ. Түсіну:  Көзбен көріп, зердеңе тоқы.  Жаңа сабақ.   

                             Термодинамиканың І – заңын изопроцестерге қолдану

               Термодинамиканың бірінші заңы әртүрлі изопроцестерге қолданылады.

                                                             Трек сызбамен жұмыс.

 

       Изохоралық процесс.                   Изобаралық процесс                    Изотермалық процесс.

Бұл процесте газ көлемi өзгер-       Изобаралық процесс кезiндегi         Изотермалық процесс кезiнде

мейдi: V = const. Осы процеске       газға берiлген жылу мөлшерi           (Т = const) және оның iшкi

 термодинамиканың бірінші            оның iшкi энергиясының бiрге        энергиясы өзгермейдi.

заңын   Q=ΔU+A  түрінде қол-       және қысым тұрақты  болған          Газға берiлген барлық жылу

данып, изохоралық процесте          кездей P = const жұмысты  ат-         мөлшерi пайдалы жұмыс

A=0 екенін ескерсек,  Q=ΔU.          қаруға шығындалады: Q=ΔU+A     атқаруға жұмсалады: Q = А

 Егер газ қыздырылса , онда           Изобаралық процесс кезіндегі          Газ белгiлi жылу мөлшерiн

 Q > 0 және ΔU > 0 – iшкi энер-      жұмыс A=pΔV = p(V₂ –V₁ ) = pV₂ –pV₁    Q > 0) алған кезде,ол оң,  А′ >0

 гия ұлғаяды. Газды суытқан           МКТ- нен     pV= RT  Ендеше      Осы процесс кезіндегі жұмыс

 кезде: Q < 0 және ΔU < 0,                  A= RT₂- RT₁=  RΔT  Бұдан       A_T= RT ln- 

оның iшкi энергиясы азаяды.                                                                       11с. интегралдық есептеуді

Бір атомды идеал газ үшін ішкі         Q=     RT +   RT =   RT      оқығанда қорытамыз.

энергия ΔU=  RT  болатын-           Бір атомды идеал газдың 

дықтан, Q=  RT . Тұрақты            меншікті жылу сыйымдылығы

 көлем кезінжегі жылу сыйым-                       c_p =  

дылық  c_V =   Осы формуланы       Ал жылу мөлшері Q= c_p mΔT

пайдалансақ, изохоралық про-        Егер бір атомды идеал газбен

цесс кезінде берілген жылу мөл-      

шері     Q= с_V mΔT.  Егер бір атом-          жұмыс жасасақ, c_V =   

ды идеал газбен жұмыс жасасақ,

c_V =   

Изохоралық және изобаралық процес кезіндегі меншікті жылу сыйымдылықтарының айырмасы c_p - c_{V =}   -   =    Осыдан  (c_p - c_V )M=R

Тұрақты көлем кезіндегі мольдік жылу сыйымдылықты С_р= c_p M,  С_V =c_VM  деп алсақ, онда С_р  - С_V = R  -  Майер формуласы деп аталады.

ІV. Қолдану:    Ойлау мен есептеу логикалық ойлаудың негізі .  Есептер шығару

                                                                                           СЭО  кітапханасы  бойынша  есеп:                                                             

1.      Ыдыстағы газдың қысымы 2,5*10⁴ Па.Газға 6*10⁴ Дж жылу мөлшері изобаралық түрде берген кезде, оның көлемі 2м³  артты. Газдың ішкі энергиясы қандай шамаға өзгерді?

      Бер: Р=2,5*10⁴ Па               ΔU = Q- A             A = 2,5*10⁴ Па* 2м³   = 5*10⁴ Дж       

        Q=6*10⁴ Дж                  A=pΔV                  ΔU = 6*10⁴ Дж - 5*10⁴ Дж = 10⁴ Дж     

        V= 2м³

           Т/к: ΔU-?

2.      Изобаралық  қыздыру кезіндегі заттың мөлшері  800 моль, температурасы 500К және берілген жылудың мөлшері 9,4 МДж. Газдың жұмысы мен ішкі энергиясының артуын анықтаңыз.

