Презентация по казахскому языку "Ауыспалы осы шақ"

9-сабақ

Менің күн тәртібім. Ауыспалы осы шақ

Өткен сабақты қайталау

А Сөздердің аудармасын жазыңыз

Ет
Банан
Орамжапырақ
Ірімшік
Саңырауқұлақ
Картоп
Бұршақ
Тәтті бұрыш
Тамақ
Тамақ ішу
Түскі ас\таңғы ас\кешкі ас

В Сәйкестендіріңіз

Бұл тамақ	бе?
Бұл банан	па?
Бұл ет	ма?
Бұл дәрігер	пе?
Бұл  су	ба?
Бұл дүкен	ме?

С Сөйлемдерді толықтырыңыз

Қажетті сөздер: аспаз, құрылысшы, дәрігер, кәсіпкер

Мен келемін, сен _____? Мен бармаймын, _____? Мен кітап оқимын, _____? Мен ойын ойнаймын, _____? Мен қағаз жыратамын, _____?

Жаңа сөздер

Күн тәртібі	Режим дня
Оянамын	Просыпаюсь
Басталады	Начинается
Таңғы ас	Завтрак
Демаламын	Отдыхаю
Ұйықтаймын	Сплю
Сабақ оқимын	Делаю уроки
Барамын	Иду

1-тапсырма. Мәтінді оқып, етістіктерді(глаголы) табыңыз:

Мен сағат жетіде оянамын. Таңғы ас ішемін. Мектепке барамын. Сабақ сағат сегізде басталады. Үйге сағат бірде келемін. Екі сағат демаламын, сабақ оқимын. Таза ауада далада ойнаймын. Алтыда кешкі ас ішемін. Анама көмектесемін. Теледидардан қызықты мультфильмдер қараймын. Сағат тоғызда ұйықтаймын. 

Грамматика

Переходное время глагола(ауыспалы осы шақ) используется в двух случаях: когда говорится о действии, совершаемом обычно (делал, делаю и буду делать) или говорится о будущем, в котором говорящий уверен. Время определяется (настоящее или будущее) по контексту.

Общая схема:

1     Мен          Бiз	основа глагола + а / е / й +	мын / мін мыз / мiз
2     Сен          Сендер          Сіз          Сіздер		сың / сің сыңдар / сіңдер сыз / сіз сыздар / сіздер
3     Ол, Олар		ды / ді

При образовании переходного времени к основе глагола, если слово твёрдое, добавляется суффикс 'а' (жаз – жаза), если слово мягкое – суффикс 'е' (кел – келе), и суффикс 'й' добавляется, если слово оканчивается на гласную (сөйле – сөйлей).

апар ұш қуан   демал

+ а

жүз   көрсет түс әкел

+ е

жыла сақта   жөнде сөйле

+ й

2-тапсырма. Жақшадағы етістіктерді ауыспалы осы шаққа айналдырып, сөйлем құрастырыңыз

Үлгі: Мен(бару)\ мен барамын.  Ескерту: тану\танисың, есту\естиді, оқу\оқимын.

1) Мен (бару). 2) Сен (келу). 3) Сіздер (ренжу). 4) Сіз (қарау). 5) Мен доп (ойнау). 6) Ол (болу). 7) Сен (тану). 8) Біз (ұнату). 9) Олар (көмектесу). 10) Мен (ойнау). 11) Сіздер (беру). 12) Ол (есту). 13) Сен (жазу). 14) Олар (жағу). 15) Мен (көріну). 16) Біз (шақыру). 17) Ол (билеу). 18) Сендер (айту). 19) Біз (келісу). 20) Мен (оқу). 21) Олар (ойлау). 22) Сіз (түсіну). 23) Сендер (көру). 24) Ол (соғу). 25) Сіз (отыру). 26) Сен (жеу). 27) Біз (дайындалу). 28) Сіздер (табу). 29) Мен (жинау). 30) Ол (сөйлеу).

3-тапсырма. Етістіктермен кестені толтырыңыз, орыс тіліне аударыңыз:

Бару(идти), істеу(делать), тұру(вставать), үйрену(учиться), жинау(собирать), беру(давать), демалу(отдыхать), алу(брать), билеу(танцевать), күту(ждать), жазу(писать), пісіру(готовить)

	Мен	Сен	Сіз	Ол
Бару	Барамын (я иду)	Барасың (ты идешь)	Барасыз (вы идете)	Барады (он\она идет)

4-тапсырма. Суретке қарап, ауыспалы осы шақты қолданып, баланың күн тәртібін айтып беріңіз:

Расчесываться\тарану, делать зарядку\жаттығу жасау, заправлять постель\төсек жинау, мыть посуду(ыдыс жуу), одеваться(киіну), поливать цветы\гүл суару, кормить кошку\мысыққа тамақ беру.

5-тапсырма. Мәтіндегі етістіктерді ауыспалы  осы шаққа айналдырып, көшіріп жазыңыз:

Мен сағат жетіде ұйқыдан тұрдым. Мен сағат жетіде тұрамын.

Тісімді тазаладым. Тісімді тазалаймын.

Мен сағат жеті жарымда таңғы ас іштім.

Мен сағат сегізде мектепке бардым.

Мен сағат он екіде үйге келдім.

Мен сағат бірде түскі ас іштім.

Мен сағат екіде теледидар көрдім.

Мен сағат төртте әкеммен шахмат ойнадым.

Мен сағат бесте сабақ оқыдым. Мен сағат бесте сабақ оқимын.

Мен сағат алтыда мұз айдынына бардым.

Мен сағат жетіде кешкі ас іштім. Мен сағат тоғызда ұйықтауға жаттым.

Үй жұмысы.

-         грамматикалық  ережелерді жаттау;

-         жаңа сөздерді жаттау;

-         жаңа сөздерді қолданып «Менің күн тәртібім» тақырыбына мәтін құрау