ПРАЕКТ І край родны адкрые таямніцы

ПРАЕКТ

І край родны адкрые таямніцы

Рамановіч Наталля Сцяпанаўна

                                                                            Дзяржаўная ўстанова адукацыі

"Пінкавіцкая сярэдняя школа імя Якуба Коласа” Пінскага раёна

намеснік дырэктара па вучэбнай рабоце,

настаўнік пачатковых класаў

8 [phone];

e-mail:[e-mail]

1.Інфармацыйны блок

1.1.Назва праекта: І край родны адкрые таямніцы

1.2. Актуальнасць

Кепска быць глухому, яшчэ горш - сляпому і  зусім дрэнна - бязроднаму. Той, хто не ведае гісторыі сваёй Радзімы, з'яўляецца глухім, сляпым і бязродным адначасова, і такога чалавека вельмі шкада, але яму можна дапамагчы [8, с.4].

Адзін з асноўных напрамкаў выхавання ў Канцэпцыі бесперапыннага выхавання дзяцей і моладзі ў Рэспубліцы Беларусь - фарміраванне грамадзянскасці і патрыятызму асобы: засваенне ёю агульначалавечых гуманістычных каштоўнасцей, культурных і духоўных традыцый беларускага народа, фарміраванне гатоўнасці да выканання грамадзянскага абавязку. Краязнаўчая дзейнасць навучэнцаў з’яўляецца важнейшым сродкам далучэння асобы да грамадзянскай культуры [6, с.2].

Немагчыма ўявіць сабе культурнага і высокаадукаванага сучаснага чалавека, які б не ведаў гісторыі, звычаяў і абрадаў, мовы свайго народа. На жаль, часта сустракаешся з тым, што малады хлапец ці дзяўчына добра,  нават дасканала, ведаюць  некаторыя падзеі з гісторыі іншых краін, свабодна  валодаюць замежнай мовай, а пра тую краіну, дзе жывуць самі, ведаюць вельмі  мала,  да  крыўднага  абыякава  адносячыся  да беларускіх звычаяў і роднай мовы.

Зацікаўленасць гісторыяй роднага краю, абрадамі і звычаямі беларускага народа, любоў і павагу да сваёй мовы патрэбна выхоўваць з маленства, асабліва гэта датычыць дзяцей ва ўзросце 6 -10 гадоў. У гэтым узросце, безумоўна, нельга яшчэ гаварыць пра сістэмнае вывучэнне, напрыклад, гісторыі Беларусі, але можна (і нават неабходна) выклікаць у дзяцей пэўны  эмацыянальны настрой пры знаёмстве з асобнымі з’явамі і падзеямі  мінулага. Гэты добры настрой і зацікаўленасць гісторыяй свайго краю, абрадамі і звычаямі беларускага народа, мовай, на якой гаварылі нашы  дзяды і прадзеды, з’явіцца тым падмуркам, які дазволіць набываць у далейшым усё больш змястоўныя веды.  [2, с.43 ].

Я працую ў школе больш за 20 гадоў. За гады педагагічнай дзейнасці і зносін з вучнямі не адзін раз задаю сабе  пытанне: як развіваць цікавасць дзяцей да лёсу сваёй "малой Радзімы"? як фарміраваць маральную пазіцыю ў адносінах да роднага краю?

1.3.Мэта праекта:

Стварэнне ўмоў для выхавання гарманічна развітай асобы з высокім пачуццём патрыятызму і грамадзянскай самасвядомасці.

         1.4.Задачы:

1.     Выхаванне ў новым пакаленні ідэй нацыянальнай самаідэнтыфікацыі і гонару за сваіх землякоў і стымуляванне моладзі да творчай,  краязнаўчай і турыстычнай  дзейнасці.

2.     Фарміраванне ў дзяцей пачуцця патрыятызму і грамадзянскасці праз актыўны і свядомы ўдзел кожнага вучня ў краязнаўчай і  турыстычнай рабоце.

