Презентация на тему "Атауыш сөздер"

• 1 слайд

• 2 слайд

  Сөздер (А. Байтұрсыновтан бастау алады) Атауыш сөздер Көмекші сөздер Одағай

• 3 слайд

  Атауыш сөздер –лексикалық мағынасы бар сөздер. Олар сөйлемдегі негізгі ойды білдіреді, сөйлем мүшесі болады, олардың көбінің түрлену жүйесі, грамматикалық категориясы бар, сөйлемде категория көрсеткіштерін қабылдап, белгілі грамматикалық тұлғаларда қолданылады. Атауыш сөздер ішінде грамматикалық категориялары жоқтары да кездеседі, бірақ олардың бәрі –лексикалық мағынасы бар сөздер.

• 4 слайд

  Атауыш сөздердің белгілері: Атауыш сөздердің бәрі лексикалық мағыналы сөздер, олар: зат есім, сын есім, сан есім, есімдік, етістік, үстеу, еліктеуіш сөздер. Атауыш сөздер лексикалық мағыналы сөздер болғандықтан, олар сөйлемдегі ойды білдіру үшін, сөйлемді құруға қатысады. Атауыш сөздер сөйлемді құраушы негізгі сөздер болғандықтан, олар сөйлем мүшесі болады. Атауыш сөздерсіз ойды жеткізу мүмкін емес. Бұл топтағы сөздердің мағыналарының бәрі шындық өмірді суреттеуге қатысады. Оны әр сөз табының мағынасынан көруге болады. Атауыш сөздер сөйлемнен тыс та қолданылады.

• 5 слайд

  Ф. Ф. Фортунатов сөздерді “полные” және “частичные” деп екіге бөліп, “частичные” жеке мағынаға ие болмайды, көмекші сөздерді күрделі сөздердің бір элементі деп санаған. Көмекші сөздердің лексикалық мағынасы жоқ грамматикалық мағына ғана бар деген.

• 6 слайд

  Түркологтар арасында да көмекші сөздерде лексикалық мағына жоқ, тек грамматикалық мағына бар деушілер жиі кездеседі. Ф. Р. Зейналов көмекші есімдер мен шылауларды, послелогтарды ажыратады да, көмекші есімдер атауыш сөздер мен көмекші сөздердің арасындағы категория, олардың лексикалық мағыналары сақталынған деп есептейді. Ал шылаулардың болса, лексикалық мағыналары жоқ деп есептейді.

• 7 слайд

  Кейбір түркологтар көмекші сөздерде аз да болса лексико –семантикалық мағына бар деген пікірді қолдайды. Олар бір көмекші сөз бен түрлі мағыналық реңк беру фактісін негізге алып отыр. Бірақ бұл қате пікір.

• 8 слайд

  Көмекші сөздерді жіктеу Н. Оралбай: Шылаулар; Көмекші есімдер; Көмекші етістіктер; Модаль сөздер; Күшейткіш; көмекшілер; Күшейткіш буындар; К. Аханов: Жалғаулықтар; Септеуліктер; Демеуліктер; Артикльдер; Көмекші етістіктер.

• 9 слайд

  Көмекшілер грамматикалық мағына білдіру үшін дербес сөздерге тіркеседі. Көмекші бірліктер сөзге екі түрлі тіркеседі: Көмекшілердің көбі дербес сөздің соңынан тіркеседі; Аз ғана көмекшілер дербес сөздің алдынан тіркеседі.