Презентация по казахскому языку "Киіз үй"

• 1 слайд

  КИІЗ ҮЙ
  1861 жылы Парижді та...қалдырып, д...ниежүзілік к...рмеде б...йгі алған қасиетті киіз үйді... қ...пиялары.
  

• 2 слайд

• 3 слайд

  КЕРЕГЕ
  Үйдің төменгі жағы
  Кереге ағаштары бір-бірімен қайыс баулармен байланыстырылады
  Олар тез жиналады, тез жазылады
  

• 4 слайд

  УЫҚ
  Уық немесе иілген ұзын ағаштар үйдің күмбезін құрайды
  Олардың төменгі жағы керегеге бектіліп байланады
  Уықтың жоғарғы ұшталған жіңішке ұшы шаңырақтың бүйіріндегі тесіктерге кигізіледі
  

• 5 слайд

  ШАҢЫРАҚ
  Шаңырақ деп дөңгелек ағашты айтады
  Шаңырақ ошақта жағылған оттың түтіні шығуына және күндіз үйдің ішіне жарық түсіруге арналған
  Шаңырақ қажетті кезде арнаулы киізбен жабылады, ашылады
  
  

• 6 слайд

  КИІЗ
  Киіз үйдің ағаш қаңқаларының үстінен жабылады
  Керегелерді төменгі жақтың киізін туырлық дейді
  Жоғары жақты – уықты жабатын киізді үзік дейді
  Шаңыраққа жабылатын төртбұрыш киізді түндік деп атайды
  

• 7 слайд

  Туырлық пен керегенің арасына әр түрлі әдемі жіппен тоқылған ши ұстайды.
  Шидің қасиеті – көріктендіріп тұрады әрі бақа-шаян сияқты ұсақ жәндіктердің үйге кіріп кетуіне бөгет болады.
  

• 8 слайд

  Қазақтың үйі қандай өмірге бейімделген?
  

• 9 слайд

  Киіз үйдің құрылысы қандай?
  

• 10 слайд

  Киіз үйдің ағаш қаңқасы неше бөліктен тұрады?
  

• 11 слайд

  Үй қалай құрылады?
  

• 12 слайд

  Уық деген не?
  

• 13 слайд

  Шаңырақ деген не?
  

• 14 слайд

  Қазақ үйіне жабылатын киіздер қалай аталады?
  

• 15 слайд

  Қазақ үйіне ши не үшін қажет?
  

• 16 слайд

  Киіз үй туралы кім жазды?
  Шоқан Уалихановтың қандай еңбектері бар?
  

• 17 слайд

  Сөздердің антоним сыңарып тауып жазып, сөз тіркестерін жасаңдар:
  Отырықшы –
  Астынан-
  Жоғарғы –
  Баяу –
  Қысқа –
  Жуан –
  Түнде –
  Қараңғы –
  Ірі –
  Жабылады -
  

• 18 слайд

  Сөздердің антоним сыңарып тауып жазып, сөз тіркестерін жасаңдар:
  Отырықшы – көшпелі
  Астынан- үстінен
  Жоғарғы – төменгі
  Баяу – тез
  Қысқа – ұзын
  Жуан – жіңішке
  Түнде – күнде
  Қараңғы – жарық
  Ірі – шағын
  Жабылады ашылады-
  

• 19 слайд

  Синоним сөздерді аударыңдар:
  Жұмысы, ісі
  Оңай, жеңіл
  Буады, байлайды
  Қастерлі, қасиетті
  әсем, әдемі
  тұрағы, мекені
  сарланады, боянады
  

• 20 слайд

  Төмендегі сөздерді сөз тұлғасына ажыратып жазыңдар:
  Әйелдердің, байланыстырады, уықтарды, киіздерді, керегелердің, сырықпен, жылқышылар, сырланады, ағаштары, жеріне
  

• 21 слайд

  Тыйым сөздер:
  Үйге сыртыңмен кірме
  Үйді сабама
  Шаңыраққа қара
  

• 22 слайд

  Оқыңыздар:
  Киіз үйдің іші өте әдемі. Жерде түрлі-түсті киіздер, оюлы сырмақтар, тоқулы алашалар төселеді. Ағаш сандықтың үстінде құрақ көрпешелер, мақталы көрпелер, үлкен жастықтар жиналады. Керегеге тақыр кілемдер, әшекейлі бұйымдар, аспалы қоржын ілінеді. Сондай-ақ түлкінің сұлу терісі, үкілі домбыра, өрулі жіптерді де көруге болады.
  

• 23 слайд

  Мәтінді оқып, асты сызылған сөздерге сұрақ қойыңыздар
  Орда – салтанатты, жоғары мәртебелі адамдар бас қосатын, аса құрметті хан, би, сұлтандар отыратын үй. Мұның да бірнеше түрі бар.
  Алтын орда – 30 қанаттан тұратын ханның мәжіліс ордасы.
  Ақ ала орда – 8 қанатты дәулетті бай үйі.
  Ақ үй – 6 қанатты дәулетті адамдар тұратын үй. Боз үй, қоңыр үй, қараша үй – 4-5 қанатты киіз үй (қарапайым адамдар тұрады).
  Отау үй – жас жұбайлар үйі. Жолым үй, абылайша үй, жаппа – уақытша ғана отыратын шағын немесе жартылай тігілетін үй.
  

• 24 слайд

  Әбілқан Қастеев - художник
  

• 25 слайд

  Бата
  Шаңырағың биік болсын,
  Керегең кең болсың.
  

• 26 слайд

  Қазіргі заманда, ХХІ ғасырда, киіз үй құрылады ма? Қайда?
  Қай себеппен?
  Киіз үй сен үшін не?
  

• 27 слайд

  Үй тапсырмасы:
  үйленетін досыңызға хат жазу. Досыңызға оның үйі және іші қандай болу керек кеңес беріңіз.