3.     Выхаванне паважлівага станаўлення да дзяржаўных знакаў, нацыянальных і культурных традыцый беларускага народа;

4.     Выяўленне і развіццё лідарскіх здольнасцяў і дзелавых якасцяў у прадстаўнікоў маладога пакалення Рэспублікі Беларусь.

5.     Стварэнне ўмоў для сумеснай дзейнасці школы, сям'і, грамадскасці ў патрыятычным  выхаванні дзяцей.

Удзельнікі праекту:

-       Вучні дзяржаўнай ўстановы адукацыі "Пінкавіцкая сярэдняя школа імя Якуба Коласа” Пінскага раёна”.

-       Бацькі (законныя прадстаўнікі) вучняў.

-       Педагагічны калектыў установы адукацыі.

1.5. Прынцыпы рэалізацыі праекта

1. Прынцып самарэалізацыі дзяцей прадугледжвае: ўсведамленне імі мэтаў і перспектыў меркаваных відаў дзейнасці; добраахвотнасць ўключэння дзяцей у тую ці іншую дзейнасць, стварэнне сітуацыі поспеху; заахвочванне дасягнутага.

2. Прынцып уключанасці навучэнцаў у сацыяльна значныя адносіны прадугледжвае: забеспячэнне гарантыі вольнага выбару дзейнасці і права на інфармацыю; стварэнне магчымасцяў пераключэння з аднаго віду дзейнасці на іншы.

3. Прынцып ўзаемасувязі педагагічнага кіравання і дзіцячага самакіравання прадугледжвае: набыццё вопыту арганізацыі калектыўнай дзейнасці і самаарганізацыі ў ёй; Стварэнне сітуацый, якія патрабуюць прыняцця калектыўнага рашэння; фарміраванне пачуцця адказнасці за прынятае рашэнне, за свае ўчынкі і дзеянні.

4. Прынцып сувязі выхавання з жыццём, сацыякультурнай асяроддзем.  Гэта азначае, што выхаванне будуецца ў адпаведнасці з патрабаваннямі грамадства, перспектывай яго развіцця, адказвае яго патрэбам. 

5. Прынцып камплекснасці, цэласнасці, адзінства ўсіх кампанентаў выхаваўчага працэсу.  Ён азначае арганізацыю шматбаковага педагагічнага ўплыву на асобу праз сістэму мэтаў, зместу, сродкаў выхавання, ўлік усіх фактараў і бакоў выхаваўчага працэсу. 

6. Прынцып педагагічнага кіраўніцтва і самастойнай дзейнасці, актыўнасці выхаванцаў.  Гэта патрабаванне абапіраецца на галоўны закон развіцця асобы: чалавек развіваецца ў актыўнай самастойнай дзейнасці.

7. Прынцып гуманізацыі адносін (пабудова адносін на аснове павагі і даверу да чалавека, на імкненні прывесці яго да поспеху)

8. Прынцып дыферэнцыяцыі выхавання (адбор зместу, формаў і метадаў выхавання ў суадносінах з індывідуальна-псіхалагічнымі асаблівасцямі дзяцей).

9. Прынцып датычнасці (адчуваць сябе часткай дзіцяці і рабіць усё тое, што рабіў бы ты, будучы на яго месцы).

2. Апісанне тэхналогіі праекта

2.1. Значная думка

"Краязнаўства вучыць людзей любіць не толькі свае родныя месцы, але і ведаць пра іх, прывучае іх цікавіцца гісторыяй, мастацтвам, літаратурай, павялічваць свой культурны ўзровень. Гэта - самы масавы пункт гледжання навукі." Д.С. Ліхачоў [7, с.28].

Чым раней дзіця сутыкнецца з прыродай роднага краю, тым непарыўней будзе яго сувязь з ім. Малодшы школьны ўзрост найболей спрыяльны і значны для развіцця духоўна-маральных якасцей асобы, бо менавіта ў гэты перыяд фарміруецца комплекс каштоўнасцей, якасцей, здольнасцей, запатрабаванняў асобы.