          Бер: Т=500К

          Q=9,4 МДж=                          A=pΔV=νRT           A= 800 моль*8,31 Дж/К*моль* 500К                

                         9,4*10⁶ Дж                                                 = 3,324000Дж= 3,3 МДж

          ν= 800 моль                               ΔU = Q - A              ΔU =   9,4*10⁶ Дж  -3,3*10⁶  Дж=                                             

          R=8,31 Дж/К*моль                                                         6,1 *10⁶ Дж= 6,1МДж

          Т/к:  А=?  ΔU=?     

     V.   Талдау: Ойлан, бөліс, талқыла   Электронды оқулық бойынша  зертханалық жұмыс:

                              

                                                    Қосымша тапсырма: 

І топ: Тәжірибе – 1: Шаммен темір сымды қыздырамыз. Не байқадық?
Қорытынды: Жылу беру арқылы ішкі энергияны өзгертуге болады. Температура артқан сайын, кинетикалық энергияда артады.
ІІ топ: Тәжірибе – 2: Қантты үгітеміз. Не  байқадық?
Қорытынды: Үгіту үшін жұмыс істейміз, сонда қанттың молекулаларының ара қашықтығы алшақтайды. Сонда потенциалдық энергия артады, яғни ішкі энергияда артады.
ІІІ топ: Тәжірибе – 3: Қаламсапты екі алақанның ортасына қойын уқалаңдар, беттеріңе тигізіңдер. Не байқадыңдар?
Қорытынды; Жұмыс істеу арқылы температура арттырамыз, сонда ішкі энергияда өзгереді, артады.

  VI. Жинақтау:   Қорытындылау кезеңі.    Зерделі сұрақ - дәлелді жауап 

                                           СӨЗЖҰМБАҚ – «ТЕРМОДИНАМИКА»

И

З

О

Т

Е

Р

М

А

Л

Ы

Қ

І

Ш

К

І

Э

Н

Е

Р

Г

И

Я

и

з

о

х

о

Р

а

л

ы

қ

М

а

й

е

р

и

з

О

б

а

р

а

л

ы

қ

м

е

н

Д

е

л

е

е

в

Ж

Ү

И

е

К

Е

Л

Ь

В

И

Н

ш

А

р

л

ь

б

о

й

л

ь

-

М

а

р

и

о

т

т

И

з

о

п

р

о

ц

е

с

с

г

е

й

-

л

ю

с

с

а

К

Д

А

л

ь

т

о

н

СӨЗЖҰМБАҚ СҰРАҚТАРЫ:

1.      Тұрақты температурада термодинамикалық жүйе күйінің өзгеру процесі не деп аталады?

2.      Денелердің ішкі күйін  сипаттайтын физикалық шама не деп аталады?

3.      Көлем тұрақты болғанда, температураның өзгеруінен туындайтын газ қысымының өзгеру процесі не деп аталады?

4.      Бұл формула  С_р  - С_V = R   кімнің формуласы?

5.      Тұрақты қысымда термодинамикалық жүйе күйінің өзгеру процесі не деп аталады?

6.      Идаел газ  күйінің  теңдеуінің жазылуын берген орыс ғалымы?

7.      Басқа денелердің әрекетінен оқшауланған физикалық денелердің жиынтығын не деп атаймыз?

8.      Алғаш рет 1848 ж абсолют температуралық шкаланы ұсынған ағылшын физигі?

9.      Алғаш рет 1787 ж изохоралық процесті тәжірибе жүзінде тағайындаған француз физигі?

10.  Изотермалық процесті тәжірибе жүзінде тағайындаған физик – ғалымдар?

11.  Үш параметрдің бірі тұрақты болғанда басқа екі параметр өзгеретін процесті не деп атаймыз?

12.  Алғаш рет 1802 ж изобаралық процесті тәжірибе жүзінде тағайындаған француз физигі?

13.  p=p₁ + p₂ + p +  ... + p_n   кімнің заңы?

   Бағалау:  Сертификат   - 3,  диплом -4 , медаль -5 

Кері байланыс:   Бағдаршам  

•         Қызыл түс – түсінген жоқпын;

•         Сары түс – әлі де практика  қажет , сұрақтар бар;

•         Жасыл түс – барлығы түсінікті.

VIІ. Үйге тапсырма  5.7       Неміс ғалымы    Р. Майер  еңбектері   туралы   деректер

                                                                          Деңгейлік тапсырмалар