Вывучэнне краязнаўства ўплывае на духоўнае станаўленне чалавека, дапамагае выхаваць у дзецей гонар за прыналежнасць да чалавечага роду, імкненне самому быць носьбітам агульначалавечых каштоўнасцяў, пераўтваральнікам і творцам свету.

2.2. Партнёры па рэалізацыі пректа:

ü ДУА “Пінскі раённы цэнтр дзіцячага турызма і краязнаўства дзяцей і моладзі ”

ü Раённы цэнтр выхаваўчай работы

ü ГА “БРСМ”

ü ГА “”БРПА”

ü Інспекцыя па справам непаўналетніх

ü Пінкавіцкі сельскі выканаўчы камітэт

ü Пагранічная частка № 1 горада Пінска

ü Дом культуры вёскі Пінкавічы

ü Сродкі масавага інфармавання

ü Турыстычнае агенства “Вілеонс”

ü Сельская бібліятэка вёскі Пінкавічы

ü Саюз ваенных маракоў горада Пінска

2.3.Этапы праекта:

Падрыхтоўчы этап

Май – снежань 2017 года

Назва этапу	Мерапрыемствы	Тэрмін
Дыагнастычны	Дыягностыка ўзроўню сфарміраванасці грамадзянскіх і патрыятычных якасцяў вучняў, анкетаванне вучняў.	Май
Прагнастычны	Распрацоўка праекта, вывучэнне літаратуры, збор інфармацыі.	Чэрвень – кастрычнік
Рэзервовы час	Карэкціроўка праекта.	Лістапад- снежань
Арганізацыйны	Стварэнне сацыяльна-педагагічных умоў, для рэалізацыі праекта.	Верасень – снежань
	Правядзенне тэматычных бацькоўскіх сходаў і класных гадзін.	Кастрычнік
	Распрацоўка маршрутаў паходаў і экскурсій.	Верасень – снежань
	Навучанне першасным навыкам турызму.	Верасень – кастрычнік
	Інструктаж па Правілам бяспечных паводзін у паходзе і экскурсіях.	Верасень

Асноўны этап

Студзень 2017 – студзень 2018 года

Назва этапу	Мерапрыемствы	Тэрмін
Практычны	Вахта Памяці. Акцыя "Салдацкі трохвугольнік". Урокі мужнасці	Студзень 2017 – студзень 2018 года
	Удзел у рэспубліканскай акцыі “Жыву ў Беларусі і тым ганаруся”
	Работа гурткоў
	Стварэнне летапісу школы.
	Экскурсіі  і паходы
	Удзел у фестывалі “Радавод”, у конкурсе відэафільмаў “Радзіма мая дарагая”,  у ваенна-спартыўнай гульні “Зарніца”
	Удзел у раённых і рэспубліканскіх акцыях
	Сустрэчы з ветэранамі.
	Стварэнне фанатэкі "Жывыя галасы ветэранаў".  Кіналекторыі
	Правядзенне дэкады грамадска-патрыятычных спраў, прысвечаных 25-годдзю аварыі на Чарнобыльскай АЭС.
	Добраўпарадкаванне помнікаў і месцаў пахавання воінаў
	Школьны парад, прысвечаны Дню Перамогі.
	Стварэнне  віртуальнага  музея,  віртуальных  экскурсій. Збор краязнаўчага матэрыялу

Заключны этап

Люты – чэрвень 2018 года

Назва этапу	Мерапрыемствы	Тэрмін
Абагульняючы	Падвядзенне вынікаў, выніковасць.	Люты
	Аналіз матэрыялу.	Люты
	Справаздача	Сакавік
Прадстаўленне праекта	Прэзентацыя вынікаў праекта для баць-коў і педагогаў.	Красавік
	Фестываль турызму і краязнаўства.	Май
	Публікацыі ў мясцовых СМІ.	Люты – чэрвень
Вынік	Канферэнцыя "Я патрэбен сваёй краіне".	Май

2.4. Апісанне сутнасці праекта

Шырокія магчымасці адкрываюцца перад настаўнікам пры ўжыванні краязнаўчага падыходу. Мяне заўсёды цікавілі сведкі аб родным раёне, а тут у нашым раёне краязнаўства атрымлівае другое дыханне: у вёсцы Мерчыцы Пінскага раёна  адкрылі Цэнтр традыцыйнай культуры Палесся. Вывучэнне роднага краю, яго гісторыі неабходна для ўсіх дзяцей незалежна ад узросту. Успрыманне пры гэтым будзе розным, бо выбар інфармацыі і метадаў залежыць ад узроставых асаблівасцей навучэнцаў. [1, с.30].

Для выхавання патрыятызму  ў сваёй працы я выкарыстоўваю народную тэматыку: фальклор, паэзію, казкі, эпас, фразеалогію і лексіку роднай мовы, дэкаратыўна-прыкладное мастацтва,  абрады і традыцыі, г.зн. усе тыя духоўныя каштоўнасці, чым багатая наша вялікая Радзіма, што складае стрыжань нацыянальнага характару. Спачатку гэта праца ажыццяўляецца на ўроках, потым праз гурток і  факультатыўныя заняткі. (Дадатак 1)

На факультатыўных занятках гучаць музычныя творы беларускіх кампазітараў, фрагменты духоўнай музыкі, вершы пра Беларусь, пра родны край, затым праца паглыбляецца і пашыраецца, навучэнцы сустракаюцца з народнымі майстрамі, заняткі праводзяцца ў займальнай гульнявой форме, у змест  якіх  уключаецца больш гістарычнага матэрыялу. Абавязкова  навучэнцы знаёмяцца з традыцыямі, абрадамі, паданнямі сваёй мясцовасці, даведваюцца пра старажытныя гарады, пра свой родны горад, пра вёску, прымаюць удзел у розных святах і экскурсіях, сустракаюцца са знакамітымі людзьмі свайго  краю. На працягу навучальнага года ў школу былі запрошаны малодшы сын Якуба Коласа - Міхась Канстанцінавіч, працаўнікі  музеяў, пісьменнікі - Таццяна Гарох, Таццяна Марцава, Святлана Мажароўская, Алена Мірчук і іншыя.  Сумесна з майстрамі быў праведзены занятак, на якім  школьнікі спрабавалі рабіць разнастайныя нацыянальныя вырабы з гліны і саломкі.

Працуючы ў дадзеным накірунку, можна з упэўненасцю сказаць, што  навучэнцы, калі самі з'яўляюцца ўдзельнікамі творчага працэсу, з цікавасцю вывучаюць матэрыял, звязаны з народнай культурай, павялічваюць іх культурны ўзровень, паводле якога ўзнікае запатрабаванне ў атрыманні новых ведаў пра Радзіму, пра народныя традыцыі - усё гэта вельмі важна для фарміравання патрыётаў, годных грамадзян сваёй Айчыны. [2, с.120].

З першых школьных дзён фармірую ў дзяцей такія важныя паняцці, як "Радзіма", "патрыёт", "подзвіг". Абуджаючы ў навучэнцаў цікавасць да гісторыі, подзвігаў, складаю спісы кніг на ваенна-патрыятычную тэматыку для дадатковага чытання. Праводжу цыклы гутарак, прысвечаных сімволіцы краіны, арганізоўваю ваенна-патрыятычныя гульні, агляд строя і песні. (Дадатак 3), урокі мужнасці, для ўдзелу ў якіх запрашаю ветэранаў Вялікай Айчыннай вайны, воінаў-інтэрнацыяналістаў, ветэранаў-маракоў Дняпроўскай ваеннай флатыліі. (Дадатак 5) Яны знаёмяць школьнікаў з пэўнымі яркімі фактамі гераічнасці воінаў, дзяцей-піянераў і школьнікаў. З навучэнцамі ў школе адрадзілі цімураўскую працу і пастаянна аказваем сталую дапамогу ветэранам вайны. Ва ўсіх мерапрыемствах, якія мною праводзіліся, судзейства ажыццяўляюць старшакласнікі, ветэраны і паважаныя госці. Такім чынам, адбываецца пераемнасць пакаленняў у ваенна-патрыятычнай дзейнасці школьнікаў.

Штогод разам са сваімі бацькамі і ветэранамі школьнікі  прымаюць удзел ва ўскладанні вянкоў  ля помнікаў загінуўшых у вёсках Пінкавічы і Сушыцк. Да  гэтага дня навучэнцы робяць штучныя кветкі, уплятаюць іх у каркас вянкоў. Малодшыя школьнікі добра разумеюць, што  ім аказаны  вялікі гонар, рыхтаваць важную агульнашкольную справу. (Дадатак 12)

Радзіма для дзяцей пачынаецца з сям'і [3, с.42], таму для фарміравання грамадзянскай пазіцыі і актыўнага ўцягвання ў жыццё школы бацькоў праводжу такія мерапрыемствы, як "Тыдзень Маці", дэкада сям'і, святы "Тата, мама я - спартыўная сям'я", факультатыўны занятак “Традыцыі маёй сям’і” (Дадатак 7), круглы стол  “Радаслоўнае дрэва”, якія спрыяюць развіццю пазнавальна-творчай цікавасці навучэнцаў і  сумеснай працы сям'і і школы.

Шляхі і метады вывучэння роднага краю разнастайныя. Іх выбар залежыць, першым чынам, ад узросту школьнікаў, ад узроўню іх падрыхтоўкі, ад мэт і задач заняткаў.

Для арганізацыі працы факультатыўных заняткаў  выкарыстоўваю краязнаўчы матэрыял пры дапамозе самых распаўсюджаных метадаў: лекцыя настаўніка, гульня, выраб картасхем, складанне летапісу, урок-экскурсія і самастойная праца. Менавіта вывучэнне краязнаўчага матэрыялу (у сілу яго даступнасці для навучэнцаў) утрымоўвае вялікія магчымасці для самастойнай працы, а таксама для арганізацыі групавых даследаванняў, дыспутаў, дыскусій. Краязнаўства ставіць настаўніка і дзяцей у становішча даследчыкаў.

Падрабязней паведамлю пра некаторыя метады. На ўроках-лекцыях  настаўнік сам распавядае дзецям пра гісторыю краю.  Гэты метад неабходна выкарыстоўваць вельмі рэдка, так як краязнаўства дае магчымасць даследаваць і рабіць адкрыцці дзецям самастойна, акрамя таго, лепш запомніць тое, што ўбачыш.

Урокі- экскурсіі. Музеі, архівы, выставы, археалагічныя стаянкі, помнікі прыроды, архітэктуры, манументы - усё гэта абуджае цікавасць да гісторыі, але для правядзення экскурсіі патрабуецца спецыяльная падрыхтоўка, як для дзяцей, так і для настаўніка. Па-першае, настаўнік выбірае аб'ект экскурсіі, ім можа быць прадпрыемства, месца, на якім адбываліся гістарычныя падзеі, музей ці штосьці іншае. Выбіраючы аб'ект, настаўнік павінен уяўляць, як гэта экскурсія дапаможа дзецям разабрацца з  гістарычным працэсам, і якія магчымасці існуюць для патрыятычнага і эстэтычнага выхавання. Далей неабходна вызначыць мэту, маршрут, экспанаты, месца экскурсіі ў вучэбнай тэме. Экскурсіі праводзяцца як спецыялістамі-экскурсаводамі, так і самім настаўнікам. Важна папярэдзіць навучэнцаў, што пасля экскурсіі ім будуць прапанаваны пытанні, на якія яны павінны адказаць. [10, с.70].

Ёсць і яшчэ адна форма экскурсіі - правядзенне яе самімі навучэнцамі. Дадзеная форма працы з'яўляецца важным сродкам прыцягнення школьнікаў да краязнаўчай працы. Для дзяцей гэта вельмі адказная і цяжкая праца, бо неабходна не толькі скласці маршрут і план, але і прачытаць вялікую колькасць матэрыялу па дадзенай тэме, даследаваць крыніцы, агледзець абраныя экспанаты плюс да гэтага вырашыць усе арганізацыйныя пытанні.

Гульня гэта таксама адзін з выглядаў вывучэння краязнаўства. У займальнай форме дзеці пазнаюць, штосьці новае замацоўваюць раней вывучаны матэрыял, выпрацоўваюць навык працы з дакументамі.

Метадамі , якімі можна зацікавіць дзяцей з’яўляецца выраб самаробных картасхем, якія дапамагаюць канкрэтызаваць шматлікія пытанні і спрыяюць лепшаму засваенню навучальнага матэрыялу і спазнанню гісторыі свайго краю, складанне летапісу і "Кнігі памяці" па гісторыі школы, прадпрыемства, вёскі, горада.

Добрай традыцыяй нашых дзён па зберажэнні багацця нацыянальнай культуры, фарміраванні любові да Айчыны, свайго народа стала штогадовае правядзенне ў верасні дэкады беларускай пісьменнасці, якая сёлета пачалася з уроку "Нам мір завешчана берагчы!", працягвалася урокам-вандраваннем "Мая, твая, наша Радзіма", урокам мужнасці “Супрацоўніцтва школы з пагранічнай часткай № 1 г. Пінска” (Дадатак 4), вусным часопісам "Нашы славутыя продкi і землякі", турнірам знаўцаў “Краязнаўчы калейдаскоп”, гульнёй “Цудадзейнае кола беларускіх рамёстваў і промыслаў”, падарожжам "О край, родны край, прыгожы!", на якіх выкарыстоўваліся мультымедыйныя прэзентацыі.

На аснове краязнаўчага матэрыялу мною распрацаваны  гульні (Дадатак 6), практычныя работы (Дадатак 8), экскурсіі, мультымедыйныя прэзентацыі, праекты, крыжаванкі (Дадатак 11), творчыя заданні (Дадатак 9), віктарыны (Дадатак 10), памяткі для настаўнікаў (Дадатак 2).

Патрыётамі не нараджаюцца, патрыётамі становяцца, а дапамагчы дзецям у гэтым - задача педагога. [4, с. 46].

3. Выніковасць і эфектыўнасць

Пры выкарыстанні краязнаўства  ў адукацыйным працэсе малодшых школьнікаў адсочваецца дынаміка развіцця ўзроўню засваення ведаў аб родным краі. Вучні прымаюць актыўны ўдзел у розных конкурсах па краязнаўстве, адзначаецца рост ахопленасці вучняў пачатковых классаў краязнаўчай дзейнасцю. Работа па краязнаўстве пачыналася з гуртка “Спадчына” ў 2011/2012 навучальным годзе, дзе было ахоплена  толькі 9 % пачаткоўцаў, то на сённяшні дзень ахоплена на факультатыўных занятках - 30% навучэнцаў, на  занятках гуртка  “Краязнаўства”-  48%, на занятках клуба “Гістарычнае краязнаўства” - 23%.

У выніку работы па краязнаўстве адзначаецца павышаная матывацыя навучэнцаў да вучобы, якая забяспечвае фарміраванне пачуццяў патрыятызму і грамадзянкасці.

Выхаванне патрыятычных пачуццяў малодшых школьнікаў пачынаецца з азнаямлення іх з блізкім і даступным  зместам краязнаўчага матэрыялу і працягваецца іх  актыўным удзелам у грамадскіх акцыях,  да якіх яны  былі далучаны з малодшых класаў.(Дадатак 1) У  школе забяспечана пераемнасць працы па краязнаўстве, старшакласнікі выконваюць асноўныя заданні, а малодшыя школьнікі толькі частку з іх, такім чынам ствараецца ланцужок, звёны якога ўзаемазвязаны: старшакласнікі  заканчваюць школу, іх справу працягваюць падлеткі, для якіх яна ўжо не новая і з годнасцю   працягваюць перададзеную ім эстафету пошуку.

 Вынікі дадзенага праекта паказаны ў дадзенай табліцы:

Мерапрыемства	Год	Вынік
Складзены летапіс школы, дзе гісторыя пачынаецца з 1930 гады і па 2014 год.	2014	Дыплом І ступені
Абласны конкурс  метадычных матэрыялаў  і педагагічнага вопыту	2013	Дыплом І ступені
Абласны конкурс інфармацыйных буклетаў па краязнаўству  ў рамках рэспубліканскай акцыі “Жыву ў Беларусі і тым ганаруся”  краязнаўчага маршруту “Мой край”	2014	Дыплом ІІІ ступені
Разам з вучнямі гуртка “Мастацкая вышыўка” складзены праект “Беларускі нацыянальны касцюм Пінска-Івацэвіцкага ладу”	2012	сертыфікат
Раённы этап навукова-даследчых работ “Мае землякі – мой гонар” у намінацыі “Гонар і слава маёй Бацькаўшчыны”	2015	удзел
Раённы конкурс  “Птушыная сталовая!”: намінацыі “Аднойчы зімовым днём” і “Кармушка з другаснай сыравіны”.	2015	Дыплом ІІІ ступені
XV рэспубліканская выстава навукова-метадычнай  літаратуры, педагагічнага вопыту і творчасці моладзі “Я- грамадзянін Беларусі”	2013	Дыплом
Рэспубліканская навукова-практычная канферэнцыя, прысвечаная 110-годдзю творчай дзейнасці Якуба Коласа	2016	сертыфікат
Раённы конкурс радаводаў “Мой род, мая сям’я”	2016	сэртыфікат
Распрацоўкі канспектаў заняткаў і ўрокаў ў часопісах “Здаровы лад жыцця”, “Гісторыя і грамадазнаўства” і “Пачатковая школа”.	2016-2018

Усе гэтыя мерапрыемствы, са слоў навучэнцаў, "дапамагаюць перанесціся ў далёкае мінулае, уявіць падзеі даўніх гадоў, нараджаюць разважанні пра гонар і абавязак перад Радзімай, выклікаюць гонар за сілу духу старэйшага пакалення".

Я лічу, што выкарыстанне сродкаў краязнаўства ў адукацыйным працэсе дапамагае зрабіць сваю работу  больш цікавай  і блізкай дзецям, з’яўляецца першым парасткам нацыянальнай  самасвядомасці, дае першыя ўрокі грамадзянскасці, спрыяе выхаванню сапраўдных  патрыётаў.

Спіс літаратуры

1.                 Акудовіч Ц.В. Краязнаўчая дзейнасць у выхаванні моладзі // Пазашкольнае выхаванне. – 2010. –  № 8. – с.29- 37

2.                 Буткевіч В.В. Патрыятычнае выхаванне вучняў: гісторыя і сучаснасць : дапаможнік для настаўнікаў агульнаадукацыйных устаноў. - Мн : Нац. ін-т адукацыі,2010. –123с.

3.                 Грышкевіч І.К. Спадчына маёй краіны: матэрыял для азнаямлення дзяцей з гісторыяй і культурай Беларусі. У дзвюх частках.-Мазыр:Содействие,2005. – 128 с.

4.                 Ермолаева Л. К. Вывучэнне свайго краю: праблемы і падыходы да іх рашэння / Л. К. Ермолаева // Выкладанне гісторыі і грамадазнаўства ў школе. –  2002. – № 3. –  С. 40-47.

5.                 Ефрэмава Г. Патрыятычнае выхаванне школьнікаў // Выхаванне школьнікаў. –  2005. –  №8 –  С. 17-18      

6.                 Кавальчук Т.А. Даследчы падыход у навучанні прадмета “Чалавек і свет”//Пачатковае навучанне –2009. – № 4– С.19-25

7.                 Канцэпцыя і Праграма бесперапыннага выхавання дзяцей і вучнёўскай моладзі ў Рэспубліцы Беларусь на 2011-2015 гады, Электронны рэсурс. Рэжым дотыку : http://www.edu.gov.by/be/news-201603

8.                  Ліхачоў Д.С. Зямля родная. М. – 1983. –78 с.

9.                 Панцлей Р.М., Крыванос К.А., Маглыш М.А. Як адзначыць з дзецьмі народныя святы.- Мн.”Авітон”. – 1993 – 37с.